Morgunblaðið - 15.03.1953, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 15. marz 1853
Smásaga dagsins:
ZigeunastúEkan
eííir Grete Gravesen
FINN Telle var hamingjusamur
maður. Hann settist við borð í
kaffisölunni á gangstéttinni,
teygði úr löngum fótleggjunum
og brosti af einskærri ánægju.
Hann var aðeins tuttugu ára
og þarna var hann kominn Ijós-
lifandi til Parísarborgar. Styrkur
inn frá málarafélaginu átti að
vísu ekki að nægja nema til eins
árs dvalar, en með sparsemi og
aðgætni mundi hann geta Játið
peningana endast lengur. Því
hann ætlaði að vinna og spara og
ef heppnin væri með honum,
mundi hann ef til vill geta selt
eitthvað af málverkum sínum ..
Og hann var ungur og hraustur
.. sólin skein í heiði og hann var
í París. Honum fannst framtíðin
vera björt og heillandi.
Hann lokaði augunum snöggv-
ast og þegar hann opnaði þau aft-
ur horfði hann beint í dökk augu
zigeunarstúlku, sem stóð álút yfir
honum. Hár hennar var hrafn-
svart og féll í lokkum niður um
herðarnar. Tennurnar voru drif-
hvitar á milli rjóðra varanna.
Skrautlegt sjal var sveipað um
axlir hennar og bundið utan um
grannt mittið. Dásamleg sýn fyrir
augu iistamanns.
,,Þú vera glaður, ég sé“, sagði
hún hægt og með undarlegum
áherzlum. „Ég segja þér fram-
tíð þína í lófanum?“
Já, því ekki. Auðvitað trúði
hann ekki á spádóma, en hins veg
ar .. ef til vill mundu þeir gefa
draumum hans byr undir báða
vængi og verða til frekari stað-
festingar. .. Hann ætlaði að rétta
henni höndina, en hikaði ....
„Hm .. hvað kostar það?“
„O, næstum ekkert .... 200
fránka aðeins ..
„Nei .. nei, það er allt of dýrt“.
' „Jæja, 100 þá. Þú vera falleg-
ur piltur og einmana . . ég held?“
Hann svaraði ekki. Hún beygði
sig yfir hönd hans og sagði með
hljómlausri röddu, að hann væri
rpálari, nýkominn til Parísar og
að hann gerði sér miklar vonir
um framtíðina. En .. eftir eitt
ár . . nei, áður en árið væri liðið
. . Röddin varð að hvískri og
skelfing lýsti úr andliti hennar ..
„Eftir eitt ár . . hvað þá? Haltu
áíram“.
„Nei, nei. Ég ekki segja meira.“
Hún færði sig fjær og bandaði
með höndunum, og augnabliki
sí$ar var hún horfin.
O-----□
Ellevu mánuðum síðar gekk
uhgur, toginleitur maður eftir
götunni. Það var Finn Telle.
Hann settist við sama borðið á
sömu kaffisölunni, teygði úr löng
uth fótleggjunum og horfði niður
á fötin, sem voru ný og fóru hon-
Uih vel.
'Hann hallaði höfðinu aftur á
bák og brosti biturlega.
Þó hafði hann fulla ástæðu til
að vera ánægður með lífið. Allt
hafði gengið framar öllum von-
um. Hann hafði fengið svo góð
meðmæli frá skólanum, að hon-
um hafði verið veittur styrkur
fyrir tvö ár enn. Hann hafði selt
margar teikningar og vatnslita-
rpyndir fyrir gott verð. Svo fé
hafði hann nóg í nánustu fram-
tíð- Auk þessa alls hafði hann
fundið stúlkuna, sem hann mundi
elska alla sína ævi ....
Alla sína ævi .. en hvað átti
haam mikið eftir ólifað? Að vísu
trúði hann ekki spádómum . . en
hvað gátu orð zigeunastúlkunnar
og skelfingin í svip hennar, þýtt
afinað en það að hann átti brátt
að deyja? Það var henni að
könna að hann hafði ekki getað
notið sigra sinna og ástarsælu til
fúllnustu. Fannst honum hann þá
vera veikur? Nei, ekki beinlínis.
En hann hafði misst lífslöngunina
og lífsgleðina .. hafði smátt og
smátt orðið veikari fyrir. I ellevu
| mánuði hafði hann lifað í stöðug-
um ótta, hvern klukkutíma,
i hverja mínútu ....
I Hann tæmdi vínglasið. Annað
og það þriðja.
Þá kom hann auga á hana ..
zigeunastúlkuna. Hún var falleg
ennþá, en hún hafði elzt ótrúlega
mikið á þessum ellevu mánuð-
um. Eða það fannst honum.
Hann varð gripinn einhverjum
gáska. Hann veifaði til hennar og
benti henni að koma til sín. Hún
! kom brosandi til hans. Það var
auðséð að hún þekkti hann ekki.
■ Hann fleygði 300 frönkum á borð-
ið.
„Segðu mér, hvað þú getur les-
ið úr lófa mínum“.
Hún kraup á kné fyrir framan
hann, renndi dökkum augunum
yfir andlit hans og dýru fötin.
Svo horði hún rannsakandi í lófa
hans.
„Þú vera mjög ungur .. Og
málari . . mikill málari“, sagði
hún með hrifningu í röddinni.
„Þú hafa ódauðlega hæfileika
og þú lifa lengi .. og lífið verður
eins og perlurnar á bandinu,
margir sigrar, ást, peningar ..
miklir peningar
Telle rétti úr bakinu, eins og
létt væri af honum þungu fargi.
Svo tók hann um axlir zigeuna-
stúlkunnar og fól andlitið snöggv
ast í þykku, mjúku hári henna.
Svo ýtti hann henni lipurlega frá
sér.
„Ágætt, ágætt“, sagði hann.
„En hvers vegna sagðir þú ekki
þessi föðru orð við mig íyrir tæpu
ári siðan. . . réttara sagt fyrir
ellevu mánuðum? Mannstu ekki
ekki eftir mér?“
„Nei ..“ Hún horfði rannsak-
andi á hann undan hálflokuðum
augnalokunum. Svo brosti hún
lítið eitt: „Nú skil ég. Þú ekki
borga nóg þá. Menn eiga borga
Zouka .. annars segir ekki hún
allan sannleikann. Muna það,
ungi maður“.
„Einmitt, ég skil. Spádómurinn
fer eftir borguninni", sagði Telle
hlæjandi. „En segðu mér eitt“,
sagði hann svo og bætti nokkrum
seðlum við, „ertu nú alveg viss
um að þú kunnir að spá?“
Zigeunastúlkan flýtti sér að |
stinga seðlunum inn á brjóstið
undir sjalið. Svo stóð hún hnar- |
reist fyrir framan hann og út!
svip hennar skein innileg van-
þóknun.
„Ég útskýra, ungi maður. Ég
ekki léleg spákona. Ég læra
„ciromatie“, .. það erfitt. Lesa í
lófann það sem er liðið og það
sem koma skal . . Réttu mér aít-
ur höndina ....“.
Hún tók sjálfblekung hans og
sýndi honum hvar líflínan !á í
lófanum. Líflínan hans var mjög
löng, og það þýddi auðvitað að
hann yrði langlífur. Margt annað
útskýrði hún fyrir honum með
sömu alvörunni. Allt var það jafn
gott.
„Jæja“, sagði Telle. „Nú hef
ég fengið að vita nóg“.
□-----□
Zigeunastúlkan fór, enda þótt
henni væri það þvert um geð. Þeg
ar hún var horfin, rák Telle upp
skellihlátur.
Maðurinn sem sat við næsta
borð, lagði höndina á öxl hans.
„Fyrirgefið, ungi maður. en þér
trúið þá ekki þessari vitleysu?"
„Nei .. og minna nú en nokkru
sinni fyrr“, sagði Telle og hélt
áfram að hlæja. „Það skemmti-
lega er að þessi fallega stúlka
spáði einu sinni fyrir mér skyndi
legum dauða . . og nú spáir hún
löngu og farsælu lífi. Hún hefur
reynt að færa rök fyrir kenning-
um sínum. En sjáið þér til .. í
fyrra skiptið rétti ég henni hægri
hendina .. en í dag .. þá vinstri“.
Kristmann Guðmundsson skrifar um
BÓKMENNTIR
Sjö voru sólir á Iofíi. Eftir
Guðmund G. Hagalin. Bók-
fellsútgáfan.
ÞETTA er annað bindi af sjálfs-
ævisögu Hagalms, — og mér er
nær að halda, að það sé bezta
STtiLKUR
Óska að fá stúlku til sumar-
vinnu í oinu skemmtilegasta
héraði landsins. Sími 1650
kl. 12—3 í dag.
Ungur og myndarlegur
bóndi,
sem býr á ágætri jörð
miðju héraði, óskar að kynn
ast ungri stúlku, sem vildi
taka að sér forstöðu á mynd
arlegu sveitaheimili. — Þær,
sem vildu sinna þessu, sendi
nöfn og heimilisfang ásaml
uppl. og helzt mynd á afgr.
Mbl. fyrir 21. þ.m., merki,.
„Vor 1953“.
Guðm. G. Hagalín
bók hans. Að minnsta kosti hef-
ur stíll hans aldrei verið tær-
ari og heilsteyptari og málið rík-
ara en í þeim tveim bindum ævi-
sögunnar, sem komin eru út. —
Frásögnin er knöpp og meitluð,
engu ofaukið, en á sér þó epíska
ró og breidd, þrátt fyrir ótal
fjörspretti. Líkt og í fyrsta bind-
inu nægir höf. engan veginn að
segja sína eigin sögu, heldur sér
lesandinn um leið héraðið, sem
drengurinn elst upp i, og kynn-
ist fjölda fólks, er birtist ljós-
lifandi í frásögninni. Starf þess
og kjör, umhverfi og innri gerð,
allt kemur petta skýrt fram. —
Hagalín notar mikið samtöl; sem
hann gerir meistaralega og lýs-
ingar hans á lífinu á sjónum eru
ógleymanlegar. í sjóferðasögum ’
er enginn honum jafn, af islenzk-
um skáldum.
Skáldið kemur víða við, frá-
sögnin er rík að smáatriðum, sem
öll eru lífi gædd og athyglisverð
í sjálfu sér, en jafnframt prýði-
lega samræmd í fastmótaða,
skáldlega heild. Lesandinn kynn-
ist eigi aðeins umhverfi og sam-
ferðamönnum drengsins og ung-
lingsins, heldur og honum sjálf-
um og það svo vel, að manni
finnst eftir endaðan lestur, að
maður hafi þekkt hann persónu-
lega. Hann er kjarkstrákur, gáf-
aður, bókelskur og fróðleiks-
þyrstur. Á hann í því efni sam-
nefnt við mikinn fjölda annarra
unglinga islenzkra fyrr og síðar.
Saga hans verður því drjúgur
skerfur til íslenzkrar menning-
arsögu, og er spá mín sú, að hún
verði klassísk í bókmenntum
þjóðarinnar.
Styrkveitinpr úr minningarsjóli
Landsspítalans nema 428,6 þús. kr.
Trúlofunarhringar
Við hvers manns smekk.
Póstsendi. —
Kjartan Ásmundsson
gullsmiður
Aðalstr. 8. Reykjavík.
Malvöraverzlon
sem vill veita viðskiptavinum sínum fullkomna þjón-
ustu, verður ávallt að hafa á boðstólum eftirtaldar vörur:
Rjómabússmjör
Bögglasmjör
Mysuost
Mysing
Heildsölubirgðir hjá:
Gráðaost
40% ost
3Í)% ost
Rjómaost
Herðubreið
Sími: 2678.
MINNINGARGJAFASJÓÐUR
Landsspítalans er styrktarsjóður,
er íslenzkar konur stofnuðu
skömmu eftir að þær hófu fjár-
söfnun til byggingar Landsspítal-
ans. Hefur sjúklingum, er dvelj-
ast á Landsspítalanum og eru
ekki í sjúkrasamlagi né njóta
styrks úr öðrum sjóðum verið út-
hlutaðar nokkrar upphæðir til
greiðslu sjúkrahúskostnaðar og
hefur stjórnarnefnd sjóðsins birt
árlega reikning hans í Lögbirt-
ingablaði íslands eða B-deild
Stjórnartíðindanna. Fyrsta 'út-
hlutun úr sjóðnum fór fram ár-
ið 1931 og eru því 22 ár síðan
hann tók til starfa. Á þessu tíma-
bili hafa sjúkrastyrkir numið kr.
428.672,01, þar af 32.992,00 síðast-
liðið ár. Við síðustu áramót var;
sjóðurinn að upphæð kr. 648.845,
01 og er hann ávaxtaður í Söfn-
unarsjóði íslands, innanríkislán-'
um, Veðdeildarbréfum Lands-
bankans og öðrum tryggum
bréfum og bankainnstæðum sbr.
B deild Stjórnartíðindanna nú
! Eins og áður er tekið. fram var
styrkur úr Minningagjafasjóði
bundinn við sjúkiinga, er dveldu
á Landsspítalanum og væru ekki
í sjúkrasamlagi eða nytu styrks
úr öðrum sjóðum. En er sjúkra-
samlögin fengu almenna út-
breiðslu, fækkaði umsóknum og|
hefur því stjórnarnefnd Minn-
ingarsjóðsins unnið að því tvö
undanfarin ár, að fá staðfestan
viðauka við 5. grein skipulags-
skrárinnar, er hljóðar um starfs-
svið sjóðsins, eða til hvers hon-
um skuli varið. í marz 1951 skrif-
aði stjórn Minningagjafasjóðsins
,Dóms- og kirkjumálaráðuneyt-
inu bréf, þar sem farið var fram
á breytingu á 5. grein skipulags-
skrárinnar. 27. febr. síðastl. ár
kom tilkynning frá dómsmála-
ráðuneytinu um staðfestingu 5.
greinar og hljóðar hún nú í hinni
nýstaðfestu skipulagsskrá þann-
ig:
„Því, sem sjóðnum kann að
áskotnast umfram vexti, skal
ásamt þeim hluta vaxta, er eigi
leggjast við höfuðstól, samkv.
4. grein varið: í fyrsta lagi til
hjálpar sjúklingum, er sjúkra-
vist eiga á Landsspítala ís-
lands, til greiðslu sjúkrakostn-
aðar og í öðru lagi er heimilt,
ef fé er aflögu, að styrkja til
sjúkrahúsdvalar erlendis þá
sjúklinga, sem ekki geta feng-
ið fullnægjandi læknishjálp
hérlendis, að dómi yfirlækna
Landsspítalans, enda mæli þeir
með- styrkumsókn sjúkiings-
ins.“
Viðaukinn fellzt í síðari hluta
greinarinnar, þar sem rætt er um
styrki til að hjálpa efnaminni
sjúklingum, er ekki geta fengið
fullnægjandi læknishjálp hér á
landi. Fyrsta styrkveiting. sam-
kvæmt þessu nýja ákvæði, var
afgreidd 10. júní síðastl. sumar.
- Jafnframt því að stjórn Minn-
ingargjafasjóðsins þakkar öllum
þeim, er stutt hafa að velgengni
sjóðsins undanfarin- ár, leyfir
hún sér að tilgreina staði, þar
sem minningarspjöldin fást
keypt: Landssími fslands, allar
stöðvar hans, Hljóðfæraverzlun
Sigríðar Helgadóttur, Lækjar-
götu 2 og Bókaverzlun Helga-
fells, Laugaveg 39. Auk þess á
skrifstofu forstöðukonu Lands-
spítalans (opið frá 9—10 og
4—5).
Stjórn sjóðsins skipa þessar
konur: Lára Árnadóttir, form.,
Laufásv. 73, Ragnheiður Jóns-
dóttir gjaldkeri, Laufey Vil-
hjálmsdóttir, ritari. Meðstjórn-
endur: Laufey Þorgeirsdóttir og
Sigríður Bachmann.
Umsóknir skulu sendar for-
manni sjóðsins, frú Láru Árna-
dóttur.
r
TJiágerdir ci
HEIMILISTÆKJUM