Morgunblaðið - 22.12.1955, Side 2

2
MORGVNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 22. des. 1955 ]
Kristmann Guðmundsson skrifar um
!,
(VesYÍsirinn i Norður — Uthluiun lána íil bænda
Mold” eftir ársla (?. Erlands Þrændafégura
ITsf'
MOLD
Eftir Árna G. Eylands
í’YRIfi mörgum árum las ég í
„Skinfaxa" litið kvæði, sem ég
íæröi án fyrirhafnar og kunni æ
fiíðan. Ég iét ýmsa heyra það og
Rpurðist fyrir um höfund, en eng-
írm vissi hvert gert hafði. Kvæð-
ið er svona:
„Tsu vil ég heim, þegar vorar
Og vellirnir grænka á ný,
or lömbin í högum sér leika
Og lóurr.ar kveða við ský.
Nú vil ég heim, þegar vorar,
)hað vermir huga minn,
að áttundi tekur enda
útlegðarveturinn.
Nú vii ég heim, þegar vorar,
6g veit að mín bíða þar:
örendar æskuvonir
Og íslenzku þúfurnar."
(Mig minnti nú reyndar að
)iað hefði staðið í ,.Skinfaxa'
f,5BÍitLskotans þúfurnar", en
kannski er það misminni?)
Ég varð glaður við er ég hitti
þennan fornvin, þegar ég fletti
upp nýútkominni ljóðabók.
Narna hlýtur að vera fleira gott!
hugsaði ég. Og það var orð
*að sönnu.
Ljóðabókin nefnist „Mold“ og
er eftir þjóðkunnan mann, er
getir hefir sér góðan orðstír á
öðru sviði, — sem mér hefur þó
alltaf fundizt skylt skáldskapn-
um. En vafalaust hefur hann
ort alla sína ævi, því svona góð
kvæði gerir enginn, nema sá, er
langa þjálfun hefur í bragasmíði.
Öll bera kvæðin vott um, að vel
og ku’nnáttusamlega hefur verið
öð þeim unnið. Þetta er ekkert
kák, eins og slik tómstundavinna
vill stundum verða, heldur list-
i'fea og fáguð Ijóð manns, sem
bæðí kann til verka og veit hvað
hann vill.
Enda þótt flest skáld landsins
séu af bændum komin, hafa
.býsna fá þeirra ort fyrir bænd-
ur. Hvorki skal gleymt Guð-
imundi á Sandi né Guðmundi
Xnga, en eigi að síður hefur mér
fiíndizt vanta góðskáldið, sem á
>i útíinavísu lyftir merki íslenzkra
bænda svo að um muni. Hér er
bað skáld loks komið í leitimar
— og hlustið þið nú bara á:
, .Lar.d ið helga“ heitir fyrsta
kvæði bókarinnar, vel gert og
íirassandi:
f,Ég er é leið til landsins helga,
«ra lengst í norðri bíður mín,
þ>ar sem að hvelið blánar breiðast
Og bjartast sól í heiði skín.
i*íg er á leið til landsins helga,
Or lengi starfs og trúar beið,
bar sem við skuldum öll að efna
vom ættardraum og skirnareið.
Vér dveljum ei við daga horfna,
vor dáð er sigur starfs og ráðs,
or notar sólfar nýrra morgna
oð nema gæði hafs og láðs.“
„Landið mitt“ er sterk og tíma-
toær hvöt til hugsandi æskulýðs.
— „Til þin“ er ástarljóð, heilt
og fagurt, sem að hlýleik og ein-
lægni minnir á beztu ástarkvæði
Páls Ólafssonar. — „Moldin bíð-
ur“, snoturt ljóð:
„En vinni ég henni verkaglaður,
*nér veitist bæði ró og trú,
l>á verð ég betri og meiri maður,
jjiíoldarþengiU og lífsins hjú.“
„Það sækir að mér,“ er hug-
vekja um það, sem ógert er í
þesau lítt numda landi; sömu-
íeiðis „Óplægðir akrar“:
,,Hér vinna ekki aðrir verkin,
vitið það, mey og sveinn,
ykkar er láð og lögur,
lyngtó og fjörusteinn.
Víð seljum ei neinum sáðland,
pæmd eða fiskímið,
þvx blasir við ljóst sem lögmál,
oð landnámið þolir ei bið.“
Já, þetta eru tónar, sem þuría
að ná ungum eyrum og syngjast
inn í uag hjörtu! — Þá er „Sól-
roð“ kvæði sem þolir dagsljósið:
„Hlöður og býli hækka,
hugtölc og vonir stækka.
garðar rísa í röðum,
rausn býr hjá lögðum tröðum.
Sitja bræður að borði.
bændur, í verki og orðí,
einn nýtur ahnars handa,
orka leysir hvern vanda.“
„Þung mun ei þorraraunin
þreki sem græðir hraunin"
stendur einnig skrifað þar.
„Akurgerðarmaðurinn" er at-
hyglisvert kvæði. — Stórfallegt
er ljóðið „Heiðaást“:
„Sólskin um landið nakið og nítt,
náttsólarlandið með ennið hvítt
og jökulbjarma um brúnir.
Sólskin um öræfi brunablá,
um blikandi vötn og hrjóstur grá,
sólskin um landið sem ást mína á
og örlaga minna rúnir.“
í „Skurðgröfusöng“ heyrist
sigurhrós framtíðarinnar. „Vest-
ur um ver“ snjallt kvæði til ís-
lendinga í Vesturheimi, vel gert
og af góðum skilningi. „Næsta
blaðið“ er enn hvöt til æskunn-
ar, — og „Jarðýtan“:
„Bóndans arfi í sæti situr,
sveifar leikur, stillir gír.
Nýjan boðskap Fróni flytur,
fellir í stuðla ævintýr.
Víkur úr götu kotakritur.
Klappar vöngum blærinn hlýr.
Tími starfsins vaidavitur
vakir í austri morgunskír.“ |
Skáldið getur líka brugðið
fyrir .sig tærri lýrik, er því býður
svo við að horfa:
„Um Karlsdrátt á Kili
kvöldsólin skín.
— Bezt man ég brotnu
barnagullin mín.“
Og hann getur brugðið sér yfir
í heimspekina, eins og í kvæðinu:
„Þar“, — sem er mjÖg gott og
athyglisvert.
En — góð og athyglisverð enx
nálega öll kvæðin í þessari bók.
Og nú er þetta orðið lengra en
ég lief lagt í vana minn að skrifa
um bækur. En þetta er óvenju-
legt kvæðakver, sem á eftir að
snerta við huga og hjörtum
margra hinna beztu íslendinga.
Hér er vit og karlmennska felld
í stuðla, skáldmál sem hressir og
gleður.
• tylania a %i**éhrH 1
i $
Frh. af bls. 1
samkv. ábendingu þeírra félaga
að veita styrk til flutnings á heyi
er um langar vegalengdir var að
ræða, s. s. allt norðan úr S-Þing-
eyjarsýslu til Suðurlandsund.ir-
lendis. Örfaði þetta mjög kaup á
heyi. Vegna niðurskurðrins í
Dalasýslu varð skyndilega til
sölu nokkurt heymagn þar vestra
sem ódýrara var að flytja en að
norðan. Styrkurinn nam allt að
2i kostnaðar við heyflutninginn
og miðaðist það við að flutt væri
á sem hagkvæmastan hátt. En
mióað við teksta vörubifreiða í
Reykjavík nam hann rúmum
helmiiigi. Geta ber þess að marg-
ir fluttu á sinum eigin bílum og
Ef oddviti og hreppsnefnd ósk-
ar þess, getur hreppurinn veriB
lántakandi og tekið lán í einu
lagi fyrir þá bændur innan
hreppsins, er sótt hafa um lán.
En til þess að svo megi verða,
þarf að vera fyrir hendi vafa-
laus samþykkt meiri hluta hreppa
nefndar.
í þeim hreppum, sem einstakif
bændur verða lántakendur hve?
fyrir sig mcð ábrygð hreppsins,
er hreppsnefndúm falið að skipta
lánsfé því, sem veitt er í hreppinn
og ákveða hvað kemur í hluS
hvers bónda (hvers lántakanda).
Er áríðandi að þeirri skiptingu
verði hraðað sem mest og Bún-
aðarbankanum send forroleg til-
Bændur, sem Veitt
í skéíum
24. ÞING Sambands bindindisfé-
laga í skólum var haldið í Kenn-
araskólanum dagana 3. og 4. des.
Þingið sátu 25 fulltrúar írá 6
sarr.bandsfélögum.
Árni Stefánsson, er verið hef-
ur formaður sambandsins síðast-
liðin 3 ár, baðst undan endur-!
kosningu. Var Valgeir Gestsson !
kosinn formaður í hans stað og
aðrir í stjórn: Jóhanna Kristjáns-1
dóttir; Ragnar Tómasson, Jón
Gunnlaugsson og Lilja Sævars. I
Meðal helztu ályktana þingsins
var:
24. þing Sambands bindindisfé-
laga í skólum heitir enn á íslenzkt
skólafólk, að sækja fram til auk-
ins heilbrigðis og þroska og vinna
að því af alefli, að eiturnautnum,
víni og tóbaki, verði útrýmt úr
landinu. Heitir þingið á kennara-
stéttina, að veita bindindismál-
unum fyllsta stuðning, bæði með
beinni fræðslu og með því að
stuðla að heilbrigðu félagslífi
nemenda.
Þingið flytur fræðslumála-
stiórninni þakkir fyrfrvelviid og
stuðning við sambandið.
ENGINN nýr vegur er talinn full-
gerður án vegvísis, til leiðbeining
ar ferðamönnum. En þeir ieggja
leið sína engu að siður um gamla
vegi, og þar hafa vegvísar sama
hlutverki að gegna, hvort heldur
ferðamaðurinn á þar leið um á
sólbjörtum sumardegi, eða í
kaldri vetrai'hríð.
Nokkrum dögum fyrir jólin var
ég staddur í Ogndal í Norður-
Þrændalögum. Þar stanzaði ég við
einn slíkan vegvísi. Ég er kunn-
ugur á þessum slóðum, en án efa
mun þessi vegvísir vekja athygli
margra ókunnugra. Þessi vegvísir
bendir þó ekki til vegar né stígs
gegn um skóginn, heldur á trjá-
rækt uppi í litlum skógarási, sem
er þó ekki sjaldgæf sjón á þessum
slóðum. En þá sögu, sem liggur
í orðunum er á vegvísinn eru
skráð, er ekki að finna á hverjum
vegamótum í Noregi. Þar stend-
ur: „Planta av Islendingar 1955“.
Þar sem ég stóð í frosti og fánn
komu við vegvísínn við Ogndals-
veginn, hvarflaði hugurinn til
baka, til sólar og sumars. Það var
dagana 10—23. júní s.I., sem ég
var hér stáddur meðal íslenzks
æskufóiks við gróðursetningu trjá
plantna. Ég ýki ekki, þótt ég segi,
að állir Norðmennirnir, sem
höfðu kynni af þessum íslenzka
æskumannahópi, dáðust mjög að
prúðmannlegri framkomu þeirra
og áttu með þeim ánægjulegar
samverustundir. Hvað vinnuna
snerti, er áreiðanlegt að hún var
vel cg samvizkusamlega unnin,
þrátt fyrir óhægar aðstæður til
gróðursetningar á þessum stað.
Trjáplönturnar, sem vinnufúsar
hendur hlúðu að með mosa og
lyngi fyrir nokkrum mánuðum,
liggja nú undir metersdjúpum
snjó.
Þegar ég sendi þessa kveðju frá
Noregi, er það ekki aðeins til þess,
að koma á framfæri myndir.ni af
vegvísinum við Ogndalsveginn.
Stærsta hátíð ársins er í nánd og
þess vegna vil ég nota tækifærið
til þess að óska öllu íslenzka skóg
ræktarfólkinu, sem kom til Nor-
egs í sumai’, gleðilegra jóla og
gæfuríks komandi árs.
Með kærri kveðju,
Knut Knutssön.
Hafnarfjörður
Reykjavík ...
Akranes
Dalasýsla
V estmannaey j ar
um lán lán kr.
49 331.000.0®
405 2.905.000.0®
470 4.274.500.0®
135 1.118.000.06
3 9.000.00
2 6.000.0®
159 770.000.00
1 5.000.00
150 989.000.00
178 806.000.00
58 137.000.00
111 330.000.0®
87 150.000.0®
9 50.000.00
.808 11.880.500.0»
Frh. af bls. 1
ir AUKIN ÁBYRGB
Sem fjármálaráðherra verður
McMillan atkvæðamesti ráða-
maður um fjármál Bretlands, en
verður nú að bera aukna ábyrgð
á fjármálastefnu Breta í innan-
landsmálum og gagnvart öðrum
þjóðum.
♦ ® • ® ® © © ® • « ® « ❖
o Morgun
• IV
• Morgu
BLAÐIЮ
• •
• MEB ©
NKAFFINU ®
hjálpuðust nágrannar oft að um
flutninginn. Auk þessa urðu
bændur að sjá sjálíir um hey-
bindinginn, en allt varð að vera
vélbundíð. Gefur auga leið að
þessi heykaup hafa verið nokkuð
kostnaðarsöm þegar tekið er til-
lit til þess að meðalverð á góðri
töðu mun vera um 120 kr. hest-
urinn. Alls er búið að greiða um
400 þúv kr. til flutninga á um
7000 hestum af heyi, en gert er
ráð fyrir að báðar þessar tölur
hækki noltkuð áður en lýkur.
BEBIB UM UPPIiÝSINGAR
OG LÁNBEIBNIR
Með bréfi dags. 15. nóv. var
oddvitum tilkynnt u.m að lánin
væru fáanleg og þeim gert að
safna lánbeiðnum. Jafnframt var
hreppsnefndum falið að gefa
sem gleggstar upplýsingar um
ástæður lánbeiðenda. Lánbeiðnir
áttu að hafa borizt fyrir 5. des„
en hafa verið að berast allt til
þessa, og enn hafa þær ekki bor-
izt úr öllum hreppum. Þetta hef-
ir að sjálfsögðu tafið nokkuð af-
greiðslu málsins, en þó er þess
yænzt að hægt verði að ljúka við
afgreiðslu þess fyrir áramót
Hafa þeir félagar nú ákveðið
lánin til hinna einstöku hreppa
og hefir landbúnaðarráðherra
fallizt á tillögur þeirra. Alls bár-
ust beiðnir um lán að upphæð 19
millj, króna.
SKORTUR Á VIBUNANDI
UPPLÝSINGUM
í bréfi dags. 19. des. til oddvit
anna segir að mikið skorti á að
viðunandi upplýsingar um hag
hinna einstöku lánbeiðenda hafi
I borizt. Ekki verður þetta þó látið
' tefja framgang málsins. Auk
þeirra Páls og Árna hefir Jónas
í G. Rafnar alþingismaður unnið
í nokkuð að undirbúningi úthlutun
arinnar í fjarveru Áma. Svo og
hefir framkvstj. Stéttarsambands
bænda, Sæmundur Friðriksson,
fylgst með úthlutun lánanna skv.
ósk sambandsins.
KIÖR og tilhögun
LÁNVEITINGANNA
í bréfinu til oddvitanna segir
svo um tilliögun lánveitingarinn-
ar og kjör þau sem þeim fylgja:
„Lánin verða veitt úr Bjarg-
ráðasjóði, en Búnaðarbanki ís-
lands mun annast alla afgreiðslu
þeirra. Lánin eru veitt til 6 ára.
Þau verða afborgunar og ren!tu-
laus fyrst árið, en greiðast síðan
á 5 árum með 5% vöxtum, og
jöfnum afborgunum.
kynning um skiptinguna.
Æskilegt er, að einn og samS,
aðili, t. d. oddviti, taki að sér
að ganga frá lántökum og undir-
rita lánsskjölin fyrir alla lántak«
endur í hverjum hreppi, og fá ti5
þess umboð allra lántakenda 0
hreppnum, mega þau umboð vera
á einu og sama umboðsskjali. TiJ
þess að flýta fyrir látum viB
eyðublað fyrir umboð til lántök®
fylgja bréfi þessu.“ ,
1
ÁBIRGB FORÐAGÆZLU-
MANNA 1
Þeir félagar sögðu, að mikffl
ábyrgð hvíldi á forðagæzlumönn-
um í hreppunum að sjá svo ui»
að rétt væri á vetur sett og a®
þessum bjargræðislánum værf
einvörðungu varið til fóðurbæti3»
kaupa, eins og til er ætlazt. —
Verður starf þeirra að sjálfsögð#
bæði umfangsmikið og erfitt, þvi!
vitað er, að velflestir bændur fi
óþurrkasvæðinu hafa sett Si
fram yfir það, sem þeir hafa áHB
fóður fyrir. En þessu er að sjálf-
sögðu fóðurbætiskaupunum ætl-
að bjarga. j
------------------- 1
Yeguriira ]
aS Reykjakradi ]
REYKJUM, 14. desember. Nýr
vegarspotti hefir verið Jagður uns
svo kallaðan Jónsteig í Mosfells-
sveit, sem bætir mjög samgönguc
einkum fyrir íbúa Reykjahverf-
isins. Vegur þessi styttir ekki a®
elns leiðina til Reykja, helduf
hefir hann einna mest gildi a®
vetrinum er snjóþyngsli erti.
Færð á Reykjavegi um Álafos*
spillist ætíð mjög fljótt strax og
eitthvað snjóar, til mikilla vand-
ræða einkum fvrir áætlunarbíl-
inn, svo og bifreið frá Reykja-
lundi, sem sér um aðdrætti þaí
og flutning á framleiðslu heimil-
isins til Reykjavíkur. Því miðui!
er og verður sennilega illfæri
um þennan veg í vetur, vegna
þess, að ekki hefir enn verið bor-
ið ofan í hann og er hann sv®
ósléttur að vafasamt er, hvorf
minni bílar komast þar um. Hefir
vegurinn frosið í þessu ástandi,
en vonast allir eftir því, að eitt-
hvað verði borið í hann nú,
meðan frost er, svo fara megi uiM
hann er Álafoss teppist, enda vafa
mál, hvort sé dýrara að halda
opnu við Álafoss einn vctur, eo
að bera ofan í þarna 1—2 daga
nú þegar. J. „