Morgunblaðið - 09.04.1954, Page 7

Föstudagur 9. apríl 1954
MORGUNBLAÐIÐ
7
Asgek Þorsteinsson:
Brúarlög afgreidd:
BRUNATRYGGINGARMÁLIN
jSÚ nýbreytni Reykjavíkurbæjar,
að bjóða brunatryggingarnar út
á grundvelli eigin áhættutöku
bæjarfélagsins, jafnframt því að
boðið var út á hinum venjulega
grundvelli, að áhættan sé að öllu
leyti á herðum vátryggingarfé-
laga, hefur valdið einkennilegu
róti í hugum manna, og jafnvel
furðulegum viðbrögðum á Al-
þingi.
- Undanfarin 25 ár hef ég fylgst
með þróun brunatrygginganna í
Reykjavík, og þótti mér sannast
að segja, að tími væri fyrir löngu
kominn til þess, að bærinn sneri
sér að athugun málsins út frá
þessu nýja sjónarmiði, sem sé
eigin áhættutöku.
, Þróun brunamála bæjarins,
sem felur í sér elds- og bruna-
varnir, auk trygginganna sjálfra,
hefur verið mjög vel athuguð af
hagfræðingi bæjarins, dr. Birni
Björnssyni, og lýst af honum í
erindum fyrr og síðar.
Skal það mál ekki rakið hér,
en aðeins á það bent, að gangur
brunatrygginganna síðustu 2 ára
tugina, þ.e. vöxtur húsaverðmæt-
anna annars vegar, og lækkun
áhættunnar vegna stórbatnandi
brunavarna og minnkandi hlut-
deildar timburhúsanna hins veg-
ar, leiða óyggjandi rök að því,
að Reykjavíkurbær, sem áhættu-
heild, er þess fullkomlega megn-
ugur, að taka á sig verulega eig-
ináhættu.
Þetta viðhorf varð þess vald-
andi að ég fór á stúfana, og leit-
aði eftir tilboðum í endurtrygg-
ingar fyrst og fremst, til þess að
stuðla að því, að bærinn fengi
sem réttasta mynd af möguleik-
unum.
Mér var það ljóst, að trygg-
ingarfélög bæði hér og erlendis
mundu ekki fús til að sinna þessu
r.ýja viðhorfi Reykjavíkurbæjar,
enda kom það á daginn, að ein-
ungis tvö tilboð buðust bænum
um endurtryggingar, á grund-
velli eigináhættutöku bæjarins.
Annað tilboðið, sem barst bæn-
um um endurtryggingu, hefði
ekki gefið rétta mynd af mögu-
leikum bæjarins til áhættutöku
á grundvelli hins nýja viðhorfs,
en tilboð það sem mér tókst að
rstvega, fyrir tilstilli vinveittra
aðilja í hinum þekkta Lloyds-
markaði í London, virðist í það
minnsta standa jafnfætis því til-
boði, sem ódýrast reyndist á hin-
i'.m eldra grundvelli. Um það
liggja fyrir ítarlegar athuganir
og skýringar sérfræðinga bæjar-
ins, sem bæjarstjórn Reykjavík-
ur hefur fjallað um.
Um þær mundir sem tilboðin
bárust, leitaði Reykjavíkurbær,
fyrir tilstilli allra þingmanna
bæjarins, lagaheimildar til þess
að taka í sínar hendur rekstur
brunatrygginga í bænum, og
eigináhættu eftir ástæðum, en
slíks virðist þurfa með, áður en
hærinn gæti notfært sér mögu-
leikana til eigin áhættutöku.
Skyldi maður ætla að slík
heimild væri sjálfsögð, og aðeins
formsatriði að ganga frá lögum
þar að lútandi.
Slík heimild segir vitaskuld
ekkert um það, hvaða leiðir
stjórn bæjarins ætlar að fara
í tryggingarmálunum hverju
sinni, en hún heldur opnum öll-
um hugsanlegum leiðum.
En á þessu varð þó önnur raun
á Alþingi.
Oskyldu máli var blandað inn
í þetta einkamál Reykjavíkur-
bæjar, og hefur af því spunnist
hinn mesti glundroði, en að því
skal vikið síðar.
Samtimis fóru að heyrast radd-
ir um það í bænum, að verið
væri að stofna til óeðlilegrar
bæjarstarfsemi með því að gefa
Reykjavík heimild til þess að
tnka að sér áhættu af bruna-
tryggingunum.
Sumir töldu það vera grímu-
klædda skattlagningu á bæjar-
búa, þrátt fyrir þau ótvíræðu
fyrirmæli frumvarpsins, að tekj-
ur af tryggingarstarfsemi rynni
til lækkunar á iðgjöldum hús-
eigenda, og auk þess til eflingar
brunavarnanna.
Aðrir sögðu að það færi í þjóð-
nýtingarátt, án þess að gera frek-
ari grein fyrir því, hvað átt væri
við.
Eftir að ég hafði tryggt það,
að tilboð bærust um endurtrygg-
ingar fyrir bæinn, hitti ég að
máli stjórn Fasteignaeigendafé-
lags Reykjavíkur, og lýsti fyrir
henni hvaða möguleikar fælust
í því fyrir húseigendurna sjálfa,
að komast að nánari afskiptum
af tryggingarmálunum, ef Reykja
víkurbær hefði ráðstöfun áhættu
tökunnar í sinni hendi.
Slíkt væri ekki hægt nema á
fimm ára fresti, ef farin væri sú
leið, ^að fela tryggingarfélögum
alla áhættuna, en gæti ella gerzt
með eins árs fresti, ef bærinn
tæki sjálfur áhættuna og endur-
tryggði síðan hluta hennar.
Fyrir mér vakti að húseigend-
ur gætu umsvifalítið gert með
sér gagnkvæman vátryggingar
félagsskap, af frjálsum samtök-
um, sem tæki að sér brunatrygg-
ingu með eða til viðbótar við
bæjarfélagið, svo að enn minna
þyrfti að endurtryggja þegar
fram liðu stundir.
Slíkur félagsskapur er þekktur
hér á landi í sjóvátryggingum, í
brunatryggingum kaupstaða og
kauptúna utan Reykjavíkur
(Brunabótaf élag íslands) og í
allskonar tryggingum (Samvinnu
tryggingar).
En húseigendur í Reykjavík
eru enn þá stærri og voldugri
hagsmunaheild en nokkurt þeirra
gagnkvæmu vátryggingarfélaga,
sem fyrir eru í landinu.
Ég veit ekki betur en að öll hin
nefndu gagnkvæmu vátrygging-
arfélög, hafi safnað gildum sjóð-
um, t.d. á Brunabótafélag ís-
lands um 20 millj. króna í sjóð-
um, og Samvinnutryggingar
hafa í nýbirtri auglýsingu lýst
því yfir, að þeir eigi mjög öfluga
sjóði að bakhjalli, og er það þó
mjög ungur félagsskapur.
Og sjóðirnir hafa safnazt sem
tekjur, er sjóðseigendum hefði
ekki hlotnast ella, ef þeir hefðu
ráðstafað tryggingum sínum á
annan hátt.
Við þessar staðhæfingar munu
máske einhverjir vilja gera at-
hugasemd, að því er várðar
Brunabótafélag íslands.
íllu heilli og óviturlega var
máli Brunabótafélagsins blandað
inn í málefni Reykjavíkurbæjar
á Alþingi.
Töldu sumir alþingismenn,
sem voru þó meðmæltir heim-
ildinni til Reykjavíkurbæjar, og
opnuðu þannig leið til gagn-
kvæms félagsskapar í trygginga-
málum Reykjavíkur, að gefa
bæri frjálsar brunatryggingar
bæjar- og sveitafélaga utan
Reykjavíkur, og þar með rífa
þessi félög úr tengslum við þeirra
eigið gagnkvæma tryggingarfé-
lag, Brunabótafélag Islands, og
láta þau hlaupast slypp og snauð
þaðan burtu.
Er þetta alveg óskiljanlegt
frumhlaup, þegar þess er gætt,
að ekki þurfti annað en fela
stjórn Brunabótafélagsins í hend
ur fulltrúum bæjar- og sveita-
félaganna, hinna réttu aðilja
hagsmunahópanna, til þess að
leysa málið og gera alla ánægða,
án þess að missa úr hendi nokk-
uð af hinum digru sjóðum Bruna
bótafélagsins, heldur frekar
festa þá í reikning hinna réttu
sjóðseigenda, félagsdeildanna í
þessu félagi.
Annað furðulegt atvik, sem
einnig er afleiðing glundroðans á
Alþingi, skeði í gær á fundi
Fasteignaeigendafélagsins.
Stjórn félagsins hafði látið
reifa þetta mál á tveimur fund-
um, að vísu mjög fámennum og
einlitum, og bar síðan fram til-
lögu um, að hvernig sem trygg-
ingum bæjarins yrði ráðstafað,
skyldi húseigendur njóta sann-
gjarnrar iðgjaldalækkunar. Og
ef bærinn færi inn á hið nýja
svið, að taka á sig tryggingar að
einhverju leyti, skyldi samtök
fasteignaeigenda í Reykjavík,
sem stofnuð yrðu í þeim tilgangi
að bera gagnkvæma hlutfalls-
lega áhættu af tryggingunum,
eignast forgangsrétt til að taka
slíka áhættu að sér, eftir getu
þeirra.
Þessi augljósu og sjálfsögðu
fríðindi til handa húseigendum í
Reykjavík voru felld, en jafn-
framt var samþykkt að tvístra
samtökum húseigendanna, sem
hafa til þessa borið svo giftu-
ríkan árangur í brunatryggingun
um, með því að hver húseigandi
gæti hlaupið í sína átt, og skilja
þannig þá, sem ver eru settir,
t.d. með timburhús, á flæðiskeri,
eða með stórhækkuð iðgjöld.
Hverskyns vátrygging byggist
á hugtakinu: „Berið hvers ann-
ars byrðar“.
Vátrygging bætir mönnum
aldrei tjón að fullu og öllu, og er
því ekki síður varið í samtök,
sem reyna að forðast og draga
úr tjónum, heldur en þau sem
bæta tjónin sameiginlega.
En því fleiri sem það gera, því
síður finna þeir menn til iðgjalda
greiðslna, sem ekki þurfa á tjóns
bótum að halda sjálfir.
Það er því að minni hyggju
þjóðfélagslegur glæpur að sundra
samtökum, sem komið hefur ver-
ið á farsællega til styrktar í vá-
tryggingarskyni, hvaða bæjar-
eða sveitafélög, sem eiga í hlut.
Á fundi þeim í gær, sem ég
lýsti áður, gerði forstjóri Sam-
vinnutrygginga þá játningu, að
máske væri ekki mikil hagnaðar-
von fyrir þá sjálfa, í tilboði þeirra
um brunatryggingarnar, en þeim
væri mjög kærkomið að fá ið-
gjaldaféð til ráðstöfunar í rekstri
þeirra, vegna ýmiskonar lána-
starfsemi, sem þeir þurfi að
reka.
Þetta er hreinskilin játning, en
skyldi það ekki standa húseig-
endum í Reykjavík nær, að láta
stjórn Reykjavíkurbæjar hafa
þessi hlunnindi, í skjóli þeirra
miklu útgjalda, sem bærinn ber,
til hagsmuna fyrir þá sjálfa, með
elds- og brunavörnum.
Á. Þ.
Erlendir fogarar
■ ■
ágengir við Ond-
verðarnes
ÓLAFSVÍK, 7. apríl: — Bátar
hafa ekki verið á sjó hér siðan á
laugardag. Aflinn hefur verið
heldur tregur, 2—10 tonn í róðri.
Annars hefur verið hér mesta
ótíð undanfarið.
Borið hefur talsvert á ágengni
erlendra togara við Ondverðanes
undir Snæfellsjökli og hafa sjó-
menn haft á orði að ekki veitti
af að eftirlitsflugvél með land-
helgisgæzlunni væri höfð á Gufu-
skálamóðuflugvellinum sem er
rétt hjá Hellissandi. Mundi flug-
vélin geta haft eftirlit með tog-
urunum, þaðan, þar sem þaðan
er aðeins nokkurra mínútna flug
út á miðin og sést vel til ferða
þeirra bæði sunnan og vestan, en
oft tekur langan tíma fyrir flug-
vélar að fljúga þangað frá Reykja
vik. — Bergmann.
Byggjo á brýr á 117 ár
IGÆR var brúarlagafrumvarpið afgreitt sem lög frá Alþingi.
Frumvarpsins hefur áður rækilega verið getið í blaðinu, en.
það mælir svo fyrir um að byggja skuli brýr (10 m haf eða meira)
á 117 ár, og endurbyggja brýr á 24 ám.
BREYTINGARTILLÖGUR
Allmargar breytingartillögur
komu fram við frumvarpið. Að-
eins fáar þeirra voru samþykktar
og orsökuðu þær ekki stórvægi-
legar breytingar á frumvarpinu.
Mikilsverðasta breytingartil-
lagan er samþykkt var mælti svo
fyrir um að taka skyldi upp í
lögin nýjan lið um brú á Ölfusá
hjá Óseyrarnesi, enda leiði rann-
sókn í ljós, að brúarstæði sé ör-
uggt og brúarsmíðin sé mikiil
þáttur í að tryggja afkomu íbú-
anna í sjávarþorpunum austark
fjalls.
Póstlögum breytt:
Bréfakassi við livcrí hús
IGÆR afgreiddi Efri deild Alþingis sem lög breytingu á gildandk
póstlögum. Samkvæmt þeirri breytingu eru húseigendur skyldiir
til að setja upp bréfakassa í eða við bús sín.
BREYTINGIN
Hin nýja breyting á póstlögun-
um er svohljóðandi:
í Reykjavík og annars staðar
í landinu, þar sem daglegur bréfa
útburður fer fram og slikt þykir
henta, getur póstmeistari með
samþykki póst- og símamála-
stjórnar, eftir nánari ákvæðum í
reglugerð, sem póst- og síma-
málastjórnar, eftir nánari ákvæð-
um í reglugerð, sem póst- og
símamálaráðherra setur, gert
húseigendum skylt að setja upp
bréfakassa í eða við hús sín, á
þeim stað, sem póstmeistari sam-
þykkir, undir þann póst, sem i
húsið á að fara. Skal gerð kass-
anna háð samþykki póstmeistara,
og er húseigendum skylt að halda
þeim við.
Nú lætur húseigandi undir
höfuð leggjast að sinna fyrirmæl-
um póstmeistara, og varðar það
sektum samkvæmt 22. gr., og
heimilast þá póstmeistara, ef svo
ber undir, að útvega, setja upp
og halda við bréfakössum á kostn
að húseiganda. Kostnað þennan
má krefja með lögtaki.
Frumvarp þetta var flutt að
beiðni póst- og símamálastjóra og
féllust þingnefndir á rök þau er
hann bar fram fyrir því hv<»
miklum erfiðleikum væri bundið1
að starfrækja . útburð póstsend-
inga í Reykjavík.
r
LANDSFLOKKAGLÍMAN 1954
var háð föstudaginn 2. apríl *
Í.B.R.-húsinu að Hálogajandi. ——
Mótið setti Páll S. Pálsson. Úr-
slit urðu sem hér segir: 1. fl.:
1. Ármann J. Lárusson 3 v. 2.
Erlingur Jónsson 2 v. 3. Tómas
Jónsson 1 v. 2. fl.: 1. Gísli Guð-
mundsson 4 v. 2. Sigurður BrynJ-
ólfsson 3 v. 3. Kristmundur Guð-
mundsson 1 v. 3. fl.: 1. Ingólfur
Guðmundsson 1 v. 2. Bragi Guðna
son engan vinning. — Úrslit i
drengjaflokki: 1. Kristján Heim-
ir Lárusson 4 v. 2. Guðmundur
Jónsson 3 v. 3. Bjarni Sigurðsson
2 v. Úrslit í unglingaflokki: I.
Guðgeir Pétursson 4 v. 2. HaJJ-
dór Vilhelmsson 2% + 1 v. 3.
Kristleifur Guðbjörnsson 214 v.
Ungmennafélag Reykjavíkur sá
um mótið.
Fjölbreyttar skemmtanir
á Póskavikunni nyrðra
Kátíðahöldin hefjast á miSvikudag
MIKIÐ verður um dýrðir á Páskavikunni á Akureyri. Hátíða-
höldin hefjast á miðvikudagskvöldið n.k. með kvöldvöku.
Síðar eru skíðaferðir og fjölbreyttar aðrar skemmtanir, svo sens
bæjarkeppni í bridge og skíðaíþróttum milli Akureyrar og Reykja-
víkur. Það er Ferðamálafélag Akureyrar er sér um hátíðahöldm.
Félagið hefur nú starfað um tveggja ára skeið og sá m. a. unv
hátíðahöld Páskavikunnar í fyrra.
SKEMMTANIR
Hátíðahöldin hefjast á Hótel
KEA á miðvikudagskvöldið. —
Verður þar kvöldvaka og dans-
leikur. Önnur slík kvöldvaka
verður á laugardagskvöld. — Á
páskadag verður farið í skemmti-
siglingu út Eyjafjörð. Um borð
verða veitingar og hljómsveit.
Skíðakennsla og skíðaferðir
verða alla dagana og m.a. bæjar-
keppni í svigi milli Reykjavikur
og Akureyrar.
Þá verður og í páskavikunni
bæjakeppni í bridge milli fyrr-
nefndra bæja.
ÍVILNUN í VERÐI
Orlof sér hér í Reykjavík um
sölu farseðla og aðgöngumiða að
páskavikunni og fá þeir er hvort
tveggja kaupa hér verulega í-
vilnun í verði. Ennfremur hefur
KEA ákveðið sérverð á gistingu
og veitingum fyrir þá, sem kaupa
aðgöngumiða að páskavikunni
hér í Reykjavík.
<S------------------------
Mennlamálaráð-
herra thammasf sín
BERLÍN — Austur-þýzka- frétta-
stofan ADN skýri frá því, aí£
menntamálaráðherrann hafi ný-
lega sagzt skammast sín fýrir
flokk sinn.
Ráðherrann sagði á flokksfuhdi
í Austur-Berlín, að um daginn
hefði hann farið inn í „Goetjie-
bókabúðina“ í ónafngreindri
þýzkri borg. Bað hann þar bm
Faust eftir Goethe. Afgreiðálu-
stúlkan svaraði forviða: ,,Ég skal
ssgja yður, að þetta er flokjks-
verzlun. Við höfum ekki annað
á boðstólum en flokksbókmennt-
ir.“ Og hún sendi hann í bóka-
búð í einkaeign þarna í grennd.
„Ég fór út og skammaðist mín
fyrir flokkinn," sagði ráðherr-
ann, sem er skáldið Johannes R.
Becher.