Morgunblaðið - 22.08.1953, Qupperneq 10

10
MORGVTSBLAÐiÐ
Laugardagur 22. ágúst 1953
Skemmfun SíiS í Tívoli
Stefán Rnnólf sson mi-
virkjameistari 50 ára
f' dag hefjast hátíðahöld SÍBS í Tivoli, skemmtigarði Reykvíkinga og munu þau verða bæði í
dag o% á morgun. Mjög hefir verið vandað til skcmmtiatriða og hefir m. a. hin vinsæla hljómsveit
Kristjáns Kristjánssonar ákveðið að gcfa bæjarbúum kost á að sjá og heyra alla hina ungu og
e|ni!egu söngvara, er komu fram á hljómleikunum í Austurbæjarbíói nýlega og vöktu þá mikla
þrifningu áheyrenda. Hér birtist mynd af hljómsveitinni og hinum nýju dægurlagasöngvurum
h^nnar, en þeir eru: Lórý Erlingsdóttir, Ragnar Halldórsson, EJIy Vilhjálmsdóttir, Ólafur Briem,
Svana R. Guðmundsdóttir, Ingvi Guðmundsson, Kína Sigurðardóttir, Adda Örnólfsdóttir og Sigurður
Haraldsson.
— Jóhann Hannesson, bókavörður
Framhald af bls e
með því styrkir hann frekar en
veikir íslenzka þjóðhætti). Deil-
an um ættarnöfn er út í bláinn
að öðru leyti en því, að einstaka
mönnum í hvorutveggja liði er
alvara.
Ég held, sátt' að segja, að mér
hefði aldrei orðið þetta mál að
umtalsefni, ef Jónsnafnið hefði
verið látið í friði. Féndum Rústík-
usar er lítil vorkunn; féndum
Jóns engin. Það þarf ekki ein-
féldning til að spyrja, hvað sé
íslenzkt nafn ef ekki Jón, en væri
ókunnugt hvaðan fjandskapurinn
við Jónsnafnið er runninn, mætti
sannarlega halda, að einfeldn-
ingar einir yrðu til að svara.
Ég held það sé að minnsta kosti
vogandi að efa það, að erki-
biskupar málhreinsunarinnar viti
b£tur eða vilji en sonur Sæmund-
ar fróða, sem lét heita Jón.
>í enskumælandi löndum hafa
þeir,sem Smithsnafn bera,mynd-
'að með sér samtök, og mun það
mest til gamans gert. Á íslandi
væri ekki vanþörf á, að myndað
væri í fullri alvöru varnarsam-
bánd Jóna. Ættu Jónar Jónssyn-
ir: að hafa um það forustu, aðrir
Jonar yrðu meginkjarni liðsins,
eri Jóhannar, Jóhannesar og aðr-
ir þaðanaf óþjóðlegar heitnir
„Íónar“ gætu myndað styrktar-
déildir. (Ef einhver getur þess
til, að nafn þess, er þennan stúf
ritar, ráði sjónarmiði hans, þá á
sá kollgátuna).
Allt það, sem enn hefir verið
nefnt, hefði getað átt sér stað
þó íslendingar þættust vera eins
og aðrir menn. En seinasti af-
springur nafnhreinsunarfargans-
ins sýnir, af hvaða rótum allt
þgtta er runnið. Ekkert nema sú
sannfæring íslendinga, að þeim
séu gefnar aðrar kenndir en
mönnum annarra þjóða, hefði
getað hrint af stað þeirri fárán-
legu löggjöf, sem nú mun gilda
um nafnbreytingar eriendra
manna, er gerast íslenzkir ríkis-
bprgarar. Það er að vísu ekki ó-
þekkt annars staðar að menn
breyti um nafn um leið og lýð-
skyldu, en víðast mun mönnum
slíkt í sjálfsvald sett, svo að hag-
kvæmisástæður einar ráða.
Ég held það hafi verið allt i
j sömu vikunni í fyrra sumar, að
i Morgunblaðið birti smáklausu
um nöfn nýrra háskólakandídata,
grein um frægð íslendinga í
Kanada, og stóra fregn um fyrsta
nýja ríkisborgarann með breyttu
nafni. í klausunni var það lofað,
hve fótt var um Jóna og aðra
óknnilega heitna menn meðal
hinna nýju kandídata, en hins-
vegar margt um þá, er hétu
rammíslenzkum nöfnum, svo sem
Fjalar (sem að vísu er kunnast
sem heiti á dvergi, jötni og hana,
(öllum búsettum utan íslands),
en er ekki verra nafn fyrir það).
Greinin um Vestur-íslendinga
lofaði að verðleikum þann orð-
stír, er þeir hafa getið sér þar,
og lagði einkum áherzlu á, hví-
lík meðmæli það væru þar vestra,
að vera af íslenzku bergi brot-
inn. Var ekki hægt að skilja frá-
sögn blaðsins öðruvísi en svo, að
sá er héti Thorsteinsson eða
Sigurbergsson eða Gunnlaugsson
og bæri þannig þjóðernið utan á
sér, svo að segja, væri af þvi einu
jafnan talinn öðrum traustari þar
til lands. Efa ég ekki að svo sé,
og tel mér það til gildis sem
íslendingur, alveg eins og frétta-
maður Morgunblaðsins. En fregn-
in um hinn uppnefnda ríkisborg-
ara hrósaði því happi, að nú væri
búið að svipta hann síðustu
menjum um ætt hans og upp- j
runa. Allt er þetta á eina bók
lært, og má hún með sanni kall-!
ast fjölskrúðugt rit. |
Ég veit að það, sem hér fer
næst á undan, er ekki orðað á
hlutlausan hátt, enda er það ekki
ætlun mín. Hitt er varhugaverð-
ara, og ég hætti ekki á það án
hiks og efasemda, að gera þeim
upp tilfinningar, sem undir þetta
lagaboð verða að gangast. Ef til
vill vilja þeir mikið til vinna að
sýna hollustu við kjörþjóð sína.
Ef til vill er þeim þetta ekkert
hjartans mál. En illa trúi ég, að
svo sé um alla. Einhver hlýtur
að vera í þeirra hóp — og einn
ætti að nægja til að ógilda lögin
— sem ekki er sama um, að börn
hans séu rænd því litla af þjóð-
ararfi hans, sem vænlegt er til
að lifa meir en eina kynslóð. En
því nefni ég börnin, að sá, sem
gerist borgari’ á íslandi, en er
annarsstaðar uppalinn, er, á máli
Guðmundar á Sandi, sem enginn
mun væna um óþjóðrækni, að
kasta í íslendinginn börnum sín-
um.
íþöku, 9. ágúst 1953.
- Vestan m haf
síðkastið. Það er gott og gillt svo
langt sem það nær. En lífið er
sterkt, það glípur sitt. Enskan
er ríkismál, lansins mál, skóla-
mál og viðskiptamál. Það getur
alls ekki farið fram hjá því að
hún verði móðurmál þeirra, sem
í landinu eru kynslóð fram af
kynslóð. Og þó ég skrifi þessi orð
ekki með jafnvægisgeði, þá bið
ég Guð að gefa það, að afkom-
endur mínir og sem flestra lí-
lenzkra manna, megi ávallt sýna
það í orði og verki, þó þeir mæli
og riti á enska tungu, að þeir
séu komnir af kynstofni,
sem mat göfugar hugsanir Og
göfug verk framar öllu öðru.
R. K. G. Sigbjörnsson.
í DAG á Stefán Runólfsson frá
Hólmi 50 ára afmæli. Stefán hef-
ur verið mikill athafnamaður og
ráðist í ýmsar nýjungar á sviði
rafmagniðnaðarins, oft, en þekkt-
astur hefur hann þó verið af af-
skiptum sínum af íþróttamálum.
Hann hefur í mörg ár verið
forystumaður Ungmennafélags
Reykjavíkur og átt ríkan þátt í
uppbyggingu og vexti félagsins,
enda hefur Stefán alla tíð haft
einlægan áhuga á öllu því,
sem til hagsbóta hefur staðið
fyrir íþróttahreyfinguna og
stefnt hefur að aukinni líkams-
rækt og bættum starfsskilyrðum
íþróttafélaganna.
Það hefur verið skoðun Stef-
áns að þýðingarmesti þátturinn í
uppeldismálum þjóðarinnar væri
það að glæða áhuga æskunnar
fyrir hollu og heilbrigðu félags-
lífi, þar sem unga fólkið lærði
að vinna saman að áhugamálum
sínum og þjóðar sinnar og stunda
hollar íþróttaiðkanir.
Dýrmætasta eign hverrar þjóð
ar sé æskan og að eldri kynslóð-
inni bæri að hlynna að henni
eftir því sem ráð væru fyrir
hendi.
Þegar Ungmennafélag Reykja-
víkur var stofnað fyrir nokkrum
árum, var það spá margra að fé-
. lagið ætti ekki langa lífdaga fyr-
ir höndum. í Reykjavík væru
önnur starfsskilyrði, heldur en í
! dreifbýlinu og hin mörgu æsku-
! lýðsfélög í bænum, sem starfað
j höfðu í mörg ár með miklum
’ blóma, hefðu betri aðstöðu til að
safna um sig ungu fólki, heldur
en lítið og ungt félag, enda
reyndist svo, að við ýmsa byrj-
unarerfiðleika var að etja, en
vegna mikils dugnaðar og áhuga
ýmissa manna og þá ekki sízt
Stefáns, þá tókst að vinna félag-
ið upp, svo að nú er það komið
yfir byrjunarerfiðleikana og hef-
, ur hafist handa um ýmsar fram-
kvæmdir, sem óefað mun verða
, félagínu til mikils gagns í starfi
á komandi árum og skapa því
| möguleika til að halda uppi fjöl-
. breyttari félagsstarfsemi, en
, hingað tiL Er vonandi að ung-
' mennafélaginu takizt að halda á-
. fram með vaxandi þrótti, að efla
það starf, sem það hefur hafið af
svo miklum dugnaði undir for-
ystu Stefáns.
En Stefán hefur víðar komið
við sögu íþróttamálanna heldur
en í UMFR. Hann hefur á ótal
fundum og þingum íþróttasam-
' takanna látið mörg mál til sín
taka og barizt þar fyrir ýmsum
hagsmuna- og menningarmálum
samtakanna.
Því skal ekki leyna, að oft hef-
ur staðið nokkur styr um Stefán,
því að hann er bardagamaður
mikill að eðlisfari og kann bezt
við að fara sínar eigin leiðir, án
tillits til þess hvað öðrum finnst,
og þá hver sem í hlut á.
1 Honum er margt betur lagið,
en að fara hinar „diplomatisku’1
leiðir, hlusta eftir því sem aðrir
segja og taka svo afstöðu með
meiri hlutanum. Stefán gerir sér
far um að mynda sér sem rétt-
astar skoðanir á hverju máli með
því að kryfja það til mergjar og
fylgja síðan fram því sem hann
telur sannast og réttast.
Síefán er heilsteyptur hug-
sjónamaður, sem af einlægni vDl
gera sitt bezta í hverju máli Ém
tillits til, hvað aðrir telja hag-
kvæmast í það og það sinnið.
Það verður aldrei metið til
fjár, það sem Stefán hefur með
sinu óeigingjarna starfi ur.nið
í þágu íþróttahreyfingarinnar,
æskulýðsins almennt. Hann hef-
ur með reglusemi og ódrepahdi
áhuga gefið unga fólkinu fagurt
fordæmi, og sannað með verkum
sínum, hvað hægt er að gera sé
viljinn sterkur og áratíð nóg.
Er vonandi að Stefáni endist
líf og heilsa til að koma sínum
mörgu áhugamálum í fram-
kvæmd í anda þeirra hugsjóna,
sem hann hefur barizt fyrir allt
sitt líf.
G. H.
- Úr daglega lífinu
Framhald af bls. 8.
er það ekki ósjaldan, sem hann
heyrir kveða við, þegar farið er
fram hjá einhverri fagurri styttu
eða merkileg og fögur bygging
er skoðuð: Þetta er reist fyrir,
peninga úr Carlsbergsjóðnum...
Carlsberg hefur komið þessu upp
o. s. frv. — Er þá ógetið þeirra
gífurlegu tekna, sem danska rík-
ið fær af bjórsköttum.
EN hvers vegna að skrifa
um þetta hér? — Hvaða er-
indi á það til okkar íslendinga,
þótt einhver Dani, sem hafði það
að ævistarfi að brugga öl, hafi
haft ánægju af listum og vísind-
um. — Jú, vissulega á þetta er-
indi til okkar, ekki einungis til
að ympra á, hversu litla ánægju
við virðumst hafa af því að
leggja nokkuð að mörku til
styrktar vísindum og listum í
landi okkar, heldur einnig — og
ekki síður — til að benda á, að
ein aðalstyrktarstoð vísinda og
lista í nágrannalandi okkar er
öl, áfengt öl. Hefur þó enginn
heyrt þess getið, að Danir liggi í
bjórfylliríi og ómenningu, heldur
vekur það á hinn bóginn hina
mestu athygli, að þeir kunna
drykkjumenningu siðaðra þjóða
og mættum við íslendingar mik-
ið af þeim læra í þeim efnum.
EN þá komum við einmitt
að kjarna málsins. Hví ekki
að slá tvær flugur í einu höggi,
taka Dani til fyrirmyndar (enda
hafa þeir mikla og langa reynslu)
— brugga áfengt öl og sjá svo
um, að mestur hluti ágóðans
renni einmitt til eflingar listum
og visindum hér á landi. Er vafa-
laust, að með því gætum við út-
rýmt að miklu leyti hinni ógeðs-
legu ofneyzlu á brenndum
drykkjum, sem orsakað hafa hina
mestu skálmöld í landi hér og
stuðlað að hvers konar skríl-
mennsku og óþverraskap.
M.
Morgunblaðið
er stærsta og f jölhrcyttaeta
blað landsins.
Auglýsing
skapar aukin viðskipti. —

Skrlistofustúlka
Æfður vélritari með góðri menntun óskast til opin-
berrar stofnunar. Umsóknir merktar: „1. nóvember —
682“, leggist inn á afgr. blaðsins fyrir 26. þ. m.

J-
AC154