Morgunblaðið - 25.06.1953, Side 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 25. júní 1953
Útg.: H.fkÁrvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
i
5 U'R DAGLEGA LIFINU |
Horfnar hugsjónir
í AUKABLAÐI TÍMANS, er út
kom á Þjóðhátxðardaginn 17. júní,
segir svo í forystugrein: „Það er
höfuðnauðsyn að þekkja vel upp-
runa sinn og geta stöðugt haft
hugsjónir og stefnumið frumherj
anna fyrir leiðarljós".
Þetta er vel mælt og viturlega,
enda tilefni forystugreinarinnar
leiðbeiningar um „skipulag“, eft-
ir Benedikt Jónsson frá Auðnum,
er birtist í því blaði.
En hvað veldur þeim tauga-
óstyrk, sem hefur svo mjög gert
vart við sig meðal formælenda
hinna íslenzku samvinnufélaga
síðustu vikur? spyrja margir.
Einhver óværð hefur gripið um
sig í því liði, er lýsir sér í ýms-
um myndum, m. a. hinum síend-
urteknu, innfjálgu yfirlýsingum,
sem forstjórar samvinnufélag-
anna fá' afgreiddar víðsvegar um
land, til þess að geta lesið um það
í Tímanum hvílíkir ágætis menn
þeir séu.
Eru það einmitt hugrenningar
þeirra um frumherjana, Bene-
dikt frá Auðnum, Jakob Hálfdán-
arson og hina landskunnu heið-
ursmenn, er stóðu í fylkingar-
brjósti samvinnuhreyfingarinnar,
er gerir núverandi forstjórum
samvinnufélagsskaparins svo
órótt irínanbrjósts? Finnst þeim,
að þeir með framkomu sinni og
viðskiptahöftum, hafi ekki alls-
kostar átt traustyfirlýsingarnar
skilið? Dettur þeim í hug, að þau
vopn, sem þeir beita, séu ekki
alls kostar heppileg fyrir þróun
samvinnustefnunnar hér á landi?
Ein af stærstu fyrirsögnum
Tímans í gær, hljóðaði svo:
„STÓRLYGAR MBL. UM
KAUPFÉLAG EYFIRÐINGA
AFHJÚPAÐAR
Minna mátti ekki gagn gera.
Það, sem Tíminn nefnir nafn-
inu „stórlygar", er frásögn Mbl.
er birtist nokkru eftir aðalfund
Kaupfélags Eyfirðinga þar sem
frá því er sagt, að félagsmenn
þessa kaupfélags hafi lýst sig
ánægða yfir hárri álagningu kaup
félagsverzlunarinnar á fóður-
vörur.
En forsaga þess máls, sem að
sjálfsögðu er öllum kunnug, þar
norður frá, er sú, að um síðustu
áramót var verðlag á fóðurvör-
um í Kea, svo hátt, að bændur,
er þurftu á miklu kjarnfóðri að
halda fyrir búrekstur sinn, gátu
ekki lengur við það unað. Til-
neyddir tóku þeir því það ráð,
að stofna sín eigin pöntunarfélög,
fá fóðurvörurnar keyptar frá
heildverzlunum í Reykjavík og
fluttar norður til sín.
Þá var svo komið fyrir þeim,
að verzlunaraðstaða þeirra var
komin á sama stig, og bændur
urðu að láta sér lynda áður en
hið 67 ára gamla kaupfélag Ey-
firðinga hóf starfsemi sína.
En sá var munurinn, að þá
urðu eyfirzkir bændur að verzla
við danska selstöðukaupmenn, en
nú voru þeir það hart leiknir,
af sínu eigin félagi, að þeir urðu
að hverfa frá sínum eigin félags-
samtökum, til þess að afla sér
nauðsynja til búrekstursins með
ftóflegu verði.
» i
<i Þá komum við að afhjúpun
Tímans, er var fólgin i því, að
hið ágæta samvinnumálagagn
birtir verðsamanburð á fóður-
vörum í Kea annai-s vegar og
hins vegar í heilsiverzlnnum,
en þess er ekki getið í blaðinu
að tölurnar sem Tíminn gefur
upp, og tákna skulu verðlagið
í kaupfélaginu, eru teknar
þegar kaupfélagið hafði lækk-
að vöruverðið hjá sér til jafns
við það verð, sem bændur
fengu gegnum hin nýju pönt-
unarfélög sín.
Hvað mundu „frumherjarnir"
hafa sagt við slíkri blaða-
mennsku? Og hve órglangt eru
þeir braskarar komnir langt frá
hugsjónastefnu hinna fornu sam-
vinnumanna, er leyfa sér slíka
verzlunarhætti, og slík undan-
brögð, þegar þeir menn, er eiga
að njóta félagssamtakanna verða
með nýjum pöntunarfélögum að
gera slíka uppreisn gegn sínum
eigin félögum?
En ekki er að því að spyrja, að
svarið við þessum hóglátu leið-
beiningum verður í Tímanum
ekki annað og meira en það, að
hér sé verið að rægja og níða
samvinnufélögin og hugsjónir
þeirra.
ASUNNUDAGINN kemur, er
von á strandferðaskipinu
Heklu hingað til Reykjavíkur. —
Hún hefur verið í skemmtiferð
undanfarnar vikur í Noregi, Sví-
þjóð og Danmörk. í Björgvin
fékk hún óvæntan flutning. Það
voru 14000 girðingastólpar, sem
afhentir verða er hingað kemur,
til Skógræktarfélags íslands.
Þessir staurar verða notaðir í
vandaðar, gripheldar girðingar.
Eiga þeir að nægja í 14 km langar
girðingar.
ÞEGAR skógræktarfólkið
norska kom hingað í fyrra-
I vor, var með í ferðinni sóknar-
prestur einn frá Hörðalandi,
Harald Hope. Hann hafði aídrei
komið til íslands áður, en lengi
haft hug á því að kynnast landi
og þjóð. Lét hann einskis ófreist-
að til að afia sér fróðleiks um
hvort tveggja.
Eins og öðrum hinna norsku
vina okkar, sem komu í þessa
skógræktarferð, rann honum til
rifja, hve illa við íslendingar er-
m nr lœndur
óenda olknr ej^ni
í óló<^arcpir&inlaar
um staddir í skógiausu landinu
okkar.
Hann notaði m. a. komuna
hingað til að ferðast norður í
Skagafjörð og kynntist þar mörg-
um mætum mönnum. Hann gerði
sér það ljóst, hve friðun skóg-
lendis er nauðsynleg, einkum
gróðursetningarsvæðin. Fékk
hann þá hugmynd hér, að það
væri ekki nema eðlilegt, að
bændur í skógarhéruðum
Noregs, tækju sig saman, söfnuðu
girðingarstólpum í skógum sín-
um og sendu þá hingað.
SÍÐAN segir ekki af ferðum
séra Hope, þangað til nú, að
boð eru komin frá honum, að
hann hafi leitað hófanna hjá
\Jeluakandl óhrijar:
En með leyfi að spyrja?
Hvað er gagnlegra fyrir sam-
vinnufélögin, starfsemi þeirra og
framtíð, ef menn þegjandi horfa
upp á, að þessi félagsskapur er
á að bera heill framleiðendanna
fyrir brjósti verði að pólitísku
dráttardýri fyrir flokksvagni
Framsóknar, eða menn beiti hóf-
legri gagnrýni á rekstur þessa
afvegaleidda félagsskapar og
reyni að koma forystumönnun-
um í skilning um, að slík vinnu-
brögð er þeir hafa beitt á síð-
ustu tímum, eru með öllu óvið-
unandi fyrir samvinnumenn og
alþjóð manna og þurfi gagn-
gerðra breytinga við.
Eysieinn og aurarnir.
EYSTEINN JÓNSSON hefur nú
farið með fjármál þjóðarinnar í
þrjú ár. Hefur hann margt gert
vel, verið samvizkusamur stjórn-
ari og haft góðan vilja til að
vinna að viðreisnartillögum
þeim, sem Sjálfstæðismenn báru
fram í minnihlutastjórn sinni
1950. —
Hitt er' þó fjarri sanni, sem
hann sjálfur og blað hans Tím-
inn, hefur viljað vera láta, að
Framsókn hafi bjargað fjármál-
um þjóðarinnar og eigi heiður-
inn af þeirri viðreisn, sem nú
er framkvæmd að forgöngu
S j álf stæðismanna.
Hitt er þó fjarri sanni, sem
hann sjálfur og blað hans Tím-
inn, hefur viljað vera láta, að
Framsókn hafi bjargað fjármál-
um þjóðarinnar og eigi heiður-
inn af þeirri viðreisn, sem nú
er framkvæmd að forgöngu
S j álf stæðismanna.
Þrátt fyrir hina breyttu stefnu,
hallalausan ríkisbúskap og góð-
æ*i útflutningsatvinnugreinanna,
hefur Eysteini tekizt að láta út-
gjöld ríkissjóðs fara nær 200
millj. krónur fram úr áætlun s. 1.
3 ár.
Þessi tala ber ljósari vott um
sparnaðarvilja og ráðdeildarsemi
Framsóknarmanna en tíu Tíma-
blöð og er óþarft að eyða frek-
ari orðum að þeirri staðreynd.
Var raun að fáfræði
sinni.
FERÐAMAöUR SKRIFAR: —
t Ég var á ferðalagi fyrir
skömmu, þaut yfir landið í gljá-
fágaðri fólksbifreið úr einni
sýslunni í aðra. Mikið skelfing
langaði mig til að vita nöfn og
heiti á öllum þeim stöðum, sem
við ókum fram hjá á ieiðinni,
mér var svo sannarlega raun að
1 fáfræði mirftii. Ég get svo sem
sjálfum mér um kennt, hugsaði
ég, eða hví hafði ég ekki hugsun
1 á að taka méð mér íslandsupp-
1 drátt í lerðina, eða fjórðungs-
kort af landshluta þeim, sem ég
1 átti leið um? Ég fór að hugsa nán
I ar út í hve það er í rauninni ein-
kennilegt — og vitlaust, að þeg-
‘ ar við ferðumst erlendis, um
I framandi lönd þá finnst okkur
} landakortið ómissandi — og það
er það líka fyrir þann, sem vill
' fræða sig og mennta á ferðum
’ sínum.
Veitir okkur af
landakortinu?
EN hvað um okkar eigið land
— erum við svo vel að okk-
ur í íslenzkri landafræði, að‘
okkur veitti af að hafa eitthvað
til að styðja okkur við í viðleitni
okkar til að kynnast því betur?
— Við erum ekki alltaf svo
heppin að hafa sjófróðan bíl-
stjóra upp á hliðina, sem_geíi
leyst úr öllum okkar spurning-
um: hvað heitir þessi á, þetta fell,
þessi dalur, þetta býli. Auk þess
gefur landakortið okkur enn
gleggri hugmynd um legu og
afstöðu hinna ýmsu staða hvers
til annars.
Merki við sýslumörk.
EN það esr eitt, sem mig langar
til að stinga upp á í þessu
sambandi, sem sé það, að settir
verði fleiri vegvísar við þjóðvegi
landsins til að gera ferðamönn-
um auðveldara fyrir að átta sig
á vegalengdum og á því, á hvaða
slóðum þeir eru staddir. Einnig
fyndist mér mjög vel hlýða að
reisa merki við hver sýslumörk,
þar sem á stæði staðarheiti
sjálfra sýslumarkanna og svo
sýslanna tveggja báðum megin.
Vildi ekki vegamálastjórnin eða
aðrir hlutaðeigandi aðilar taka
þetta til athugunar? — Ferða-
maður“.
Opið bréf til
Spectators.
JÁ, mér er næst að halda, að
nokkuð sé til í því, að kyn-
legir atburðir geta gerzt á Jóns-
messunni. í gær fékk ég nefrxi-
lega bréf, sem kom mér dálítið
spánskt fyrir sjónir — eða hvað
finnst ykkur? — Bréfið fer hér
á eftir:
„Heiðraði Spectator!
Þér vanmetið fimi okkar katt-
anna, er þér í dálkum Velvak-
anda nú á dögunum teljið nauð-
synlegt, að gengið sé þannig frá
hliðum kirkjugarðsins í Reykja-
vík, að „þessi rándýr", eins og
þér vinsamlega orðið það, kom-
ist ekki inn í garðinn. Og þér
bætið við: „Því að yf*r veggina
komast þeir ekki“.
Of mikið gert úr
úr veiðiafrekunum.
KÆRI herra Spectator, þér fyr-
ir gefið, að við brosum. Sann-
leikurinn er sá, a ðekkert er hæg-
ara fyrir okkur kettina en að
stökkva yfir veggi garðsins, jafn-
vel þó að þeir væru hærri en þeir
eru nú.
Á hinn bóginn gerið þér óþarf-
lega mikið úr veiðiafrekum okk-
ar félaga. Kirkjugarðurinn í
Reykjavík hefir alla tíð verið
sólvangur okkar kattanna og
samt syngur þar fugl á hverri
grein enn í dag. Sá er ekki heima
gangur í garðinum sem ekki heyr
ir þar söng.
Með kærri kveðju. — Vinir
yðar, „svörtu kettirnir".
Betra er að
gera eitt góð -
verk en að á-
setja sér að
gera hundrað.
sóknarbörnum sínum Og beðið
skógarbændur, að taka þátt í
þessum samskotum til íslendinga.
I bréfi, sem norski sendiherr-
ann, herra Torgeir Anderssen
Rysst, hefur nýlega fengið frá
honnm, skýrir hann svo frá, að
hver einasti skógarbóndi, í sókn
hans, er hann leitaði til í þessu
efni, hafi tekið málaleitun sinni
vel.
Bændurnir, sem safnað hafa
þessum 14900 girðingastólpum,
■ tóku á sig flutningskostnaðinn
J til Björgvinjar. En þá var eftir
að koma staurunum hingað. Úr
j þessu leystist á prýðilegan hátt,
þegar Hekla kom til Björgvinj-
ar. Ásgeir Sigurðsson, skipstjóri
á Heklu, tók að sér flutning
^ stauranna til íslands, fyrir séra
Hope, endurgjaldslaust.
!
Ibréfi til sendiherrans, kemst
séra Hope m. a. svo að orði,
að sér væri mikil ánægja að því,
að gerast frumkvöðull að þessum
samskiptum milli þjóðanna, þar
sem sýnilegt sé, að íslendingar
séu staðráðnir í því, að koma
upp nytjaskógi. Sé það ekki nema
sjálfsagt, að norska þjóðin og
bændur, sem hafi gnægð skóga,
hlaupi hér undir bagga.
Hann segist eiga von á því, að
stólparnir verði svo endingar-
góðir, að girðingarnar endist það
lengi, að ekki þurfi að hugsa
fyrir girðingum fyrir hinn upp-
vaxandi ' skóg, eftir að þessar
fyrstu girðingar eru undir lok
liðnar. Menn mega treysta því,
að eftir 40—50 ár, en svo lengi
telur hann að stólparnir endist,
verði ungskógurinn orðinn svo
hávaxinn, að beitarfénaður geti
ekki gert honum miska. Því þá,
segir hann, munu krónur trjánna
bera hátt yfir allan fénað.
Hann segir, að talsvert af þess-
um efnivið sé einir. Það út af
fyrir sig kemur einkennilega fyr-
ir, því einirinn hér á landi er ekki
anna ðen jarðlægur runni. En
í norsku skógunum er hann svo
öflugur, að hægt er að nota hann
í sterka girðingarstólpa.
Iendalok bréfsins kemst séra
Hope svo að orði, að hann
telji ekkert því til fyrirstöðu, að
slíkar vinargjafir frá Norðmönn-
um geti endurtekið sig í fram-
tíðinni, einkum á meðan skóg-
rækt íslendinga á erfitt uppdrátt-
ar og nokkur misbrestur á því,
að almenningur hér á landi geri
sér fyllilega ljóst, hversu hún
sé þýðingarmikið nauðsynja- og
framtíðarmál íslenzku þjóðarinn-
ar.
En Norðmenn, er hafa alið aldur
sinni í skógarhéruðum lands síns
og koma hingað í skógleysið, eru
í engum vafa um, hve þýðingar-
mikil skógræktin er fyrir okkur.
SKÓGRÆKTAFÉLAG íslands
mun að sjálfsögðu þakka
þessa vinargjöf á viðeigandi hátt
og framtak séra Hope í þessu
máli.
tindur
NÝJU DELHI, 16. júní —
Japansk leiðangur, sem gerður
var í vor út til að klífa tind
Manasju, hefir mistekizt, herma
fréttir frá Katmandu. Manasju
er fjall í Himalaja, 7705 metra
hátt, og hefir engum tekizt að
klífa það til þessa. Ekki fylgir
fregninni, hvort leiðangursmenn
muni enn1 fréista uppgöngu eða
hverfa heim við svo búið, en
víst er, að þeir hafa komizt þarna
í 7600 m hæð.
Leiðangurinn lét upp frá Kat-
mandu í apríl. í förinni eru 300
burðarmenn. —Reuter-NTB.