Morgunblaðið - 31.10.1953, Page 11

Laugardagur 31. okt. 1953
MORGUNBLAÐIÐ
11
Ræft við Júlíus Havsteen sýslumann um
Raforkiimál Þingeyinga, hitaveitu
úsavikur og fleira
Sveinbjörn Krisiings- - Vandi foreldra
son slötupr
’ *
BLAÐIÐ hefir átt tal við Júlíus
Havsteen, sýslumann, sem nú er
staddur hér í bænum og spurt
hann, hvað hann væri nú helzt
að erinda fyrir Þingeyjarsýslu
og Húsavík.
— Þau mál, sem núna eru efst
á dagskrá hjá okkur í sýslunni,
eru raforkumálin, þar sem að
svo vel hefir til tekizt, og segi
ég það eins og gamla konan í
Skugga-Sveini „Gáfaður er him-
ininn“, að láta Akureyrarbæ
sækja sína orku að heita má í
hjarta Suður-Þingeyjarsýslu með
því að virkja Laxá, og það á
eins myndarlegan hátt og nú er
raun á orðin. En fyrir mig sem
er borinn og barnfæddur á Ak-
ureyri, en nú fyrir löngu orðinn
Þingeyingur, var þetta sérstakt
gleðiefni. Þá þykir okkur Þing-
eyingum ekki nema sanngjarnt,
þar sem jörðin og vatnið, sem
orkan er tekin úr, er þingeyskt,
að við Þingeyingar fáum „lands-
hlut“ af orkuverinu, en með
landshlut á ég við, að við sé ;m
látnir njóta jafnréttis við Eyfirð-
inga. Og það er þetta, sem ég
nú, ásamt nefndarmönnum úr
Þingeyjarsýslu sem hér hafa ver
ið þessa dagana, hefi farið fram
á við ráðherra þann, sem raf-
orkumálin falla undir, við raf-
orkumálastjóra og menn úr raf-
orkumálanefnd.
MÁLALEITAN VEL
TEKIÐ
Verð ég að segja það að mála-
leitunum okkar hefir verið vel
tekið, og hef ég fulla von um,
að á næsta sumri, verði lína
lögð um innri hluta Svalbarðs-
strandarhrepps og um Revkdæla-
hrepp og nokkra bæi í Kinn, og
á árinu 1955 verði stærsti hrepp-
urinn í Suður Þingeyjarsýslu,
Grýtubakkahreppur, ásamt þorp-
inu Grenivík orðinn raflýstur.
Virðist það sanngjarnt að hinn
fagri Eyjafjörður sé eins vel
lýstur að austan og að vest-
an.
HITAVEITA HÚSAVÍKIIR
— Hvað líður yðar hjartfólgna
máli, hítaveitu frá Uxehver til
Húsavíkur?
— Því miður hefir nú þessu
máli liðið illa í rúm 20 ár. Árið
1932 ritaði ég erindi til Alþing-
is, þar sem ég leyfði mér að
fara þess á leit fyrir hönd Húsa-
víkur. að veitt yrði fé til rann-
sóknar á því, hvað kosta myndi
að koma upp hitaveitu frá hver-
unum til Húsavíkur, en þetta er
um 18 km vegalengd. Alþingi
sinnti ekki málinu, en Búnaðar-
félag íslands og Ræktunarfélag
Norðurlands tóku málið upp og
veittu því brautargengi, og í des-
embermánuði 1932 flutti Ólafur
Jónsson, sem þá var fram-
kvæmdastjóri Ræktunarfélags
Norðurlands fyrirlestra um stofn
un nýbýlahverfis fyrir 60 nýbýli
í Reykjahverfi í sambandi við
veituna.
Svo var kosin fimm manna
nefnd í málið. Þessi nefnd skrif-
aði 2. apríl árið 1933 bæði at-
vinnumálaráðuneytinu og Bún-
aðarfélagi íslands og var þá far-
íð fram á við Búnaðarfélagið að
jþað mælti með því, að atvinnu-
málaráðufieytið léti á ríkisins
kostnað gera á næsta sumri nauð
Júlíus Havsteen
synlegar áætlanir um hitaveitu-
fyrirtækið í heild og að það jafn-
framt léti jarðræktarráðunaut
lengja hafnargarðinn. En eftir
viðtöl þau, sem ég hefi nú átt
við vitamálastjóra, stendur til á
vori komandi að gera mælingar
um sandburðinn inn í höfnina,
hvort hann hefir aukizt að
nokkrum verulegum mun. í sam-
bandi við þær mælingar verða
með sérstökum bor gerðar rann-
sóknir og athuganir á botninum
í höfninni. Þá stendur og til að
athuga, hvað kosta muni dýpk-
un upp með hafnargarðinum og
að gera athafnasvæði fyrir síld-
arsöltun rétt innan við garðinn
upp undir bakkann.
ÞAR SEM JÖRÐIN SÝÐUR
— Hvað líður brennisteins-
vinnslunni?
— Um það mál skulið þið snúa
ykkur til hins ágæta verkfræð-
ings Baldurs Líndals, sem er um
brennisteinsmálin á íslandi allra
manna fróðastur. Vil ég og vísa Eyjafirði.
til greinar, sem birtist í kosninga Sveinbjörn ólst upp í föður-
blaði Sjálfstæðismanna í Þing- húsum á Kárastöðum, byrjaði
eyjarsýslu í júní s. 1., sem er eft- trésmíðanám 1901 hjá Samúel
ir fulltrúa minn, Ara Kristins- j Jónssyni, húsasmíðameistara í
SVEINBJÖRN KRISTJÁNSSON,
I byggingarmeistari, er sjötugur í
! dag, Hann er fæddur í Reykjavík
31. okt. 1883, sonur Kristjáns
Ámundasonar, söðlasmiðs og
bónda að Kárastöðum í Þing-
vallasveit og konu hans, Grétu
Maríu Sveinbjarnardóttur, Hall-
grímssonar, prests að Glæsibæ í
Framh. af bls. 7.
ríkti heima hjá annarri telpu,
sem ég þekkti, beztu vinstúlku
minni“.
„Já, hvílíkur vandi það er að
vera foreldar" sagði ég við mann
inn minn, þegar við komum
heim seint um kvöldið.
__•___
En: Á borðinu inni í stofunni
fundum við stóran pakka með
teikningum utan á og litlum,
snotrum og fallegum kassa innan
í: „Fyrir sígarettur”. Það var
gjöf frá stóra bróður — 8 ára, og
á miðanum, sem hékk við stóð
skrifað: „Til ykkar beggja“. —
„Við skulum fara inn og horfa á
fjársjóðinn okkar, sagði mað-
urinn minn. — Hinn örláti gef-
andi svaf svefni hinna réttlátu
í efsta hengirúminu, en þegar
við kveiktum ljósið reis litla syst
ir upp í því neðsta og sagði, án
þess að opna augun: „Pabbi eða
mamma, má ég fá dálítið vatn að
drekka, ég er svo þyrst“.
Hokkrer attinga-
semdir
félagsins rannsaka skilyrði fyr-! son, og heitir: „Þar sem jörðin Reykjavík. Hann tók sveinspróf
ir nýbýlastofnun í sambandi við
umrædda hitaveitu. Svo var það
hinn 12. marz 1933, að Búnaðar-
félag íslands sneri sér með á-
skorun til ráðuneytisins um að
verða við tilmælum hinnar hús-
vísku nefndar og málið lá einn-
ig fyrir Búnaðarþingi og þar var
samþykkt svohljóðandi áskor-
un:
„Búnaðarþingið skorar á ríkis-
stjórnina að láta rannsaka ýtar-
lega skilyrði fyrir hitaveitu frá
hverunum í Reykjahverfi til
Húsavíkur og þá möguleika, sem
slík hitaveita myndi skapa fyr-
ir nýbýlahverfi og ýmiskonar
iðnrekstur svo sem saltvinnslu
o, fl.“
SKÝRSLA LIGGUR FYRIR
Nú loksins eftir 20 ár má segja,
að skýrsla liggi fyrir í málinu
frá Gunnari Böðvarssyni, verk-
fræðing, og þá skýrslu má telja
herhvöt til Suður Þingeyinga um
að hefjast nú þegar handa í
þessu mikilsverða máli. Og nú
hefi ég von um, að forystumenn
héraðsins heima fyrir og á Al-
þingi vinni að framgangi máls-
ins með festu og einurð. Hitt
hefir mér aftur komið kynlega
fyrir sjónir, að landnámsstjóri
virðist algerlega hafa heykst á
hugmyndinni um nýbýlahverfi í
Reykjahreppi, og telur betra að
taka til þessarar nýbýlaræktun-
ar óræktarmýrar í Ljósavatns-
hreppnum heldur en heita vatn-
ið og hitaveitu um Reykjahverfi.
En það er og vitað að í Reykja-
hverfi er frjómold mikil.
HAFNARMÁL HÚSAVÍKUR
— Hvað líður nú hafnarmálum
Húsavikur?
— Ja, þau hafa staðið nokk-
uð í stað síðustu 2 árin, þar sem
við höfum nú bæði getað af-
greitt öll skip, sem til okkar hafa
komið óg auk þess rekið allgóða
síldarsöltun í sumar. Hefir ekki
verið talið eins aðkallandi að
sýður.“ Vildi ég skora á Morg- i 1904 og hefur stundað húsasmíð-
unblaðið og ísafold að prenta^þájar síðan.
grein upp. | f þjónustu húsameistara ríkis-
— Og nú fæst ég ekki til að
segja orð meira, segir sýslumað-
ur hlæjandi um leið og hann
stendur upp, enda mun mörgum
þykja nóg komið, en ég neita
því að borið sé í bakkafullan
lækinn, því eins og prófessorinn
sagði, er hann stakk út glasið í
einum teig: Þessi lækur verður
aldrei bakkafullur, — og mögu-
leikarnir í Þingeyjarsöslu verða
aldrei tæmdir.
- Karíöflur
Framh. af bls. 7.
Soðið. Smjörlíkið látið í og græn-
kálið, sem er þvegið og saxað.
Saltað.
BRÚNAÐAR RÓFUR:
500 gr. rófur.
3 m.s. sykur.
1 m.s. smjörlíki.
Rófurnar þvegnar, hýðið tekið af
og þær skornar í litla ferkantaða
bita. Pannan hituð, sykurinn lát-
inn bráðna, smjörlíkið látið út í
ins hefur hann verið í tólf ár, og
hefur hann staðið fyrir mörgum
stórbyggingum hér í Reykjavík
og annars staðar á landinu.
Meðal annars smíðaði hann síð
ast rannsóknarstöðina á Keldum
í Mosfellssveit, sem þjóðfrægt er
orðið.
Sveinbjörn á fjögur uppkomin
og efnileg börn, öll búsett hér í
bæ.
Það var á árunum 1933—34
sem Sveinbjörn tók að sér alls-
herjar viðgerð á prestssetrinu í
Hruna fyrir hönd húsameistara
ríkisins. Var það verk í einu orði
sagt prýðilega unnið af vand-
virkni og smekkvísi, hófs gætt í
kostnaði, en allt þó unnið á
traustan og vandaðan hátt. Var
það skemmtilegur tími að hafa
þá ágætu menn er unnu að við-
gerðinni. Síðan hefur vinátta
okkar Sveinbjarnar haldist.
Þótt hann sé kominn á þennan
aldur er hann enn sem fyrr létt-
ur í lund og unglegur, hrókur
alls fagnaðar meðal vina sinna,
og síðan rófurnar. Hrært í þar til vinfastur og trygglyndur.
þær eru brúnar og meyrar.
KARTOFLUTERTA:
250 gr. soðnar og saxaðar
kartöflur.
250 gr. hveiti.
250 gr. smjörlíki.
1 t.s. lyftiduft.
Hveiti og lyftidufti blandað sam-
an. Smjörlíki mulið saman við.
Þessu er hnoðað upp í kaldar,
saxaðar kartöflurnar með fljót-
um handtökum. Bíði á köldum
stað í % tíma. Þá eru flattar út
þrjár jafnstórar kökur og bakað-
ar við mikinn hita þar til þær
eru ljósbrúnar.
BEZT AÐ AUGLÝSA
f MORGUNBLAÐINU
Bróðir kær, þó báran skaki
þinn bátinn hart ei kviðinn sért
því sefur logn að boðabaki
og bíður þín, ef hraustur ert
en hægt í logni hreyfir sig
sú hin kalda undiralda,
! ver því ætíð var um þig.
Ódýru Pýzlcu
VÖFFLUJÁRNIN
eru komin aftur.
raftœhji
'ela- ocj
Bankastræti 10
:íu
^auerzianm
Sími 2852.
Sveinbjörn verður staddur á
heimili Sigurðar sonar síns, Gull-
teig 12.
Beztu afmælisóskir, Svein-
björn!
J. Tli.
Morgunblaðið
er bezta auðlýsingilslaðið.
afblíi
Auglýssndur
athugið!
ísafold og Vörður er
vinsælasta og fjölbreytt-
asta blaðið í sveitum
landsins.
Kemur út einu sinni til tvisvar
í viku — 16 síður.
Framhald M V>ls. 6
séu valdir úr kennaraliði þeivia
skóla, sem búa nemendur undir
landspróf“. (Leturbr. mín).
Það ákvæði mun aldrei hafa
verið 1 lögum, að menntaskólar
og kennaraskóli hefðu íhlutun
um skipun landsprófsnefndar.
Hins avegar var gert ráð fyrir því
í bráðabirgðareglugerð, sem felld
var úr gildi 1947. Þar var einnig
gert ráð fyrir, að skólastjórar
gagnfræðaskólana hefðu sams
konar rétt til ihlutunar. Það var
og vilji Boilliþtnganefndar i skóla
raálu-m, sð þtaon ræri svo háttað.
?•»»» væri ekki frjósöm deila
af karpa um það, hvort þeir skól-
ar, sem taka við nemendum cftir
landspróf, eða þeir, sem búa þá
undir landspróf, eigi fleiri full-
trúa í landsprófsnefnd. Ég býst
við, að landsprófsnefndarmenn
líti ekki á sig sem fulltrúa einnar
stofnunar fremur en annarrar,
heldur vilji þeir vera óháðir dóm-
arar. En úr því að rektor gefur
í skyn, að þeir séu fremur valdir
úr hópi þeirra, sem búa nem-
endur undir landspróf en hinna,
sem við taka, er nauðsynlegt að
leiðrétta þann misskilning. Af 10
landsprófsnefndarmönnum eru
nú 6 starfandi kennarar við
menntaskóla og kennaraskóla,
þar af 4 fastir kennarar og 2
stundakennarar (einn þeirra var
j fastur kennari við héraðsskóla
I f ram að síðast liðnu hausti, eu
j kenndi þó hin síðari ár engu síð-
1 ur nemendum eftir landspróf),
einn kennir við skóla, sem hvorki
býr nemendur undir landspróf
né hefur > landspróf að inntöku-
skilyrði. Tveir eru fastir kennar-
ar við gagnfræðaskóla og einn
stundakennari, sem auk þess
kennir við Háskóla íslands.
Aðalatriðið í ræðu rektors
skilst mér vera það, að hann
telji, að óeðlilega margir þeirra
nemenda, sem standast lands-
próf miðskóla með einkunninni
6 og þar yfir, séu ekki færir um
að standast þær námskröfur, sem
menntaskólarnir gera til nem-
enda sinna. Ég hefi ekki nægan
j kunnugleika til að dæma um
, þetta, en hins vegar þykir mér
1 mjög líklegt, að þessu sé svo
farið, og dæmi ég í því efni eftir
lítils háttar athugunum, sem ég
! hefi gert á námsafköstum ungl-
inga, sem síðar hafa staðizt lands
! próf. Þetta er mál, sem þarf rann
sóknar við og ætti síðan að haga
inntökuskilyrðum í samræmi við
1 niðurstöður slíkrar rannsóknar,
j en það er ekki mál, sem æski-
, legt er að tekið sé til eldhúsum-
i ræðna.
Ármann Halldórsson,
BEZT AÐ AUGLYSA A
f MORGUNBLAÐINU T