Morgunblaðið - 29.12.1953, Síða 6

6
MORGUIKBLAÐIÐ
Þriðjudagur 29. des. 1953
w. » r ^ Wj e> S B r •
Þ/ooleikhusíö:
Efiii1 Emll Thoraddsen
Leikstjóri: Indriði Waap
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ frumsýndi á
annan í jólum leikritið „Pilt og
stúlku“ eftir Emil Thoroddsen
fyrir fullu húsi áhorfenda. er
tóku leiknum mæta vel. — „Pilt-
ur og stúlka“ var sýnt hér í bæ
á vegum Leikfélags Reykjavíkur
leikárið 1934—35 við ágæta að-
sókn og um sama leyti sýndi
Leikfélagið einnig leikritið
„Mann og konu“, er tekið var
með miklum fögnuði af leikhús-
gestum, en bæði þessi leikrit
samdi Emil Thoroddsen, sem
kunnugt er, upp úr hinum vin-
sælu skáldsögum afa síns Jóns
Thoroddsens sýslumanns og
skálds.
Þegar skálsagan „Piltur og
stúlka“ kom fyrst út árið 1850,
vakti hún mikla athygli og hlaut
þegar geisilegar og almennar
vinsældir, enda var hér um mik-
inn bókmenntalegan viðburð að
ræða, því að „Piltur og stúlka"
var brautryðjandaverk, — fyrsta
langa skáldsagan, eftir íslenzkan
höfund um aldaraðir, eða frá því
er fornsögurnar voru skráðar.
Skáldsögurnar „Piltur og
stúlka“ og „Maður og kona“ eru
næsta líkar að svip og yfirbragði
og vinnubrögðin eru hin sömu
á þeim báðum, enda þótt „Mað-
ur og kona“ sé hinni sögunni
fremri um flest, viðameiri og
traustara verk. En báðar eiga sög-
urnar sammerkt um það, að þær
eru ritaðar á kjarnmiklu
máli og eru frábærar að frásagn-
arstíl, auk þess sem þær báðar!
bregða upp skýrum og skemmti- J
legum myndum af íslenzku þjóð-,
lífi og menningarháttum á þeim !
tírrjum er sögurnar gerast.
Ind.riffi Wage setti „Pilt og I
stúlku“ á svið er Leikfélag
Reykjavíkur sýndi leikinn og
einnig nú hefur hann haft það j
verk á hendi. Flest hefur hann
þar vel gert. Hraði leiksins er
mjög góður og staðsetninagr all-
ar eðlilegar. En um leik sumra
persónanna getur hinsvegar ork-
að tvímælis. Svo er t. d. um
Guðmund Jónsson í hlutverki
Þorsteins matgoggs og Klemenz
Jónsson er leikur Guðmund á
Búrfelli. — Þorsteinn matgoggur
verður í höndum Guðmundar j
mjög sundurleit persóna. Gegn-
um hið þunna gerfi skín í ungt j
andlit söngvarans og þó að j
hann reyni á stundum að sýna
þunglamalegar hreyfingar hins
bústna matháks, þá bregður hvað
eftir annað fyrir handahreyfing-
um hins glæsilega veraldar-
manns dr. Falke úr Leðurblök-
unni. Hér heíur ekki verið rétt
valið í hlutverk. Valdimar Helga-
son hefði verið þarna hinn rétti
maður. — Hinsvegar leysir Guð-
mundur ágætlega af hendi hlut-
verk Jóns, drykkjurútsins, síðar
í leiknum. Þar var gerfi hans
ógætt og látb.ragð allt í fullu
Stofa á prestsetrinu. — Lengst til vinstri Guðmun lur á Búrfelli (Klemenz Jónsson) og Bárður gamli
(Valur Gíslason). Lengst til hægri Gróa á Leiti (Emilía Jónasdóttir) og Sigríður (Bryndís Péturs-
dóttir).
samræmi við persónuna, — og
auðvitað var söngur hans alltaf
afbragðsgóður. — Þá var leikur
Klemenzar Jónssonar í hlutverki
Guðmundar á Búrfelli, ýktur um
of og gerfi hans full afkáralegt.
— Þess ber að gæta, að „Piltur
Ýkjur þessar á gerfi og túlkun á,
Guðmundi á Búrfelli verða enn:
augljósari við samanburð á |
Bárði gamla á Búrfelli í meðferð,
Vals Gíslasonar. Þar er allt öfga- j
lék þetta hlutverk hjá Leikfélagi
Reykjavíkur af hreinni snilld, en
mér finnst Róbert ekki gefa hon-
um neitt eftir.
Elskendurna ungu, Sigríði í
laust, bæði gerfi og látbragð, Tungu og Indriða á Hóli, leika
mannsins, enda persónan heil- þau Bryndís Pétursdóttir og Sig-
steypt og sennileg svo að aldrei j urður Björnsson. Hlutverkin eru
bregður út af. j bæði í sjálfu sér erfið, því að
Af öðrum hlutverkum má
nefna Ingveldi í Tungu, er Arn-
dís B.jörnsdóttir leikur af mikl-
um skörungsskap og góðum skiln-
ingi. Þá fer Þóra Borg einnig
mjög vel með hlutverk Ingibjarg-
ar á Hóli. En mesta athygli og
hrifningu vakti leikur Emiliu
Jónasdóttir, er fer með hlutverk
Gróu á Leiti. Tekst Emilíu af-
burðavel að túlka þessa klassisku
Vandræðamanneskju, sem með
söguburði sínum og falsi kemur
Gróa á Leiti
(Emiíír. Jónasdóttir)
og stúlka", eins og „Maður og
kona“ er fyrst og fremst aldar-
farslýsing og persónurnar, sem
þar koma fram eru flestar full-
trúar ákveðinna tegunda manna
(týpur), sem voru fyrirbrigði
síns tima, en ekki einstaklingar,
sem skáldið hyggst að sálgreina.
— Því verður að varast að skrum
skæla persónurnar, þar eð við
það raskast sú mynd, sem skáld-
ið hefur dregið upp af tímum
sögunnar og hið menningarsögu-
lega gildi hennar fer forgörðum.
þau „gefa“ leikendunum sára
lítið. Þeir verða að byggja hlut-
verkin upp sjálf að öllu leyii.
Til þess að slíkt megi takast þarf
í raun og veru mikilhæfa leik-
ara. — Bryndísi tókst nokkurn
veginn að blása lífi í hlutverk
sitt, en Sigurði tókst það miður,
enda er hann algjör nýliði á leik-
sviði. — Hinsvegar hefur hann
snotra rödd og fer vel með lögin
sem hann syngur. En röddin er
lítil og „flytur“ illa. Þyrfti hann
því að standa eins framarlega á
sviðinu og hægt er þegar hann
syngur.
Guðbjörg Þorbjarnardóttir leik
ur Stínu vinnukonu hjá séra Tóm
asi. Fer hún vel með það litla
hlutverk. Einkum var athyglis-
vert hversu laglega hún söng hið
fagra lag Emils Thoroddsens við
Vöggukvæði Jóns Thoroddsens
(Litfríð og ljóshærð). Þá var og
skemmtilegur léikur þeirra Önnu
Guffmundsdóttur, er lék madd-
ömu Ludvigsen, Hildar Kalman
er lék Stínz og Herdísar Þor-
valdsdóttur er fór með hlutverk
Guðrúnar.
Mikil prýði var að forleiknum:
,,í hjásetunni", með hinum fal-
legu börnum, Hákoni J. Waage
og Jóhönnu Maríu Lárusdóttur.
Lárus Ingólfsson hefur gert
leiktjöldin og ráðið búningunum,
og leyst hvorttveggja vel af
hendi.
Söngvarnir í leiknum eru eftir
Emil Thoroddsen, og hljómsveit-
arstjóri er dr. V. Urbancic.
„Piltur og stúlka“ er ekki veiga
mikið leikrit, enda er sagan ekki
stórbrotin. Þar er gripið til gamal
kunnara úrræða til þess að knýja
fram „harmleikinn“ í sögunni,
svo sem rógburð og undirferli,
undanskot áríðandi bréfa milli
elskendanna o. s. frv. En hvað
sem því líður, þá er samt nota-
legur rómantískur blær yfir
leiknum og skemmtilegur ein-
faldleiki.
Leiknum var vel tekið og leik-
stjóri og leikendur hylltir með
blómum og margföldu lófataki.
Forseti vor og frú hans voru
viðstödd sýninguna.
Sigurffur Grímsson.
m
iiginn frá Soginu ti
larsns
SEINIMIPARTINN annan jóladag rofnaði raforkuflutningur frá
Sogi til Reykjavíkur og komst ekki í lag fyrr en framt að hálfri
klukkustund síðar.
Guðmundur á Búríelli og Þorsteinn Matgoggur (Gu3m. Jónsson),
Bárður á Búrfelli og Stína (Guðbjörg Þorbjarnardóttir).
Indriffi (Sig. Björnsson) og Sig-
ríffur (Bryndís Péfursdóttir). |
I
alstaðar illu til leiðar. Gerfi
hennar er í sérstaklega góðu
samræmi við innræti persónunn- j
ar, — og málrómurinn, augna-
tillitið og brosið eru réttir drætt-
ir í mynd þessarar mann-
gerðar. Emilía Jónasdóttir
leikur alltaf vel ef hún fær hlut-
verk við sitt hæfi og framsögn ]
’nennar er jafnan einkar góð, en
ég held að hún hafi aldrei náð
jafn góðum tökum á neinu hlut-
verki sem þessu. — Þá var og
afbragðsgóður leikur þeirra
Ævars Kvarans í hlutverki Möll-
ers kaupmanns og Róberts Arn-
finnssonar er leikur Kristján
óúðarmann. Gerfi'þeirra beggja
sru mjög góð og hið dansk-ís-
’enzka málfar þeirra bráð-
skemmtTegt. Einkum var gam-
an að öilu látbrágði Róbefts,
bugti hans og stimamýkt við
I kvenfólkið. Alfreð Andrésson.
Olli þetta að sjálfsögðu óþæg-
indum, einkum þó vegna þess, að
almenningur gat ekki gert sér
grein fyrir af hverju þessi trufl-
un stafaði. Flestir vita ekki enn,
að nú er meiri trygging fyrir
orkuflutningi að austan, en áður
var. Því nú eru línurnar tvær, er
liggja héðan austur fyrir Fjall,
en áður var línan aðeins ein
austur um Mosfellsheiði, og sem
leið Iiggur í Grafning að Ljósa-
fossstöðinni.
Allt frá því að þessi gamla
lína var lögð, hefur hún bilað
hvað eftir annað, sambandið
rofnað og ekki komizt í lag fyrr
en bráðabirgðaviðgerð hefur
! komizt á, en eins og menn vita,
I er ekki auðhlaupið að því að gera
| við rafstraumslínur á fjöllum
Þess vegna kom það áður fyrir
að alllangur tími leið áður en
rafleiðsla gömlu línunnar kæm-
ist í lag þegar hún bilaði fyrir
alvöru.
En nú er komin á þetta breyt-
ing. Nýja línan frá bænum er
liggur austur um Hellisheiði og
ölfus að orkuverum Sogsins
getur ein flutt allt rafmagnið að
austan. Gcmla línan um Mosfells
heiði er því notuð fyrst og fremst
til vara, ef það kemur fyrir að
hin bilar. En til þess að menn
gangi úr skugga um, að Mosfells-
heiðarlínan sé alltaf í lagi er hún
í sífelldri notkun.
Truflanir þær, sem í haust
hafa komið fyrir á orkuflutningi
til bæjarins stafa af truflunum
á gömlu línunni. Ekki er fylli-
lega búið að samstilla rafleiðslu-
ur þessar, og af því hafa trufl-
anirnar stafað. Þetta horfir til
bóta, er frá líður. Meginorkan
sem hingað er flutt til Reykja-
víkur, hefur komið eftir nýju
línunni. En það tekur aldrei lang
an tíma að tengja þau bæjar-
kerfi við rafmagn, sem flutt er
með nýju línunni, við þau hverfi,
sem daglega fá rafmagn með
gömlu línunni svo það ætti að
vera öruggt, að þau hverfi, sem
missa rafmagn, verði ekki lengi
rafmagnslaus.
Nýja línan austur um Hellis-
heiði hefur aðeins einu sinni bil-
að alvarlega frá því hún var tek-
in í notkun. í ofsaveðri snemma
í haust bilaði tengiklemma í
staur og olli það truflun um
stundarsakir.
Jagan sektuff
GEORGSBORG, 28. des. — í dag
var Janet Jagan í Guiniu dæmd
í háar fésektir fyrir óþjóðlega
starfsemi.