Morgunblaðið - 28.08.1954, Qupperneq 6

6
MORGVNBLAÐIÐ
Laugardagur 28. ágúst 1954
Dr. med. Kurl Kroner
— In memoriam —
ara;
Guðjón Mapússon,
Ingibjörg Jónsdóftir áttræð
DR. KARL KRONER, er hér var
búsettur um nokkurt árabil, varð
bráðkvaddur að heimili sínu
skammt frá New York þ. 6. þ.m.
Hann var fæddur í Berlín 21.
ágúst 1878. — í æsku stundaði
hann læknanám við Berlínarhá-
skóla og lauk því árið 1902 Sér-
grein sú, er hann valdi sér, var
tauga- og lyflækningar. A sér-
sviði sínu var hann hinn lærðasti
maður og liggja eftir hann marg-
ar merkar ritgerðir um þau efni.
Dr. Kroner var einnig hinn ágæt-
asti læknir, afbui ðaglöggur, gæt-
inn og samvizkusamur svo að af
bar. Meðal stéttarbræðra sinna í
Þýzkalandi og hér naut hann
mikils trausts og oft heyrði ég
lækna róma mjög sjúkragrein-
ingar hans.
Dr. Kroner var af merkum
Gyðingaættum kominn. Hann var
fjölgáfaður maður og unnandi
fagurra bókmennta og lista. Vin-
margur var hann og þó mjög
vinavandur. Af nánum kynnum
mínum af honum í Þýzkalandi,
einkum á árunum 1926—33, er
mér kunnugt, að í hópi þeirra, er
hann þá umgekkst er hann átti
hvíldarstund frá önn og erli
dagsins, voru margir af ágætustu
mönnum þarlendum á sviði vís-
inda og lista, m. a. prófessor Al-
ber Einstein.
Sumarið 1926 kom Dr. Kroner
ásamt frú sinni, Dr. Irmgard
Kroner, í fyrsta skipti til íslands.
Frú Króner, sem einnig er lækn-
ir að mennt, hefur jafnan haft
mikinn áhuga á norrænum fræð-
um. Jafnhliða húsmóður- og
læknisstörfum sínum stundaði
hún um alllangt skeið norræn
fræði, einkum þó forníslenzkar
bókmenntir, við háskólann í
Berlín.
— Af fyrstu kynnum sínum af
íslandi, sumarið 1926, spratt vin-
átta til lands vors og þjóðar, er
entist Dr. Kroner til æviloka. Hér
er ekki tóm til að rekja það, er
þau hjónin síðar unnu íslandi og
íslendingum. Heimili þeirra í
Berlín stoð jafnan opið íslend-
ingum og veittu þau hverjum
landa, er að garði bar, alla þá
stoð og fyrirgreiðslu, er þau
máttu. Margur ísl. námsmaður-
inn, er á þeim árum lagði leið
sína til Þýzkalands, mun jafnan
minnast þeirra með virðingu og
þökk.
I byrjun nóv. 1938 hófu nazist-
ar grimmile^a sókn á hendur
Gyðingum. Tugþúsundir þeirra
voru teknir höndum og varpað í
fangabtiðir, sviftir eignum og
æru. Einn af fjölmörgum var Dr.
Kroner. Bar þá ísland gæfu til
að gjalda þeim hjónum nokkra
þakkarskuld. Dvalarleyfi hér,
sem ísl. rikisstjórnin veitti fús-
lega og tafariaust, greiddi Dr.
Kroner veginn til fulls frelsis á
ný. Og fáum vikum síðar stigu
þau hér á land, Dr. Kroner, frú
hans og ungur sonur þeirra,
Klaus. — Með tvær hendur tóm-
ar hófu þau nú lífsbaráttuna hér.
Þótt bæði væru þau hjónin lækn-
ar heimiluðu ísl. lög þeim eigi
læknisstörf hér á landi. En ein-
hvernveginn bjargaðist þetta allt.
Frúin stundaði tungumála-
kennslu. Og á stríðsárunum stund
aði þessi gáfaði, viðkvæmi lær-
dómsmaður almenna erfiðis-
vinnu, „Bretavinnu“. — Er að
stríðslokum leið, hófu þau undir-
búning að því, að flytjast til
Bandaríkjanna. En um svipað
leyti beittu margir vinir þeirra,
einkum í læknastétt, sér fyrir
því, að Alþingi veitti Dr. Kroner
fullt lækningaleyfi hér á landi og
var það gert. Er hann einasti er-
lendi læknirinn, sem slík undan-
þága hefur verið veitt. Man ég
vel hve hjartanlega þakklátur
Dr. Kroner var íslendingum og
löggjafarþingi voru fyrir þenna
einstæða greiða og viðurkenn-
ingu. En samtímis því að þetta
komst í kring höfðu þau hjónin
að fullu lokið öllum ferðabúnaði
og töldu sig ekki geta horfið frá
vesturför, eins og þá var komið
málum. Fóru þau alfarin héðan
til Bandaríkjanna nemma í maí
1945.
Er vestur kom settust þau að
í nágrenni New York-borgar.
Þrátt fyrir það, að þau eignuðust
þar annað heimili og kæmust
sæmilega af, hygg ég, að fáa daga
hafi Dr. Kroner litið þar vestra,
að hann ekki langaði aftur ,,heim
til fslands". Og fyrir andlát sitt
hafði hann svo fyrir mælt, að
jarðneskar leifar sinar skyldu
fluttar „heim“ hingað og jarð-
settar í íslenzkri mold.
Ekkja Dr. Kroners og Klaus
sonur þeirra eru væntanleg hing-
að flugleiðis í dag. — Flytja
þau með sér ösku Dr Kroners og
verður hún jarðsett í kirkjugarð-
inum í Fossvogi.
Lúðvig Guðmundsson.
Alhelms kirkjuþing
í Chicago
CHICAGO, 20. ágúst: — Kirkju-
höfðingjar víðsvegar að úr heim-
inum söfnuðust saman til að
hlýða messu við hátíðlega opnun
alheimsprestastefnu, sem haldin
er í Chicago þessa dagana.
Prestastefnan hófsf hinn 15 þ.
má og sækja þangað klerkar
hvaðanæva úr heiminum, og mun
hún standa í 17 daga.
1600 klerkar hófu skrúðgöngu
í áttina að hinum risastóra her-
æfingavelli utan við borgina, og
125 þús. manns söfnuðust þangað
til þess að taka þátt í trúarhátíð,
sem haldin var í sambandi við
stefnuna. Þar voru skrautklæddir
klerkar grísk-kaþólsku kirkjunn
ar við hlið hempusvartra Norður
landaklerka og borgaralega
klæddra presta Methodista og
Anglikana. Allur mannfjöldinn
tók undir, er sungið var: Hjá
Kristi gr hvorki austur né vestur.
í ræðu sinni markaði Oxnam
biskup stefnu þá, sem þingað
starfar eftir: „.. vér dirfumst
ekki að kenna guðspjöll Krists
við nokkurt stjórnmálalegt, þjóð
félagslegt eða hagfræðilegt
kerfi“.
Reynt að leysa
verkfall
MÍÍNCHEN, 28. ágúst. — í dag
var sett á laggirnar nefnd með
sérstöku umboði, til þess að
reyna að finna lausn í verkfalls-
deilu þeirri, sem málmiðnaðar-
verkamenn hafa átt í að undan-
förnú í Bæjaralandi. Verkfallið
hefur nú staðið í þrjár vikur og
orsakað framleiðslutap upp á
hundruð milljón marka. »
— Reuter-NTB.
MARGIR Hafnfirðingar leggja
leið sína í húsið Strandgötu 43,
en þar hefur Guðjón Magnússon
skósmíðameistari vinnustofu
sína. í dag, 28. ágúst, er Guðjón
sjötugur að aldri og stundar enn-
I þá iðn sína, þó að vinnuþrekið sé
allnokkuð farið að bila eftir
langan og erfiðan starfsdag þess
manns, sem hefur orðið að koma
áfram stórri fjölskyldu við engin
og lítil efni.
Guðjón er fæddur og uppalinn
að Þurá í Ölvusi, en þar bjuggu
foreldrar hans. Veturinn eftir að
hann fermdist, fluttist hann til
Reykjavíkur til að nema skósmíði
hjá Jóni Brynjólfssyni, og hefur
stundað þá iðn síðan — fyrst
jafnframt því, sem hann stundaði
sjómennsku, en óslitið síðan 1930.
Guðjón hefur verið mjög at-
hafnasamur í félagslífinu og lagt
þar fram mikið starf. Hann hef-
ur verið i Iðnaðarpaannafélagi
Hafnarfjarðar frá upphafi og átt
sæti í stjórn þess í 17 ár, og af
þeim tíma formaður í 8 ár -- í
stjórn Landssambands iðnaðar-
manna hefur hann verið í 6 ár
og öll þing þess hefur hann set-
ið. I Fríkirkjusöfnuðinum hefur
Guðjón starfað allt frá stofnun
hans, og hefur hann verið for-
maður safnaðarstjórnar óslitið i
15 ár en átt sæti í stjórn einu ári
lengur. í Góðtemplarareglunni
; hefur Gijfijón verið síðan 1935 og
hefur hann gegnt þar trúnaðar-
störfum af flestum stigum, m.a.
verið æðstitemplar st. Morgun-
stjörnunnar um skeið. Guðjón
I hefur verið í ýmsum fleiri félaga-
I samtökum eins og slysavarna-
J deildinni Fiskakletti, en þar hef-
ur hann verið endurskoðandi um
mörg ár og mætt sem fulltrúi á
j þingum Slysavarnafélags íslands.
Þá hefur Guðjón verið í Mál-
fundafélaginu Magna og fleiri
félögum. Hefur það einkennt
Guðjón mjög í félagsstarfinu, að
þar hefur hann starfað heill og af
dugnaði hins vökula og áhuga-
sama manns.
| Guðjón hefur verið traustur
i sjálfstæðismaður, og hefur hann
1 gegnt ýmsum trúnaðarstörfum
' fyrir flokk sinn. Hann hefur ver-
ið varabæjarfulltrúi og því oft
setið fundi bæjarstjórnar, setið
í skólanefnd barnaskólans,-nið-
urjöfnunarnefnd, húsnæðisnefnd
og stjórn Sjúkrasamlags Hafnar-
fjarðar. Hann var einn af stofn-
endum Landsmálafélagsins Fram
og hefur átt sæti í stjórn þess, og
einnig hefur hann setið í fulltrúa
ráði Sjálfstæðisfélaganna.
Guðjón er einn af þeim mönn-
um, sem ekki áttu þess kost að
afla séF menntunar í æsku, og
hefur því reynslan og starfið ver-
ið hans skóli. En þar hefur hann
mörgum öðrum stundað námið
af kostgæfni þess manns, sem
hafði mikinn áhuga á því að láta
ekki sinn hluta eftir liggja í því
að gera samtíð sinni sem mest
gagn.
Árið 1910 fluttist Guðjón til
Hafnarfjarðar og stofnaði heim-
FRÚ INGIBJÖRG JÓNSDÓTTIR
Grettisgötu 83, er áttræð í dag.
Er hún fædd 28. ágúst 1874 að
Skálmadal í Múlahreppi á Barða-
strönd. Ólst hún upp á þeim
slóðum til 16 ára aldurs, að hún
flutti til Dýrafjarðar ásamt móð-
ur sinni, Björgu Guðmundsdótt-
ur. Er til Þingeyrar kom vann
hún þar fyrir sér, við ýmis störf,
oftast við hússtörf, enda vegna
dugnaðar- og góðrar framkomu
eftirsótt á beztu heimili, Meðal
annara heimila var hún hjá Fr.
Wendel er var þar verzlunar-
stjóri og konu hans Svanfríði.
Á þeim tímum var það talinn
vottur um dugnað og myndar-
skap að komast á slíkt heimili,
enda var hún þar mikils metin
og tengd vináttúböndum síðan.
Hún hefir alla tíð verið þeim
kostum búin, er afla traust og
virðingar, enda hefir alltaf verið
vinmörg, elskuð og virt af öllum
er henni hafa kynnzt.
Þann 25. sept. 1898 giftist hún
Sveini Bergssyni, er þá var til
heimilis í Meðaldal í Dýrafirði.
Þau eignuðust 10 börn, tvo drengi
og átta stúlkur. Af þeim eru
sjö á lífi, en þrjú látin.
Á Þingeyri áttu þau heimili til
ársins 1915, að þau fluttust til
Akureyrar. Undu þau sér þar vel,
því þar, sem annarsstaðar, eign-
uðust þau, vegna mannkosta
sinna, óteljandi vini.
Árið 1925 fluttust þau til
Reykjavíkur, því börn þeirra
voru þá flest flogin úr hreiðrinu
og eins og svo mörg ungmenni,
fóru þau til Reykjavikur til náms
og atvinnuleitar og kusu þau því
frekar að eiga heima í námunda
við börnin og til að skapa þeim
heimili hér, og hefir frú Ingi-
björg verið búsett hér síðan.
Þótt oft væri þröngt í búi, s°m
eðlilegt var, með hinn stóra
barnahóp, sást það aldrei hjá
þeim hjónum, því þar ríkti hin
mikla lífsgleði og hamingja, sem
fleytir yfir alla erfiðleika. Og
þótt oft væri lítið til af verald-
argæðum til að miðla hinum
mörgu vinum og gestum er að
garði bar, var þar meira til af
lífsgleðinni og ánægjunni með
lífið, eins og það var á hverjum
tíma, og af því var óspart miðl-
að. Svo það var óhætt að segja
að þaðan fór enginn synjandi,
heldur allir glaðir og ánægðir,
og skilningsbetri á hin hörðu
lífskjör, sem margir eiga ávallt
við að búa.
Meðal vina og kunningja er
Ingibjörg alltaf kölluð Inga
Sveins, og finnst öllum það eðli-
legt. Mannkostir þeirra hjóna
voru svo saman ofnir, að sjálf-
sagt var að kenna þau bæði í
einu.
Ég, sem þessar línur rita, hef
þekkt þau hjón frá unga aldri,
enda mikil vinátta milli foreldra
minna og þeirra, og komu þau
oft hvort til annars, enda var það
okkur alltaf óblandin ánægja og
tilhlökkun, ef þau voru væntan-
leg til okkar. Og ef við komúm
til Þingeyrar eða annars staðar,
sem þau áttu heima, fannst okk-
ur það viðburðaríkast og mest
ánægjan, að hafa komið til Ingu
Sveins. Þótt góðgerðir væru allt-
af miklar og góðar, var það ekki
beint vegna þeirra .heldur var
það eitthvað sérstakt, sem lað-
aði alla til sín, og gerði mann
glaðan og ánægðan. Sem ungl-
ingur skyldi ég ekki hvað þetta
„sérstaka“ var, en með aldrinum
hefir mér orðið Ijóst, að það yoru
hinir miklu mannkostir Ingu
Sveins og þeirra hjóna beggja.
ili ásamt Guðrúnu Einarsdóttur.
Hafa þau alltaf búið í Hafnar-
firði og eiga nú heima að Öldu-
slóð 8. Eiga þau 7 börn á lífi og
eru þau öll gift og eru 5 þeirra
búsett í Hafnarfirði.
Það er víst, að hugir margra
leita til Guðjóns með þakklæti
fyrir unnin störf, og blessunar-
óskum honum og heimili hans til
handa á þessum tímamótum
Eiginmann sinn, Svein Bergs-
son, missti Ingibjörg 14. des.
1950. Var sárt saknað hins góða
og göfuga eiginmanns, sem hafði
verið henni svo góður og traust-
ur förunautur á lífsleiðinni. En
þar sem áður, á erfiðleikastund-
um, kom henni til hjálpar hinn
víðsýni skilningur hennar á líf-
inu og tilgangi þess, og hinar
ljúfu endurminningar um kæran
lífsförunaut milduðu sorgina og
voru henni styrkur.
Enda þótt degi sé farið að halla
og þróttur og heilsa séu farin
að láta á sjá, er hin hlýja hugs-
un og lífsgleðin hin sama ennþá
og brosið, sem alltaf hlýjar og
gleður.
Það er síst að undra þótt hönd-
in sé farin að lýjast, því vinnu-
dagurinn er orðinn langur og
höndinni oft lyft til starfs og
hjálpar þeim, sem minni máttar
var, en henni hefir aldrei verið
lyft til höggs.
Þótt Inga Sveins hafi nú 80 ár
að baki ,hefir hún samt áræði
hins unga og hrausta, því hún
fór fljúgandi til Danmerkur fyr-
ir nokkrum dögum, og dvelur
nú í Kaupmannahöfn, ásamt
tveim dætrum sínum og heldur
þar upp á áttræðisafmælið, og
fer líklega í Konunglega leikhús-
ið um kvöldið.
Þangað sendum við þér, kæra
vinkona, okkar árnaðaróskir.
Megir þú hafa ánægju af ferð-
inni og heil heimkoma.
Þorv. Björnsson.
Fékk 600 þýs. kr.
hans.
P.
MAÐUR nokkur sem var að fisk-
veiðum í á, sem rennur meðfram
herragarðinum „Constantinborg"
í Árhúsum, gerði þar fyrir nokkr
um dögum mikinn peningafund.
Það voru hvorki meira né minna
en 600 þúsund krónur í ávísun-
um, auk fjölda af ábyrgðarbréf-
um, sem öll höfðu verið opnuð
og innihaldið fjarlægt. Ávísan-
irnar voru vandlega innpakkað-
ar í vatnshelt efni, og kom bögg-
ullinn upp á öngli veiðimannsins.
Fyrir 4 mánuðum var framinn
stórþjófnaður í pósthúsi við
Hammelbangarðinn í Árhúsum,
þar á meðal upphæð í ávísun-
um, sem var nákvæmlega sú
sama og upphæð þessara ávísana.
Einnig var stolið þar um 21 þús.
kr. í lausu fé. Lögreglan sem all-
an tímann síðan þjófnaðurinn
var framinn hefur verið að leita
að þjófnum eða þjófunum, hefur
mikið að gera um þessar mundir
og þykist nú komin á gött spor.
Þeim, sem getur ljóstrað upp um
þjófana, hefur verið heitið um
4 þús. kr. verðlaunum.
KASABLANKA 19. ágúst: —
Tveir Márar voru felldir og fjór-
ir særðir í morðtilræði er framið
var í Kasablanka á vesturströnd
Marokko. Er talið að ætlunin hafi
verið að stytta furstanum af
Kasablanka aldur. Aðstoðarmað-
ur hans var felldur og tveir fylgd
armenn hans, er árásarmenn,
vopnaðir rifflum, þustu út úr
þröngri hliðargötu. —< Reuter.