Morgunblaðið - 25.11.1952, Blaðsíða 1

16 síður
39. árgang^ur 170. tbl. — Þriðjudagur 25. nóvember 1952 Prentsmiðja Morgrunblaðsin*.
Verða olíuBindir
>»
iraks þjóðnýttar?
Miklar óeirðir í Bagdad.
Stjórnmálaflokkarnir leystir upp
Einkaskeyti til Mbl. frá Reuter-NTB.
BAGDAD, 24. nóv. — í Bagdad gilda nú herlög eftir óeirðir þær,
sem þar geisuðu um helgina. Hefur mikill herstyrkur verið kall-
aður út og má hvarvetna sjá hermenn með alvæpni á götuhornum
og skriðdreka þeysast eftir götum borgarinnar.
BLOÐ BONNUÐ
Forsætisráðherra landsins,
Mahmoud, hefur skipað Abdul
Mutalib Amin, hershöfðingja, til
áð annast yfirstjórn hersins í
Bagdad og reyna að halda lýðn-
um í skefjum. Fyrsta verk hers-
höfðingjans var að leysa stjórn-
málaflokka landsins upp og
banna útgáfu allra blaða og tíma-
rita.
í dag fór fram greftrun þeirra
tíu manna, sem létu lífið í óeirð-
unum um helgina og var saman
kominn múgur manns. Bar hann
spjöld með ýmsum vígorðum,
s.s. „Niður með þrælahald heims-
veldisstefnunnar" og „Niður með
stjórnina". Nokkrir menn, sem
voru við jai'ðarförina, voru hand-
teknir. — í dag ákvað stjórnin
að láta herrétt dæma alla þá,
sem gerast sekir um spellvirki og
óeirðir. Sagði forsætisráðherr-
ann, að engum yrði hlýft, sem
fremdi einhver óhæfuverk. —
Ekki hefur komið til átaka nema
í Bagdad.
VEKUR MIKLA
ATHYGLI
Fylgzt er, um allan heim, af
áhuga með þeim atburðum, sem
nú eru að gerast í írak. Einkum
er þeim veitt mikil athygli í
Lundúnum, því að menn þar ótt-
ast, að eitthvert samband kunni
að vera á milli óeirðanna í írak
og þeirra atburða, sem gerzt hafa
í íran.
Álitið er, að óeirðir þessar eigi
að nokkru rót sína að rekja til
þeirrar ákvörðunar stjórnarinnar
að láta ekki kjósa í þingkosn-
ingum þeim, sem fram áttu að
fara í desember n. k., eftir hin-
um nýju kosningalögum. Hins
vegar kemur þar ýmislegt fleira
til greina, s. s. breytingar á jarð-
eignaskipulagi, eins og kom í
framkvæmd í Egyptalandi, er
Naguib tók þar við völdum,
krafa um það, að þingmenn Öld-
ungadeildarinnar verði kosnir
en ekki valdir, eins og tíðkazt
hefur og síðast, en ekki sízt, að
fulltrúadeildin hafi vald til að
skipa ríkisstjórnir á eigin spýtur.
Að þessum kröfum standa fjórir
af fimm stjórnmálaflokkum
landsins.
Enn fremur hafa verið uppi
um það háværar raddir, að
nauðsyn bæri til þess að
þjóðnýta olíulindir Iandsins,
eins og gert hefur verið í ír-
an. — Að lokum má svo geta
þess, að fjórir stjórnmála-
flokkanna hafa krafizt þess,
að milliríkjasamningurinn við
Bretland verði endurskoðað-
ur hið fyrsta, en hann renn-
ur ekki út fyrr en 1955.
Löndunarbannið
ræil í brezka þinginu
LUNDÚNUM 24. nóv. — Sir
Thomas Dugdale sjávarútvegs
málaráðherra brezku stjórnar-
innar svaraði í dag spurning-
um í brezka þingingu varð-
andi löndunarbannið á íslenzk-
um fiski. Hann sagði, að ekki
væri hætta á alvarlegum fisk-
skorti þótt íslenzkir togarar
fengju ekki að ieggja afla sinn
á land. Taldi hann fiskaðflutn
ingana lítið minnka fyrir það.
í desember s.l. árs hefðu íslend
ingar landað aðeins 10% af
fiskmagni því er Bretar hefðu
nevtt. Engar hindranir væru
heldur á löndunum úr togur-
um annarra þjóða.
Þingmaður úr verkamanna-
flokknum taldi hættu á að úti-
lokun íslenzku togaranna
myndi valda verðhækkun á
fisk. Krafðist haim þess að fast
fiskverð yrði sett á. Ráðherr-
ann varð fyrir svörum. Taldi
hann ekki ástæðu til þess að
festa verðið. Það væri lægra
nú en það hefði verið fyrir
einni viku. — Reuter.
Fráleituai orðrómi um
amerísk áhrif í togara-
o
deilunni dreift í Ensflandi
löndunarbannið nær einnig li! Aberdeen
Frá fréttaritara Mbl. í Grimsby í gær.
ÓTVÍRÆBUR áhugi og ánægja fiskkaupmannanna í Grimsby, þeg*
ar togarinn Jón forseti landaði afla sínum hér s. 1. miðvikudag,
sýnir greinilegast, hve mikil þörf er á góðum íslenzkum fiski í
Englandi. Það er einnig ljósasti vottur þess, að talsvcrðri þvingun.
lilýtur að hafa verið beitt til þess að fá fiskkaupmennina til að
breyta um afstöðu og gera samtök um að útiloka kaup á íslenzk-
um fiski. Brezkir útgerðarmenn ætlast til að bann þetta gildi þar
til íslenzka rikisstjórnin fellzt á aðra landhelgislínu. Fái brezkir
togaraeigendur vilja sínum framgengt, vilja þeir semja um land-
anir á nýjan leik í Grimsby.
Stevenson heldur ræðu
LUNDÚNUM — Adlai Steven-
son, ríkisstjóri í Illinois, mun
ávarpa þing ClO-sambandsins á
fundi, sem haldinn verður
í Atlantic City, 3. des. n. k. —
Fréttaskrifstofa ClO-sambands-
ins sér í borg segir, að Steven-
son muni tala við minningarat-
höfn Philip Murrays, hins látna
forseta sambandsins.
Eisenhower skipar
nýjan ráðherra
NEW YORK, 24. nóv. — Eis-
enliower skipaði i dag Ezra
Benson til að gegna landbún-
aðarráðherraembættinu í
stjórn þeirri, sem hann mynd-
ar 20. janúar n.k. — Benson
hefur verið ritari hins vold-
uga Búnaðarsambands Banda-
ríkjanna. Hann er 53 ára að
aldri. NTB-Reuter
Viltn kaupa eigur Farúks?
KAIRÓ — Egypzka ríkisstjórnin
gerir nú allt, sem hún getur til
þess að laða ferðamenn til lands-
ins sólheita við Nílárdalinn. Eitt
af þvi sem stjórnin hyggst mjög
efla ferðamannastrauminn með,
er sýning á höll Farú’.cs, fyrrv.
konungs og uppboð, sem halda á
á munum hans öðru hverju.
Kotnmúnisfaréffarhöldin í
Sakborningar rr
Prag halda áfram:
jáfa" viðsföðu-
Ríkisstjómiit stcndur fast á retti
voruiu í laudliBÍaisdeiiunni
Yfirlýsing Ólafs Thors á Aiþingi.
LANDHELGISMÁLIÐ og löndunarbannið kom til
umræðu í báðum deildum þings í gær. Voru bornar
fram fyrirspurnir um það, hvaða ráðstafanir ríkis-
stjórnin hyggðist grípa til sökurn löndunarbanns
brezku togaraeigendanna og fiskkaupmannanna. Var
því hreyft við umræðurnar, hvort ekki bæri að leggja
málið fyrir Sameinuðu þjóðirnar til úrskurðar. Ólaf-
ur Thors, atvinnumálaráðherra, skýrði svo frá, af
hálfu ríkisstjórnarinnar, að í athugun væri hverra
ráðstafana skyldi neytt. — Ríkisstjórnin myndi
standa fast á rétti íslands, hvika þar hvergi né hopa
og halda fram hinum réttmætu kröíum í landhelgis-
málinu í öllum atriðum.
Meðal þess, sem ef til vill yrði til úrræða væri, að
hreyfa málinu á þeim alþjóðafundum, er rödd ís-
lands heyrðist. Gætu þar fleiri alþjóðasamtök en
Sameinuðu þjóðirnar komið til greina, að því er ráð-
herrann skýrði frá.
lausf yfirsjónir sinar
Eru saksðir uxn samstarf
við ,hiita borgaralegu Gyð
iitgakléku4 Tékkóslóvakíu
Einkaskeyti til Mbl. fi*á Reuter-NTB.
PRAG, 24. nóv. — Fyrrum utanríkisráðherra Tékka, Vladimir
Clamentis, játaði nýlega fyrir alþýðudómstól í Prag, að hafa reynt
að ráða vin sinn, Gottwald forseta, af dögum. Auk þess játaði hann
einnig, eins og Mbl. hefur áður getið um, að hafa tekið þátt í
njósnastarfsemi í Tékkóslóvakíu fyrir erlent stórveldi og vera þar
með sekur um föðurlandssvik.
Clémentis var hinn þriðji í röí.*
inni af þeim sakborningum, sem
þarna voru látnir „játa“ yfirsjón-
ir sínar, en þessi réttarhöld miða
einkum að því að hreinsa stjórn
landsins af öllum Gyðingaáhrif-
um, og er þeim ekki líkt við neitt
nema hin miklu Moskvuréttar-
höld á þriðja tug þessarar aldar.
STJÓRNADI GYÐINGA-
KLÍKUNNI
Hinir tveir, sem á undan hon-
um „játuðu“ syndir sínar, voru
P.udólf Slanskí, fyrrum aðalrit-
ari Kommúr.istaflokks Tékkó-
slóvakíu og Bedrich Geminder,
fyrrum vararitari flokksins.
I . Clementis, er á undanförnum
árum hefur verið einkavinur
Gottwalds, „játaði" allar hinar
fjölmörgu yfirsjónir sínar gersam
lega ótilkvaddur. Og það gerðu
1 Framhald á bls. 2.
(hurchlll breyfir
n sir-m
LUNDUNUM, 24. nóv. —
Churchiil, forsætisráðh, Breta
gerði í dag margar mikil-
vægar breytingar á ráðuneyti
s'nu. — Var ástæðan einkum
sú, að Woolton lávarður, inn-
siglisvörður drottningar, hefur
orðið að segja af sér embætti
vegna lasleika. Eftirmaður
hans í embætti innsigiis-
varðar verður Saiisbury, lá-
varður, sem gegnt hefur sam-
veldisráðherraembættinu, en
við því tekur Swinton. lá-
varður, fyrrum birgðamála-
ráðherra.
NTB-Reuter.
ORÐRÓMI DREIFT
Mjög skiptir í tvö horn, um af-
stöðu almennings til landana ís-
lenzks fisks, enda hefur málið
orðið að pólitísku deilumál. Sá
orðrómur gengur hér, að það sé
aðeins fyrir amerísk áhrif, sem
brezka íhaldsstjórnin hefir ekki
tekið mál þetta miklu fastari
tökum.
FUNDUR Á FIMMTUDAG
Ákveðið hefur verið að halda
fund fulltrúa frá matvælaráðu-
neytinu, togaraeigenda og fisk-
kaupmanna næstkomandi fimmtu
dag.
LOKUN I ABERDEEN
í dag samþykktu yfirmenn og
skipshafnir á togurum í Aber-
deen að efna til mótmælastöðv-
unar, ef til þess kæmi, að íslenzk-
ir togarar lönduðu þar. Togara-
menn í Fleetwood hafa sama í
hyggju.
FISKVERÐ ÞYKIR
OF HÁTT
Þrátt fyrir það, að togaraeig-
endur hafi veitt hundruðum og
þúsundum punda í auglýsinga-
starfsemi til að réttlæta hið háa
fiskverð, þá er samt geysilegur
fjöldi fólks, einkum þeirra, sem
fylgja verkamannaflokknum að
málum, sem álíta fiskverðið of
hátt og myndu æskja fiskaðflutn-
ings frá íslandi til að halda verð-
inu niðri.
BEIN SALA VIRDIST ?
VAFASÖM
Það gæti hugsast að aðstæður
væru fyrir hendi, til að landa
fisk einhversstaðar og bjóða
fiskkaupmönnum úr innhéruð-
um hann til sölu beint.
Það virðist vafasamt, að slík
tilraun takist, enda þótt hún væri
vel auglýst. Einnig mætti búast
við, að hún myndi og valda mik-
illi grernju í fiskveiðihöfnunum,
(Að sjálfsögðu er rétt að benda
á, að enginn fótur er fyrir amer-
ískum áhrifum í þessu máli og
er hann jafn fráleitur og hinn
áróðurinn, sem áður hefur verið
dreift að íslendingar ætluðu að
opna landhelgina en aðeins sín-
um togurum).
í da? heimsótti Eisen-
liower, hinn nýkjörni forseti
Bandaríkjanna, aðalbæistöðv-
ar S.Þ. Er það í fyrsta skipti,
sem hann kemur þangað, síðan
hann var kjörinn forseti Banda
ríkjanna. — Tryggvi Eíe, aðal
ritari S.Þ., o? Lester Pearson,
forseti allsherjarþingsins, tóku
á móti honum og sýndu honum
aðalstöðvarnar.