Morgunblaðið - 16.01.1953, Qupperneq 10

io
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 16. jan. 1953
SJAVARIJTVEGII
Framhald af bls. 9 togaraeigendur sáu bó nauðsyn ári voru Tékkóslóvakía, England, landsveiðum togaraflotans. Með
afkoman hinsvegar rýr, sem staí- þessara aðgerða og lýstu stuðn- ísrael, Frakkalnd, Póiland, og mestan þann fisk sigldu veiði-
ar af því, hvað síldin var óvenju ingi við ráðstafanir ríkisstjórnar- nokkuð fór af freðfiski til Ung-Jskipin beint á erlendan (dansk-
smá og svo af því mikla tjóni, innnar. Það kom þeim því ein- verjalands og Ástralíu. Gekk sal- j an og brezkan) markað, og seld-
sem háhyrningurinn gerði í net- kennilega fyrir sjónir, þegar an á þessu ári mjög greiðlega og ist allur sá fiskur, um 20 þús.
um bátanna. Þessi vágestur gerði brezkir útgerðarm. tóku að beita var nær öll framleiðsla ársins tonn, við svipuðu og eftir atvik-
tvö siðustu árin meira vart við hefndanáðstöfununi gagnvart :s- \ seld um áramótin 1951—52 að um, sæmilegu verði, sem unnt
sig en áður og er nú farinn að lenzkum togurum, einmiít þeim undanskildum karfanum, en ^ var að halda föstu allan söiutím-
valda útgerðarmönnum miklum skipum, sem, harðast urðu úti I hann var að miklu leyti fram- ^ ann, þareð salan fór öll fram á
áhyggjum, því margsinnis kom vegna rýmkunar iandhelginnar.! leiddur síðast á árinu 1951. Verð- ; einni hendi (SÍF).Hitt er svo að
það fyrir siðastliðið haust, að Lokun brezka markaðsins og af-1 var yfir jeitt nokkuð hagstætt sjálfsögðu vitað, að þessi salt-
hann eyðilagði heilu trossurnar lsiðingar hennar, eru öilum kunn á árinu, þó mjög misjafnt eftir fiskur, sem Danir kaupa einung-
hjá bátunum, en verð á netum í ar, svo óþarfi er að rekja það mál I hve5tJíselt, val' ,Síh®'st a arlnu fór is til endurútflutninR's til saPUsb
ema reknetjatrossu nemur um 40 mikio hér, en rétt er þó að benda
-50 þús. kr. á þá öiðugleika, sem togar-aút-
, Söltun var aðeins leyfð á gerðin á nú við að etja af þess-
stærstu síldinni sem veiddist, en um sökum.
vegna þess hversu mikið af síld- Frystihúsin geta ekki í svipinn
inni var smásíld, sem víðast :iór tekið á móti nema takrnörkuðum
til bræðslu á hinu lága bræðslu aíla af togurunum til frystingar.
sildarverði lá við að reknetja- Saltfiskmarkaðurinn er óviss og
yeiðarnar stöðvuðust fyrst í sept enn er ekki korainn sá tími, sem
embermánuði. Þessari yfirvof- hentugur þykir fyrir fiskherzlu.
ándi stöðvun var þó forðað með — í svipinn litur því ilia út um
sameiginlegri tillögu L.X.U. og reksíur togaraútgerðarinnar fyrst
Síldarútvegsnefndar um tilrann- 0g fí-emst vegna löndunarbanns-
|r á söltun á vissu magni af :nilli ins í Bretlandi.
S’ld (stærð 28-31 cm.) og að rík-
isstjórnin ábyrgðist saltendum SALA SJÁVARAFURÐANNA
kr. 290.00 fyrir hverja fiskipakk- Síldarútvegsnefnd gerði 1952
aða tunnu. Þessi tillaga fékk þeg- fyrirfram samninga um sölu á
ar stuðning atvinnumalaráðherra yfir 200 þúsund tunnum af síld,
og ber að þakka honum og rík- en vegna aflaleysis var aðeins
isstjórninni allri fyrir hve skjóta hægt að afgreiða um 110 þúsund
óg góða afgreiðslu þessi mála- tunnur.
leitun útvegsmanna og saltanda 1 Eftirfarandi sýnir helztu við-
fékk. Millisíldin mun nú öll seld skiptalöndin í Norðurlands- og
á hærra verði en ríkisstjórnin á- Suðurlandssíld, samninga við þau
byrgðist og mun því ekki koma °S afgreioslur.
til neinna útgjalda úr ríkissjóði
vegna þessarar ábyrgðar. — Sá
árangur sem varð af söltun milli-
síldar gefur vonir um að hægt sé
verðið nokkuð hækkandi sérstak-
lega í Bandaríkjum enda má
segja að þar hafi verið algjör
skortur á þorslcflökum.
1952
neyzlu-landa — aðallega Ítalíu
— þrengir að á markaðnum.
Salan héðan á bátasaltfiski og
öðrum heimasöltuðum fiski, sem
S. í. F. hefur flutt ú* til Ítalíu
beint frá Islandi, hefur á árinu
Á árinu sem var að líða var 1952 ekki orðið fyrir veru'egum
heildarframleiðslan á freðfiski truflunum enn sem komið er,
um 37.300 smálestir og skiptist sökum Grænlandsaflans, sem
hún þannig:
1. Þorskflök
2. Ýsuflök
3. SteinbítsflÖK
4. Karflaflök
5. Flatfiskur
6. Annar fiskur
j seldur hefur verið yf ir Dan-
mörk, en hinsvegar munu inn-
22.600 smál. flytjendur á ítalíu nú liggja með
óvenjulega miklar óseldar birgð-
ir, og getur það haft sín áhrif á
sölu saltfisksins 1953.
2.020
1.490
8.120
750
2.330
Hér verður mikil breyting á
Saltfisksala, til annara landa
en Ítalíu hefur og gengið sæmi-
lega vel. Um áramótin voru að-
hvað flatfiskinn snertir og er hin eins. urn. 5;000 tonn af saltíiski
nýja landhelgislína orsök þess.
Var salan í byrjun ársins all hag-
liggjandi óseld og um nokkurn
hluta þess magns er nú verið að
stæ», en þegar fyrir vertíðarlok sem3a um sölu á> °S n,yndu
mátti sjá, að mjög erfiðlega vera óseld ca 3000 tonn af aflan-
myndi ganga um sdlu framleiðsl- um 1052, þegar gengið hefur ver-
unnar, sem þá þegar var orðin 15 fra Þessari væntanlegu sölu.
meiri en nokkurn tíma áður. Nær
Af verkaða fisknum bíða um
2.000 tonn eftir útflutningi til
Spánar og önnur 2.000 til S.
Ameríku. Sölusamningar eru
! löngu gerðir við kaupendur að
þessu magni á báðum stöðum,
en staðið hefur á innflutnings-
1 leyfum á Spáni og Brasilíu, en
hvorutveggja er nú að færast í
rétt horf, svo að vonandi verð-
ur fært að senda fisk þtnnan
^ bráðlega.
Um verkaða fiskinn er það ann
! ars að segja, bæði hvað Spán og
| Brasilíu snertir, að þar skortir
Ofangreindar tölur eru miðað-' ekkert hefur verið selt til ísrael, ekh! kaupendur að íslenzkum
. 1ftn ... ... . ar við ápakkaða síld nema Sví- sem byggist á hinum miklu við- ls *’ heldur ,eru. vand væðin
txl Þyzkalands en 100 til Bret- þ..g q§ Danmörk Ennfiemur var skipta erfiðleikum við það land tengd við innflutmngsleyfm eða
lr.nds. Af brez m londununum hlut] af Finnlandssíldinni útfiutt- og hinni hörðu samkeppni keppi- *hau yflrvold> sem raða yfir þeifn.
ur óápakkaður bæði árin. | nautanna. Pólland keypti ekkert i VorukauP Islands 1 þessum lond-
verða í framtiðinni við Suður-
og Vesturland.
TOGARARNIR
ísfiskveiðar fyrir erlendan
markað voru með minna móti,
aðeins farnar 138 söluferðir mið-
að við 232 árið áður, þar ai 36
1951 1952
SAMNINGUR AFGREITT SAMNINGUR AFGREITT
Svíþjóð 112.000 tnr. 58.620 tnr. 116.000 ntr. 40.323 tnr.
Finnland 44.000 — 46.409 — 50.000 — 46.261 —
Fólland 25.000 — 21.906 — 13.636 — 13.633 —
Danmörk 20.000 — 16.580 — 15.000 — 7.333 —
U. S. A. 10.000 — 2.455 — 12.000 — 2.755 —
211.000 tnr. 145.970 tnr. 206.636 tnr. 110.308 tnr.
var verð hvallýsisins £ 135-0-0
c.i.f.
Menn greinir ekki á um það,
að oss sé þörf að afla þjóðarbú-
inu gjaldeyris, en samliv. útflutn-
ingsskýrslum hagstofunnar nam
verðmæti sjávarafurða yfir 90%
af verðmæti heildarútflutnings-
ins 1951, og mun lítilla breytinga
að vænta á því hlutfalli fyrir ár-
ið 1952. Sjávarútvegurinn er
hinsvegar áiiæítusamur atvinnu-
vegur og afrakstur hans ekki svo
öruggur, sem nauðsynlegt væri
með tilliti til gjaldeyrisþarfar-
innar. Síldveiðarnar fyrir Norð-
urlandi undanfarin ár, er gieggsta
dæmi þeirrar áhættu, sem sjáv-
arútveginum fylgir. Af þessari
ástæðu hafa nú á seinni tímum
komið fram raddir um nauðsyn
fjölþættari og öruggari útflutn-
ingsframleiðslu og nú síðast hjá
forsætisráðherra og utanríkis-
ráðherra.
Þó að þessar ábendingar séu
réttmætar, þá verður ekki komizt
hjá því, ef vel á að fara, að veita
þeim, sem sjávarútveg stunda þá
aðstöðu til reksturs, sem gerir
þeim kleift að reka hann í það
stórum stíl og á þann hátt, að
hann fái risið undir þeim miklu
kröfum, sem til hans eru gerðar
sem undirstöðuatvinnuvegar til
gjaideyrisöflunar fyrir þjóðar-
heildina.
i Sú aðstoð, sem vélbátaútvegur-
inn hefur notið af innflutnings-
réttindum bátaútvegsins undan-
farin tvö ár hefur fleytt honum
yfir mestu erf:ðleika þessara ára
með því að hækka fiskverðið til
sjómanna og útgerðarmanna.
Þeir, sem átelja þetta úrræði
hafa látið undir höfuð leggjast
að benda á aðra leið, til þess að
forða stöðvun bátaútvegsins eða
benda á hvar ætti að afla þess
gjaldeyris, sem færi forgörðum,
ef bátaútvegurinn stöðvaðist.
voru 99 á tímabilinu 1. jan.-26.
apríl, en 1 löndun 19. og 20 nov.,
til að reynda löndunarbann
um eru svo lítil, sem raun ber
vitni um, en jafnvirðiskaupa-
til hinna einstöku landa, miðað- verið ráð fyrir sölu á 1.000 smál. ! um’
brezkra útgerðarmanna. \erðið vig fyrirframsamninga, kemur af af freðfiski í viðskiptasamning- s.alT1, omu a® er .Vld f6, 1 Þessl
á árinu var lágt, eða aðeins kr. því að sumir samþykkja að taka um við það land. Til Tékkósló-1 lond og, lnnflutn)ngar Is!ands til
1,87 per kg. rniðað við kr. 2.05 sunnanlandssíld að einhverju eða' vakíu hefur saian gengið mjög,Þelrra a mar,as a Yoru
árið áður, en meðalsala í ferð að öllu leyti upp j þaðj sem til vant. treglega miðað við fyrri ár, og i um vorum ,,a hessumsomu lond;
eins & 8.734 miðað við £ 9.804 ar að Norðurlandssíldin nægi í hefur það land aðeins tekið lítið Um' >SerstakleSa er her vandi a
griÆ áður.
samninga, en aðrir ekki.
| magn af þeim fiski er gert var
höndum hvað Spán snertir, sem
í stað isfiskveiða sneru togar- f Um söluhorfur á þessu ári er ráð fyrir í viðskiptasamningnum. Ifrá ondvcl du hefur!ekid mikid
arnir sér nú meira að saltfisk- erfitt að spá. Búast má við auk-i Eins og árið áður fór mest af .a , ls enz um US h h sa an se
veiðum og veiðuin í herzlu og inni samkeppni af hálfu Norð- freðfiskinum til Bandaríkjanna. Inu m-|oíí minn u panga vegna
frystingu. manna og Færeyinga ísambandil I öllum þessum löndum hefur rey ra verz un?r a‘.a' . .
Saltfiskveiðar voru mikið við reknetjaveiðar í hafinu aust- þorskverðið farið iæickandi ^ ^evtí^erfiðaiá^nú en
stundaðar. Afli á vertíðinni frek- ur af íslandi og í nánd við Fær- seinni hluta ársins 1952 og hefur j v , - ð .. *
lækkað síðustu vikurnar. Enda um sama,,eyt* “ ar’ aö Jltaö
þótt sala hafi orðið erfið á s. I.
ar góður og má það að nokkru eyjar. Munu báðar þessar þjóð-
þakka nýju veiðarfæri, sem nú lr hugsa til stóraukinnar síldar-
var notað almennt í fyrsta skipti útgerðar í sumar, en draga jafn- ári, þá tókst að opna nýjan mark
þ e flotvörpunni framt úr Grænlandsútgerð. Þrótt að í Austur-Þýzkalandi, og eru
Að iokinm vertið stunduðu tog- fyrir hversu lítið var saltað af se,dar hanSað *
ararnir mikið veiðar fyrir frysti- slld her a landi 1 ar el§a h° bæði Þ«rskflökum gegn vörum þaðan,
er að á aðalsölumarkaðnum
ítaiíu, liggja birgðir miklu meiri
nú en þá og því hætt við að treg-
smálesHr af ari innkauP verði af hálfu ft-
alskra fiskinnflytjenda heldur en
í fvrra a. m. k. við sama verði
húsin en Uskverð.ð var nokkuð F«reyingar og Norðmenn nokk- Er nú verið að senda það síðasta | ‘ g °
,, ’ v„ uð oselt af sulnarsl dinm og af þessum fiski og gagnvirðis- s , . ..
óhagstætt, cða aðeins kr. 0,85 per.
gengur erfiðlega að losna við kaup að fara fram.
sem var hið hæsta verð fyrir salt-
' . ,, fisk, sem enn hefur fengizt. Þess
Ennþa er verulegt magn oselt _ I . . ----.
af síðasta árs framleiðslu. í
er tæplega að vænta, að sömu
kg. af þorski, slægðum með haus. hana
Þegar líða tók á sumarið, hóf-
ust svo saltfiskveiðar við Græn- jtbeííFTSKUP
íand, sem aldrei hafa verið eins Á árinu 1951 nam heildarfram-
mikið stundaðar og nú, og var leigsla a freðfiski um 30.360 smál. Canada, Noregi, Danmörku, Hol-! Skreiðarframieiðslan var 1952
flotans þar um sem skiptist þannig eítir teg- landi og Bretlandi. Flest þau um 2.500 tonn á móti um það bil
Bandaríkjunum eiga íslendingar skilyrði verði. til, }*ss að halda
að mæta vaxandi samkeppni frá VerðlnU SV0 hau a þessu arl'
mestur hluti
tima. undum:
1 Fyrir forgöngu Bæjarútgerðar
Reykjavíkur höfðu ísl. togaraeig- 1. Þorskflök
endur nú saltskip liggjandi í Fær- 2. Ýsuflök
eyingahöfn í Grænlandi, þar sem 3. Steinbítsflök
togarar gátu fengið viðbótarsalt 4. Karfaflök
^ftir þörfum, en auk þess náðust 5. Flatfiskur
samningar um kaup á olium og 6. Annar fiskur
kosti fyrir skipin á sama stað.
lönd, sem eru innan EPU greiðslu 1.000 tonnum 1951. Eftirspurnin
bandalagsins, kaupa sárlítinn eða hefur verið mikil eftir þessari
17.180 smál. engan freðfisk, þar sem þau hafa vöru og salan greið. Ekki verð-
2.235 — nægilegan fisk og jafn vel flytja ur annað séð en eftirspurn sé
913 — hann út eins og fyrr se°ir og enn fyrir hendi og verðhorfur
6.900 — keppa þar af leiðandi við íslend- heldur góðar, enda er viðbúnað-
2.500 — inga. j ur all mikill að auka skreiða-
730 — Ekki er vitað hvað hægt verð- framleiðsluna á þessu ári.
ur að selja til vöruskiptaland- * Útflutningur hvalafurða (hval-
Yar það til mikilla hagsbóta, en Lang mest af þessúm freðfiski anna á þessu ári, en því miður lifrar, hvalkjöts, hvallýsis, hval-
nauðsynlegt er að fá enn betri að- var selt til Bandaríkjanna eða virðist margt benda til þess að mjöls og hvaiskíða) árið 1951
stöðu þar, svo sem leyfi til að um helmingur framleiðslunnar. þessir markaðir séu ótrvggir. |nam um 13.4 milljónum króna.
leggja fisk á land o.s.frv. Tekizt hefur á undanförnum ár- ( Saltfiskframleiðslan 1952 varð Það ár stunduðu 4 skip veiðarn-
Saltfiskurinn frá Grænlandi um fyrst °8 fremst fyrir for- um það bil tvöföld á við næsta ar 1 f®Pa 4 mánuði, og varð afl-
var ýmist lagður á land hér eða ^öngu S. H. og umboðsmanns ár á undan, eða 1951, en þá varð lnn 339 hvalir. Síðastliðið ár var
siglt með hann til útlanda Mikið hennar’ Jons Gunnai ssonar, að hún 31.500 tonn. Nákvæmar tölur aflinn hinsvegar samtals 265
var um Iandanir í Esbjsrg eða54 vinna sivaxandi markað fyrir ís- liggja ekki fyrir um framleiðsl- hvaiir ó 4 skip með líkan úthalds-
landanir á árinu " lenzkan freðfisk í Bandaríkjun- una 1952, en vitað er að hún er tima og 1951.
Þeear hin nv’ia verndarlim Um’ °g Það 1 SVO ríkum mæli’ að m-1ög ná!æSt 60-000 tonnum. | Hvallýsi er stærsti liðurinn í
fiskimiðanna var ákveðm var 'Þessi markaður. sem áður var Yfirleitt má segja, að sala Útflutningi hvalafurða, en á ár-
- .. J x lokaður er nu orðmn stærsti og þessa fiskmagns hafi gengið greið inu 1952 lækkaði verð þess á
fýnr jaanlegt að stor veiðisvæði þýgingarmesti freðfiskmarkaður- lega þrátt fyrir hið stóraukna heimsmarkaðnum mjög mikið,
sem togararmr hafa notað und- inn fyrir íslendinga. Önnur þýð- magn. Það má segja að nýtt við- t d. var verðið á hvallýsinu að-
aniario, yiðu þe.m nu lokuð. En ingarmikil markaðslönd á þessu horf skapaðist á árinu með Græn eins £74-0-0 c.l.f. en árið 1951
Sýnir Þjóðleikhúsið
„Rekkjuna" að
Hlégarði!
REYKJUM, 12. jan.: — Tíðarfar
ið, það sem af er þessum vetri, hef
ur verið einmuna og gott til mik-
illa hagsbóta fyrir bændur í Mos-
fellssveit sem annars staðar é land
inu. Unnið hefur verið að jarða-
bótum fram að þessu, einkum
skurðgreftri. Nýr vegarsnotti er
fyrirhugaður um Fellin svonefndu
Verður það mikil samgöngubót
fyrir Reykjalund og Reykjahverfi,
einkum að vetri til, en farartálm-
ar af snjó myndast fljótt í hvos-
inni við Álafoss, sem orsakar
mikla samgönguerfiðleika fyrir
þe'ta fjölmennasta hverfi hrepps-
ins. —
Fclagslíf hefur verið fjölbreytt,
einkum eftir nýárið. Kvenfélagið
hélt sína árlegu barnaskemmtun í
Hlégarði, og komu þangað rúm-
lega 300 börn.
Um síðustu helgi hélt Ung-
mennafélagið skemmtun í Hlé-
garði o*r svndi þar „Dollaraprins-
inn“, leik í einum þætti. — Tákst
það mjög vel og var húsfyllir. —
Vegna fjölda áskoranna heiur fé-
lagið ákveðið að Ieika aftur næst-
komandi laugardag og verðúr dans
á eftir. Gunnar Eyiólfsson leik-
ari æfði og stjórnaði Jeiknum af
mikilli prvði og má fyrst og
fremst þakka honum hinn agæta
árangur.
Komið hefur til tals. að Þjóð-
leikhúsið fengi Hlégarð til sýn-
ingar á ..Rekkiunni“, en bnð mál
er enn þá á umræðustigi. Ætlunin
er, að það verði í þessum mánuði
ef til þess kemur. — J.
Oruggar járnbrautir
WASHINGTON — Siðasta ár
hefur verið hið slysaminnsta í
sögu járnb’-autarstarfsemi Bandá
ríkjanna. Á fyrstu 11 mánuðum
ársins henti aðeins 1 óhapp á
hverjum 2200 milljón mílna
akstri að jafnaði.