Morgunblaðið - 25.01.1953, Page 11

Sunnudagur 25. jan. 1953
MORGUWBLA9E9
II 1
Félaegsdóimir í Héðinsmáliitiu
Framhalcí af bls. 7
væri stefnda allt að emu öheim-
ilt að láta þá (nenxendurna) sitja
fyrir járniðnaðarvinnUj ef félags-
menn í Félagi járniðnaðarmanna
gengju atvinnulausir. Nú hafi
þeir Snorri og Kristinn verið at-
vinnulausir síðan þeim var sagt
upp og stefndi þanníg bjotið um-
rætt forgangsréttarákvæð'i.
Stefndi hefir eindregið mót-
í.næit þeim staðhæfingum stefn-
anda, að ekki sé um raunveru-
lega námssamninga að ræða við
þá menn, sem hann hefur gert
siíka samninga við, og jafnframt
mótmælir hann þeim skilningi
stefnanda, að forgangi'éttar-
ákvæði nefnds kjarasamnings
lakmarki á nokkurn hátt rétt
hans til þess að taka nemendur,
eða láta þá vinna járniðnaðar-
vinnu, þótt einhverjir félags-
menn stefnanda séu án atvinnu.
l»að er uppkomið i máii þessu,
að Vélsmiðjan Réðiim Iii. hefur
gefið verkamönnum, sem lengi
liafa uunið hjá hlutafélaginu sem
aðstoðarmenn í járaiðnaðar-
vinnu, kost á því, að gearast nem-
endur í þeirri iðn. Hefur félagið
með ýnasum hætti skapað þeim
liagræði um aðstöðu til fullnaðar
náms, og eru siimir þessara
manna komnir meira tíl aldurs
en almennt gerist um nemeadur
í iðngreinum. Þessi fyrirgreiðsla
stefnanda hófst fyrir um það bil
4 árum, og eru þeir, sem þá byrj-
uðu nám, sagðir um það bil að
Ijúka því, og sumir þeirra eru
þegar talair hafa lokið námi. —
Eftir að til ágreinings kom með
aðiljum máls þessa í september-
mánuði s.l. hófst stefndi handa
um það að senda til íðnfræðslu-
ráðs, til staðfestingar samkvæmt
íðnaðarnámslögum, námssamn-
inga þessarar tegundar, sem dag-
settir eru fyrr á því ári, og jafn-
framt gerði hann í október og
nóvember-mánuði s.l. námssamn-
inga við nokkra verkamenn, sem
lengi höfðu starfað x þjónustu
hans. Með tilliti til þeirra upp-
lýsinga, sem fram ha£a komið um
aðstöðu til járniðnaðarnáms í
Vélsmiðjunni Héðni h.f. og fram-
kvæmd þessara máia hjá nefndri
vélsmiðju, verður ekki fallizt á
þá skoðun stefnanda, að hér sé að
cins um málamynðar gerninga að
ræða, sem ætlað sé það eitt hlut-
verk, að skapa stefnöa möguleika
til þess að komast í kring um
ákvæði oftnefndrar lö. gr. kjara-
samningsins. Ekki hafa af hálfu
stefnanda verið leidd rök að því,
að ákvæði 10. gr. nefnds samn-
Ings feli í sér takmarkanir á
rétti meistara í járniðnaði til þess
að taka nemenður. Og þar sem
ekki hefur verið sýnt íram á, að
stefndi hafi látið þá menn, er
hann hafði gert námssamning við,
vinna önnur verk í iðninni, en
þau sem eðlilegt var með tilliti
til náms þeirra, verður ekki talið
að vinna þeirra eftir að náms-
samningur var gerður við þá,
hafi brotið í bág við 10. gr. kjara-
samnings aðilja.
Geta má þess, að eftir að mál
þetta var upphaflega tekið til
tíóms samþykkti Iðnfraeðs^uráð
umrædda námssanvninga. Komu
gögn um það fram í máli þessu,
er dómurinn ákvað samkvæmt
56. gr. laga nr. 80/1938 að gefa
aðiljum færi á að afía frekari
gagna um vinnu manna, sem ekki
voru taldir nemendur.
Auk þess ágreinings, sem er
milli aðilja málsins um það atriði,
hvort framangreind nemenda-
vinna hafi verið brot á kjara-
samningi þeirra, deila þeir einnig
um það, hvort fáeinir nvenn aðrir
í þjónustu stefnda hafa andstætt
oftnefndu ákvæði 10. gr. kjara-
samningsins unnið störf, sem fé-
lagsmenn í Félagi járniðnaðar-
manna áttu forgangsTétt til. —
Samkvæmt því, sem fram hefur
komið í málinu er ekki sannað,
að vinna bessara manna hafi ver-
íð brot á forgangréttarákvæðinu.
Vafi getur þó leikið á um tvo
þeirra. Annar þeírra vann við
rafsuðu á'Kéfláýíkurflugvelli um
mánaðamótin september—októ-
ber í. á., en hinn, sem er vél-
stjóri, vann við vélar í skipum
m.a. á tímabilinu frá 22. sept. til
7. nóv. f. á. En frá þeim tíma
hefur hann samkvæmt fvrirmæl-
um verkstjóra stefnda, aðeins
unnið venjulega verkamanna-
vinnu. Störf hans við vélarnar
voru í því fólgin, að taka þær í
sundur, hreinsa og setja saman á
ný. En þar sem úrlausn þess at-
riðis, hvort vúnna þessara manna
hafi verið ósamrýmanleg 10. gr.,
getur ekki, samkvæmt því er síð
ar greinir, orkað á afstöðu aóms-
ins til kröfu stefnanda, að stefndi
taki Snorra aftur í vinnu, né held
ur ráðið í þessu máli úrs’itum
um skyldu til fébóta eða endan-
legri fjárhæð þeirra, þykir ekki
nauðsyn bera til, að kanna frek-
ar hvernig vinnu þessara tveggja
manna var háttað tilgreiridan
tíma.
KRAFA STEFNANÐA FM A»
SNORRI JÓNSSIN VERBI
AFTUR TEKINN í VINNU
OG SKADABÓTAKRAFAN
Stefnandi krefst þess, að
stefnda verði dæmt skyJt að
taka Snorra Jónsson aftur í
vinnu og greiða honum auk þess
kaup frá 22. sept. f. á., er upp-
sagnarfresti lauk, til þess tíma,
er stefndi taki hann í vinnu á ný.
Nemur kaupkrafa hans frá 22.
sept. f . á. til 10. þ. m. alls kr.
11578.80. Þessi kröfugerð er þeím
rökum studd, að uppsögnin 8.
sapt., f. á. hafi bæði verið lög-
brot og brot á þágildandi kjara-
samningi málsaðilja. Þá heldur
stefndi því og fram, að enda þótt
svo yrði litið á, að stefnda væri
ekki skylt að taka Snorra Jóns-
son aftur í vinnu, þá sé honum
I allt að einu skylt að greiða hon-
um (Snorra) skaðabætur. Telur
stefnandi samkvæmt þessu, að
Snorri eigi auk bóta fyrir brot á
10. gr. kjarasamningsins. einnig
rétt til sérstakra bóta vegna hinn
ar ólögmætu uppsagnar, sem
spillt hafi stórum atvinnumögu-
leikum hans og þannig valdið
honum tjóni.
Stefndi hefur mótmælt því, að
honum sé skylt að taka Snorra
Jónsson aftur í þjónustu sína. —
Kveður hann þar en«u máli
skipta, hvort uppsögnin hafi varð
að við lög eða verið brot á kjara-
samningi. Og þar sem Snorri hafi
fengið kaup þann tíma er svari
til umsamins uppsagnarfrests,
eigi hann ekki rétt til frekari
bóta, enda hafi honum verið i
lófa !agt að fá sér atvinnu ann-
ars staðar. Uppsögnin hafi ekki
helöur haft í för með sér fyrir
hann önnur eða meiri óþægindi
en almennt gerist um uppsagnir
úr vinnu. Að því er forgangsrétt-
arákvæðið snevtir befur stefndi
gert þá varakröfu, að hánn verði
| sðeins dæmdur til þess ?ð greiða
1 Snorra kaun til 10. október f. á.,
. ef talið vrði, að rafngreindur
! vevkamaður hefði á tímabilinu
22. sept. til 10. október f. á. unnið
t að þeim störfum. sem andstætt
i væri ákvæðum 10. gr. oftnefnds
, kjarasamnings.
Samkvæmt grundvallarregl
vm ?si“nzVs réttat **r v?nnu-
veitanda ekki skylt að taka
eða hafa í þjinustu sinni
menn,’ sem þeir ekki vilja sem
star®«m*>nn si“a verður
ekki ta’:ð. að sérstök lasafyrir
inæli skvldi stefnda til þess
að ta?’P Snorra Jónsson í vianu
ow sTík skvl'la v«’rður ekki
Ieidd pf ákvæðum kjarasamn-
ir<"s málsaðilja. Ber því að
sv’-va stefnda af þeirri kröfu
stefnanda.
Með framangreir.dri uppsögn
S-orra Jó-ssonar, sem varðar,
s'-o sem áður segir, við refsi-
ákvæði lasa, v=>r höeum hans
rasakað með ólöglegum hætti.
Verður því að telja, að hann eigi
rétt til nokkurra bóta úr hendi
stefnda. Með hliðsjón af því, að
Snorri virðíst lítt hafa aðhafst til
þess að fá vinnu á ný, eftir að
hann lét af starfi hjá stefnda,
þykja bætur til hans hæfilega á-
kveðnar kr. 6000.00, er þá haft í
huga, að það mundi ekki hafa
orkað til hækkunar á fjárhæð
þessa, þótt vinna sú, er vafi leik-
ur á um, samkvæmt því, sem
greint er í niðurlagi B-kafla dóms
ins, hefði verið brot á 10. gr.
kjarasamningsins.
Vaxta hefir ekki verið krafizt.
| Samkvæmt þessum málsúrslit-
um ber dæmda stefnda til þess
I að greiða stefnanda málskostnað,
sem þykir hæfilega ákveðinn kr,
j 1500.00.
SÉRATKVÆBI
EiNAitS B. GUDMUNDSSONAR
| Forstjóri Vélsmiðjunnar Héð-
ins h.f. hefir afðráttarlaust neit-
j að því, að hann fcafi með upp-
sögn þeirri, er í mánnu greinir,
viljað hafa nokkur áhrif á stjórn-
málaskoðanir Snorra Jónssonar
cða á afstöðu hans og afskipti af
stéttarfélagd hans eða störfum
fyrir það.
Er Snorri Jónsson gaf aðilja-
skýrslu fyrir félagsdómi 6. nóv-
ember 1952, var hann meðal ann-
j ars um það spurður, hvort fcr-
stjóri Vélsmiðjunnar Héðins h.f.
( b.efði reynt að hafa áhrif á stjórn-
málaskoðanir hans eða á afstöðu
hans og afskipti af Féíasri járn-
I iðnaðarmanna. í svari því, er
; Snorri Jónsson gaf, kom ekkert
fram, er benti til þess að forstjór-
inn hefði nokkru sinni reynt að
hafa áhrif á hann I þessa átt Er
þó sannað í málinu að Snorri
(Jónsson hefir um 17 ára skeið
starfað í þjónustu Vélsmiðjunn-
J ar Héðins h.f. Á því tímabili var
j hann formaður í Félagi járniðn-
I aðarmanna árin 1942—1948 eða
i 6 ár samfleytt og kosinn var
I bann enn formaður í félagir.n á
árinu 1952, og gegndi þannig fyr-
mannsstarfi, er mál þetta var
höfðað.
| Skv. 2. grein í kjarasamningi
Járniðnaðarmanna frá 10. des-
ember 1947, er uppsagnarfrestnr
starfsmanna 2 vikur. Þegar Vél-
smiðjan Héðinn h.f. sagði Snorra
* Jónssyni upp starfi 8. sept. 1952,
var honum greitt tveggja vikna
kaup svo sem áminnst samnings-
ákvæði tilskilur. Uppsögnin var
þanniff í fullu ssmræmi við gild-
andi kjarssamninga og verður á
engan bátt séð að hún hafi brotíð
í báva við 4. gr. laga nr. 80, 1938.
Samkvæmt þessu tel ég að
svkna beri stefnda af öllum kröf
um stefnanda, en t“l rétt að máls
^ kostnaður falli niður.
RÉRATKVÆUI
, HF.UGA HANNESSONAR
j Ég tel, að ákvæði 10. gr. í kjara
samningi aðilja feli i sér skyldu
fvrir stefnda til þess að taka og
hafa í þjónustu sinni tiltekna
féiaesmenn í Félagi járniðnaðar-
manna. i
j Þá tel é.y og að taka beri bóta-
kröfu stefnanda að fullu til
g-eina, og er því ósamþykkur
öóminum um þessi atriði.
. (Leturbreytingar af Mbl.)
ÚrsSifa afk¥æ0a§reiðslu
var fesfið mú éþreyju
FORMAÐUR útvegsmannafélags
Reykjavíkur hefur beðið Mbl. að
bera fram umkvörtun yfir því að
útvarpi skyldi ekki vera haldið
áfram hálftíma lengur en venju-
lega þangað til lokið væri at-
, kvæðatalningu í atkvæðagreiðslu
siómanna og útvegsmanna í
vinnudeilunni.
( Hér áttu hlut að máli um 600
sjómenn og um var að ræða. út-
gerð rúmlega 50 fiskibáta. Urðu
margir fyrir vonbrigðum að út-
varpið skyldi ekki sjá sér fært að
útvarpa úrslitunum.
1 Mbl. tekur undir þetta, enda
sannfærzt um það af eigin raun,
þar. sem mikið var hringt til
blaðsins þetta kvöld með fyrir-
spurnir um atkvæðagreiðsluna.
Minnitigarorð
HINN 21. þ. m. andaðist Ás-
geir Ingimar Ásgeirsson að
heimili sínu Samtúni 32. Um
Ásgeir Ingimar, en svo var
hann jafnan nefndur, mætti rita
langt mál, en það er ekki ætlan
mín, aðeins íáein kveðjuorð.
Ásgeir Ingimar var fædciur 26.
apríl 1879, að Kleifum í Seyðis-
íirði vestra. Foreidrar hans voru
Ingunn Ólafsdóttir og Ásgeir Ás-
geirsson, er þar bjuggu. Móður
sína missti hann strax eftir komu
sína í þennan heim, en ólst upp
hjá áfa sínum og ömniu 'frárfí 'til'
fermingaraldurs en fluttist þá til
Álftafjarðar með föður.sínum og
átti þar heima til ársins 1923, er
hann fluttist til Reykjavíkur og
átti heiina hér siðan til dauða-
dags.
Ásgeir Ingimar var um margt
vel til forustu fallinn, enda hafði
hann snemma í fararbroddi um
ýmsar framkvæmdir. Byrjaði
senmrna formennsku og gerðist
fljótlega skipseiganöi og rak út-
gerð og verzlun um langt árabil.
Hinn 22. apríl 1908 giftist hann
eftirlifandi konu sinni Þorbjörgu
Hannibalsdóttur, og hóíu þau bú-
skap í Tröð í Álftafirði. Heimili
þeirra varð fljótt til fyrirmyndar
um margt, og gestrisni hjónanna
var viðbrugðið. Samsgöngur
voru þá eríiðar þar vestra og
ekkert gisti-- né matsöluhús í
þoorpinu;. ekki var óvenjulegt,
að næturgestir væru jafnmargir
eða fleiri en heimílisfólkið, en
u mendurgjald var aldrei að
ræða. Þeir munu margir, sem
ásamt mér minnast margra
ánægjustunda á heimili þeirra
hjóna.
Þau hjón eignuðust 5 börn og
eru 4 þeirra á lífi, öll búsett
hér í Reykjavík, eitt dó á unga-
aldri, auk þes sólu þau upp þrjú
fósturbörn, sem öll eru á lífi og
búsett hér syðra. — Eins og þá
var títt, naut Ásgeir Ingimar lít-
illar menntunar í æsku, en hann
var mjög vel sjálfmenntaður
maður og lás mikið góðrá bóka.
Hann hafði jafnan áhuga á lands-
málum og fylgdi alla tíðaSjálf-
stæðisflokknum að málum. Hon-
um var mjö létt um að færa rök
fyrir skoðunum sínum, enda
hugsaði jafnan hvert mál til hlít-
ar, áður en hann tók áltvarð-
anir, en varði þá mál Sitt mjög
ákveðið, enda. enginn vgifiskati.
Ég kveð þig svo með þökk fyr-
ir margt gott á liðnum samveru
stundum og ástvinum þínum
votta ég samúð,
Steingrímur Árnason.
★
ÞAÐ mun hafa verið um 1938,
sem ég kynntist honum, sem
kaupmanni hér í bænum, manni
röskum á velli og greinagóðum
um hvern hlut. Var mér sagt, að
hann væri Vestfirðingur, af
sömu ætt og Jón forseti. Þótti
mér ekki til hins lákara líkt og
hugði ég hann mundi þá íþrótt
iðkað hafa, „að bera þang í fangi
út á Langatanga'% sem aðrir Vest
firðingar, án þess endilega að
verpa a í á.
Eg þykist nú vita, að um þénh-
an mann látinn muni aðrir hreyf’a
penna en ég, þess vegna verö ég
íáorður.
Stjútzt er áð geta þess, að hann
var fæddur 26. apríl 1879, og lézt
21. þ.m, af heilablóðfalli. Það
mætti segja, að það væri merki-
legt, að hann fæðist á því mesta
blíðviðrisári, sem elztu menn
muna um þetta land, 1879, og and
ast á þeim blíðviðrisvetri, sem
engir er yngri eru en áttræðir
kunna frá að greina. Það er eins
og blíðviðrið, sem brosti honum
í vöggu, hafi hlýjað honum á
banabeðnum.
Mér hefir verið sagt um Ás-
geir, að hann hafi á æskustöðv-
um sínum vestur og starfssviði
þar um langt skeið, verið einn
liinna mestu framkvæmdamanna
þar um slóðir, brautryðjandi um
síldveiðar og kúfiskveiði við
Djúp. Hafi því margir menn í
Álftafirði vestur haft mikla heill
af framtakssemi hans í þeim efn-
um, auk þess sem hann hafði um
langa hríð rekið hagsæla verzl-
un fyrir þorpsbúa.
Hingað til Reykjavíkur mun
hann hafa íiutt laust eftir 1920,
og þá laus við það að vera fjáð-
ur, þrátt fyrir mjög athafnaríkt
starf við Djup. Það mun hafa
fallið frekar i annarra hag en
hans sjálfs.
Hér i Reykjavík fékkst Ásgeir
jafnan við verzlun og mun hafa
komizt í allgóð efni. Enda skorti
ekki á reglusemi og sparsemi,
sem ýmsum þótti um of.
Hann var íróður um íslenka
sögu með ágætum, þó einkum frá
fornöid.
Rímnaþekking bans var frá-
bær, og minni svo, að hann gat
þulið þær enda milli. Frásagna-
gáfu hafði hann mikla, samfara
mörgu fræðanai frá tímabili því,
sem telja mætti um hundrað ára
skeið, og mikill bagi að ekki
skuli hafa verið til haga haldið
áður en hann fell frá.
Ég tel tvímælalaust að Ásgeir
hafi verið mikill manndómsmað-
ur. Hann var frábærlega greið-
vikinn, Og ég hygg, að enginn
h’afi „bónleiður til búðar gengið“,
sem til. hans leitaði.
Og ég veit, að þeir, sem Bezt
til þekktu, virða drenglund hans
og góðvild.
Og vinir hans allir kveðja hann
með þakklæti og innilegri ósk
um blíðváðrisaldir í bjartari
heimi. ,
Einn a£ vinunum. j
)
Framhald af bls. 6
vil ég benda á að þetta mark
var ákvarðað af Framsóknar- og
Alþýðuflokksmönnum við samn-
ingu skattalaganna 1942 og voru
taldar þá lé.gtekjur, sem skyldu
njóta umreiknings að fullu. Ef
Framsóknarmönnum hefur síð-
an snúizt hugur og vilja ef til
vill lækka núyerandi hámark
tekna til umreiknings og þar
með hækka stórkostlega alla
tekjuskatta almennings, vperi
bezt að fá ákveðin svör við því
strax. Aimenningur vissi þá bet-
ur á hverju hann ætti von. .
Framhald af bls. 6
Upphaf cð skemmtilegri fóyn!
14. --- Ke8—d8
Ef 14. — Ke8—f3: 15. Df4—h6t
ásamt Rc7xa8.
15. Dí4—e5! De7xe5
16. Rf3xe5 Ra6xc7 .
17. Re5xf7f KdS—d7
Ef 16. — Hh8—f8; 17. Rc7xa6,
Bb7xa6; 18. Bg2xd5 og hvitt hef-
ur létt unna stöðu.
18. HcIxcí! Kd7xc7
19. Hfl—clf Bb7—c6
Ef 19. — Kc7—d7; 20. Bg2—h3ý!,
Kd7—e7 (ef 20. — Kd7—e8; 21.
j Rfxh8 ásamt Hcl—c7 og ridd-
arinn losnar úr herkvínni) 21.
Hcl—c7t, Ke7—f6; 22. Rf7xh8,
Bb7—c5: 23. Hc7—f7t, Kf6—g5;
) 24. Hf7xh7, Ba6xe2; 25. f2—Í4ý,
Kg5—f6; 26. Hh7—f7 mát.
20. Rf7xh8 Rh5—f6
E? 20. — Ha8xh8; 21. Bg2xd5 o. s.
frv.
1 21. Rh8—Í7 -----
Svart gaf eftir nokkra leiki. —-
Lausn á skákdæmi 18. janúar:
1. Bhl, d6; 2. HgZ, KxH. 3. Hd2
mát.
I------------------------
Frumvarp um dauðadéma.
| STOKKHÓLMI, 23. jan.: — I,agt
hefur verið fram í sænska þing-
, inu frumvarp þess efnis, að leyft
verði að dæma menn til dauða
. fyrir föðurlandssvik. — NTB.