Morgunblaðið - 21.10.1952, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 21. október 1952
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavili.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Lesbók: Árni Óla, simi 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson
Ritstjórn, auglýs.ingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði, innanlands.
latisasölu 1 krónu eintakið.
Ný fruEnvörp

ö'iu stofnun nýs pró
essðksembættis við
læknadeiM Hóskólnns
Kveðjuorð
k hatrið ú efia friðinn ?
TVEIMUR nýjum frumvörpum var m. a. útbýtt á þingi í gær,
um stofnun nýs prófessorsembættis við Háskólann í læknisfræði,
og hitt um heimild fyrir ríkisstjórnina til lántöku handa rafmagns-
veitum ríkisins. í greinargerð hins fyrra segir m. a.:
Eg biðst afsökunar á, ao ég skyldi
fá svona fá atkvæði! Að vísu
drýgði ég ekki margar né stórar’
verknaðarsyndir, að ég'tield, en
vanrækslusyndirnar voru þeim
mun fleiri og stærri. Raunar van-
rækti söfnuðurinn i Háteigs-
prestaitalli sjálfur að nota sér
þau þrjú tækifæri, sem honum
gáfust til að vera við messu hja
mér, — en ég mátti vita, að
•messa er ekki stórt atriði við
prestskosningar í Reykjavík.
MÖRG undanfarin ár hafa leið-
togar Ráðstjórnarríkjanna sagzt
vera hinir einu sönnu vinir friðar
og mannúðar í heiminum. Þeir
hafa látið leppa sína í kommún-
istaflokkum hinna ýmsu landa
efna til friðarþinga, þar sem sam-
þykktar hafa verið fjálgar vfir-
lýsingar um hollustu við heims-
friðinn. Ávörp hafa verið gefin
út og saklausir fuglar markaðir
á skjöld og merki „friðarhreyf-
ingarinnar"!!
Þetta friðartal kommúnista
stingur nokkuð í stúf við stað-
reyndirnar um framkbmu og mál
fiutning þeirra heima í Rúss-
landi. Þar er aðaláherzlan lögð á
gióandi hatursherferð gegn hin-
um vestrænu þjóðum og þá fyrst
og fremst Bandaríkjamönnum.
Kennan, sendiherra Bandaríkj-
anna í Moskvu, gaf stjórn sinni
snemma í sumar skýrslu urr þessi
mál. Hefur hún vakið mikla at-
hygli, og hefur nú m.a. !eitt til
þess, að Sovétstjórnin hefur hafið
villtar árásir á sendiherrann og
krafizt þess að hann verði
kvaddur heim.
Sendiherrann segir frá því, að
þessi hatursherferð sé að því
leyti frábrugðin hinum venjulegu
árásum rússneskra blaða á Banda
ríkin, að nú séu árásirnar ekki
takmarkaðar við leiðtoga Banda-
ríkjanna, herforingja þeirra og
fjármálamenn, heldur sé Bandal
ríkjaþjóðinni yfirleitt lýst sem
dýrurn og mannætum. Áður hafi
allur áróður Rússa miðast við það
að veikja traust annarra þjóða á
Bandaríkjunum. Nú sé takmark
hans fyrst og fremst að vekja hat
ur rússnesku þjóðarinnar á banda
rísku þjóðinni.
I samræmi við þetta hafa rúss-
nesk blöð og aðrar áróðursstofn-
anir kommúnista flutt ofsalegar
árásir á Bandaríkin. — Kjarni
þeírra birtist ekki alls fyrir
löngu í ítarlegri grein, er einp af
aðal heimsnekingum kommúnista
skrifaði í Pravda.
„Hinar bandarísku mannæt-
ur og heimsveldasinnar hafa í
undirbúningi stórkestlega á-
ætlun um að tortíma 700 millj.
manna í Evrópu og Asíu með
skiplögðum styrjöldum, hung-
urdauða og sjúkdómum. —
Bandaríkiamenn líta á sig sem
æðri kynþáít, sem uafi þá
köllun að Iosa keiminn við „ó-
æðri“ þjóðflokka“, segir þessi
heimspekingur kommúnista.
Hann kemst ennfremur að orði
á þessa leið:
„T átum allar gcðviljaðar
þjóðir heims vita þessar stað-
reyndir. — Gerum þeim það
minnisstætt, að í líki banda-
rískra heimsvaldasinna og
síuðningsmanna þeirra eru
blóðþyrstustu vfllidýrin og
verstu óvinir mannkynsins“.
Þannig uppfræða kommúnistar
hinar 200 milljónir raanna, sem
byggja Ráðstjórnarríkin. Þetta
eru þær upplýsingar, sem fólkið
í Rússlandi fær um fó’kið í Banda
ríkjunu.m og öðrum vestrænúm
lýðræðislöndum!!
Það er þannig hið glórulausa
oístæki, hið vi'lta hatur og sálar- ;
Isusi áðróður, sem á að móta al- j
menníngsálitíð gagnvart hinum '
vestræna héimi í Sovétríkjunum. j
Að álíti korr.múrista er það ha'tr- ,
ið o" ofstækið, vanþekkingin og
blekkir.gin, sem á að efla friðinn !
í heiminum.
Flestir andlega heilbrigðir
menn, sem hafa tælfifæri til þess
að fylgjast með því, sem gerist í
heiminum um þessar mundir
munu skilja, hversu órafjarri hat-
urstefnan er því, að stuðla að
friði og örvggi meðal mannanna
Þeir sjá, að það er einmitt hún,
vanþekking íólksins um hug
hvers annars, óvild og ofstæki,
serri er líklegust til þess að
hleypa heiminum í bál og brand.
Það er hinn rauði logi hatursins,
sem kommúnistastjórnin : úss-
neska leggur höfuðáherzlu á að
tendra í brjósti rússnesku þjóð-
arinnar.
Hinar frjálsu þjóðir vita að
þessi mvrkvunarstefna Sovét-
stjórnarinnar er hættnles't
vopn. En þær eiga erfitt með
að mæta henni innan Ianda-
mæra Rússlands. Rússar mega
ekki einu sinni hlusta á útvarp
frá vestrænum lýðræðisþjóð-
um. Járnteppið verður líka að
vera á öldum Ijósvakans.
Kjarni málsins er sá, að hat-
ursstefna kommúnista er ekki
aðeins hætíuJeg heimsfriðn-
um. Hún er beint tilræði við
heimsmenninguna, andlegan
hrnqVa og framþróun meðal
þjóðanna.
Sluðninpr við
frumhfiinga
TVEIR þingm-on S.iálfstæðr’s-
flokksins, þeir Jón Pálmason og
Jón Sigurðsson, hafa fyrir
skömmu flutt á Alþingi frv. um
stofnlánadcild landbúnaðarins.
Er aðalefpi þess það, að stofna-
skal sjóð með þessu nafni og er
tilgangurinn með honum að gera
efnalitlum mönnum fært að hefja
búskap í sveitum landsins. Sjóð-
urinn lánar eingöngu "rumbýl-
ingum til jarðakaupa, búpenings
kaupa og verkfærakaupa. Út á
jörð má hæst lána 5Q% kaup-
verð#oa út á búnenin^ og verk-
færi % hluta skattmats. Afborg-
unarfrestur er 40 á" á jarðakauna
lánum en 10 ár á lánum íil bú-
stofns og búvélakaupa.
Stofnfé lánadeildarinnar rkal
vera 5 millj. kr. er ríkissjóður
lánar til 10 ára án vaxta. Enn-
fremur skal stofnlánatíeildin afla
sér rekstrarfjár með bví að íaka
á móti '■parisjóðsinnlögum.
Deildin skal lúta stjórn Bú^að-
arbankans á sama hátt og aðrar.
deildir hans.
Hér er tvímælalaust um hið
mesta nauðsynjarnál að ræða.
Það er öllum kunnugt, scm eitt- í
hvað þekkja til í sveitum lands-'
ins að fjöldi ungra manr.a, reni
vilja hefja búskap eiga þess eng-
an kost, vegna þoss, hversu jarð r
og búpeningur er dýr. lTng:r
menn í kaupstöðum, sem á!’uga
kynnu að hafa fyrir búskap
stranda á sömu íorfærunni. Þess-
ir menn eiga þess mjog lítinr.
kost að fá hagkvæm lán til þi ss
að hefja búskap. I
Um það þarf því e'-;ki að
fara í neinar grafgötur að
skynsamlegt væri að r.íofna
slíka lánadeild, cr veitti fyrst
og fremst frumbýlingum lán.
Frumvarp bcirra Jóns Pálma-
sonar og' Jór.s á Rcynistað
steínir því tvímælaleust í rctta
átt enda hefur það va'-.ið mikla
eftirtekt og áhuga í sve?':;:-:i
Ir.nilsír.s.
Alla þá alvörumenn, sem irni
skemmri eða lengri hríð gerðu
sér meiri og minni vonir um, að
MIKIL ÞÖRF FYRIR HENDI öðrum deildum háskólans en ég væri sá er koma. sk;, ldi í þetta
„Háskólaráð hefur kynnt sér læknödeild og verkfræðideild. — sinn, bið ég einlæglega velvirð-
tillögur læknadeildar um ný'ja Hér við bætist svo, að kennarinn ingar á, ao ég skyldi að mestu
skipun embætta og féiist á, að í líffærafræði þarf að halda við íáta undir höfuð leggjast persónu
rr.ikil þörf sé nú á stofnun em- og auka líffærasafn deildarinnar. I ]eg ávörp, sem vissulega ciga
bættis í lífeðlis- og lífefnafræði Þrjð þarf naumast að taka það rneir en rétt á sér, rétt með farin.
og sömuleiðis í lyfjafræði, en tel- fram, að stundirnar, sem aflögu ; vejt> ag e„ átti erindi hingað,
ur, að eðlilegt sé, að breytingar veröa til að sinna safninu, eru eg þvj tekur mig sárt að liafa
þær a' embættum, sem að öðru allt of faar fyrir jafn nauðsyn- ekki áttað mig í tæka tíð á því,
leyti er gert ráð fyrir í tillögun- legt kennslutæki og safnið er. I hvernjg átti að snúa mér í
um, komi til framkvæmda áður
en langt um líður.“ HÚSMÆÐRAKENNARA-
Ríkisstjórnin hefur orðið ásátt SKOLINN VÍKI
um að leggja til við Alþingi, að Það verða því tilmæli min, að
stofnað verði sérstakt prófessors kennslustörfum mínum verði (
embætti í lífeðlis- og lífefna- skipt milli tveggja prófessora, 1 Og játa verð ég, að prests-
íræði. þannig að ég hefði áfram kennslu kosning verður tæpast beinlínis
Embætti þetta veitist þó eigi í líifærafræði, vefjafræði og unnin i Reykjavík (og þótt víð-
fyrr en fra 15. september 1954 fóstuifræði, en að stofnað yiði ar væri leitað), nema gripið se
að telja, svo að þeim, sem við nýtt prófessorsembætti í lífeðlis- ggrum þrægi til aðferða, sem
starfinu tekur, veitist tóm til að og lífefnafræði. Vegna þess að , veena eru næira o-* íninna
M* "» M. rannsóknarstofur tan, a. ég haf Sen”fvÁrkan^ar Óg tS
♦ t l nyvtrn í aItLi -4-11 4 T T1 i
kosningaundirbúningnum. Samt
vona ég, að hin takmarkaða
þátttaka mín verði að góðu á
fleiri en eina lund.
FRÁ PRÓFESSORNUM
Hér fer á eftir greinargerð
prófessorsins í Hffæra- og lífeðlis
fræði til háskólaráðs um málið:
„Þegar núverandi prófessor í
;nú til umráða, eru ekki til tví-
iskiptanna, þá er nauðsynlegt að
sjá hinum nýja kennara fyrir
rannsóknarstofum. Enda var
læknadeild fyrir löngu Ijóst, að
aðar, en ég hins vegar geri ekki
; ráð fyrir að sætta mig nokkurn
itíma við. Og um þá þeirra, sem
mestrar viðurkenningar nýtur,
hún myndi þurfa á auknu hús- vU é« leyfa mér að spyrf: Hvaða
næði að halda á næstunni, því að reítur er Það- er verja Þurfi fem
htíæra- og hfeðlisfræði tok v ð þegar h-skólinn var reistur.; var emhvern helgidom, að mega lata
kennslu 1937, voru kenndar 10 ráð fyrir ag húsnæði það marka sig, smala ser og draga
stundm a viku i lifíœra- og lif- gem Húsmæðrakennaraskóli 1,-,!sig i dilk?
eðlisfræði. Þa var engin kennsla
í lífefhafræði og engin verkleg
kennsla í lífeðlisfræði. Nemenda
fjölainn í læknadeild hafði þá
undanfarandi 5 ár (1932—37)
verið að meðaltali um 69, og að
jaínaði innrituðust á því árabili
16 á ári. |
Nú er kennslan í ofangreind-
um fögum 19 stundir á viku.
Síðustu 5 árin (1946—1951) voru
að meðaltali 156 nemendur í
læknadeild, og árlega innrituð-
ust um 44 nýliðar. Hins vegar
útskriíaðist líkur læknafjöldi
bæði fimm árabilin. Það breytir
þó ekki þeirri staðreynd, að nú!
sækja nær þrefalt fieiri nemend-J
ur kennslu í fyrsta hluta en
1937, og er nú svo komið, að r.ær
ógerningur er að sjá þessum
nemendafjölda fyrir verklegri
kennslu, sökum skorts á nægum
tækjafjölda og kennslukrafti. —
Verklega kennslan ér þó minni
en æskilegt væri.
sem Húsmæðrakennaraskóli ís-
lands er nú í til bráðabirgða,
yrði til ráðstöfunar fyrir lækna-
deild. Það liggur því beinast við,
að tilvonandi kennari í lífeðlis-
og lífefnafræði fái það húsnæði
til áfnota. Nú mun ekki völ á
Framhald á bls. 12
Að lokum kærar þakkir til
hinna fáu, er sýndu mér fullt
traust. Megi söfnuður og sóknar-
prestur blessast í Drottni.
j p. t. Reykjavík, 20. okt. 1952.
Björn O. Björnsson.
Velvakandi skrifar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
I*
Þegar iðnsýningunni
lauk.
AÐ var mikið um að vera á
iðnsýningunni síðasta dag
hennar. Þangað var stöðugur
straumur af fólki allt frá því að
hún var opnuð. Um skeið komu
nærri því þúsund manns'á hverj-
, um klukkutíma.
Lífíærafræði ásamt vefjafræði ^að sem mér fannst sérstaklega
og fósturfræði annars vegac og ánægjulegt við þessa miklu að-
lifeðlisfræði og lífefnafsæði hins
vegar eru hvort um sig það stór
fög, að fullkomið starf er að
kenna og halda sér við í einu
þeirra. Enda þekki ég engan há-
skóla annan en okkar, sem ekki
hefur aðalkennara í hverju þess-
ara faga, auk eins eða fleiri að-
stoðarkennara eftir nemenda-
íjölda. Víðast í Norðurlöndunum
eru prófessorarnir fjórir í þess-
um fögum, sá fjórði í vefjafræði
og fósturfræði eða vefjafræði og
erfðafræði mannsins.
TVÖFALT HLUTVERK
Háskólinn er hvort tveggja í
senn, undirbúningsskóli fyrir
embættismenn og vísindastofn-
u.i. Það hlýtur því að vera krafa
hans, engu síður en til hans, að
þannig sé búið að starfsmönnum
hans, að þeir eigi einhvern tíma
aflögu til sjálfstæðra rannsókna.
Af ofansögðu má ljóst vera,
að iíffæra-, lífeðlis- og lífefna-
fiæði eru umfangsmeiri og
kennslufrekari fög en svo, að
hægt sé að ætlast til, að einn
kennari geti anijað kennslu í
þeim .öllum svo viðunandi sé. —
Enda mun enginn kennari há-
s’-clans kenna jafnmargar stund-
ir á viku og kennarinn í líffæra-
og lífeðlisfræði, og mun 4—6
rtunda kennsla á viku vera talin
íuilkorninn kennslustundafjöldi í
maður tekið margan barningir.n
á sjónum.
sókn að þessari fjölbreyttustu iðn
sýningu, sem hér hefur verið hald
in, var hve mikill fjöldi af ungu
fólki sótti haria.
Það er stundum sagt að unga
fólkið hér í Reykjavík hafi ekki
áhuga fyrir neinu nema dufli og
dansleikjum. Hinn mikli fjöldi
þess á iðnsýningunni bar vott
um það gagnstæða. Unga fólkið,
sem var þar á sunnudaginn, kom
til að skoða það, sem þar var til
sýnis.
Margt af þessu fólki verða iðn-
aðarmenn framtíðarinnar. Það
mun leggja sinn skerf til iðnsýry
ingarinnar, sem kann að verða
haldin árið 1960, 1930 eða árið
2000.
Gamli maðurinn og
/ dieselvélin.
EGAR ég var að kveðja iðn-
sýninguna á sunnudaginn
gekk éa við hjá vélbát og diesel-
vél Vélsmiðjunnar Héðins. Þar
stóð gamall maður, á að viska
milli sjötugs og áttræðs. Hann
vi"ti fyrir sér bessa fyrstu diesel-
vé), sem smíðuð hefur verið hér sameiginlegt að þær sýna fram-
á landi. En mér varð litið aft.ur sókn kynslóðanna, vaxandi verk-
í tímann til manndómsára bessa menningu þeirra og bætta að-
öldungs. Þegar hann var tvítugur stöðu fólksins í lífsbaráttunni.
var enginn vélbátur til á íslandi. j Báðar munu þær einnig örfa til
Þá „hröktust menn á árum á bár- J nýrra átaka óg eflingar iðnaðar-
um“. E. t. v. hefur þessi gamli- ins í landinu.
Garr.li maðurinn virti fyrir sér
fyrstu dieselvélina.
Nú er öldin önnur. Nú ösla vél-
bátar, eimskip og dieselskip um
allan sjó við strendur íslands. Og
nú smíða íslenzkar vélsmiðjuí
dieselvélar.
Atomvélin og ég.
SVO verður hér litið fram í tím-
ann. Þar hyllir undir iðnsýn,-
ingu ársins 1990. Einnig þar stend
ur gamall maður og skoðar nýja
vél. Maðurinn er ég sjálfur eða
einhver af jafnöldrum mínum, og
vélin er fyrsta vélin, sem knúin
er með kjarnorku og smíðuð er að
öllu leyti hér á landi. Sennilega
hugsa ég þá eitthvað svipað og
gamli maðurinn, sem nú er að
skoða fyrstu dieselvél Héðins.
Framsókn kynslóðanna.
EN þessar iðnsýningar, sú, sem
nú er að ljúka og hin, ,sem
veiður haldin árið 1990 eiga það