Morgunblaðið - 02.07.1955, Blaðsíða 7

Laugardagur 2. júlí 19.55
HORGVNBLABIB
7
HuEidrað dr liðiit
fyrstu
UM það bil 90 kílómetra suður
af Salt Lake City er smábær-
inn Spanish Fork, sem telur um
6000 íbúa. Bærinn er umlokinn
fjöllum, sum skógi vaxin, en önn
ur snævi þakin. Þarna hafa Is-
lendingar setzt að, og þarna stóðu
hátíðahöld í 3 daga í tilefni af
Því, að hundrað ár eru liðin síð-
an fyrstu íslendingarnir settust
þarna að, og munu það hafa ver-
ið Samúel Bjarnason og kona
hans Margrét, og Helga Jónsdótt-
ir. íslendingafélagið í Utah hafði
farið þess á leit, að ríkisstjórn ís-
lands sendi fulltrúa á þessa há-
tíð, og einnig að ríkisstjörn Banda
ríkjanna sendi þangað fulltrúa.
Fulltrúi íslands var Pétur
Eggerz, sendiráðunautur við ís-
lenzka sendiráðið í Washington,
en fulltrúi Bandaríkjanna var
Marselis C. Parsons, aðstoðarráð-
herra.
NÆR ALLIR MORMÓNAR
Svo að segja allir fslendingar
í Spanish Fork eru Mormóna-
trúar, en íslendingar og afkom-
endur þeirra eru um það bil
1500. Mormónar eiga mörg guðs-
hús og vegleg, og fóru hátíða-
höldin að mestu fram í einu
þeirra, Palmyra Stake House.
Hátíðahöldin hófust miðviku-
daginn 15. júní með guðsþjónustu
og stjórnaði henni Byron Gesli-
son, biskup. Söng þar nokkur lög
Tani Bjarnason, sem er vel þekkt
ur söngvari vestur á Kyrrahafs-
strönd. Talar hann góða islenzku,
Dóra Þorsteinsson við rokkinn.
og söng fjölmörg íslenzk sönglög
á hátíðinni. Tani er búsettur í
Seattle, Washington.
íslendingar höfðu komið víða
að til þéss að sækja þessa hátíð,
og hitta þar vini og kunningja og
spjalla við þá á íslenzku. Menn
og konur komu frá Kanada, Los
Angeles, San Francisco, Van-
couver, Salt Lake City, Colorado
og víðar að.
ÍSLENDINGUNUM HEFUR
BÚNAZT VEL
Fulltrúi íslands og kona hans
heimsóttu flest öll íslenzk heim-
ili í Spanish Fork, og hefir fslend
ingum búnast þar vel. Búa allir
við góð kjör og eiga sér hús.
Skammt frá Spanish Fork er
gríðarstór verksmiðja, sem fram-
leiðir stál, og þar hafa margir
íslendingar atvinnu. Þá stunda
margir landbúnað, mjólkurfram-
leiðslu og akuryrkju. Framleiða
þeir baunir, lauk, alfa alfa, gul-
rætur, rauðrófur o. fl. Niðursuðu-
verksmiðjur eru þarna á staðn-
um, og er því markaður góður
fyrir landbúnaðarafurðimar og
nærtækur.
íslendingar í Spanish Fork eru
mjög gestrisnir og taka manni
opnum örmum, en ekki bjóða
þeir fram kaffi, og stafar það af
því að Mormónatrúin leggur ein-
dregið á móti allri nautnanevzlu,
hvort heldur sem er kaffi, tóbak
eða áfengL
IsIeitfSingar settust
að í Sponish Fork
Vegleg háiiðahöld aí jbví tileíni
Framkvæmdanefnd hátíðarinnar. Talið frá vinstri: Fay Bearnson,
John Y. Bearnson, formaður, Byron T. Geslison og J. Victor Leif-
son. Lois B. Christensen vamter á myndima.
SÖGULEG LEIKSÝNING
Fimmtudagurinn 16. júní hófst
með glimu og öðrum fþróttum.
Fimmtudagskvöldið var söguleg
leiksýning, og var henni stjórnað
af Hólmfríði Daníelson, leikkonu
fr'á Winnipeg. Sótti mörg hundr-
uð manns sýninguna og var Hólm
fríði klappað óspart lof í lófa.
Leiksýningin brá upp myndum
af brottför íslendinga frá íslandi,
og af hinni mörg hundruð kíló-
metra löngu göngu þeirra til
Utah, en þegar þangað kom þá
benti Brigham Young, kirkjuhöfð
ingi Mormóna, íslendingum á að
setjast að í Spanish Fork, því að
þar höfðu Danir setzt að áður, og
hélt hann að vel mundi fara á
sambúð íslendinga og Dana.
Dóra Þorsteinsdóttir hafði sýn-
ingu á hannyrðum, og sat þama
á sýningunni og spann á rokk.
HÁTÍÐAHÖLDIN 17.JÚNÍ
Kl. 10.00 á föstudagsmorgun-
inn, hinn 17. júní, fór skrúðganga
mikil um borgina. Tuttugu og sjö
fjölskyldur í Spanish Fork höfðu
tekið að sér að útbúa táknræna
þætti úr sögu íslenzku landnem-
anna, sem settust að í Spanish
Fork. Var leikþáttum þessum
komið fyrir á fjórhjóluðum pöll-'
um, sem dregnir voru af bifreið-
um. Þannig voru i skrúðgöngunni
27 slíkir leikþættir, og sumir gerð
ir af mikilli hugkvæmní og fburði.
En í fararbroddi voru þeir, er
skipulagt höfðu hátíðina, svo og
gestir og íulltrúar rikisstjórna.
Föstudaginn 17. júni var há-
degisverður kl. 12,30, sem 550
manns sóttu, og strjómaði honum
John Y. Bearnson, biskup. Að af-
loknum hádegisverðinum las
John Y. Bearason, formaður ís-
lendingafélagsins, símskeyti og
kveðjur, sem borizt höfðu, m. a.
frá sendiherra íslands ‘i Washing-
ton, hr. Thor Thors Þá las full-
trúi íslands kveðju frá íorseta ís-
lands, hr. Ásgeir Ásgeirssyni, og'
afhenti jafnframt gjöf frá for-
seta íslands til fslendtngafélags-
ins, íslenzkan silkifána.
Þá tók til máls fulltrúi Banda-
ríkjastjórnar, Marselis C. Par-
sons, aðstoðarráðherra. Var Par-
sons, ráðherra kynntur af einum
æðsta embættismanni Utah-rikis.
Seinna um daginn var ekið um
bæinn og nágrennið.
Kl. 8,00 um kvöldið var sam-
sæti, sem sóttu um 600 manns, og
stjórnaði því Victor Leifson,
biskup. Þar söng Tani Bjarna-
son og einnig söng þár Ellen
Jameson íslenzka söngva. Ellen
Jameson er systir Paul Jámeson,
latknis. Páll læknir er raunveru-
lega Guðmundsson, og fluttist
faðir hans frá íslandi til Utah.
Páll læknir er sérfræðingur í
augnsjúkdómum, og háls- nef- og
eymalæknir. Starfar hann í Salt
Lake City, og er þekktur læknir
langt út fyrir landamæri Utah-
ríkis.
Þarna komu og fram margir
ágætir listamenn, bæði islenzkir
og amerískir. Aðalræðumaður
kvöldsins var Pétur Eggerz, og
var hann kvnntur fvrir áheyr-
endu-n af Fir.r.boga Guðmunds-
syni, prófessor. Að ræðu sinni
lokinn flutti Pétur Eggerz ávarp
frá ríkisstjórninni. Ávarp þetta
var undirritað af forséetisráð-
herra Ólafi Thors, og bundið í
mjög fallega bók. Bókin með
ávarpinu var síðan afhent íslend-
ingafélaginu til eignar.
SÆMD RIDDÆRAKROSSI
FÁLKAORÐUNNAR
Þá afhenti Pétur Eggerz með
stuttri ræðu riddarakross Fálka-
orðunnar þeim John Y. Bearnson
og Kate B., Carter.
Kate B. Carter er formaður
stærsta kvenfélags Utah-ríkis, og
hefir getið sér góðs orðs sem rit-
höfundur, og ritað margar bæk-
ur, sem sumar fjalla um land-
námið i Utah. Forseti íslands
bafði síðastliðinn maí sæmt of-
angreinda aðila riddarakrossi
Fálkaorðunnar, og óskað þess, að
fulltrúi ríkisstjómarinnar af-
henti þá við þetta tækifærí
Seinna -um kvöldið sýndi Kjart
an Bjarnason kvikmynd sína frá
íslandi, og skýrði prófessor Finn-
bogi hana út fyrir áheyrendum.
Þeir Kjartan og Finnbogí voru
siíellt á ferð og flugi við að taka
Ijósrrtyndir og kvikmyndir og
taka raddir manna upp á stál-
þráð.
Hátíðahöldunum lauk á föstu-
dagskvöldið um miðnætti, og
þótti öllum þau takast vel.
Blöðin í Salt Lake City og sjón-
varpið og útvarpið kepptust við
að skýra frá hátiöahöldunum, og
má af því ráða, að talsvert gætir
áhrifa þeirra manna af íslenzk-
um uppruna, sem setzt hafa að í
Utah-ríkí.
VEIÐIHORFUR eru nú víðast
hvar góðar. Vatn í ám óvenju-
mikið, en þó hæfilegt, að minnsta
kosti sunnan lands og vestan.
Norðurlands hefur verið frekar
úrkomusamt undanfarið og sum-
ar ár þar, farið í flóð, sem snöggv
ast, en horfur eru á að það standi
ekki lengi.
Ef tíð helzt sviptið, má vænta
skemmtilegra daga' hjá stang-
veiðimönnum fram eftir mánuð-
inum. Þetta á þó aðeins við á
þeim veiðisvæðum, er af líkum
má ráða að enn haldi í horfinu
með laxastofn sinn.
□ ★ Q
Veiði hefur verið ærið misjöfn
til þessa. í Ámessýstuánum er
allt í deyfð og doða ennþá. Laxa,
sem veiðzt hafa á stöng má teija
á fingrum sér og netaveiðin í
Ölfusá sama sem engin. Aftur á
móti hefur verið góð veiði í
Þjórsá.
í Elliðaánum hefur verið upp-
gripaveiði undanfarið og þegar
er búið að flytja um 500 laxa
í efri-ána úr kistunni. Ennþá
veiðist tiltölulega meira en flutt
er og veldur því sennilega gott
veiðiveður.
í ánum í nágrenninu hefur ver
ið reitingsafli, nema í Laxá í
Kjós, þar hefur verið jöfn og góð
veiði á neðsta svæðinu og nú þeg-
ar farið að fiskast í Meðalfells-
vatni.
í Norðurá liefur verið óvenju
góð veiði undanfarið. og lax. geng-
ið mjög vel upp hinn nýja laxa-
stiga í Laxfossi. Laxxnn er að
visu frekar smár, en alls munu
komnir á land um ,200 íiskar.
Lífnað hefur einnig talsvert
yfir öðrum borgfirzkum ám og
má vænta þess að þær verði
skemmtilegar, ef vatn endist,
Vesturíandsárnar eru frekar
daufar ennþá, en þær eru axitaf
nokkuð seinar til, svo ekki »er
ástæða til að örvænta um þær.
Norðurlandsárnar, sérstaklega
Laxá í Aðaldal, hafa gefið góða
raun og nú eru veiðihorfur þar
vænlegar.
• Gengisskráning •
(Sölugengi):
GuIIverð íslenzkrar krÓEw«
t sterlingspund .....fcr. 45,71
1 bandarískur dollar .. — 16,32
1 Kanada-dollar ........— 16,5f
100 dánskar kr. ...... — 236,30
100 norskar kr.......228,51
100 sænskar kr..........— 815,51
100 finnsk mörk......— 7,09
1000 franskir fr.....— 46,61
100 belgiskir fr. ...... — 32,7t
100 vestur-þýzk mörk — 388,70
1000 lirnr .............— 26,1J
100 gullkró'nnr jafngilda 738,91
100 svissn. fr. ........ 874,51
100 Gyllini ....—. 431,10
100 tékkn. kr.......... — 226,67
ALDURSRANNSÓKNIR
Það er að verða mönnum æ
ljósara að ræktun lax- og siiung-
stofna í ám og vötnum getwr ekki
blessast nema eitthvað sé vitað
um lífshætti þein-a. Allt er þetta
flókið mál, sérstaklega lífsferíll
göngufiskanna, því tilvera þeirra
er í vissum skilningi tvöföld, —
þar sem þeir dvelja bæði i sjó og
fersku vatni.
Að þessu sinni eru það aðallega
tvö atriði, sem drepið verðuf á
hér. Þau snerta bséði stangv-eiði-
menr.ína allmikið, og beiníínis
byggja á veiðimönnum í sumum
tilfellum. Hér er átt við söfnun
hreisturs til rar.nsóknar á aldri
fiska ög hrygningu þeirra, svo og
merkingar göngufiska. Veiðimála
stjóri hefur íátið mér i té ýmsar
uþplýsingar um þessi mál og silt-
hvað fleira, er hann viH gjarnan
koma á framfæri til veiðimanna.
□ ★ □
Söfnun laxahreisturs hefur
verið framkvæmd um alllangt
skeið og búið er að vinna allmik-
ið úr því safni. Starfið er mjög
seinlegt, en fáir til starfa og væri1
mjög æskilegt að meiri starfs-,
kröftum væri á að skipá. Veiði- ■
málaskrifstofan á nú allgott safn í
laxahreisturs af veiðisvæðum
Stangaveiðifélags Reykjavikur, j
Elliðaánum, I.axá i Kjós og Norð j
urá. Einnig Miðfjai’ðará er Sig- !
björn heitinn Ármann sá fyrst I
um af sínum alkunna dugnaði. !
Hreisturssöfnun hefur einnig ver
ið framkvæmd meira og minna í
fleiri ám og má þar til nefna
Laxá í Aðaldal, Þingeyjasýslu. j
Hreisturssöfnuninni þarf að
hatda áfram, sem allra víðast og
þarf að aukast sumstaðar. Slík
söfnun hlýtur alltaf að koma mifc
ið í hlut veiðimannanna sjálfra
og_ ekki sízt stangveiðimanna,
Þótt rannsókn á hreistrinu drag-
ist nokkuð, berist mikið að, þú
gerir það minna tál, aðalatnðið
að það sé fyrir hendi.
FISKMERKINGAR
Merkingar á laxi og sigl xng
hafa lítiS sem ekkert verið íram- ■
kvæmdar skipulega í islenzkWr*
ám fvrr en 1947. Á fundi Lax- og i
srlungsnefndar Alþjóðara
sóknarráðsins, sem haldinn vajH
Stokkhóbni 1946, var ,sambyk|
að lögð yrði sérstök áherzla á a?
merkja lax i þeim tilgangi að
sem fyllstrar þekkingar um göngTU
ur hans: í fyrsta lagi þegar lax^fj
sflin ganga til sjávar (gÖngusíHþijj
í öðru lagi, þegar laxinn geri«mfrr
meðfram ströndum á leið sirtni,^,
árnar, og í þriðja lagi þegar hann
hf'ur hrvent (hoplax). íslancT^
hefur tekið þátt í þessum merk-
ingum með því að merkja göngu-
síli og hoplax.
□ ★ Q
Veiðimálaskrifstofan
göngusílamerkingar vorið 1947
Úlfarsá (Korpu) í Mosfellssve
Merkingarnar hafa farið fra
með tvennu móti annars veg^
og að mestu leyti með þvi
klippa ugga af sílunum og einr
litilsháttar með merkjum. Merfe
ing með uggak’ippingum er þ'tr|
ig. að klipptir eru tveir uggar
sílunum og þeir sömu eitt ár’
senn. en breytt til frá ári til árs.
Fæst þá vitneskja-um það í hvaða
ám þeir fiskar voru merktir, sem
endurveiðast.
Klipping ugga er fljótleg merk-
ingaraðferð, en þeir ókostir eru
henni samfara að beitá íxarjf
nokkurri athygli við að fína^
uggastýfða fi.ska, en af því genir
leitt færri endurheimtur. Þarf
því stöðugt. að biðja veiðimenn að
fylgjast vel með hvort þeir veiða
uggastýfða fiska.
Merkt hafa verið frá 1947—1954
2997 laxasíli og endurheimtur
verið frá 1—9,5%, og að auki 400
sfðbirtingssfli, sem merkt voru í
Úlfarsg á tírnabilino 1949—1954.
Klipptir voru, reiðiuggi,
uggar báðir, og gctraufaj-'jggl,
fáein laxasíli voru rnerkt með
sporöskjulöguðum plötum 4
stærð við tíeyring. Áletrun, Ísl.-V
og áframhaldandi töluröð.
HOPLA XAMERKINGAR
Merkingar á hoplaxi fóru frarft
á árunum 1948—1951 i Elliðaán-
um, í Borgarfirði, Stóru-Laxá i
Hreppum, Soginu og Ölfarsá.
Við merkingar á hoplaxi á ár-
unum 1948—1949 voru notuð
svört .,beikaHt“-merki. Var þeim
fest á bakið á laxinum framan-
við bakuggann. 1950—1951 voru
notuð Lea-fiskmerki, en þau eru
sivöl, 3,5 sm á lengd. Þau inni- ;
haida prentaðan miða með ósk.
um upplýsingar varðandi hinn ,
endurveídda fisk. Síðan ] 948 hafa
aí)s verið merktir 876 hoplaxar.
□ ★ □
Merkingar á silung haía einnig
verið garðar. í Meðalfellsvatni í
Kjós í 3 ár og merkt 370 bleikjur
og urriðar og í Þingvallavatni,
77-5 murtur. Þá vorn merkt 26
•eldisseiði af göngustærð og sleppt
í Elliðaárnar í fyrravor. Þau
voru klippt og eru væntanleg i
sumar, sem 4—6 pd. fiskar. í
Laxá í Kjós var einnig sleppt
eldisseiðum af göngustærð.
Að lokum skal því beint til
veiðimanna nú og þá sérstaklega
til þeirra er veiða í Elliðaánum,
Úlfarsá, Iæirvogsá og Laxá i
Kjós, að líta vel eftir hvort þeir
veiða merkta fiska.
K. S.