Morgunblaðið - 21.10.1952, Blaðsíða 9

' Þriðjudagur 21. októ&er 1352
MORCUKBLAÐIÐ
9

GÓÐIR þingfulltrúár og gestir.
Ég býð yður öl! veuiomin,
þingfulltrúana til þingsetu og
þingstarfa og gestína býð ég sér-
staklega velkomna og þakka
þeim fyrir það, sð þeir hafa hug
á því að fyigjast með byrjunar-
störfum þingsins, og vonandi öll-
um störfum þess.
Eins og mörgum ykkar mun
kunnugt, þá vaið Landssamband
iðnaðarmanna 20 ára gamalt þ.
21. júní síðastliðinn. Og þótt ald-
urinn sé ekki hár og afrhælið
ekki stórt, þykir naér1 hlýða að
við í þetta sinh rerœum augum
yfir farinn veg og reynurn að
gera okkur grein fýrir því, hvar
við stöndum.
í lögum Landssambandsins er
svo ákveðið, að tiígangur þess sé
að efla íslenzkan iðnað og iðju
og vera málsvari ísle-nzkrar iðn-
aðarstarfsemi og ísíenzkra iðn-
aðarmanna út á við og inn á við.
Tilgangi sínum byggst sam-
bandið að ná með því:
a) að efla samvínnu meðal
íðju- og iðnaðarmanna.
b) að greiða fyrir stofnun iðn-
og iðjufélaga, og hvetja öll slík
félög til þess að vera í sam-
bandinu.
c) að leita samvinnu við öll
þau fyrirtæki eða félög, sem
vinna að sama roarki og sam-
bandið.
d) að vinna að því, að fá full-
komna iðnlöggjöf í landinu og
reyna að tryggja það, að réttur
íðnaðarmanna sé ekki fyrir borð
korinn, hvorki af töggjafarþing-
inu né öðrum, svo og sS fylgjast
rneð framkvæmdnm allra laga,
er snerta iðnað og iðju og sjá
tim að eftir þeim sé f'aríð.
e) að vinna að sýnlngum á
framleiðslu ísíenzbra íðn- og
iðjurekenda, og styðja að sölu
hennar á allan hátt.
f) að gefa út blöð, bækur og
ritlinga, sem séu hvetjandí og
leiðbeinandi um iðnaðarmál, hve-
nær sem tækifærí er til.
gj að halda hvetjandí og fræð-
andi fyrirlestra til að leiðbeina
iðnaðarmönnum og ' skipuleggja
mál þeirra.
h) að stuðla að bættum vinnu-
brögðum og verkþekkingu i iðn-
aði.
iniis
1&. & lii liiái
heimila flokkum fúskara að taka
atvinnu iðnaðarmanna í sínar
hendur, er ógreiði við alla aðra
en fúskarana, ógreiði vjð-k;igend-
ur húsanna, bæja! ié’agið og
Mér er ljóst, að þrátl fyrir
góðah vilja, mikið starf og tals-
verðan árangur, þá er Iangt frá
því, að sambandið hafi getað
innt hlutverk sitt af hendi eins
og æskilegt hefði verið. Veldur
þar nokkru um fjárskortur og
ónógir starfskraftar, cg svo hitt,
að við hofum haft of fáa fyrir-
svarsmenn á opinberum stöðum.
En hitt er lika jafnfjarri sanni,
að ekkert hafi verið gert, ekk-
ert áunnizt og að sambandið sé
ekki þess virði, að því sé haldið
áú'am.
Afmæli eru til þess að stldra
við, líta’ fyrst aftur yfir það, sem
gerzt hefur og siðan fram, til
þess að geta betur áttað sig á
því, hvar vér stönclum, svo að
auðvelaara verði sS velja réttu
leiðina í ljósi þess, sem mistekizt
heíur og áunnizh
Og hvar stönduna við svo?
í heilan tug ára hafa iðnaðar-
menn hér haft næga atvinnu,
þangað til síðastliðina vetur. Að
vísu var’ farið að verða vart at- j
vinnuleysis fyrr, en á síðastaj
vetri var það að verða alvarlegt j
viðíangsefni og verður það að
líkum einnig í vetur. Orsakir at-
vinnuleysis eru fíeiii en ein. Hjá
byggingariðnaðinum er það j
minnkandi fjárfesting, sem aftur
stafar bæði af ónógum fjárfest-
ingarleýfum og skoríi á fjár-
magni. Og við bessi öf! er erfitt
að giíma, þótt nokkuð gengi
glíman síðasta vetur. i því sain-
bandi þykir mér rétt að minna
á, að það er vaíasamur hagur
að því, að leggja kapp á að draga
vinnuna úr höndum iðnaðar-
manna, þott sjáífsagt sé að ein-
staklingar fái að laekka bygg-
íngarkostnað sinn xneð þvi að
vinna sjálfir það, scm þeir geta,
og verða þá síðar að kenna sjálf-
um sér um ef illa tekst* En að
þjóðfélagið.
Annað atriði í þessu sambandi
er ákipulagning byggingaiðnað-
arins, þannig að fjárfestingar-
leyfum, lánaveitingurn og efnis-
innflutningi verði hagað þannig,
að unnt sé að byrja svo snemme
að vorinu, að húsin seu fokhelc
að hausti, og innivinnan gei ð af
vetrinum. Að þessu hefur verið
i unnið talsvert, en erfiðlega hef-
ur reynzt að komast þar áfram
j Er það eitt af þeim verkefnum,
sem framundan eru og leggjr
þarf kapp á að leysa.
Hjá öðrum iðngreinum, svc
sem skipa- og bátasmiðum, hús-
gagnasmiðum o. fl. var önnur
ástæða verri. Hún var og er sam-
keppni frá innfiytjendum, ó-
þarfa innflutningur á fullur.nri
vöru þessara iðngreina erlendis
frá.
í júníhefti blaðsins „íslenzlcur
iðnaður" í sumar er getið greinar
í 1. hefti árbókar landbúnaðarins
og að þar sé þann fróðleik að
finna, að mjólkurframleiðslan
(og mjólkurafurða) í landinu sé
nú orðin meiri en markaður er
til fyrir innanlands, og við þekkj
um öll hvernig er um markaði
íyrir mjólkurafurðir okkar er-
lendis.
Kjötframleiðslan er líka meiri
I en markaður er til fyrir innan-
lands, auk þess sem kjötfram-
leiðs’an tákmarkast enn sem
komio er af beitilandinu, sem er
I nægilegt fyrir það sauðfé, sem er
í landinu, en lítið umfram það,
og ekki nægilegt fyrir það hrossa
stóð, sem til er. Við vitum einnig,
hvernig gengur og hefur gengið
með kjötsölu til útlanda. Mjólk-
ur- og kjötframleiðslan fullnæg-
ir með öðrum orðum þehn mark-
i aði, sem við höfum fyrir þessar
vörur, og þurfum við því ekki
;ið fjölga þar fólki, og eigum þar
ekki vísa atvinnu fyrir það fólk,
sem verið er að svifta atvinnu í
kaupstcðunum. Við getum ennþá
bætt garðrækt okkar og garð-
metisgeymslu, en það þarf ekki
að fjölga fólkinu í sveiíunum til
þess.
Um fískveiðar okkar er það
að segja, að þær hafa verið rekn
ar með tapi í mörg undanfarin
ár, og að svo erfiðlega hefur
gengið að afla markaða fyrir
framieiðsluna, sVo lítil sem hún
þó stundum er vegna öreyðingar
fiskimiðanna og klakstöðvanna,
að til ýmissa óyndisúrræða hefur
orðið að grípa, svo sem vöru-
skiptaverzlunarsamninga, báta-
gjaldeyris, beinna ríkisstyrkja og
stórsekta á þá, sem fyrir útgerð-
armennina hafa unnið, eins og
hín hörmulegu skuldaskil báta-
eigenda og íramkvæmd þeirra
reyndust að verða. Og svo telja
hagfræðingar ríkisstjórnarinnar
það hið mesta nauðsynjamál fyr-
ir þjóðarhaginn, að reka menn
frá iðnaðinum út á skipin til þess
að hægt sé að fjölga þeim, til
þess að fækka þeim, sem borgað t
hafa brúsann, til þess að auka
styrkþörfina, til þess að keyra
alla okkar verzlun í vöru-
skiptaviðjar og koma því litla,
sem eftir er af frjálsri verzlun
og efnahagslegu sjálfstæði fyrir
kattarneí, og þekki lítið til henn-
ar, en ég hef fengizt við út-
flutningsverzlun, þætti þó fróð-
legt að fá vitneskju um }iað,
hvort fullreyr.t sé um að selja
útflutningsframleiðslu vora á
frjá'sum markaði, án vöruskipta-^
samninga, og þá að sjálfscgðu á
lægra verði og nota upþbæturn-
ar, styrkina, bátagjaldeyrinn o.fl.
til verðuppbóta. Næðist jafngóð-
ur árangur með því móti hvað
verðuppbætur snertir, væri mik-
ið unnið, því þá væri hægt að
kaupa vörur, efnivörur og annað,
með betra verði og áð frjálsu
Ilelgi Hermann Eiríksson setur
14. Iðnþing Íslendíuga.
vali þeirra, sem eiga að nota
þær.
ATVINNULEYSIÐ ER DÝRT
Á hinum erfiðu árum fjórða
tugs aldarinnar var oít mikið
atvinnuleysi um land allt. Vinnu
afli atvinnuleysingjanna var só-
&ð til einskis og ríkið og bæjar-
félögin misstu þá úr tölu gjald-
enda og urðu auk þess að verja
miklum fjárfúlgum til þess að
halda í þeim lífinu. Þannig fer
ávallt þegar atvinnuleysi steðjar
að. Á þessum árum reyndu marg
ir þeirra, sem vildu bjarga sér
sjálfir, að koma á fót iðnfyrir-
tækjum, og tókst það. Einstak-
lingar þeir, sem ekki höfðu gert
það að lífsstefnu sinni að varpa
öllum sínum áhyggjum á aðra,
reyndust drýgstir í því, að eyða
atvinnuleysinu smátt og smátt.
Það var sjálfsbjargarhvöt og at-
hafnaþrá íslendinga, sem skap-
aði þann iðnað, sem nú er til í
landinu, og iðnsýningin i þessu
húsi ber svo glæsilegt vitni. Og
þótt innflutningshöft þessa tíma-
bils, sem voru sett á vegna gjald-
eyrisskorts en ekki til verndar
iðnaðinum, sköpuðu meiri inn-
lendan markað fyrir þessa fram-
leiðslu, eða réttara sagt, hjálp-
iuðu til að opna henni markað,
þá var það fyrst og fremst
sjáífsbjargarhvötin og aíhafna-
þráin, örfuð af erfiðleikum þess-
ara ára, sem komu iðnfyrirtækj-
unum af stað.
í grein í Morgunblaðinu 28.
ágúst í sumar segir Páil S. Páls-
son, framkvæmdastjóri Félags
íslenzkra iðnrekenda meðal ann^
ars:
„Stundum er sagt að ísler.zk^
iðnaðar- og framleiðsluvaran
kosti of mikið, kosti meira en
sams konar erlend framleiðsia.
—- Þótt að svo kunni að virðast í
fljótu bragði, getur annað komið
til skja’anna. ef málið er hugsað
niður í kjölinn.
Með innkaupum á erlendum
iðnaðarvöfum, sem áður hafa
verið framleiddar innanlands (þ.
e. ef innlendu framleiðslunni
væri hætt og erlend vara keypt
í ■staðinn), er vinr.a tekin frá
íslenzkum höndum. Atvinnulevs-
ið er aýrt hverju þjóðfélagi. Það
er dýrara en íslenzka framieiðslu
varan, þó að hún í sumum til-
fellum standist e. t. v. eigi verð-
samanburð við verðlægstu vöru
erlendis frá.
Við höfrfm ekki efni á að láta
nckkurn miiguleika cnotaðan til
innlendrar iðnaðar f ram Je iðslu,
einkum í þeim greinum, þar sem
framleiðsluíækin eru þegar fyrir
hendi, á meðan nokkur íslend-
ingur er atvlnnulaus.
Jafnvel árstíðaratvinnuleysið,.
sem síundum er minnzt á með
allt að því velþcknun, er allt of
dýrt fyrir þjóðina."
Ég vil gera þessi orð að mín-
III um líka, og bæta við, að við eig-
um að skipa svo störíum iðnaðar-
* manna og ailra landsmanna, að
árstímaatvinnuleysið hveríi.
Þegar atvinnuleysi steðjar að,
I annað en árstímaatvinnuleysi, þá
er það venjulega’ fjrrst og fremst
af því, að sjávarútvegurinn þarf
á færra fólki að halda en áður.
Þangað er því ekki atvinnu að
^eita.' Og landbúnaðurinn getur
fáu fólki við sig bætt, nema 3—4
sumarmánuðina, og þeirri þörf
á skó’afólkið að geta fullnægt.
Það er því til iðnaðarins, sem
verður að flýja, ef hagnýta á
það vinnuafl, sem losnar þegar
svona ber undir. Iðnaðarins, sem
sumir hagfræðispekir.garnir vilja
leggja niður.
Því hefur verið haldið fram af
ábyrgum aðilum, að hinn ótak-
markaði innílutningur iðnaðar-
vara, sem bókstaflega fyllti hinn
íslenzka markáð svo, að verk-
stæði og verksmiðjur urðu að
hætta, væri aðeins prófsíeinn á
íslenzkan iðnað. Nú fengi hann
tækifæri til að sýna hvað hann
gæti. Upp úr þessum átökum
ætti hann að vaxa sterkur og
sigurviss. Er hægt að tala svona?
Er það prófsteinn á íslenzka
bátasmíði, að inr.flytjendur er-
lendra báta, meira og minna
brúkaðra, og óumdeilanlega
miklu lakari og óhentugri en ís-
lenzkir bátar, fá til þess tolla-
ívilnanir og margs konar fyrir-
greiðslur, sem þeim er neitað um
ef þeir kaupa báta af íslenzkum
bátasmiðum? Er það próísteinn
á íslenzka dúkagerð og íslenzka
klæðskera að þeir missa atvinnu
ívio að markaðurinn er fylltur af
erlendum tilbúnum fötum? —
Mundi það vera prófsteinn á ís-
’lenzkan landbúnað, þótt fólk
kevpti útlent mjólkurbúasmjör,
ódýrara en það íslenzka, ef nóg
af því væri flutt inn og það væri
boðið fram samhliða því ís-
lenzka? Nei, það er ekki próf-
steinn á atvinnufyrirtæki, að það
er að tilstuðlan ríkisvaldsins
svipt viðskiptavinum. sínum. En
það er annað, sem innflutningur
getur verið og á að vera próf-
steinn á, og það eru gæðl hinndr
íslenzku frarnleiðslu. Ef óvilhöil
athugun ieiðir í ljós, að íslenzka
framleiðslan er verri að gæðum
en sú erlenda og að það er frám-
leiðendum að kenna, þá eiga þeir
skilið þá meðíerð, sem þeir hafa
fengið, og þurfa að læra betur.
Það hefur verið alið á því, að
íslenzkur iðnaður væri ekki sam-
jkeppnisfær við erlendan iðnað,
;og að nú, þegar frjálst varð að
jflytja inn erlendan iðnaðarvarn-,
ing á hinn íslenzka mark&ð, sé
það komið í ljós. En ég he’d að
þeir menn, sem um þetta hafa
rætt, úr hvaða stöðu, stétt eða
fræðimennsku, sem þeir hafa tal- ;
að, hafi ekki gert sér fulla grein
fvrir því, hvað samkepprú þýðir
í þessu sambandi.
Ég hef ekkert á rnóti sam-
keppni, síður en svo. Samkeppni
veitir ncuðsynlegt aðhald, jafnt
fyrir iðnaðarmenn og aðra, um'
að þeir leggi sig alla fram og j
vinni vel og vandi vöru sína og
þjónustu eftii* getu. - En sam-
keppni þarf að vera sanngjörn
og drengileg. Sá sem sigrar í
j drengilegri keppni, er vel að sigr
inum kominn. En er það sann-
gjarnt, að aetlast til þess að ís-
lenzk iðnaðarvinna kosti ekki
meira en sú erlenda? Litið á all-
ar aðstæður, allan tiikostnað,
vinnulaun, eíniskostnað, rekst-
u: skostnað. Þetta er ekkj sam-
bærilegt. Jafnvel gæðin geta þeir
ekki haft shk, sem þeir vilja.
Þeir eru, með vöruskiptasamn-
ingum o. fl., þvingaðir tii þess
að kaupa verri efnivörur en þeir
óska, og hafa oft ekki fengið allt
það efni, sem þeir þurfa að nota
í hvern hlut, og geta þess vegna,
ekki gert vöru sína svo úr garði,
sem þeir hafa getu og viija til,
Ef þctta á að bera saman við
þsbð bezta, sem fáaníegt er er-
lendis, þá er það ekki sanngjörn
eða drengileg samkeppni. Á ninn
bóginn held ég því hiklaust fram,
og hef mér til stuðnings ummséli
margra merkra, erlendra manna
um það, að íslenzkir ionaðar,-
rrienn standa erlendum stéttar-
bræðrum sínum almennt full-
komlega á sporði, hvort sem litið
er á kunnáttu þeirra, tækni,
menntun eða smekkvísi, og i
mörgum greinum síendur ís-
lenzk iðnaðarvinna framar því,
sem við fáum flutt inn eða sjá-
um á sama sviði hjá nágranna-
þjóðum okkar.
I löngum greinum, sem birt-
ust í Morgunblaðinu og Tíman-
um í ágúst í sumar, revnir hag-
fræðingur ríkisstjórnarinnar að
telja fólki trú um, að íslenzkur
iðnaður búi við mikla tollvernd,
meiri en þekkist í nálægum lönd
um!
Þeir af ráðherrum ríkisstjórn-
, arinnar, sem ég hef rætt við um
| þessi mál, eru hagfræðingnum
;ekki sammála um þetta. Hefur
ríkisstjórnin rneðal annars skip-
| að nefnd til þess, að athuga tolla-
málin og aðstöðu verksmiðju-
iðnaðarins, og Reykjavíkurbær
laðra með svipuðu verkefni fyrir
handiðnað og verksmiðjuiðnað í
Reykjavík. í fjárlagaræðu sinni
þann 7. október sagði fjármála-
ráðherrann meðal annars: „Það
|sem nú á að gera, og núér verið
að gera, er að endurskoða afstöðu
iðnaðarins í ljósi þeirrar reynslu
sem nú hefur fengizt og athuga,
hvort einstökum iðngreinum
kunni að vera i einhverju mis-
boðið. Gera síðan þær breytmg-
ar á löggjöf og framkvæmdahátt-
um, sem nauðsynlegar dæmast,
til þess að heilbrigður iðnaður
fái aðstöðu til þess að njóta sín,
svo sem staðhættir leyfa.“
Ég tel að í þessum orðum felist
bæði viðurkenning á því, að
gagnvart iðnaðinum sé ekki allt
eins og það ætti að vera, og á
hinn bóginn loforð um að ríkis-
stjórnin muni og vilji ráða bót
á því, sem ábótavant er. Er það
gleðiiegur sólargeisli á það skýja
haf, sem yfir iðnaðinum grúfir
nú.
Við opr.un iðnsýningarinnar 6.
sept. í haust sagði borgarstjórinn
í Reykjavík:
„Eitt af nauðsynjamálum iðn-
aðarins er endurskoðun tollalög-
gjafarinnar. Ekki almenn toll-
vernd iðnaðarins í venjulegum
skilningi, heldur endurskoðun til
samræmis við þróun bessara
mála. Við tollun efnivara til iðn-
aðar og. fullunnra iðnaðarvara
þarf að gæta þess, að hvergi sé
gengið á hlut hins innlenda iðn-
aðar.“
Við sama tækifæri ságði Bjarni
Benediktsson utanríkisráðherra:
„Iðnaður okkar miðast að
mestu við heimamarkaðinn., sem
er svo smár, að smæðin verður
framleiðendum ætíð fjctur um
fót.
En þó ísler.zka framleiðslan
standist ekki í öllu skefjalausa
erlenda samkeppni, má ekki fara
eftjr því einu, heldur er oft rétt
að vernda hana, einmitt til að
auka fjölbreytni atvinnuíífsins,
tryggja jafnvægi efnahagsins og
koma í veg fyrir atvinnuleysi.“
Mér virðast þessi tilgreindu
ummæli hinna ábvrgu valda-
manna bera vott um góðan skiln-
ing þeirra á gildi iðnaðarins í
landinu og að því beri að fagna.
k
Af málum framtiðarinnar tel
ég stcfnun iðnbankans eitt af
þeim veigamestu,- Hann byrjar
smátt, en hyggur hátt, og með
gætilegri stjórn tel ég víst að
honum vaxi fljótlega fisku* um
hrygg.
Annað risaátak iðnstétfarinnar
í landinu er hin mikla iðnsýning,
sem nú’ er að ljúka, og sem er
hin fjölsóttasta sýning, ,sem hér
hefur verið hnkiin. og ai' flest-
um talin einnig hin glæsilegasta.
Er það von mín og trú að árang-
Framhald á bls. 10