Morgunblaðið - 27.05.1954, Page 2

MORGUNBLAÐIB
Fimmtudagur 27. maí 1954 ]
Hezvarnarsamninguriius
Framh. af bls. 1
"VIÐRÆÐUR HAFNAR
Hinn 21. desember s.l. tjáði
Bandaríkjastjórn íslenzku ríkis-
stjórninni, að Bandaríkin hefðu
íallizt á að hefja viðræður og að
■viðræðurnar færu fram hér á
landi. Þeir af fulltrúum Banda-
iíkjanna, sem þaðan voru sendir,
lcomu hingað um mánaðamótin
janúar—febrúar, en viðræðurnar
milli fulltrúa íslenzku ríkisstjórn
■arinnar og Bandaríkjastjórnar
liófust í Reykjavik 2. febrúar. —
Fulltrúar íslands í viðræðunum,
auk mín, voru tilnefndir alþingis-
mennirnir Hermann Jónasson og
Björn Ólafsson, Ólafur Jóhannes-
^on, prófessor, Magnús V. Magn-
lisson, skrifstofustjóri í utanríkis-
i'áðuneytinu, Tómas Arnason,
iulltrúi í varnarmáladeild utan-
TÍkisráðneytisins, og Hans G.
Andersen, þjóðréttarfræðingur.
DRÁTTUR Á UNDIRSKRIFT
Eftir að iíklegt þótti, að sam-
kcmulag myndi nást í meginat-
riðum, unnum við sendiherra
Bandaríkjanna aðallega að því,
ásamt starfsmönnum okkar, að
ganga frá samkomulaginu í ein-
stökum atriðum. Leitað hefur ver
ið álits íslenzkra sérfræðinga og
stofnana um ýmis atriði, eftir því
sem nauðsyn þótti til bera.
Það hefur dregizt alllengi að
ganga endanlega frá samkomu-
laginu. Hefur gætt nokkurrar ó-
iþolinmæði hjá almenningi vegna
l>essa dráttar, og heíur óánægja
■óspart verið látin í Ijósi í íslenzk-
um blöðum. Við, sem við samn-
ingana höfum fengizt, höfum
íylgt þeirri reglu, að vinna það
ekki til að slá af lágmarkskröfu
okkar til þess að samriingunum
yrði fyrr lokið.
SAMKOMULAGIÐ STAÐFEST
Samkomulagið hefur nú verið
staðfest. Var það gert með því,
að utanríkisráðuneyti íslands og
sendiherra Bandaríkjanna hér
skiptust á orðsendingum í gær.
Samkomulag varð um það, að til-
kynning um samningana skyldu
gefnar út í kvöld samtímis. í
Reykjavík og Washington.
Samkvæmt þessum orðsending
um verður hervarnarsamningur-
inn í nokkrum tilteknum megin-
atriðum framkvæmdur svo sem
nú skal greina:
jÞARFIR ÍSLENZKRA
ATVINNUVEGA
Á það hefur. verið fallizt, að
framkvæmdir á vegum varnar-
liðsins verði skipulagðar þannig,
að fullt tillit sé tekið til vinnu-
aflsþarfar íslenzkra atvinnuvega.
*TíI þess að ráða íslenzka menn í
stað erlendra eins fljótt og unnt
■er, verður með stuðningi Banda-
líkjanna komið á fót námskeið-
iim til að þjálfa íslenzka verka-
menn í tæknistörfum, sem hingað
dil hafa að mestu verið unnin af
amerískum verkamönnum með
dækniþjálfun. Er hér m.a. um að
xæða meðferð og viðhald stór-
virkra vinnuvéla.
3IAMILTON IIÆTTIR
Núverandl aðalverktaki
hættir starfsemi sinni hér á
landí. Samningar, sem gerðir
höfðu verið við þennan aðal-
verktaka um tiltekin verk,
sem ekki eru hafin, verða aft-
urkallaðir, og lögð skal á-
herzla á, að útivinnu við þær
framkvæmdir, sem aðalverk-
takinn byrjaði á s.l. ár, verði
j að fullu lokið á þessu ári.
Samkomulag er um, að nýjum
verksamningum verði ráðstafað
íil íslenzkra verktaka, sem viður-
Icenndir eru af íslenzku ríkis-
atjórrsinni, sé á þeirra færi að
inna vsrkið af hendi, en um
moguleika þeirra í þessu sam-
Þandi hefur orðið samkomulag
varðandi verkífni yfirstandandi
árs, byggt á áliti íslenzkra verk-
íræðinga-
Verkefni ársins 1955 yéfði at-
huguð á sama hátt fyrirfram á
þessu ári. Ríkisstjórnin fylgist
með verksamningum. Ef á milli
ber við gerð verksamnings, hefur
ríkisstjórnin milligöngu um að
leysa úr þeim ágreiningi. Verði
leyfð hafnargerð í Njarðvík,
hafa íslenzkir og bandarískir
verktakar jafnan tilboðsrétt varð
andi það verk.
FYRIRGREIÐSLA VIÐ
INNLENDA VERKTAKA
Til þess að gera íslenzkum
verktökum kleift að taka að sér
hlutverk hins erlenda verktaka,
verður þeim gefinn kostur á að
fá til umráða vinnuvélar og önn-
ur tæki og efni til framkvæmda,
sem Bandaríkin eiga hér 'á landi,
með þeim skilmálum er um sem-
ur, sömuleiðis húsahverfi það, er
hinn ameríski aðalverktaki nú
notar, jafnóðum og verkefni hans
minnka, þar á meðal íbúðir og
húsnæði mötuneytis, verkstæði,
vörugeymslur og húsnæði og tæki
til sameiginlegra afnota fyrir
verkamenn í tómstundum þeirra,
enda komi þetta ekki í bága við
skipulag til aðgreiningar á samn-
ingssvæðinu. Ríkisstjórnin hefur
milligöngu um hvers konar ráðn-
ingar íslenzks fólks til starfa á
samningssvæðunum.
AUKIÐ AÐHALD
Gera skal girðingu um dvalar-
svæði varnarliðsmanna, á Kefla-
víkurflugvelli og annars staðar,
í því skyni. að auðvelda hvers
konar eftirlit og löggæzlu (þ. á.
m. tollgæzlu) í sambandi við
þessi svæði.
Samtímis hefur verið gert sam-
komulag milli íslenzku ríkis-
stjórnarinnar og yfirmanns varn-
arliðsins um á hvern hátt ferðir
varnarliðsmanna út af snmnings-
svæðum og ferðir Islendinga inn
á samningssvæði, skuli takmark-
aðar eftirleiðis, og gengur það
samkomulag í gildi nú þegar. Er
þess að vænta, að hinar nýju
reglur leysi á viðunandi hátt þau
vandamál, sem uppi hafa verið í
samskiptum Islendinga og varn-
arliðsmanna á samningssvæðun-
um og utan þeirra. Hafa íslenzk
yfirvöld aðstöðu til að sjá svo
um, að eftir þessum reglum sé
farið.
Ríkisstjórnin hefur áskilið sér
og á það hefur verið fallizt, að
reglur þessar verði endurskoðað-
ar jafnskjótt og ástæða kann að
þykja til að svo verði gert.
ÁRANGURINN VEL
VIÐUNANDI
Um samningsgerð þessa í
heild vil ég að lokum segja, að
ég tel að árangurinn sé eftir
atvikum vel viðunandi fyrir
íslendinga, að minnsta kosti á
þessu stigi málsins. Er það álit
mitt, að fulltrúar Bandaríkja-
stjórnar, og þá sérstaklega
sendiherra Bandaríkjanna hér,
hafi lagt sig fram til þess að
kynnast sjónarmiðum íslend-
inga og sýnt góðan skilning á
sérstöðu hinnar fámennu ís-
lenzku þjóðar. Ég vil nota
tækifærið til að þakka þetta.
Jafnframt vil ég þakka hinum
íslenzku samstarfsmönnum
minum við samningana ágætt
starf, sem þeir hafa af hendi
leyst.
Samkomulag þetta er á ýmsan
hátt svo margbrotið, að eigi er
unnt að skýra nákvæmlega frá
því í einstökum smáatriðum. —
Eins og gefur að skilja, er hér
mikið undir því komið, hvernig
til tekst með framkvæmdina, og
mun það sýna sig, hvað auðið
verður í því efni.
MIKÍÐ UNDIR FRAM-
KVÆMDINNI KOMIÐ
Ég get fullvissað þjóðina um
það, að þessir samningar eru
þannig, að mikið hefur áunnizt,
ef framkvæmdin fer vel úr
hendi, en hún er undir sjálfum
okkur komin í aðalatriðum. —
Framkvæmdin er vissulega aðal-
lega í höndum mínum og þeirra
embættismanna, sem starfa við
varnarmálin. En ég bið þjóðina
að minnast þess jafnframt, og
ekki sízt á þessum tímamótum,
að framkvæmdin er og á marg-
víslegan hátt í hennar höndum.
Hér er svo margt sem máli skipt-
ir: Óþörf afskipti af hernum, sem
alltaf er til hins verra, hins veg-
ar góð framkoma þeirra, sem
vegna stöðu sinnar eða starfs um-
gangast hina erlendu menn. —-
Blöðin geta og unnig hér stór-
virki til ills eða góðs. Aðhald blað
anna og aðfinnslur tel ég eðlileg-
ar, en skrif þeirra verða að vera
sönn, réttlát og heiðarleg.
í samræmi við þetta vil ég
bera fram þá ósk til íslenzku
þjóðarinnar nú á þessum
tímamótum, að hún aðstoði
ráðuneyti mitt og ríkisstjórn-
ina í heild við framkvæmd
hervarnarsáttmálans í hinu
nýja formi.
J hæsta tÉndi jarðar“—frásögn
Hunts af Everest-leiðsngrinum
KOMIN er út í íslenzkri þýð-'
ingu hin gagnmerka bók Sir
John Hunts, foringja hins fræga |
Everest-leiðangurs, sem sigraðist
á hæsta tindi jarðar. Nefnist bók-
in ,,Á hæsta tindi jarðar.“
j í bókinni lýsir Hunt þessu ein-
stæða afreki, sem kostaði þrot-
I lausa baráttu við hvers kyr.s
j torfærur, svo sem sundurtætta
skriðjökla, þverbrattar hjarn-
brekkur, ofsarok og nístings-
kulda, en þó ekki sízt við þunna
háfjallaloftið og þá sérstæðu
erfiðleika, sem af því stafa.
| Sigurður Þórarinsson, jarð-
fræðingur, ritar nokkur inngangs
orð að íslenzku útgáfu bókarinn-
; ar. Segir þar m. a.:
| „Eitt af furðulegustu æfintýr-
um vorra daga gerðist þegar
[ þeir Edmund Hillary, býflugna-
bóndi frá hinu eldbrunna Auck-
landhéraði á Norðureyju Nýja
| Sjálands og Sérpinn Tenzing frá
hinu náttúrufagra Sola Khumbu
; héraði í Nepal, klifa hæsta tind
i jarðarinnar 29. maí 1953. Þetta
j æfintýr er því fuíðulegra og
1 ótrúlegra, sem menn kynnast því
j betur. Það á sér langa forsögu.
, Síðan Dalai lama opnaði Tibet
útlendingum eftir lok heims-
j styrjaldarinnar fyrstu, hafa
ellefu leiðangrar verið gerðir út
til að glíma við hið gífurlega
fjall. Þessir leiðangrar kostuou
ótrúlegt erfiði og mörg manns-
líf, og að tíunda leiðangrinum
loknum var fjallið enn ósigrað.
Það, að ellefti leiðangurinn náði
hinu langþráða en torsótta
marki, var mörgu að þakka, ná-
kvæmum undirbúningi, byggðum
á dýrkeyptri reynslu fyrri leið-
angra, frábærri skipulagningu og
stjórn Hunts leiðangursstjóra,
tækni og þjálfun fjallamannanna,
þrautseigju og ósérhlífni Sérp-
árabía deila um oiíu
LUNDÚNUM, 26. maí. — í dag
hófust að .nýju í Lundúrium við-
ræður Bretlands og Saudi-Arabíu
um hinar olíuauðugu Buraimi-
vinjar við Persaflóa.
Það er ekki lengra síðan en í
gær, að Saudi-Arabar sökuðu
Bretland um „fádæma yfirgang“
á þessum slóðum og sögðu, að
þeir hefðu staðið að drápi 4
Araba 22. maí s.l. — Reuter.
Sir John Huist.
anna, en þó fyrst og fremst þeim
samhug og því félagsiyndi, er
sveigði kapp og vilja hvers ein-
staks af leiðangursmihmum til
sameiginlegs átaks, að koma ein-
hverjum á tindinn, án tillits til
þess hver það yrði“.
Bókin er prýdd fjölda ágætra
mynda. Útgefandi er Bókaútgáf-
an Heimskringla, en þeir Magnús
Kjartansson, Óli Hermanrisson og
Ásgeir B. Magnússon hafa ann-
azt þýðinguna.
Akureyri, 26. maí.
EINS og kunnugt er, hefur nú í nokkur ár staðið yf;r bygging
innisundlaugar hér á Akureyri. En sakir fjárskorts hsfur þetta
dregizt óhæfilega lengi. Er nú í ráði að hefjast handa um sérstaka
fjáröflun til handa fyrirtækinu, svo að ljúka megi fram .væmdum
við sundlaugina á næsta ári.
Emilía Jónasdóttir í hlutverki frú Hádals.
Gamanleikurinn GimbiII hefur nú verið sýndur þrisvar sinnum,
seinast I gærkveldi, við góða aðsókn og beztu undirtektir áhorf-
enda. Höfundur leiksins hefur enn ekki gefið sig fram og er ýms-
um getum að því leitt, hver hann kunni að vera. Leikurinn verður
sýndur annað kvöld, en í kvöld sýnir Ieikfélagið Frænku Charleys.
TILLAGA SJALFSTÆÐIS-
MANNASAMÞYKKT
í gær báru Sjálfstæðismenn í
bæjarstjórn fram eftirfarandi til-
lögu sem var samþykkt:
Bæjarstjórn Akureyrar sam-
þykkir að skipuð verði þriggja
manna nefnd sem nefnist, bygg-
ingarnefnd sundlaugarinnar á Ak
ureyri. Skal nefndin valin þann-
ig, að bæjarstjórn kýs tvo af
nefndarmönnum og skal annar
þeirra vera formaður nefndarinn
ar. Hinn þriðja tilnefnir stjórn
íþróttabandalags Akureyrar. —
Byggingarnefndin skal hafa með
höndum yfirstjórn allra fram-
Eiim í fliijívél á
leið vestur. um liaf
KEFLAVÍKURFLUGVELLI, 26.
maí: — í dag lenti hér á Kefla-
víkurflugvelli Beech-Bonanza-
flugvél, og var flugmaðurinn einn
í flugvélinni. Flugvélin kom frá
Stornoway flugvelli í Skotlandi
og var á leið til Bandaríkjanna.
Flugmaðurinn heitir Leo Serener
frá Washington D. C. Hann flaug
fyrir rúmum mánuði austur um
haf einn í flugvél sinni. Flaug
þann þá um Gander og Azoreyjar
til Shannon í írlandi. — Hann
kvaðst hafa verið á skemmti-
ferðalagi í Evrópu undanfarið.
Flugferðin frá Stornoway til
Keflavíkur tók 4 tíma og 24 mín.
Næsti áfangi þessa djarfa flug-
manns verður Narsarssuak-flug-
völlur í Grænlandi, —*BÞ.
kvæmda við byggingu og endur-
bætur í sambandi við sundlaug
bæjarins.
Skal nefndin miða störf sín við
það, að framkvæmdum við sund-
Framh. á bls. 12
EINS og undanfarin ár efnir Tón-
listarskólinn til nemendatónleika
áður en skólanum er slitið. Að
þessu sinni fara þessir tónleikar
fram í Austurbæjarbíói í dag kl.
1 og á sunnudag kl. 1. Efnisskrá
þessara tónleika verður mjög
fjölbreytt og koma þarna fram
nemendur á ýmsum aldri. Tvö
verk verða leikin þarna eftir nem
endur skólans, og er annað svíta
fyrir fiðlu og píanó eftir Fjölní
Stefánsson og leika hana þeir
Gísli Magnússon píanóleikari og
Ingvar Jónasson, fyrrverandi
nemandi skólans, og svo er strok-
kvartett eftir Leif Þórarinsson,
leikinn af Birni Ólafssyni Ingvari
Jónassyni, Páli Gröndal og tón-
skáldinu. Mun hér vera um at-
hyglisvert verk að ræða. Tónleik-
ar skólans eru að jafnaði vel
sóttir því fólk hefur gaman af að
fylgjast með hinu unga fólki, sem
nám stundar við Tónlistarskól-
ann. Hafa og margir hinna yngrl
tónlistarmanna sótt skólann og
margir lokið þaðan burtfarar-
prófi.
Tónleikar þessir verða, eins ög
fyrr segir, í dag kl. 1 og á sunnu-
dag kl. 1 í Austurbæjarbíói.