Morgunblaðið - 16.01.1955, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 16. jan. 1955 j
VIÐ lásum á miðvikudaginn
svar yðar til Félags ísl. mynd-
listarmanna við boðsbréfi þess
um að þér senduð fimm myndir
eftir eigin vali á Rómarsýning-
una. Eins og við sögðum í bréf-
inu, sendum við þrem listamönn-
um öðrum sams konar boð, þeim
Ásmundi Sveinssyni, Jóhannesi
Kjarval og Jóni Stefánssyni. Ætl-
uðum við þeim og yður pláss í
bezta sal, sem íslenzka deildin
hefur til umráða á sýningunni.
Við metum mikils hinn kurteis-
lega tón í bréfi yðar og viljum
leitast við að sýna aðra eins still-
ingu í þessu viðkvæma máli. En
æskilegra hefði verið, að lista-
menn hefðu rætt þetta innbyrðis
án milligöngu blaðanna. Þér haf-
ið valið þessa' leið, og verðum
við því að mæta yður þar.
Það er rétt, að vitneskja um
fyrirhugaða Rómarsýningu barst
fyrst hingað til lands í fyrravet-
ur, eða nánar tiltekið í bréfi,
dags. í Stokkhólmi 17. febrúar.
Fyrst í stað var aðeins um ófull-
burða hugmynd að ræða, enda
fóru næstu fimm mánuðir í at-
liugun á tilboðinu og undirbún-
ingsstörf. Þann 13. júlí var til-
boði ítölsku ríkisstjórnarinnar
svarað játandi, og skömmu síðar
barst staðfesting hennar. Þann
17.—23. september sat fulltrúi
Félags íslenzkra myndlistar-
manna fund með fulltrúum hinna
Korðurlandanna í Rómaborg, og
var tilgangurinn sá, að skipta
sýningarrúminu milli þátttöku-
ríkja og ræða við stjórnarvöldin
í Róm um framkvæmd sýning-
arinnar. í byrjun október bárust
hingað fyrstu teikningarnar af
sýningarsölunum — ekki í sumar
eins og þér fullyrðið — og var
þá auglýst í blöðum og útvarpi,
að sýning þessi stæði fyrir dyr-
um. Þann 15. nóvember s.l. var
loks endanlega undirritaður
samningur milli Norræna List-
bandalagsins annars vegar og
ítölsku ríkisstjórnarinnar og bæj-
arstjórnar Rómar hins vegar.
Staðfestingu á sannleiksgildi
þessara upplýsinga getið þér
fengið hvenær sem er hjá for-
manni eða ritara Félags íslenzkra
myndlistarmanna með því að líta
skjölin eigin augum.
Endanlegt boð um samnorræna
listsýningu í Róm lá því ekki
fyrir, fyrr en um miðjan nóvem-
ber s.l. — en ekki í fyrra vetur,
eins og þér segið.
Eins og þér sjáið, var því ekki
mögulegt að bjóða neinum þátt-
töku fyrir þennan tíma. Því síð-
ur kom til mála að skipa dóm-
nefnd, meðan óvissa ríkti um
íramkvæmd sýningarinnar. Hitt
virðist yður ekki kunnugt, að
Svavar Guðnason, formaður fé-
lags okkar, ræddi margsinnis við
Jón Þorleifsson um Rómarsýn-
ingijina og skýrði honum frá gangi
málanna, enda unnu þeir þá sam-
an að undirbúningi listsýningar
þeirrar, sem haldin var í Kaup-
mannahöfn í aprílmánuði s.l. í
tilefni Norðurlandafarar forseta-
hjónanna. Er þeir komu til Kaup-
mannahafnar í erindum þessarar
sömu sýningar, hafði Svavar
eináig tal af Jóni Stefánssyni í
íbúð hans í Breiðgötu (Jón Þor-
leifsson var viðstaddur) og spurði
upi álit hans á því, hvort íslend-
irigar ættu að taka þátt í sýning-
unni í Róm, ef úr boðinu yrði.
Jón Stefánsson hvatti þess ein-
dregið og sýndi málinu þá fullan
skilning, enda og síðar, er við
höfjjm haft tal af honum. Nafni
hans Þorleifsson virðist nú ofar
öllu hafa þá kröfu í huga, að
Nýja myndlistarfélagið fái að
skipa tvo fulltrúa í dómnefnd
móti tveim fulltrúum Félags ísl.
myndlistarmanna. Þetta atriði,
skipun dómnefndarinnar, verður
yður tíðrætt um í bréfi yðar,
enda mikilvægt, og skal vikið að
því' nánar, áður en lengra er
'haldið.
- ’ Það er bezt að taka af allan
vafa strax: Félag ísl. myndlistar-
maána getur eitt skipað dóm-
uefnd (sem það og nú hefur gert)
einfaldlega, yegna þess, að Félag
ísi..- .myndlistarmahna er eina
myndlistarfélag íslenzkt, sem er
J deild í Norræna Listbandalaginu
og þar af leiðandi eini löglegi
; aðili að hinni fyrirhuguðu list-
sýningu í Róm nú í vor. Þetta er
vald, sem ekki er hægt að fram-
selja. Staðreynd, er breytist ekki,
þótt félag yðar óski ef til vill
j annars ástands í myndlistarmál-
um. Hitt er annað mál, að við
hugðum á samstarf við yður og
j töldum sanngjarnt, að í dóm-
nefndinni sæti einn listamaður,
sem Nýja myndlistarfélagið bæri
; sérstakt traust til og gerði tillögu
um, að fengi þar sæti.
Sem yður er kunnugt, hugðum
við ennfremur á samstarf um
fjárútvegun, og báðum yður og
Jón Þorleifsson um undirskriftir!
á umsókn okkar um fjárstyrk til
Alþingis, en þið neituðuð báðir,
þótt einkennilegt megi virðast.
Aftur á móti brugðust þeir Jó-
hannes Kjarval og Tómas Guð-
mundsson, formaður Bandalags
ísl. listamanna vel við málaleitan
okkar um meðmæli með umsókn-
inni.
í bréfi yðar teljið þér, að jafn-
rétti félaganna myndi vera fólgið
í því, að bæði ættu tvo fulltrúa
í dómnefnd. Er yður fullkomin
alvara með þessum orðum? Félag
j ísl. myndlistarmanna telur 41 fé-
lagsmann, Nýja myndlistarfélagið
7 og félagið Óháðir listamenn 3.
Samkvæmt því ætti Félag ísl.
myndlistarmanna rétt á 12 full-
trúum, gegn 2 frá Nýja mynd-
listarfélaginu og einum frá félag-
inu Óháðir listamenn, ef farið
væri eftir venjulegum lýðræðis-
reglum. Okkur hefur aldrei kom-
ið í hug að halda fram slíkri til-
högun, enda 15 manna dómnefnd
hlægileg markleysa.
Stofnun hinna tveggja nýju fé-
laga, Nýja myndlistarfélagsins og
félagsins Óháðir listamenn sýna,
að það gæti óneitanlega orðið ís-
lenzkum myndlistarmönnum auð
velt fordæmi að stofna ný og ný
smáfélög og fá þar með ótölu-
legan fjölda alls konar fulltrúa
í væntanlegar dómnefndir við
sýningar, bæði innan lands og ut-
an. Að slíkt yrði til bóta fyrir
listina hér á landi, er mikið efa-
mál.
Félag íslenzkra myndlistar-
manna skipaði þessa menn í dóm-
nefnd í byrjun janúarmánaðar:
Ásmund Sveinsson, Gunnlaug
Scheving, Svavar Guðnason og
Þorvald Skúlason.
Mánuði áður sendum við Nýja
myndlistarfélaginu bréf, þar sem
spurt er, hvort það kynni að
æskja þess, að við tilnefndum
Jón Þorleifsson eða einhvern
annan ykkar manna í dómnefnd.
j Ekkert svar barst við þessu bréfi
— hvorki 7. desember eða síðar.
Þann 5. janúar var Jóni Þorleifs-
syni aftur skrifað sama efnis, og
nú barst svar frá Nýja mynd-
listarfélaginu, dags. 7. þ. m. Var
svarið á þá leið, að boðið yrði
ekki þegið, nema um 2 menn yrði
að ræða frá yðar félagi.
Það er á misskilningi byggt, að
Félag ísl. myndlistarmanna hafi
ætlað að hafa abstrakt málara í
meiri hluta dómnefndar. Ef Jón
Þorleifsson hefði tekið sæti í
nefndinni, væri aðstaðan jöfn:
I Jón Þorleifsson og Scheving (nat-
úralistar), Svavar og Þorvaldur
(abstrakt). Hlutverk Ásmundar
er aðeins að sjá um val högg-
mynda. Annars virðist þetta vera
í fyrsta skipti, sem þér vantreysl-
ið abstrakt málaranum Þorvaldi
Skúlasyni til þess að velja natúr-
alistiskar myndir á sýningu. Vilj-
um við í allri vinsemd minna
yður á, að árið 1952 kostaði Fé-
lag ísl. myndlistarmanna sýningu
í Stokkhólmi á verkum yðar og
Jóns Stefánssonar, enda þótt þið
væruð þá gengnir úr félagi okk-
ar. Óskuðuð þið Jón þá sérstak-
lega eftir því, að þeir Þorvaldur
Skúlason og Gunnlaugur Schev-
ing ynnu með ykkur að vali
myndanna. Mæltust þið jafn-
framt til þess, að Þorvaldur færi
til Stokkftólms rn«ð verkum ykk-
ar til aKfygjá um uppsetningu
þeirra á staðnum. Þá gátuð þér
sýnt án minnstu aðstoðar manna.
Jénssoar
úr yðar eigin félagi. Ásmundur,
Gunnlaugur, Svavar og Þorvald-
ur eru reyndir dómnefndarmenn,
enda lýsið þér yfir í bréfi yðar,
að þér berið ekki brigður á sam-
vizkusemi þessara manna, en gef-
ið þó jafnframt í skyn, að þeir
séu ekki dómbærir á natúralist-
iskar myndir.
En nú skal haldið áfram að
rekja sögu málsins.
í byrjun desember sótti Félag
íslenzkra myndlistarmanna um
styrk til Alþingis til þess að
hrinda Rómarsýningunni í fram-
kvæmd. Fjárveitinganefnd tók
málinu afburða vel í upphafi, og
voru allir nefndarmenn sammála
um að leggja því lið. Samþykkti
nefndin fyrir sitt leyti að veita
100.000 krónur til sýningarinnar
án skilyrða. En er til atkvæða-
greiðslu kom við aðra umræðu
fjárlaga, voru aðrar tillögur
nefndarinnar samþykktar af
þingmönnum, en þessi ein dregin
til baka (samkvæmt ósk mennta-
málaráðherra?).
Hvað hafði gerzt? Gat það átt
sér stað, að menn úr Nýja mynd-
listarfélaginu hafi gengið í þing-
sal og á fund menntamálaráð-
herra og róið að því öllum ár-
um, að starfsbræður þeirra yrðu
sviptir sýningarstyrk — komið til
vegar óaðgengilegum skilyrðum,
en sér sjálfum til handa meiri
hluta aðstöðu um allar fram-
kvæmdir vegna sýningarinnar?
Sýningar, er við á jafnréttis-
grundvelli höfum stofnað til með
deildum hinna Norðurlandanna
og einir förum með fullt umboð
fyrir af íslenzkri hálfu.
Um svipað leyti óskaði mennta
máláráðherra eftir því, að Félag
íslenzkra myndlistarmanna ritaði
sér bréf um væntanlega dóm-
nefnd og aðra tilhögun sýningar-
innar. Félagið gerði þetta um-
svifalaust og bauð upp á við-
ræður, ef óskað væri, en bíður
enn eftir svari, ef það þá ekki
er fólgið í eftirfarandi skilyrðum,
sem samþykkt voru rétt fyrir
jólin samhliða 100.000 króna
styrkveitingunni: — „Fjárlög 15.
gr. XLIV......enda annist 2 full-
trúar Félags íslenzkra myndlist-
armanna, 2 fulltrúar Nýja mynd-
listarfélagsins og 1 fulltrúi fé-
lagsins Óháðir listamenn mynda-
val og aðrar framkvæmdir."
.Tillögunni, sem borin var fram
af Jóhanni Hafstein var dembt á
þingheim, óviðbúinn og óvitandi
um rangsleitni, sem verið var að
knýja fram. Er ekki að efa, að
þingmenn hefðu fellt þessi rang-
snúnu ákvæði tillögunnar, liefðu
þeim verið málavextir að fullu
kunnir.
Stjórn Félags
íslenzkra myndlistarmanna.
Fiugfélag íslands ætlor hS auka
mlllilmtdailiiplð miög
ifir vikomustaáir m.a,
íimnr — GlasgGtv — Bergeii - Frankfurt
NÆSTA VOR hyggst Flugfélag íslands færa stórlega út kvíarnar
í millilandaflugi, með því að taka upp ferðir til Svíþjóðar og
Þýzkalands, auk Danmerkur, Noregs og Skotlands, sem félagið
hefur flogið til undanfarin ár. Þegar sumaráætlun þessi hefst, sern
verður væntanlega 1. maí, munu millilandaflugvélarnar Gullfaxi
og Sólfaxi koma við á átta stöðum í fyrrnefndum löndum.
v^i AOKNAR SAMGÖNGUR
Við NORÐURLÖNDIN
í gær átti Árn Johnson fram-
kvæmdastjóri félagsins tal við
blaðamenn, um þessa miklu aukn
ingu millilandaflugsins. Athyglis-
vert er það, einkum í sambandi
við samgöngurnar við hin Norð-
urlöndin, sem svo mjög eru á
baugi um þessar mundir, að Flug-
félag íslands mun fljúga til Kaup
mannahafnar — Oslo og Stokk-
hólms fjórum sinnum í viku. Til
Osló og Stokkhólms verður ein
ferð, en þrjár til Kaupmanna-
hafnar. Geta má þess að Loft-
ferðasamningur íslands og Sví-
þjóðar sem sænska ríkisstjórnin
hefur sagt upp, fellur ekki úr
gildi fyrr en næsta ár.
Til Kaupmannahafnar verður
bein ferð, án viðkomu, einu sinni
í viku, önnur verður með við-
komu í Glasgow í Skotlandi og
í athugun er að hafa þriðju ferð-
ina með viðkomú í Bergen í Nor-
egi.
Engar flugferðir hafa fyrr ver-
ið milli íslands og Bergen, enda
hefur ekki verið flugvöllur við
Bergen fyrr en nú að verið er að
ljúka við stóran flugvöll skammt
frá bænum.
vs*i GLASGOW
í STAÐ PRESTVIK
Til Bretlandseyja hefur að-
eins verið flogið einu sinni í viku
undanfarin sumur — til Skot-
lands og Lundúna. Næsta sumar
er í ráði að hafa þangað tvær
ferðir vikulega.
Fram til þessa hafa flugvélar
Flugfélags íslands haft viðkomu
á flugvellinum við Prestvík, sem
er um klukkustundar akstur frá
Glasgow. Flugvélar, sem halda
uppi innanlandsferðum á Bret-
landseyjum hafa hins vegar haft
viðkomu á Renfrew-flugvellinum
sem er mun nær Glasgow. Hafa
nú verið gerðar allmiklar um-
bætur á þessum flugvelli. Hefur
Flugfélagið nú í hyggju að beina
ferðum sínum þangað, í stað
Prestvíkur-flugvallar, a. m. k.
yfir sumarmánuðina.
Eins og áður er sagt, verða
„GuHna hliðíð" spf á 60 ára
afmæli Davíis Stefánssonar
Þjóðleikhúsið sýnir það honiHn ii! heiðurs
ITILEFNI af 60 ára afmæli Davíðs Stefánssonar, skálds frá Fagra-
skógi, hefur Þjóðleikhúsið ákveðið að sýna leikrit hans Gullna
hliðið honum til heiðurs. Verður sýningin þann 21. þ. m. á af-
mælisdegi skáldsins. Höfundurinn verður viðstaddur sýninguna
og mun sjálfur flytja prologus.
Gullna hliðið var sýnt í Þjóð-'®'
leikhúsinu fyrir 3 árum og voru
þá sýningar 28 talsins, en auk
þess hefur leikurinn verið sýnd-
ur fjölmörgum sinnum í Iðnó og
víða út um land. Gullna hliðið er
og vel þekkt erlendis. Það hefur
verið sýnt í Finnlandi, Noregi og
í Bretlandi og tvívegis verið leik-
ið í útvarp í Svíþjóð.
Hlutverkaskipun að þessu sinni
er að öllu leyti óbreytt frá því
er leikurinn var sýndur síðast í
Þjóðleikhúsinu. Lárus Pálsson
mun annast leikstjórn eins og
fyrr. Leikin verður músik Páls
ísólfssonar. Hljómsveitarstjóri
verður dr. Urbancic.
........CErá Þjóðleikhúsinu),
Námsstyrkir viS há-
i
REKTOR háskólans í Miinster í
Westfallen hefur tilkynnt Há-
skóla íslands, að ungum íslenzk-
um lækni standi til boða náms-
styrkur til framhaldsnáms í eitt
ár þar við háskólann, helzt við
barnadeild háskólaspítlans. —
Styrkurinn er 3000 RM.
Umsóknir um styrk þenna
skal senda skrifstofu Háskóla ís-
iands fyrjr lok feþrúarrpánaðar.
tvær ferðir í viku til Bretlands.
Verður önnur til Glasgow og
London en hin til Glasgow og síð-
an áfram til Kaupmannahafnar.
HAMBORG OG FRANKFURT
Loks hyggst Flugfélag íslands
nú taka upp ferðir til Þýzka-
lands, en þangað hafa flugvélar
félagsins ekki flogið áður í reglu-
bundnu áætlunarflugi.
Er í ráði að þangað verði farn-
ar tvær ferðir í viku, önnur til
Hamborgar (um Kaupmanna-
höfn) og hin til Frankfurt
(sennilega einnig um Kaup-
mannahöfn).
Að lokum kvaðst Örn Johnsera
vongóður um að lendingarleyfi
muni fást í Noregi, Svíþjóð og
Þýzkalandi.
Hæsti viiuiingur-
inn korsi á % miða
f GÆR var dregið í 1. flokki
Happdrættis Háskóla íslands, en
í þessum flokki eru alls 654 vinn-
ingar, og upphæðin, sem dregið
er um samtals kr. 312,500. Hér
í Reykjavík seldust allir heil- og
hálfmiðar, og víðast hvar úti á
landi er sömu sögu að segja.
Nokkuð er óselt af Í4 miðum,
en aldrei fyrr mun þó jafnlítið
af happdrættismiðum vera óselt.
Hæsti vinningurinn í 1. flokki,
50 þús. kr., kom á 14 miða, 13524,
sem allir eru í sama umboði, P.
Ármanns í Varðarhúsinu. Þá kom
10 þús. kr. vinningurinn á Vz-
miða nr. 574, í umboði H. Sívert-
sen hér í bæ, og 5 þús. kr. vinn-
ingur kom á Vi-miða nr. 22796
hjá P. Ármann
Þegar dregið er í 1. flokki, þá
kemur 2 þús. kr. aukavinningur
á 1. miðann sem dreginn er. Var
það : miða nr. 14278, sem er 14
miði og hlaut 300 kr. Síðasti mið-
inn, sem út er dreginn, fær 5
þús. kr. glaðnir.g, og var það
miði nr. 2519, 14-miði, sem einnig
féll á 300 kr. vinningur. — Á bls.
7 eru birtir allir hæstu vinning-
arnir í 1. flokki.
m airam i
1 KVÖLD heldur hverfakeppnin
áfram að Hálogalandi, og keppa
þá í kvennaflokki úthverfi og
Vesturbær, í karlaflokki Klepps-
holt og Vesturbær og Austurbær
og Hlíðar. Keppnin er háð að Há-
logalandi.
MIKLIR kuldar og frost hafa
verið á Akureyri, eins og alls-
staðar á landinu, undanfarna
daga. Hefur Laxárvirkjunin ekki
getað fullnægt rafmagnsþörf
bæjarins þessa daga vegna isinga,
og hefur verið gripið til þess ráðs
að skammta rafmagn í bænum.
Konunglegt brúðkaup
LISSABON. — Þann 12. febr.
verða gefin saman í hjónaband
Alexander prins frá Júgóslavíu
og Maria Pia, dóttir Umberto
fyrrverandi konungs Ítalíu. Brúð-
kaupið mun fara fram í litlu
þorpi yótt utpp.YÍtS Lissaþon,