Morgunblaðið - 16.03.1954, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 16. marz 1954
MORGUNBLAÐIÐ
7
A ekki að breyta lögunum um
áburðorverksmiðjuna
Aðalstöðin í Keflavík fær
ný rómgóð húsakynni
ÞAÐ var bændum mikil gleði-
fregn að heyra að tilbúinn
köfnunarefnisáburður er farinn
að streyma í pokana í Gufunesi.
Ennþá meiri gleðifregn verður
það bændum þegar opinbert
verður um verðið á hinum ís-
lenzka áburði, að það verði mikl-
um mun lægra heldur en á inn-
fluttum áburði sömu tegundar,
svo sem spáð hefir verið og
lofað.
Víst er það svo, að mikill þjóð-
hagsfengur er að því að fram-
leiða áburðinn innanlands þótt
verðið lækkaði ekki niður fyrir
verð á innfluttum áburði, og
ekki eru bændurnir óliklegastir
manna að meta slíkt. Eigi að
síður geta þeir eigi valdið því
kraftaverki að framleiða meiri
búsafurðir og ódýrari, með notk-
um tilbúins áburðar, sem er inn-
lendur að uppruna, ef verðið er
ekki lægra heldur en á innflutt-
um áburði. Þess vegna er vonin
og vissan um lækkað verð aðal-
kjarninn í ánægju bændanna, er
þeir vita að áburðarverksmiðjan
í Gufunesi er tekin til starfa.
Enginn efast um að allt hafi
verið gert, sem hægt er, við und-
irbúning verksins og byggingu
verksmiðjunnar, til þess að
tryggja að framleiðslan verði
sem ódýrust. Gildir það jafnt
um gott fyrirkomulag á öllu og
hagsýni í framkvæmdum. En hér
kemur fleira til. Sjálfsagt virðist
að hafa þá háttu á um afgreiðslu
áburðarins og sölu, að sem hag-
kvæmast og ódýrast verði fyrir
bændur og framleiðsluna, á sviði
búskaparins 1 landinu, bæði við
sæ og í sveit.
Til þess að svo megi verða þarf
að breyta einu ákvæði í lögun-
um frá 23. maí 1949, um áburð-
arverksmiðjuna.
í 8. gr. laganna segir svo:
„Áburðarsala ríkisins kaupir
af verksmiðjunni áburð til notk-
unar innanlands fyrir kostnaðar-
verð, er verksmiðjustjórn áætlar
og ákveður fyrir 1. marz ár hvert,
að fengnu samþykki landbúnað-
arráðherra. í hinu áætlaða kostn-
aðarvevði skal reikna með nauð-
synlegum og lögákveðnum tillög
um í fy.ningarsjóð og varasjóð
verksmiðjunnar.
Áburðarsala ríkisins skal í
byrjun hvers árs láta verksmiðju
stjórninni í té áætlun um áburð-
armagr. til innanlandsnotkunar
það ár“.
Hér er sem sagt gert ráð fyrir
að Áburðarsala ríkisins haldi
áfram að starfa, og að hún annist
snnanlandssölu áburðarins frá
Gufunesverksmiðjunni, en verk-
smiðjan á sennilega sjálf. eða
stjórn hennar að annast útf'.utn-
ing þess áburðar sem út verður
fluttur. Fleira er verzlun varðar
hlýtur einnig að falla í hlut verk
smiðjunnar, svo sem innflutning-
ur umbúða og margs annars til
starfrækslu verksmiðjunnar. —
Verksmiðjan kemst þannig ekki
hjá töluverðu viðskiptavafstri og
er auðvitað ekki ætlað að kom-
ast hjá slíku, það væri óhugs-
andi, nema þá að Áburðarsöl-
unni væri falið allt slíkt fyrir
verksmiðjuna? Til slíks mun eng-
inn hugsa, enda gera lögin ekki
ráð fyrir því.
Ég tel, að með ákvæðunum í
8. gr. laganna, um Áburðarverk-
smiðjuna, sé stefnt óheppilega og
til óþarfs skrifstofuhaids og
kostnaðar bændum og fram-
leiðslu til óþurftar. Þessu ber að
breyta og haga sölu áburðarins
frá Gufunesi á allt annan og
hagkvæmari hátt, og meira á að
fylgja með'.
Það liggur alveg beint við nú
þegar hinum mikla áfanga er náð
að framJciða köfnunarefnisiburð
inn innan lands að leggja Áburð-
arsölu ríkisins niður. Áburðar-
verksmiðjan á sjálf að annast
alla heildsölu dreyfingu á þeim
áburði sem hin framleiðir, og um
leið á hún að fá einkarétt og
skylnu til að flytja inn og selja í
heildsölu allan þann áburð, sem
þarf að kaupa frá útlöndum, það
er fósfórsýrti og kaliáburð.
Þetta er ofur einfalt mál. Þess
gerist engin þörf að hafa tvö
höfuð á þessum framleiðslu og
viðskiptarekstri. Enginn þarf að
sjá eftir því þó ein ríkisstofnun
sé lögð niður um leið og önnur
meiri og víðtækari tekur til
starfa.
Bændur, verzlanir þeirra og
félög, um allt suðvesturland, þar
sem áburðarnotkunin er mest,
munu sækja ailan köfnunar-
efnisáburð sem þeir kaupa og
nota beint í Gufunesi, annað
kemur ekki til mála. Hvaða vit
er þá í því að þeir þurfi að sækja
kali og fosfórsýru áburðinn til
Reykjavíkur? Nei, hér þarf að
stíga eitt spor í viðbót. Áburð-
argeymslurnar í Gufunesi þaif
að byggja þar við bryggju, með
það fyrir augum, að Áburðar-
verksmiðjan flytji inn kali og
fosfórsýruáburðinn, honum verði
skipað upp í Gufunesi, og þar
geta svo bændur fengið allt á
einum stað. Allt annað er óþarfa
kostnaður og fyrirhöfn.
Þannig hníga öll rök að því að
í lög verði tekið nú þegar. að
Áburðarsala ríkisins verði lögð
niður frá næstu áramótum, þá
ÁRSÞING iðnrekenda 1954 sem
hófst með aðalfundi Félags ísl.
iðnrekenda s.l. laugardag, hélt
áfram störfum í gær. Á fundi
þingsins kl. 5—7 e.h. voru rædd-
ar tillögúr laganefndar og samþ.
gerðar í nokkrum máium. Þessar
ályktanir voru m. a. gerðar á
þinginu í gær:
IBNAÐARMÁLASTOFNUN
ÍSLANDS
Ársþing iðnrekenda 1954 lýsir
sérstakri ánægju yfir því _að hin
nýja Iðnaðarmálastofnun íslands
i núverandi formi, skuli tekin til
starfa og færir ársþingið Iðnaðar-
málanefnd þakkir fyrir ágætt
starf við að koma stofnuninni
upp, þrátt fyrir andstöðu og erfið
skilyrði. Benda athuganir þær,
sem Iðnaðarmálastofnunin hefur
þegar framkvæmt á einstökum
iðnaðargreinum, eindregið til
þess að verksmiðjuiðnaðinum í
landinu verði góður styrkur að
störfum hennar.
Ársþingið telur, að tæknistofn-
un af þessu tagi, með allan verk-
smiðjuiðnað landsmanna og
vinnuaðferðir þar sem viðfangs-
efni, sé gagnmerk tilraun í þá
átt, að auka almennt framleiðslu
afköst og vöruvöndun og lyfta
iðnaðinum á hærra þróunarstig.
Að því er snertir innlenda iðn
aðinn fyrir heimamarkaðinn, leið
ir slík starfsemi af sér lækkandi
verð á neyzluvörum fyrir almenn
ing, vegna minnkandi framleiðslu
kostnaðar.
Markmið íslenzks verksmiðju-
iðnaðar er ekki einungis að full-
nægja vöruþörf, heldur einnig að
hefja útflutning í sem flestum
iðnaðargreinum. Aðalhindrunin
þar er hir.n hái framleiðslukostn-
aður innanlands, og til þess að
draga úr honum er leiðbeiningar-
starf eins og það, sem Iðnaðar-
málastofnun Islands stefnir að,
ómetanlegt.
Gagnvart útflutningsiðnaðin-
um ekki sizt fiskiðnaðinum, getur
það haft úrslitaþýðingu um sam-
keppnishæfni á heimsmarkaðin-
um, að ekkert sé látið ógert til
taki Áburðarverksmiðjan við
öllum innflutningi tilbúins áburð
ar og allri heildsöludreifingu á
tilbúnum áburði. Allar áburðar-
geymslurnar verði í Gufunesi.
Þar verður miðstöð áburðarverzl-
unarinnar, framleiðsla, innflutn-
ingur og dreifing. Allí á einum
Stað — allt við og frá einni
bryggju. Það er engin ástæða til
að gera neitt af þessu umfangs-
víðara og dýrara en nauðsyn
krefur. Hver króna sem sparast
í sambandi við þessa hluti er
ávinningur fyrir alla. Verð á til-
búnum áburði kemur til að hafa
sívaxandi áhrif á alla framleiðslu
hætti á búum bænda á komandi
árum og um leið á flest verð-
lag í landinu.
Ég hefi hreyft þessu máli áður,
um það leyti er lögin um áburð-
arverksmiðjuna voru sett 1949, en
án árangurs. Vonandi tekst nú
betur til, vonandi er bændunum
að minnsta kosti orðið ljóst að
það er engum til hags að óþarfa
kostnaður hlaðist á áburðinn En
ef bættir hættir eiga að verða
upp teknir fri næstu áramótum,
þarf A'þingi það er nú situr að
láta malið til sín taka, og hvað
segir Búnaðarþing um þetta?
13. marz 1954.
Árni G. Eylands.
þess að nýta sem bezt þá verk-
fræðilegu þekkingu, bæði sem
íslendingar hafa yfir að ráða og
fáanleg er erlendis frá, iðnaðin-
um til aðstoðar.
Ársþingið færir því Alþingi og
ríkisstjórn þakkir fyrir velvilj-
aðan skilning á þessum málum,
með því að hafa lagt fram fyrsta
skerfinn og grundvöllinn að því,
að Iðnaðarmálastofnun Islands
kæmist á laggirnar.
Telur þingið eðlilegt að fram-
lag ríkissjóðs til þessarar stofn-
unar í framtíðinni verði í réttu
hlutfalli við framlag ríkissjóðs á
hverjum tíma til Fiskifélags Is-
lands og Búnaðarfélags Islands.
ALMANNATRYGGINGAR
Ársþing iðnrekenda vill ítreka
fyrri áskoranir til ríkisstjórnar
og Alþingis um að láta hið allra
fyrsta fara fram gagngera endur-
skoðun á lögum um almanna-
tryggingar.
í því sambandi telur þingið eðli
legt, ef hinar háu iðgjaldagreiðsl-
ur eiga að haldast, að lögunum
verði breytt í það horf, að trygg-
ingarsjóður, en ekki atvinnurek-
endur, greiði kaupgjald í veik-
inda og slysaforföllum og allar
bætur, er launþegar eða vanda-
menn þeirra kunna að eiga rétt
á í slíkum tilfellum.
IÐNAÐARLÖGGJÖFIN
Að gefnu tilefni lýsir ársþingið
því yfir, að það telur löngu tíma-
bært, að nýyrðið „iðja“ í merk-
ingunni verksmiðjuiðnaður, verði
hið fyrsta numið burt úr texta
iðnaðarlöggjafarinnar og verk-
smiðjuiðnaður fái að halda sínu
gamla og rétta iðnaðarheiti, sem
viðurkennt er enn í öllu rituðu
og töluðu máli almennings á Is-
landi.
ÁFENGISLÖGGJÖFIN OG
FRAMLF.IÐSLA
Á SNYRTIVÖRUM
Ársþingið skorar á Alþingi, að
1 breyta lögum um einkasölu á
Keflavík 12. marz:
IDAG flutti Aðalstöðin h.f. starf
semi sína í ný og glæsileg húsa
kynni er hún hefur látið gera í
sumar. Mun stöðvarhús það sem
opnað verður á morgun vera eitt-
hvert hið allra fullkomnasta
stöðvarhús landsins. í tilefni þess
ara merku tímamóta í sögu fé-
lagsins bauð stjórn félagsins
fréttamönnum að líta á húsakynn
in. Aðalstöðin h.f. er stofnuð árið
1948 af 12 bifreiðastjórum. Allt
til dagsins í dag hefur húsnæðis-
vandræði mjög háð allri starf-
semi félagsins, en vegna góðrar
þjónustu og samheldni félags-
manna hefur starfsemi félagsins
aukizt jafnt og þétt, eins og raun
ber vitni.
Jafnframt rekstri sjálfrar stöðv
arinnar, hefur félagið selt ben-
sín og olíur. Þá hefur það annast
dekkjaviðgerðir og séð um þvott
á bifreiðum fyrir viðskiptamenn
sína.
Síðastliðið vor var hafizt handa
um byggingu hins nýja stöðvar-
húss við Hafnargötu 86. Húsið er
166,8 ferm., tvær hæðir, byggt úr
steinsteypu. Skyggni ca. 70 ferm.
er byggt út úr framhlið hússins
og yfir benzíndælur. Neðri hæð
hússins er fullgerð, og að mestu
notuð fyrir stöðvarrekstur félags-
ins, að undanskildu einu herbergi
sem leigt hefur verið fyrir rak-
arastofu.
Afgreiðsluherbergi og biðsíofa
eru stór og rúmgóð og öllu mjög
haganlega fyrirkomið. Geymslur
fyrir olíur o. fl. eru inn af af-
greiðsluunni. Bifreiðastjóraher-
bergi er mjög stórt og rúmgott,
búið stálhúsgögnum og inn af
því slór avefnklefi fyrir bifreiða-
stjóra vegna næturaksturs. Skrif
áfengi 1. gr. a. málsgr. á þá leið,
að frjálst sé að framleiða hér á
landi ilmvötn, andlitsvötn, bök-
unardropa og kjarna til iðnaðar.
Löggjöfin eins og hún er hindrar 1
einnig með öllu að risið geti í
landinu frjáls aromatiskur efna
iðnaður á þessu sviði. I því sam-
bandi vill ársþingið benda á, að
þjóðin á nú þegar marga ágæt-
lega mennta efnaverkfræðinga,
sem myndu finna eðlilegan starfs
grundvöll ef þessi framleiðsla
væri gefin frjáls.
ÁFENGISLÖGGJÖFIN
OG FRAMLFIBSLA Á ÖLI
TIL ÚTFLUTNINGS
Ársþingið skorar á Alþingi það
er nú situr, að breyta áfengislög-
unum í þá átt, að rýmkvuð sé
heimild til ölframleiðslu þannig
að löggjöfin standi ekki í vegi
fyrir því, að hafizt geti útflutn-
ingur á íslenzku öli.
HLUTAFÉLAGALÖG
Þingið álítur óheppilegt, að
gengið sé frá nýjum hlutafélaga-
lögum, fyrr en framkvæmd hefur
verið endurskoðun núgildandi
hlutafélagalaga af stjórnskipaðri
nefnd með fulltrúum úr hópi
þeirra manna, sem standa í nán-
ustu sambandi við atvinnulífið í
landinu.
Næsti fundur þingsins verður
á miðvikudag kl. 5—7 e h. Verða
þar ræddar tillögur skattanefnd-
ar, viðskiptanefndar og sýningar-
neíndar.
stofuherbergi er einnig. Snyrti-
herbergi eru bæði fyrir viðskipta
menn og bifreiðastjóra.
Efri hæð hússins er óinnréttuð,
en í framtiðinni er ætlunin að
hafa þar Difreiðavarahlutalager.
Kjallari er undir húsinu aðeins
fyrir hitunartæki.
Á s.l. sumri var einnig hafizt
handa um byggingu fullkominnar
smurstöðvar og er sú bygging
skammt frá aðalbyggingunni. Er
það hús 170 ferm., steinsteypt.
Eru þar tvær bílalyítur af full-
komnustu gerð. Þar er einnig ann.
ast um dekkjaviðgerðir í sérstöku
herbergi. Þá eru þar einnig her-
bergi fyrir starísmenn og snyrti-
herbergi. Smurstöðin tók til
starfa 16. jan. s.l.
Teikningar af byggingum þess-
um voru gerðar á teiknistofu S.
í. S. Yfirsmiður var Skúli H.
Skúlason, byggingam , Keflavík.
Múrverk annaðist Valdimar Gísla
son, múraram., Kefiavík, raflagn
ir annaðist Aðalsteinn Gíslason,
rafvirkjam., Sandgerði Pípu-
lagnir armaðist Sigurður Guð
mundsson pipulagningam:, Kefla-
vík. Málningu annaðist Áke
Grenz, málari, Ytri-Njarðvík.
Terrasólagningu annaðist Þórir
Bergtseinsson múraram., Rvík.
Smíði hurða og glugga annaðist
Trésmiðjan Dvergur h.f., Hafn-
arfirði. Uppsetningu á tækjum í
smurstöð annaðist Vélsm. Steðji
h.f. Fullkomið talsímakerfi hefur
verið lagt um byggingarnar. Há-
talarakerfi og talkerfi smíðaði
raftækjavinnustofa Friðriks Jóns.
sonar, Reykjavík. Innréttingu í
rakarastofuna annaðist Trésmíða-
stofa Sturlaugs Björnssonar,
Keflavík. Verkstjóri og eftirlits-
maður við byggingarframkvæmd
irnar hefur verið Svavar Sigur-
finnsson, Ytri-Njarðvík.
í dag eru hluthafar félagsins
20 og venjulega aka um 20 bílar
frá stöðinni, en þegar allar bif-
reiðar stöðvarinnar eru í gangi,
eru þær 28. Félagsmenn leggja
áherzlu á cð hafa alltaf sem beztu
bifreiðir upp á a'ð bjóða, enda
eru bifreiðarnar frá árunum 194T
til 1953 og munu fáar bifreiða-
stöðvar geta boðið upp á jafn-
góðan bilakost. Fastir starfsmenn.
félagsins eru nú 9 talsins.
Æclunin er að hafa útibú frá.
stöðinni þar sem gamla stöðvar-
húsið er nú. Símanúmeri stöðv-
arinna rhefur verið breytt og er
nú 515, þrjár línur. Ennfremur
hefur stöðin nú fengið beint sam-
band við flugvöllinn, og léttir það-
mjög alla afgreiðslu.
236 milíj. dollara
NEW YORK: — Carnegiestofn-
unin hefur undanfarna 12 mán-
uði, eða þar til í lok september-
mánaðar s.l., veitt styrki sem.
nema samtals 5 milljónum doll-
ara. Styrkveitingar stofnunarinn-
ar nema því alls 236.960,048 doll-
urum, frá því Andrew Carnegie
stofnaði menningársjóðinn áriS
1911. Aðallega hafa styrkir verið
veittir til kennslumála. Stærsti
styrkurinn, 7 hundruð þúsund
dollarar, sem veittur var á síðast
liðnu ári, fór til kennaradeildar
Columbiaháskólans til fræðslu á
sviði félagsfræði og þegnskapar í
gagnfræðaskólum landsins.