Morgunblaðið - 31.10.1953, Qupperneq 8

í
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 31. okt. 1953
Útg.. H.Í. Arvakur, ReykjaviJt
rramkv.stj.: Sigfús Jónssou
Ritstjörí: Valtýr Stefánsson (ábyríSarm.)
Stjórnmálarltstjóri: Sigurður Bjarnasow 5rá
Lesbók: Arni óla, gími 304»
Auglýsingar: Arni GarBar Kristtnsaon.
Ritstjðrn, auglýsingar og afgretðsls
"rueturstræti 8. —\ Simi 1600
Askriftargjiild kr. 20.00 á mánuði iru i*n,ltinds.
1 Jauusölu 1 krönu eintakið
5 ÚR DACLECA LÍFINU I
Hvort var þýðingarmaira ?
TÍMINN hefur undanfarið verið
á hröðu undanhaldi í skrifum
sínum um raforkumálin. Hann
hefur ekki getað hrakið þá stað-
reynd, að hann lýsti því yfir ár-
ið 1931, að frumvarp Sjálfstæð-
ismanna um ríkisábyrgð fyrir
fyrstu virkjun Sogsins, væri
„samsæri andstæðinga Framsókn
arflokksins.“ Eina blómið, sem
hann hefur getað fundið í
hnappagat Framsóknarflokksins
er það, að hann hafi árið 1942
fengið nefnd skipaða til þess að
ræða um raforkumál!!!
★
Tíminn hefði ekki átt að
leiða sérstaka athygli að þessu
átíiði. Á þessu sama ári höfðu
Sjálfstæðismenn nefnilega for
ystu um stofnun raforkusjóðs.
Málið liggur þá þannig fyrir,
að á sama þingi, sem Sjálf-
stæðismenn lögðu grundvöll-
inn að stórfelldum nýjum
framkvæmdum í raíorkumál-
um þjóðarinnar, fluttu Fram-
sóknarmenn aðeins tillögu um
nýja nefnd til þess að fjalla
um þessi mál.
Hvort halda nú íslendingar
að hafi verið þýðingarmeira
og líklegra til þess að stuðla
að hagnýtingu vatnsaflsins í
fljótum og fossum íslands,
raforkusjóður Sjálfstæðis-
manna eða nefndarhugsjón
Framsóknarflokksins?
Svarið getur ekki orðið nema
á eina lund: Stofnun raforku-
sjóðsins var merkilegt og raun-
hæft framfaraspor, en nefndar-
tillaga Framsóknarmanna yfir-
borðskennt fálm.
★
Tíminn fárast mikið yfir því
að nýsköpunarstjórn Ólafs Thors
hafi vanrækt framkvæmdir í
raforkumálum þjóðarinnar. í
þessu sambandi er aðeins þess
að geta, að enda þótt íslending-
ar ættu nokkra gjaldeyrissjóði
að styrjöldinni lokinni, gátu þeir
auðvitað ekki keypt fyrir þá alia
þá nauðsynlegu hluti, sem þá
vanhagaði um. Fyrir þessa sjóði
var fiski- og verzlunarskipaflot-
inn endurnýjaður, tæknin tekin
í þjónustu landbúnaðarins og ný
iðnfyrirtæki reist. En nýsköpun-
arstjórn Ólafs Thors hafði einn-
ig forystu um stórmerkar að-
gerðir í raforkumálunum. Hún
setti vorið 1946 raforkulögin, sem
komu í beiny áframhaldi af lög-
unum um raforkusjóð frá 1942.
En á grundvelli þessara laga
byggjast nú allar raforkufram-
kvæmdir á landinu.
★
Það er óþarfi að rekja þessa
sögu öllu nánar en gert hefur
verið nú og undanfarið hér í
blaðinu. Alþjóð er.ljóst að Sjálf- I
stæðisfiokkurinn hefur haft
frumkvæði um hagnýtingu vatns
aflsins til raforkuframleiðslu í
aimenningsþágu. Það er vegna
starfs hans óg baráttu, sem mik-
ill hluti þjóðarinnar nýtur nú
orku og lífsþæginda frá glæsi-
legum raforkuverum. Það stend-
ur hinsvegar eftir, að Fram- ,
sóknarflokkurinn barðist með
hnúum og hnefum gegn fyrstu
tillögunum um virkjun Sogsins. j
Það er alger staðleysa, sem Tírn-!
inn heldur fram í gær, að það
hafi verið ætlun Sjálfstæðis- j
manna árið 1931 að sveitirnar
fengju aldrei raforku frá Sogi. '
Kjarni tillagna Jóns Þorláksson- j
ar og Jóns á Reynistað tveimur
árum áður var einmitt sá að
öll þjóðin ætti að verða rafork-
I unnar aðnjótandi, ekki aðeins
I kaupstaðarbúar, heldur og fóik-
ið í sveitum landsins. Það hefði
! þess vegna verið í fulikominni
1 mótsögn við þessar tillögur ef
ætlazt hefði verið til þess árið
1931 að aðeins Reykjavík fengi
raforku frá Sogi. En að sjálf-
sögðu hlaut höfuðborgin að
hugsa fyrst um sjálfa sig, þegar
hún réðist fyrst í stórvirkjun
þessa vatnsfalls.
★
J Reynslan hefur líka orðið sú,
að þorp og sveitir Suðurlands
hafa fengið rafmagn frá virkj-
unum við Sogsfossa. Dreifing
rafórkunnar út um sveitirnar
hefur að vísu gengið seinna en
æskilegt hefði verið. En það er
eitt af megin verkefnum þeirr-
ar ríkisstjórnar, sem nýlega hef-
ur tekið við völdum í landinu
að útvega fé til þess að leggja
orkuveitur úti um byggð-
ir strjálbýlisins, bæði hér á Suð-
urlandi og ekki síður um aðra
landshluta, sem verri aðstöðu
hafa í raforkumálum.
* ★
Fólkið í sveitum landsins
telur áreiðanlega þýðingar-
meira að Sjálfstæðismenn og
Framsóknarmenn vinni af
fullum heilindum að þessum
framkvæmdum en að Tíminn
haldi uppi stöðugum árásum
! á Sjálfstæðisflokkinn fyrir
hina gifturíku forgöngu hans
um raforkuframkvæmdir ís-
★ ÞAÐ er ekki að því að spyrja
Mannfólkið þarf alltaf að
hafa eitthvað til að stofna til
þrætu og stríðs um. Það þarf ekki
alltaf nein stórmál til. — Já
stundum finnst okkur það ekki
vera annað en helber hégómi og
vitleysa, sem öllum vandræðun-
um veldur.
—★—
★ ÞAÐ virðist t. d. dálítið skop-
legt, að s.l. viku var allt
Bretland upp í loft út af máia-
ferlum, sem spunnizt höfðu út af
jþví, að 14 ára gömul skólastúlka
kom á síðbuxum í skólann. Hún
heitir Eva Spiers, dóttir járn-
smiðs eins í Lancashire-héraði í
V
u
^Áldn ól?a(
d óídaxum
Englandi. Fyrir fimm árum veikt
ist hún hastarlega af svæsinni
liðagigt. „Líkami hennar var all-
ur snúinn og afskræmdur" sagði
móðir hennar — það komu fyrir
nætur, er mér datt í hug, að hún
myndi aldrei réttast við aftur“.
—★—
★ í ÁGÚST, 1950 var Eva orðin
nógu frísk til þess að hún
Lancli óln(ar:
ewakarL
Lá við stórslysi.
KENNARI SKRIFAR:
„Það munaði litlu að dóttir
! mín 15 ára stórslasaðist í gær og
, langar mig til að skrifa þér,
! kæri Velvakandi, til þess að þú
getir varað fólk við, svo að það
fari gætilegar en gert er.
| Ég var að koma að kvöldlagi
af sýningu í Listamannaskálan-
um með dóttur minni og tókum
við okkur far með Hafnarfjarðar-
strætisvagni. Við eigum heima í
Kópavoginum og gengum út úr
vagninum á Kópavogshálsi.
| Rak upp neyðaróp.
RÉTT þegar við erum stigin út,
leggur vagninn af stað og
bregður mér þá í brún, því að
dóttir mín hleypur fram með
hlið hans og rekur upp neyðar-
óp.
ég verið mjög
alla ævi.
heilsuhraustur
lendínga.
ygiij
iiaga.
TVEIR þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins, þeir Gísli Jónsson og
Sigurður Ágústsson hafa fyrir
skömmu flutt á Alþingi tillögu
til þingsályktunar um rekstur
strandferða og flóabáta. Leggja
þeir til að ríkisstjórninni verði
falið að leita nú þegar samninga
við Eimskipafélag íslands og
Samband ísl. samvinnuféiaga um
að þau taki að sér frá næstu ára-
mótum allar strandferðir og
flóabátaferðir umhverfis landið.
Skal miða samnmga við það að
félögin skuldbindi sig til að
halda uppi ferðunum á sinn
kostnað næstu 25 ár, að þær
verði eigi óhagkvæmari almenn-
ingi en nú er og uppfylli jafn-
an þær kröfur sem gera verður
til slíkra ferða á hverjum tíma,
enda taki þá félögin við öllum
þeim skipastól, er Skipaútgerð
ríkisins hefir nú yfir að ráða
og ríkissjóður er eigandi að.
★ /
í greinargerð skýra flutnings-
menn tillögunnar m. a. frá því,
að útgjöid ríkissjóðs til strand-
ferðanna hafi á árinu 1952 orðið
rúmlega 10 millj. króna. Engar
umbætur hafi þó verið gerðar á
samgöngukerfinu á þessa tíma-
bili, nema síður sé.
Hér er um mjög afhyglis-
verða tillögij að ræða, sem
íyllsta ástæða er til að AI-
þingi taki til ítarlegrar yfir-
vegunar. Margt bendir til
þess að Eimskipafélagið og út-
gerðarfélag SÍS gætu rekið
strandferðirnar á miklu hag-
kvæmari og ódýrari hátt en
það ríkisfyrirtæki, sem nú
hefur þennan nauðsynlega
þátt íslenzkra samgöngumála
með höndum.
Það er erfitt að lýsa því hve
mikilli skelfingu ég varð iostinn,
er ég sá, að káplaf dóttur minn-
ar hafði orðið fast í hurðinni og
varð hún nauðug viljug að hafa
sig alla við að fylgja vagninum
og gat ekki komizt úr kápunni.
Farið varlega.
SEM betur fer fór vel í þetta
sinn, farþegar í vagninum
1 urðu varir við óhappið og gerðu
vagnstjóranum viðvart, áður en
' dóttir mín missti fótanna. En ég
geri mér alveg grein fyrir, að
litlu munaði að hræðilegt slys
yrði og þess vegna vil ég biðja
í þig um að koma því til fólks að
fara alltaf mjög varlega er þeir
! stíga út úr strætisvögnum og
einnig að biðja vagnstjórana um
að vera jafnan gætnir er þeir
loka útgöngudyrum. — Kenn-
ari“.
Kvartað undan
kæruleysi lækna.
ISLENZKUR stúdent, sem kali-
ar sig „Leif óheppin" og er við
nám vestur í Ameríku, hefur
skrifað mér og beðið mig að
koma á framfæri umkvörtun
sinni um kæruleysi af hálfu ís-
lenzkra lækna, sem hafi valdið
honum miklum baga.
„Ég gekk undir tvær „ýtarleg-
ar“ læknisskoðanir — segir hann
— áður en ég lagði úr höfn að
heiman, og hvorug þeirra leiddi
í ljós nokkra veilu — enda hef.
Kom mér á óvart.
ÞEGAR ég kom hingað út varð
ég því fremur undrandi, er
skólalæknirinn hér tjáði mér, að
ég væri kviðslitinn og væri kvið-
siitið á fremur slæmu stigi — þó
ekki hættulegu, ef ég forðaðist
alla meiri háttar áreynslu og
fengi mér sérstakt belti við þess-
um kvilla.
Ég hafði auðvitað ekki hug-
mynd um þetta kviðslit, þar sem
ég hafði aldrei fundið til þess og
enginn læknir sagt mér frá því
áður.
Þegar skólinn var úti s.l. vor
fór ég að leita mér að arðsamri
atvinnu til að hafa yfir sumarið.
Eg sótti um vinnu hjá Ford-
verksmiðjunum, en þegar til
kom gat ég ekki fengið hana,
vegna kviðslitsins, þ. e. um erf-
iðisvinnu var að ræða. Ég fékk
samt vinnu annars staðar, sem
var léttari en ekki eins vel borg-
uð og sú, sem ég sótti um áður.
Á sjúkrahúsi
í jólaleyfinu.
VERKSMIÐJULÆKNIRINN,
sem skoðaði mig taldi, að ég
þyrfti að láta skera mig upp við
fyrsta tækifæri. Ég taldi mig
ekki hafa efni á að eyða sumar-
leyfi mínu í sjúkralegu og ákvað
þess vegna að láta gera uppskurð
inn í jólaleyfinu — svo skemmti-
leg, sem sú tilhugsun er nú.
Hefðu nú hinir háttvirtu og
velmenntuðu læknar þarna
heima haft vit og rænu á að at-
huga, hvort ég væri með þennan
kvilla, þá hefði ég getað látið
gera þennan uppskurð áður en
ég fór að heiman, sem hefði ver-
ið á allan hátt hagkvæmara fyrir
mig. Ég er sannfærður um, að ég
hef gengið lengi með þetta kvið-
slit — líklega frá fæðingu og má
teljast furðulegt að engin hinna
fjölmörgu iæknisskoðana, sem ég
hef gengið undir skuli hafa leitt
það í ijós.
Ég get ekki lagt það út á ann-
an veg en að hér sé um að ræða
vítavert kæruleysi af hálfu hinna
íslenzku lækna, sem ekki má
endurtaka sig. — Með fyrirfram
þökk fyrir birtinguna. — „Leif-
ur óheppni".
★ ★
Hvað skal stórri starfsemd ,hér
stuttrar ævi að sakna?
Letingjanum of stutt er
eilífð til að vakna.
(Steph. G. Stephansson)
Margir hinir
stærstu sigur-
vinningar eru
unnir í smá-
bardögum íífs-
gæti byrjað í unglingaskólanum.
Hún var klædd í skólabúninginn,
dökkblátt bolpils og hvíta blússu.
En sama haustið tók Eva að
kvarta um kulda á hnjánum og
hún fór að finna til verkjanna á
ný. I nóvember var hún lögst í
rúmið og fætur hennar voru svo
aumir og sárir, að faðir hennar
varð að smíða grind utan um þá
svo að rúmábreiðurnar snertu þá
ekki.
—★—
★ ÞEGAR Evu var batnað fór
^ hún aftur í skólann — en nú var
hún í síðbuxum. Skólastýran,
fröken Fitter, sagði að klæðnað-
, ur hennar væri ósæmilegur og
sendi hana heim við svo búið.
„Ég vildi, að þið hefðuð getað séð
hana — sagði frú Spiers — andlit
hennar var rautt og þrútið af
gráti“.
Og hún fór með Evu sír.a til
fræðsluskrifstofunnar. „Ég var
fjúkandi bálvond — sagði hún —
þeir sögðu mér að ég skyldi fara
og tala undir fjögur augu við
fröken Fitter. Og víst fór ég til
hennar. Hún sagði, að þetta væri
„skóiaregla". „Hvar er hún“,
spurði ég. „Þeir leyía það ekki“,
sagði hún. „Hverjir þeir?“ spurði
égt „Skóiinn“, sagði hún. „Hvað
eigið þér við? spurði ég — skól-
inn er byggður úr múrsteinum —
ekki geta þeir talað“. „Evu fer
vel skólabúningurinn“, sagði hún.
„Henni fer ekki vel að liggja í
bólinu“, sagði ég.
—★—
★ ALLAN veturinn og haustið
eftir sendi frú Spiers Evu í
skólann í síðbuxum. Á hverjum
mánudegi skammaði skólastýran
hana í skólaanddyrinu og sendi
hana heim — fvrir vikuna.
Eva á síöhuxunum.
í desember s.l. var Earnest
Spiers, föður Evu stefnt fyrir rétt
fyrir það að haida dóttur sinni
frá skólanum. Hann, ekki síður
en kona hans var fjúkandi bál-
reiður. „Engum er meir umhug-
að um það en mér, að telpan
gangi í skóla — sagði hann. —
Hún getur farið í skólann í hagli,
regni eða snjó — ef aðeins hún
fær að vera klædd eins og ég vil.
Þegar kólnaði í veðri hér á dög-
unum klæddi drotningin okkar
Önnu prinsessu í síðbuxur. Þegar
ég klæði mína dóttur í síðbuxur,
er mér stefnt fyrir lög og rétt.“
Frh. á bls. 12.