Morgunblaðið - 07.10.1954, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 7. okt. 1954
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Félagsbækur Menningarsjóðs
koma allar út í næsía mánuði
Ósigur
Aneurins Bevun
ANEURIN BEVAN hinn vinstri
sinnaði óróabelgur í brezka
verkamannaflokknum hefur sótzt
eftir að ná völdum í flokknum
og hefur hann undanfarin þrjú
ár komizt í æ meiri andstöðu við
núverandi forustumenn flokks-
ins. Hann hefur leitað fyrir sér
með ýmsum ráðum að hrinda
Clement Attlee úr forustusæt-
inu og það er því miður ekki
hægt að neita því að stundum
hefur Bevan einskis svifizt í þess-
ari þaráttu sinni. Hann hefur m.
a. gengið svo langt að safna í
kringum sig í flokknum hópi
manna, sem að skoðunum standa
kommúnistum mjög nærri. Með
slíku föruneyti hefur Bevan haft
hug á að ríða inn á sjónarsviðið
og taka við valdataumunum í
brezka verkamannaflokknum.
En nú í síðustu viku virðist
sem endi hafi verið bundinn
á þessa valdadrauma hins
enska Hannibals. Aneurin
Bevan beið svo stórkostlegan
ósigur við atkvæðagreiðslu á
flokksþinginu í Scarborough í
síðustu viku, að talið er mjög
ólíklegt úr þessu að hann
verði nokkru sinni forustu-
maður hins brezka verka-
mannaflokks. Enn er að vísu
allt óráðið um pólitíska fram-
tíð hans, hvort hann dregur
sig í hlé eftir þennan ósigur,
situr úti í horni í brezka þing-
inu eða reynir að kljúfa verka
mannaflokkinn og stofna
kommúnískan dindilmanna-
flokk, líkan og Þjóðvarnar-
flokkinn hér á landi.
Við hina umræddu atkvæða-
greiðslu munaði tiltölulega litlu
atkvæðamagni. En þrátt fyrir
það hefur hún verið talin fyrir
Bevan einn alvarlegasti skellur-
inn, sem nokkur stjórnmálamað-
ur hefur hlotið á síðari árum.
Eftir þetta er talið mjög vafa-
samt að Bevan eigi sér nokkurr-
ar uppreisnar von, talið að hon-
um séu lokaðar allar leiðir til
flokksforustu héðan í frá.
Ósigur Bevans þykir sér-
staklega mikill, einfaldlega
vegna þess að flestir bjuggust
við sigri hans í þessu máli.
Sjálfur þóttist hann alveg ör-
uggur. Þessi atkvæðagreiðsla
átti að vera kóróna á undir-
róðurs og skæruliðastarfsemi
hans innan brezka verka-
mannaflokksins. Hún átti að
verða banabiti Attlees og
Morrisons.
Málið sem hér var fjallað um,
var endurvígbúnaður Þýzka-
lands. Lengi hefur Bevan jjamrað
á því að Þjóðverjar voru hinir
gömlu fjandmenn, sem sendu
sprengjuflugvélar og flugskeyti
yfir brezkar borgir. Á þessum
hættutímum, sem nú eru, reyndi
hann og fylgismenn hans óspart
að elda glóðir þjóðahaturs, sem
búast hefði mátt við að væri auð -
velt, því að enn er svo skammt
liðið síðan styrjöld milli þessara
þjóða olli þjáningum og þlóðsút-
helliugum. Já, þarna hafði Bevan
fundið góða átyllu til að grafa
undan stefnu flokksstjórnarinnar
og þóttist viss um að hér væri
loksins hið gullna tækifæri
komið.
En Morrison fyrrverandi utan-
ríkisráðherra gerði stuttlega
grein fyrir stefnu flokksstjórn-
grinnar í þessu alvarlega máli.
Eru það ágæfar bækur við vægu verSi
2. bindi aí Ándvökum Sfephans G, er þegar
komið ú! sern aukahék hjá úfgáfunni
FÉLAGSBÆKUR Bókaútgáfu Menningarsjóðs og Þjóðvinafélags-
ins koma allar út fyrri hluta næsta mánaðar, en auk hinna
föstu félagsbóka mun bókaútgáfan senda frá sér á þessu ári nokkrar
aukabækur. Er ein þeirra þegar komin út, 2. bindi af Andvökum
Stephans G.
. Hann lagði staðreyndirnar ein
faldlega og blátt áfram fyrir
flokksþingið, þær staðreyndir,
sem ekki verður litið fram hjá,
þegar rætt er um varnir Evrópu.
Og það skal sagt flokksþingi
brezkra verkamannaflokksins til
hróss, að það kunni að greina á
milli pólitísks orðagjálfurs Ane-
urins Bevans og hinna bláköldu
staðreynda, sem flokksstjórnm
lagði fram.
Þess vegna fór sem fór. —
Jafnvel hið gullnasta tækifæri
sem Bevan átti til að ýta sjálf-
um sér fram, fauk út í veður
og vind og fyrst þetta mis-
tókst, sjá allir, að fá slík tæki-
færi mun hann eignast í fram-
tíðinni. Þess vegna er það sem
ósigur hans er mikill.
I Þingið féllst á stefnu flokks-
stjórnarinnar í landvarnarmál-
um. Er taiið að þessi atkvæða- ,
greiðsla hafi átt mikinn þátt í að
Eden, utanríkisráðherra, ákvað
endanlega að taka það skref að
Bretar yrðu aðiljar að landvörn-
um meginlandsins.
Á þessu sama þingi fór fram
atkvæðagreiðsla um gjaldkera-
stöðu í flokknum og var Bevan
þar í framboði gegn ungum og
efnilegum manni, Hugh Gaitskell.
Það hefur verið litið á þessa at-
kvæðagreiðslu sem úrslitapróf-
raun milli þessara tveggja, hvor
þeirra væri hinn komandi mað-
ur í forustu verkamannaflokks-
ins. Niðurstaðan varð sú að Gait-
skell náði kosningu. Þarna var
líka um mjög mikinn ósigur ’
Bevans að ræða, þar sem það
kom í ljós, að fjöldi þingfulltrúa, *
sem áður fylgdi honum að mál-
um, hafði nú yfirgefið hann.
Félagshækur útgáfunnar verða
þessar:
1. Bandaríkin eftir Benedikt
Gröndal, ritstjóra. Þetta er sjötta
bókin, sem kemur út í safninu
„Lönd og lýðir“.
2. Sögur Fjallkonunnar,
skemmtisögur úr „Fjallkonunni",
blaði Valdimars Ásmundssonar.
Jón Guðnason, skjalavörður, hef-
ur valið sögurnar og séð um út-
gáfuna. Bókin verður gefin út 1
sama broti og „Sagnaþættir Fjall
konunnar“, sem komu út s.l. ár.
3. Andvari 1954. Hann flytur
m.a. ævisögu Steinþórs Sigurðs-
sonar, magisters, eftir Jón Ey-
þórsson, veðurfræðing.
4. Kvæði Bjarna Thoraren-
sen, þrettánda bindið í bóka-
flokknum „íslenzk úrvalsrit". —
Kristján Karlsson, magister, hef-
ur valið kvæðin og skrifað for-
mála.
5. Almanak Hins íslenzka
þjóðvinafélags um árið 1955. Það
flytur m.a. ritgerð um handrita-
málið eftir Jakob Benediktsson,
magister. l*L
Þessar 5 bækur, sem koma all-
ar út fyrri hluta næsta mánaðar,
verða samtals 53 V2 örk að stærð.
Gert er ráð fyrir, að félagsmenn
fái þær allar fyrir 60 kr. gjald.
AUKABÆKUR
Félagsmenn fá aukabækurnar
við 20—30% lægra verði heldur
en utanfélagsmenn.
Andvökur Stephans G. Step-
hanssonar, II. bindi, heildarút-
gáfu af kvæðum skáldsins er
komið út. Þorkell Jóhannesson,
háskólarektor hefur séð um út-
gáfuna. Þetta bindi, sem flytur
alls 334 kvæði og vísur, er 538
bls. í stóru broti. Prentun og bók-
band hefur annazt Prentverk
Odds Björnssonar, Akureyri. —
Heildarútgáfa þessi verður alls
4 bindi og er ætlunin að ljúka
henni á næstu tveimur árum. Er
sú bók komin út.
Aðrar væntanlegar aukafélags-
bækur eru þessar:
Finnland (Lönd og lýðir) eftir
Baldur Bjarnason, sagnfræðing.
Samkvæmt óskum margra félags
uu andi áhri^ar:
Þegar þessar atkvæðagreiðslur
fóru fram í síðustu viku, skýrði
Mbl. frá þeim sem venja er í
fréttagrein. Var þar sagt frá því
í stuttu máli, hve hér væri um
alvarlegt og stórkostlegt áfall
fyrir Bevan að ræða, sem öllum
ætti og að vera ljóst.
En þá brá allt í einu svo und-
arlega við, að „meðritstjóri" Al-
þýðublaðsins rauk upp til handa
og fóta og skrifaði grein í blað
sitt, þar sem hann sagði, að Mbl.
færi með rangt mál, að Bevan
hefði beðið mikinn ósigur.
Það er ekki ætlunin að hafa
hér neina kennslustund í
brezkum stjórnmálum fyrir
þennan „meðritstjóra“. Aðeins
benda honum á, hve fráleitt
það er fyrir hann að ætla sér
að fara að bera í bætifláka
fyrir Bevan, eins og nú er
komið. Er óskiljanlegt af
hvaða hvötum þessi „meðrit-
stjóri“ ætlar sér að varpa ryki
í augun á lesendum Alþýðu-
blaðsins og sannfæra þá um
að kommúnistadekur Aneur-
ins Bevans hafi engan eða lít-
inn hnekki beðið.
Grein „meðritstjórans“ er
rituð af svo miklum hita, að
manni gæti komið til hugar,
að eina hvötin til að rita hana
sé að hann hafi tekið afstöðu
með Bevan, en það þýðir að
hann sé svarinn andstæðingur
Attlees. Það væri gaman að
fá nánari lýsingar á hinum
einkennilegu skoðunum „með-
ritstjórans" á brezkum stjórn-
málum.
Mæðiveikin og hugleið-
ingar Reykvíkings.
REYKVÍKINGUR skrifar:
„Að undanförnu hafa borizt
fréttir af mæðiveikistilfellum í
sauðfé víðar en af einum stað á
landinu, þar sem fjárskipti hafa
farið fram á undanförnum árum.
Ég renndi fyrst augunum yfir
þesskonar frétt í dagblöðunum i
gærdag, án þess að staldra við til
að þesa hana — þetta var ekki
svo nálægt mér eða Reykjavík
fannst mér í fljótu bragði —
þangað til allt í einu að mér
fannst eins og hvolft væri yfir
mig vatnsfötu: Ertu vitlaus mað-
ur! finnst þér, að þetta komi þér
ekkert við? — er til nokkur ís-
lendingur, sem það kemur ekkert
við, hvort það á fyrir sauðfjár-
stofni okkar að tærast og eyð-
ast upp af sjúkdómsplágum — og
erum við það sjálfum okkur nóg-
ir hérna í Reykjavík, að við get-
um látið okkur í léttu rúmi
liggja, hvað verður um íslenzkan
landbúnað?
Varðar alla hvern um
annan.
NEI, ég held síður. Á okkar
litla landi varðar okkur alla
hvern um annan, hvar og hvernig
sem við erum settir í þjóðfélag-
inu. Sveitirnar geta ekkert frekar
án Reykjavíkur verið heldur en
hún án sveitanna. Við verðum
allir að haldast í hendur, standa
saman og styðja hvern annan á
hverju sem veltur — annars væri
voðinn vís.
Þessvegna var það, að það var
eins og ég kenndi dálítillar blygð
unartilfinningar, þegar ég hafði
flett yfir fréttina um mæðiveik-
ina í Dölunum — vegna þess, að
hún kom mér ekki svo mikið við!
Vonandi ekki ástæða
til svartsýni.
VÍST er þetta uggvænleg frétt
— og auðvitað fyrst og fremst
íyrir bændurna, sem hlut eiga að
máli — nú, þegar fjárskiptunum
er að ljúka og menn gerðu sér
vonir um, að mæðiveikinni, þess-
um mikla vágesti, væri nú loksins
þægt frá dyrum íslenzkrar sauð-
fjárræktar. Það er ekkert
skemmtileg tilhugsun að hún eigi
eftir að leggja undir sig landið á
ný. En vonandi er það óþarfa
svartsýni, þó að síðustu fréttir í
þessum efnum hafi skotið mörg-
um skelk í bringu.
Víst er sauðfjárræktin einn
mikilvægasti þátturinn í íslenzk-
um landbúnaði, en gætum við
samt ekki reynt nýjar leiðir? —
snúið okkur meir en verið hefir
að t. d. svína- og alifuglarækt og
rækt nautpenings af holdakyni —
ekki sízt ef áframhaldandi erfið-
leikar steðja að sauðfjárrækt-
inni?
Með þökk fyrir birtinguna.
— Reykvíkingur.“
Læknisþátt í útvarpið.
HINN nýi húsmæðraþáttur, sem
Ríkisútvarpið hefir nýlega
tekið upp á dagskrá sína, mælist
vel fyrir — skiljanlega fyrst og
fremst méðal sjálfra húsmæðr-
anna. En mikið vill meira eins og
venjulega og hefir mér dottið í
hug, hvort ekki væri ráð að taka
upp annan þarfan þátt — læknis-
eða heilbrigðisþátt. Víða erlendis,
t. d. í brezka útvarpinu er slíkur
þáttur daglega, jafnan í morgun-
útvarpinu. Slíkur þáttur yrði
áreiðanlega vel þeginn og vin-
sæll. Hann þyrfti ekki að fjalla
um stranglga læknisfræðileg
efni, þó að alþýðleg fræðsla á því
sviði geti verið ágæt innan um —
heldur fyrst og fremst um hag-
nýta læknisfræði og heilbrigðis-
reglur í hinu daglega lífi. Þá
væri heldur ekki nauðsynlegt að
hafa hann á hverjum degi, viku-
lega væri miklu betra en ekki —
og ýmislegt gæti komið til greina
með hvaða tími dagsins reyndist
heppilegastur. „
manna verður reynt að hraða út-
gáfu bókaflokksins „Lönd og
lýðir“. Tvær bækur verða því
gefnar út á þessu ári. Að sjálf-
sögðu verður að hafa aðra þeirra
sem aukafélagsbók, þar sem eng-
in leið er að láta félagsmenn
hafa meira en 5 bækur fyrir 60
kr. félagsgjald. Verð þessarar
bókar til félagsmanna mun verða
sett sérstaklega lágt, sennilega
kr. 25.00.
íslenzkar dulsagnir, I. bindi. —
Þrjátíu frásagnir um dulræn
efni, eftir Óscar Clausen, rithöf-
und.
Mannfundir, sýnisbók íslenzkr-
ar ræðumennsku og orðlistar í
þúsund ár. Inngangur og skýr-
ingar eftir Vilhjálm Þ. Gíslason,
útvarpsstjóra. Safnrit af þessu
tagi mun ekki hafa komið áður
út á íslenzku.
Keimsbókmenntasaga, fyrri
hluti, eftir Kristmann Guð-
mundsson, skáld. Þetta mun
vera fyrsta heimsbókmenntasag-
an, sem kemur út hér á landi.
Saga íslendinga, tímabilið
1830—74. Fyrri hluti 8. bindis
eftir Jónas Jónsson, skólastjóra.
Um tvær hinar síðastnefndu
bækur skal þess getið, að ekki
er fullvíst, að þær komizt þáðar
út fyrir jól, þótt þær séu nú full-
settar.
ÖNNUR RIT
Faets about Reykjavík, upp-
lýsinga- og landkynningarrit með
mörgum myndum, eftir Vilhjálm
Þ. Gíslason, kom út í júlí s.l.
Dhammapada eða „Bókin um
dyggöina", indverskt helgirit, í
íslenzkri þýðingu úr frummál-
inu eftir Sören Sörenson, full-
trúa.
Leikritasafn Menningarsjóðs,
9. og 10. hefti, munu koma út
fyrir jólin.
Af ritum, sem ráðgert er að
gefa út næsta ár, skulu þessi tvö
nefnd:
Ævisaga Tryggva Gunnarsson-
ar eftir Þorkel Jóhannesson. —
Landsbanki íslands lætur semja
ritverk þetta. Það verður 3 bindi
og er ætlazt til, að hið fyrsta
komi út 18. október 1955 á 120.
afmælisdegi Tryggva.
Hvcrs vegna? Vegna þess! —
Alþýðlegt fræðslurit um náttúru-
fræðileg efni, kemur út í endur-
skoðaðri útgáfu Jóns Eyþórsson-
ar, veðurfræðings.
Hermóðiir dregur
bilað skip til
hafnar
Á SUNNUDAGSMORGUNINN
kom vitaskipið Hermóður hing-
að til Reykjavíkur með norska
línuveiðarann Rudehorn frá Ála-
sundi. Hafði vitaskipið sótt linu-
veiðarann djúpt í haf út, þar
sem hann gat litla sem enga
björg veitt sér vegna vélarbil-
unar.
Björgun línuveiðarans gekk
fljótt og vel þrátt fyrir slæmt
sjóveður, en er Hermóður kom
skipinu til þjargar var þar fár-
viðri. — Þrátt fyrir það tókst
fljótlega að koma vírum á milli.
Linuveiðarinn var að koma af
Grænlandsmiðum þar sem hann
var á lúðuveiðum. Var hann á
heimleið með aðeins um 20 tonn,
er vélin bilaði. Hér í Reykjavík
mun verða gert við vélina.
Má ekki fljúga einn
LONDON, 4. okt. — Brezka þing-
ið og brezka hermálastjórnin,
hafa nýskeð gert það að tillögu
sinni að banna hertoganum af
Edinborg að fljúga einum í flug-
vél. —Reuter. J