Morgunblaðið - 19.10.1952, Qupperneq 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudágur 19. okt. 1952
' Úfg.: H.f. Arvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði, innanlands.
lausasölu 1 krónu eintakið.
Hvað sagði
Ólafur Thors í London?
EINS OG KUNNUGT er, gekk
rendiherra íslands í London,
ásamt Hans G. Andersen þjóð-
réttarfræðing á fund Anthony
Edens utanríkisráðherra Breta,
hinn 11. þ. m. og afhenti honum
þar orðsendingu íslenzku ríkis-
stjórnarinnar varðandi ráðstaf-
anir íslendinga til verndar fiski-
miðum sínum. Þessi orðsending
var í fyrradag afhent íslenzkum
blöðum og útvarpi til birtingar.
í henni er fyrst og fremst
lögó áherzla á það ,að afstaða
íslendinga til þessara mála :;é
óbreytt þrátt fyrir andmæli
brezku stjórnarinnar. Þar eru
enn á ný leidd rök að því, að
íslenzka þjóðin hefur í öllu
farið að lögum í viðleitni sinni
til þess að verja rétt sinn. Hún
hefur ekki gert neitt annað en
það, sem lífsnauðsynlegt var
fyrir afkomu hennar og fram
tiðar heill.
Á þetta er bent af fullri ein-
urð og festu í þessari síðustu
orðsendingu ríkisstjórnarinn-
ar.
Af afstöðu kommúnistablaðs-
. ins í .gser til' þessara mála, er
tVennt auðsætt.
í fyrsta lagi það, að kommún-
istar hafa aðallega áhuga fyrir
því, að nota þessa viðkvæmu
deilu til þess að egna til illinda
milli íslendinga og Breta.
Fimmtuherdeildinni er nokkurn
veginn sama um, hvernig ís-
lendingum tekst að koma þessu t
mikla hagsmunamáli sínu í
höfn. Hún leggur mesta áherziu
á að halda uppi æsingum um
það og ausa brezku þjóðina auri
og svívirðingum.
Það halda kommúnistar að
henti hagsmunum Islcndinga
bezt í þessu stórmáli. Svo ger-
samlega er þessi upplausnarlýður
skilingslaus á eðli þess.
í öðru lagi reynir blað kóm-
múnista eftir megni að gera rík-
isstjórn íslands tortryggilega í
aðgerðum hennar og baráttu fyr-
ir rétti lands síns. Síðustu tilraun
blaðsins getur að líta í forsíðu-
grein þess í gær. Þar er reynt
að smeygja þeirri skoðun inn,
. að Ólafur Thors atvinnumálaráð-
herra hafi sýnt einhverja lin-
kind í viðræðum sínum við brezk
stjórnarvöld um landhelgismál-
in í för sinni til London í jan-
• úarmánuði s.l. Byggir komm-
únistablaðið þennan áróður sinn |
á orðalagi 3. mgr. síðustu orð- j
scndingar íslenzku ríkisstjórnar-
innar, en þar er komizt að orði
á þessa leið: !
,,Af íslands hálfu er þannig
talið, að efni og. eðli samtala
Ólafs Thors atvinnumálaráð-
herra, við stjórnarvöldin í Lund-
únum hafi verið annað heldur en
kemur fram í brezku orðsending-
unni og að brezk stjórnarvöld
geti ekki með réttu kvartað nnd-
an, að þeim hafi ekki verið gert
aðvart um, hvað í vændum var“.
Þetta taka kommúnistar sem
sönnun þess, að Ólafur Thors
hafi ekki gert brezkum stjórnar-
völdum fyrirætlanir íslendinga i
lándhclgismálunum nægilega
kimnar. |
í þessu sambandi er rétt að
rifja upp, hvað ríkisstjórnin hef-1
ur sagt í fyrri orðsendmgum sín- j
um um málflutning ólafs Thors
I»ondon í fyrrgreindum viðræð- 1
um við brezk stjórnarvöld. Kem-
ur það greinilega fram í orð-
sendingu frá 12. maí s.l. Þar
segir svo m. a.:
„Þegar samningnum frá 1901
var sagt upp, var samkomu-
lag um, að æskilegt væri fyrir
báða aðilja, að viðræður færu
fram um fyrirætlanir ís-
lenzku ríkisstjórnarinnar. í
samræmi við þessar ráðagerð-
ir fór Olafur Thors atvinnu-
málaráðherra til London í jan-
úar mánuði s.I. og átti þar
viðræður við brézk stjórnar-
völd, þar sem skipzt var á skoð
unum um fyrirhugaðar ráð-
stafanir íslenzku ríkisstjórn-
arinnar varðandi verndun
fiskimiðanna. Ráðherrann
skýrði ítarlega skoðanir ís-
lenzku ríkisstjórnarinnar, þ.
á. m., að hún gætí ákveðið
fiskveiðilandhelgina á sama
hátt og gert hefði verið í Nor-
egi, og að málið væri í undir-
búningi á þeim grundvelli“.
Þetta sagði Ólafur Thors í
London. Hann lagði ennfremur
áherzlu á, eins og ennfremur
segir í fyrrnefndri orðsendingu
að „íslenzka ríkisstjórnin áliti,
að hinar fyrirhuguðu ráðstaf-
anir væru í samræmi við al-
þjóðalög, og að ekki væri hægt
með milliríkjasamningi að af-
sala réttinum til að taka ein-
hliða ákvarðanir um mesta vel-
ferðarmál þjcðarinnar“.
Það er af þessum ummælum
auðsætt að brezka cíjórnin
þurfti ekki að vera í neinum
vafa um fyrirætlanir íslend-
inga í landhelgismálunum.
Um þær höfðu orð Ólafs Thors
í viðræðunum í London íekið
svo greinilega af skarið að
ekki varð um villzt.
Hitt er svo annað mál, að Ijóst
er, að Bretar höfðu mikinn hug á
að frekari umræður og það samn-
ingaviðræður færu fram um mál-
ið, og kom það mjög greinilega
fram í þeim orðsendingum, sem
frá þeim hafa borizt. En íslenzka
ríkisstjórnin vildi ekkert um mál
ið semja. '
Þegar brezka stjórnin lætur
nú liggja að því, ?.ð hana hafi
skort vitneskju um fyriræíl-
anir íslendinga, situr það s'zt
á íslenzkum mönnum að taka
undir aðfinnslur með árás-
um á þá menn, sem ótullegast
hafatúlkað hinn 'slenzka : iál
síað, og af mikilli fyrirhyggju
og dugnaði hafa undirbúið að-
gerðir okkar til verndar ;s-
lenzkum fiskimiðum. En kom-
múnistar telja sér slíka fram-
komu samt sæmandi. Á því
þarf raunar enginn að furða
sig. Það er háttur fimmtuher-
deildarinnar hér eins og ann-
arsstaðar, að gerast ævinlega
níðhöggvar sinnar eigin þjóð-
ar.
Að lokum er ástæða til nð .
taka undir þau ummæli síð-
ustu orðsendingar íslenzku |
ríkisstjórnarinnar, að þar
væri mikið áfall íyrir traust
íslendinga "á Bretum, gem
öndvegisþjóð frelsis og lýð-
ræðis, ef niðurstaðan yrði sú,
að þeir beittu minnstu lýð-
ræðisþjóð heimsins ofbeldi og
rangindum í viðleitni hennar
tú þess að verja rett sinn og
lííssfkomu.
liilii bj
í GÆR kl. 2, hófst hátíðieg at-
höfn, þegar fyrsta skóflustung
an fyrir hinni fyrirhuguðu
Æskulýðshöll var tekin. Höllin
skal standa á reit sem mynd-
ast milli Sigtúns, Laugarnes-
vegar og Hátúns. En bæjar-
stjórnin hefur gefið lóð þessa.
Teikninguna að höllinni gerði
Gísli Halldórsson arkitekt, en
byggingarkostnaður er áætlaður
5 milljónir. Bæjarstjórn ábyrgist
50% af byggingarkostnaðinum.
Formaður B.Æ.R., prófessor
Ásmundur Guðmundsson : ram-
kvæmdi fyrstu skóflustunguna,
og hélt siðan ræðu, sem er birt
hér á eftir. Aðrir sem töluðu voru
menntamálaráðherra, Björn Ól-
afsson, Gunnar Thoroddsen, borg
arstjóri, og biskupinn yfir íslandi,
herra Sigurgeir Sigurðsson.
I Strax eftir athöfnina hófust
byggingarframkvæmdir, en stór
jarðýta var farin að ryðja á lóð-
inni, er gestirnir hurfu á braut.
Fara hér á eftir, fyrst ræða for-
manns B.Æ.R., pióf. Ásmundar
GuðmundsSonar og síðan ræða
borgai-stjóra, Gunnars Tno.odd-
sens.
I
RÆDA PROF. ASMUNDAR
GUÐMUNDSSONAR
Háttvirtu gestir, góðir bræður.
j Gamalt íslenzkt orðtak hljóðar
svo: „Tóftin aflar trjánna“. í
, þeirri von verður nú í dag hafinn
hér fyrsti undirbúningur að bygg
ingu Æskulýðshallar. Reykjavík-
uibær með borgarstjóra í broddi
fylkingar heíur stutt að honum
hið bezta, og gefið þessa storu lóð
sem við sjáum hér, um 4 hektara,
á ágætum stað. Jafnframt hefur.
menntamálaráðherra lagt fúslega
það lið, sem hann hefur mátt, og
biskup hið sama fyrir kirkjunnar
hönd. Er okkur það sérstök
ánægja, að þessir 3 menn skuli
vera viðstaddir hér á þessari
stund, og fiyt ég þeim alúðar
þakk.ir. og öllum stuðningsmönn- |
um þessa máls, bæði innan B. Æ.
R. og utan. í bandalaginu er nú,
að ég hygg, full eining um það,
hvernig þessu verki skuli háttað,
! og að það verði þegar hafið.
Okkur dylst það ekki, að í
mikið er ráðist, og að við hinir
eldri menn lifum það varla hér
að sjá lokið til fulls byggingu
Æskulýðshallarinnar. En B. Æ. R.
treystir því, að áfram miði, samt
örugglega í áföngum, og að hús-
ið rísi því örar, sem menn skilja
betur nauðsyn þess.
Góðu heilli hefur Reykjavíkur-
bær hin síðari ár gjört mikið tií
þess, að bæta hag barnanna með
almennum barnaheimilum og leik
völlum. Og nú er að duga æsku- .
mönnunum með líkum hætti, J
veita þeim aðstöðu til þess, að !
iðka í hollum og veglegum húsa-
kynnum alls konar tómstunda-
vinnu og bóklestur, og fagrar og
göfgandi íþróttir og skemmtanir,
þar sem aldrei má nærri koma
dropi af áfengi. Einnig á að vera
í Æskulýðshöllinni kapella íil
guðsþjónustuhalds.
Það er vel, að félagsheimili rísa'
hvert af öðru bæði í Reykjavík
og víðsvegar um landið. En hér
ætti einnig að vera einskonar i
miðstöð og sameiginlegt heimili
æskulýðsfélaga landsins. I
í Danmörku er nú hreyfing haf
in í þá átt, að sameina sem allra
flest æskulýðsfélög á kristilegum
grundvellí og skyldum við einnig
leitast við að stíga spor í sömu
átt.
Ef Drottinn byggir ekki húsið,
erfiða smiðirnir til einskis.
En í trausti til hans er sigurinn
vís.
RÆÐA GUNNARS THORODD-
SEN, BORGARSTJÓRA
Nú eru nær 10 ár liðin síðan
umræður hófust í bæjarstjórn
Reykjavíkur um Æskulýðshöll. 4.
febrúar 1943 flutti ég svofellda
tillogu í bæjarstjórn og var hún
samþykkt.
„Bæjarstjórn felur bæjarráði
og borgarstjóra að framkvæma
■ra- na;vtoieg-rB a
©í’ fyrstgr, s
@ 3S
Þegar próf. Ásmundur Guðmundsson hafði stungið fyrstu skófl-
unnl við byggingu æskulýðsballarinnar, hófu stórvirkar vélar
þegar að grafa grunninn.
athuganir og gera áætlanir um á málinu og voru samdar um það
Æskulýðshöll og tómstundaheim- 1 greinargerðir og tillögur.
ili fyrir æskulýð höfuðstaðarins." I í febrúar 1948 samþykkti bæj-
í framhaldi af þessari sam-1 arstjórn eftirfarandi ályktun:
þykkt fór frarn ýtarleg athugun 1 Framhald á bls. 12
Velvakandi skrifar:
ÚB DAGLEGA LÍFIMU
Krefjast fullkomnunar
' af öðrum.
EINN af lesendum mínum á
Akranesi sendir mér eftirfar-
andi bréf og er töluvert niðri
fjrrir:
„Velvakandi minn.
Viltu ekki leyfa mér að vekja
athygli á því, og undirstrika það
með mér, hversu mikið ósamræmi
er oft í aðfinnslum manna um
frámkomu og háttvísi æskufólks,
þegar tekið er tillit til þess skorts
sem oft er á um háttvísi þeirra
sjálfra. Af hverjum á unga fólkið
að læra, ef ekki hinum eldri? Og
hverja eiga unglingarnar að taka
sér til fyrirmyndar, ef ekki hina
fullorðnu? En sannleikurinn er
sá, að fjöldi manna virðist telja
sér þau forréttindi, að geta kraf-
ist fullkomnunar af öðrum, án
þess að þurfa að gera nokkra tii-
raun til fullkomnunar á sjálfum
sér.
Fordæmin ekki einskis
virði.
EITT lítið dæmi um skort á
háttvísi fullorðinna manna, er
það, að margir eru, að leggja nið-
ur kveðjur, er það noklcuð áber-
andi sérstaklega í símtölum, að
þegar samtali er lokið, þá leggja
menn heyrnartalfærið á án nokk-
urrar kveðju. Þetta þætti ókurt-
eyst af unglingum og þekkist
ekki reyndar í sæmilega siðmennt
uðum löndum.
Nei, fyrirmyndina sýnir jafnan
hver einstaklingur og hlýtur að
dæmast eftir því. Sýnið það upp-
alendur, á heimilum, í starfi og í
daglegri umgengni og þá munu
unglingarnir breytast líka. For-
dæmin eru ekki einskis virði.
Velheyrandi."
Flísin í auga bróður
okkar ....
ER þetta ekki gamla sagan um
flísina, sem við sjáum betur
í auga bróður okkar en bjálkann
í okkar eigin auga. Við gerum oft
allt aðrar kröfur til annara en
okkar sjálfra. Stundum finnst
mér hneigð okkar Islendinga til
dómhörku ganga úr hófi fram og
nálgast að vera dómsýki. Það er
eins og sumt fólk þurfi alltaf að
vera í dómarasess yfir náungarr-
um. Því finnst.það beinlínis vera
fæít til þess að skvetta úr sér
vandlætningargusum yfir um-
hverfi sitt. Ég held ekki að þetta
fólk sé neitt fullkomnari mann-
eskjur en við hin, nema síður sé.
Hófleg og rökstudd gagnrýni er
góðra gjalda verð og raunar nauð
synleg. En dómsýki er leiðinlegur
löstur, sem fer öllum illa, hvort
sem hún beiriist gegn ungum eða
gömlum.
Æskan og ellin.
N þótt fullorðna fólkið setji
sig stundum á óþarflega háan
hest yfir unglingunum og áfellist
þá fyrir yfirsjónir, sem það gerist
sjálft sekt um, er ástæða til þess
að minna æskuna á það, að henni
ber að sýna eldra fólki og þá ekki
hvað síst öldruðu fólki virðingu
og kurteisi. Á það virðist oft tölu-
vert bresta hjá okkur. Það er t. d.
óviðkunnanlegt að heyra krakka
og jafnvel unglinga kalla aldraða
karla eða konur ,,gamla“ sinn eða
„gömlu“ sína. Þetta er skortur á
háttvísi, sem oft sprettur af lé-
legu uppeldi.
Töluvert brestur á aS æskan sýni
ellinni tilhlýðilega virðingu.
Einstök aðsókn.
A ÐSÓKNIN að málverkasýn-
i*. ingu Veturliða Gunnarssonar
varð meiri en að flestum öðrum
listsýningum, sem hér hafa verið
haldr.ar. Hátt á 5. þúsund manns
sóttu hana og 74 myndir seldust.
Um það þarf ekki að íara í
neinar grafgötur, að átök þau,
sem urðu milli listamannsins cg
listdómara kommúnistablaðsins,
hafa átf töluverðan þátt í þessari
miklu aðsókn. Þau voru ágæt aug
lýsing fyrir sýninguna.
En hvað sem um þau má segja
er hitt víst, að Veturliði Gunnars-
son er duglegur og markvís lista-
maður, sem verðskuldar bæðí
athygli og sölu á verkum sínum.