Morgunblaðið - 22.12.1955, Blaðsíða 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 22. des. 1955
ÍTtg.: ELf. Árvakur, Reykjavft.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarai.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigar.
Lesbók: Ámi Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjóm, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 króna eintakið.
Umferð og öryggi
IÖLLUM löndum skapar vax-
andi fjöldi ökutækja vanda-
mál, sem eru erfið viðureignar.
Á síðustu ámm hefur ökutækj-
um fjölgað með meiri hraða en
nokkru sinni fyrr. Vaxandi vel-
megun meðal þjóðanna skapar
stöðugt fleira og fleira fólki
möguleika til þess að eignast hin
eftirsóttu samgöngutæki. Virðist
sá tími ekki langt undan, jafnvel
hér á landi, að enginn þykist
geta verið án bifreiðar.
Bandaríkin eru mesta bifreiða-
land heimsins. Þar munu nú
vera 50—60 millj. bifreiða. Þar
eru það ekki aðeins sæmilega
efnum búnir menn, sem slík
tæki eiga, heldur svo að segja
hver einasti maður, hvar í stöðu
og stétt sem hann er. Þegar
koraið er að stórum verksmiðj-
um í Bandaríkjunum eru heil
stór landsvæði í nágrenni þeirra
þakin bifreiðum verkamann-
anna.
Við fslendingar höfum engar
jámbrautir eins og flestar aðrar
þjóðir. Bifreiðin er því eina sam-
göngutaeki okkar á landi. Sætir
það því engri furðu þótt sem
flestir vilji eignast þær. Þær eru
því í raun og veru engin lúxus-
tæki, enda þótt hægt sé að mis-
nota þessi samgöngutæki eins
og flest annað.
Skortur á umferðar-
menningu
Á hinum þröngu götum ís-
lenzkra kaupstaða og kauptúna
er aðstaðan vissulega ekki góð
fyrir stórfellda bifreiðaumferð.
Á það brestur líka mjög að al-
menningur hér á landi hafi til-
einkað sér þá umferðamenningu,
sem nauðsynleg er til þess að
sæmilega sé séð fyrir öryggi
vegfarandans, bæði þeirra, sem
í ökutækjunum eru og hinna,
lem eru á ferð fótgangandi.
Það er ekkert oflof um ís-
lenzka bifreiðastjóra þótt sagt
sé að þeir hafi orðið fljótari
til að skilja hlutverk sitt í um-
ferðinni en gangandi fólk. Vit-
anlega sýna margir bifreiða-
stjórar gáleysi og gera sér ekki
nægilega Ijósa þá miklu ábyrgð,
sem á þeim hvílir. Hitt er þó
miklu algengara að gangandi
fólkið á götunni þverbrjóti allar
umferðarreglur og komi fram af
einstæðu ábyrgðarleysi. Það er
rétt eins og margt fólk haldi að
það beri enga ábyrgð, hvorki á
sjálfu sér né öðrum, ef það að-
eins er fótgangandi. Stjórnend-
um ökutækjanna beri einum að
sýna varkámi og hafa vit fyrir
íótgangandi fólki.
Þetta er hinn mesti og
háskalegasti misskilningnr. í
umferðinni bera allir ábyrgð.
Sú skylda hvílir á hverjum
einasta manni að halda um-
ferðarreglur og gæta fyllstu
varúðar. Það er heimskulegt
og óréttmætt að skella ávallt
allri skuldinni á bifreiða-
stjórana, eins og fjöldi fólks
gerir ævinlega.
Úrræði til umbóta
Dómsmálaráðherra hefur fyrir
nokkm falið sérfróðum mönn-
um að endurskoða umferðalög-
gjöfina. Má gera ráð fyrir að
tiliögur þeirra veði lagðar fyrir
Alþingi síðar í Vetur. Er það
vissulega vel farið. Lögreglu-
stjórinn í Reykjavík hefur einn-
ig gert sérstakar ráðstafanir til
þess undanfarið að greiða fyrir
umferðinni og veita borgurunum
nauðsynlega aðstoð í þessum
efnum, á meðan mesti annatím-
inn stendur yfir nú fyrir hátíð-
arnar.
Vitanlega er það góðra gjalda
vert að opinberir aðilar geri sitt
til þess að fylgjast með nýung-
um í umferðarmálum og setji
nýjar reglur sem miðast við
þarfir hins nýja tíma.
En aðalatriðið er þó að al-
menningur í landinu hlíti
reglunum og temji sér varúð
i og ábyrgðartilfinningu gagn-
vart umferðinni. Hér verður
að skapast umferðarmenning,
eins og með öðrum siðmennt-
uðum þjóðum. Skóiarnir
verða að byrja á því að kenna
æsku sinni frumreglur um-
ferðarinnar. Hvert einasta
bam þarf að vita, hvað það
má gera og hvað það má ekki
gera. Það þarf að gera sér
ljóst að líf þess liggur við ef
bmgðið er út af réttum regl-
um.
5
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Furðuleg ásökun
í UMRÆÐUM á Alþingi um
daginn, réðust kommúnistar á
ríkisstjórnina og skömmuðu
hana fyrir að hafa ekki nú þeg-
ar tilbúnar tillögur, sem réðu
fram úr vanda sj ávarútvegsins.
S. 1. sunnudag kennir svo Tím-
inn Ólafi Thórs forsætis- og
sjávarútvegsmálaráðherra um að
tillögur um slík úrræði skuli
ekki þegar tilbúnar. Verður það
að teljast furðulegt að stuðnings-
blað ríkisstjórnarinnar skuli
beina slíkri ásökun til forsætis-
ráðherra.
Ölafur Thors dró upp greini-
lega mynd af málefnaafstöðunni
í þessum efnum í fyrrgreindum
umræðum á þingi. Hann kvað
Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna
segja að frystihúsin gætu greitt
50 aura fyrir fiskkílóið. Sam-
band ísl. samvinnufélaga hefði
hins vegar lýst því yfir fyrir
hönd sinna frystihúsa að þau
gætu borgað 43 aurum minna fyr-
ir fiskkílóið en frystihúsin í
Sölumiðstöðinni. Það þýðir að
þau geti borgað 7 aura fyrir kg.
Sjómenn’ krefðust hins vegar kr.
1,47 fyrir kg. í stað kr. 1,22, sem
nú er greitt.
Dæmið liti þá þannig út, að ef
fullnægja ætti kröfmn allra yrði
ríkið að borga 97 aura til kr.
1.40 með fiskkg. af slægðum fiski
með haus.
Ríkisstjórnin hefur óskað sem
gleggstra reikninga um rekstur
hraðfrystihúsanna til þess að fá
sem sannasta mynd af rekstrar-
afkomu þeirra. Hinn 14. desem-
ber höfðu henni þó aðeins borizt
reikningar frá 11 frystihúsum af
81, sem í landinu eru.
Þessi mál skulu ekki gerð hér
frekar að umtalsefni að sinni.
En vitanlesra getur enginn
láð ríkisstjórninnl þó hún
vilji fá sem gleggst yiirí t
yfir afkomu sjávarútvegsí.is
áður en hún gerir tillögur um
nýjar leiðL' til lausnar þeim
erfiðfeikum, sem vaxandi df '-
tíð og kapphlaup mii' kau]?-
gjalds og verðla s hei r leitt
yfir hann.
ALMAR skrifar:
JÓLASVIPUR
ÞEGAR JÓLIN nálgast er eins
og tilveran taki á sig nýjan
og fegurri svip. — Hvítan og
tignarlegan fjallahringinn um-
hverfis borgina okkar ber við
bláan og heiðan vetrarhimininn
og sjálf skrýðist borgín skínandi
skrúða ljósadýrðar í óteljanai
litbrigðum. Og græn og beinvax-
in grenitré, er áður stóðu þung-
búin í þéttum skógum norskra
fjalladala, brosa hér uppljómuð
við vegfarendanum frá götum og
torgum. — Og þannig er það
hvert sem litið er — allstaðar
ljós og litbrigði, bros og bjartur
svipur. — Einnig í útvarpinu
— Þar standa þessa dagana hin
grænu tré þjóðarinnar, skáld
hennar og listamenn, fyrir
framan hljóðnemann og láta ljós
sitt skína vítt út yfir byggðir
landsins. — Þeir lesa úr verk-
um sínum þýddum eða frum-
sömdum, eða láta aðra gera
það, og þjóðin hlustar — og hún
undrast og fagnar því hversu
rík hún er af andlegum verð-
mætum — þeim auði, sem hvorki
mölur né ryð fær grandað.
GÓÐAR BÆKUR
Margir þeirra bókakafla, sem
lesnir voru í útvarpið í vikunni
sem leið, voru skemmtilegir og
Jrá átvan
rpmu
í óíÉuótu uiLu
prýðilega ritaðir og vel til þess
‘ fallnir að vekja áhuga manna
| á þeim bókum, sem þeir voru
teknir úr. En ég hygg, að ekki
fari á milli mála, að athyglis-
verðast og skemmtilegast hafi
það verið, sem lesið var úr síð-
ara bindi æviminninga hins
mikla athafnamanns og braut-
ryðjanda í íslenzku atvinnulífi,
Thor Jensens, er Valtýr Stefáns-
son ritstjóri hefur skráð með
miklum ágætum, og ennfremur
kaflinn úr „Söngvum frá Suður-
eyjum” eftir Hermann Páls-
son.
EKKI ALLIR f
JÓLASKAPI
EN ÞRÁTT fyrir allan jólabrag-
iim þessa dagana og viðeigandi
bljúgt hugarfar, virðast ekki all-
ir vera í jafn mildu skapi. —
Guðmundur Jósafatsson bóndi í
Austurhlíð talaði um daginn og
veginn mánudaginn 12. þ. m. og
hellti sér í einörðu máli og með
töluverðum skaphita yfir atom-
skáldin okkar, og Jóhannes úr
Kötlum, og gaf bókmenntagagn-
rýninni olnbogaskot í leiðinni.
VeU andi óbripar:
Dægurlög —
gömul og ný.
T TTVARPSHLUSTANDI'’ er
„U ekki sérlega ánægður með
tónlistina, sem útvarpið býður
hlustendum sínum upp á. Þykir
honum tónlistin einkum litilfjör-
leg í miðdegisútvarpinu — og þó
öllu skárri eftir fréttalestur.
„Þar eru leikin eingöngu eld-
gömul dægurlög frá árunum
1930—35 — sennilega til minning-
ar um þá góðu, gömlu daga. Slík
lög eiga aðeins heima i þætti eins
og þeim, sem fluttur var s.l. laug-
ardag og er sérstaklega til þess
ætlaður að rifja upp gamlar
minningar.
Er það ekki markmið hvers
konar þjónustu að verða við
óskum viðskiptavinanna? Vilji
þeirra kemur ekki hvað sízt fram
í óskalagaþættinum, og minnist
ég þess ekki, að hlustendur hafi
óskað eftir að heyra þar gömul
dægurlög. Gera verður ráð fyrir
því, að útvarpinu áskotnist að
jafnaði ný dægurlög af hljómplöt-
um. Dægurlög — eins og nafnið
gefur til kynna — „ganga" að-
eins stuttan tíma, og er því full
ástæða til að leika fyrst og fremst
nýju dægurlögin — en láta okk-
ur ekki heyra þau að staðaldri
eftir 10—20 ár.
Ég lýk þessum línum með ósk
um, að breyting verði til batnað-
ar í þessu efni.“
„Viðskiptavinirnir“
eru margir.
EINHVERN tíma var komizt svo
að orði hér í dálknum við-
víkjandi gagnrýni á útvarpið, að
enginn gerir svo öllum líki.
Enginn vafi leikur á því, að
útvarpið reynir að gera viðskipta
vinum sínum til hæfis. En það er
hægara sagt en gert. Útvarpsnot-
endur eru samtals um 40 þús hér
á landi — og „viðskiptavinirnir"
alls mun fleiri, og gefur auga
leið, að erfitt er — ef ekki ókleift
að gera svo stórum hóp manna
til :eðs í öllu.
Ekki er hægt að láta það hjá
líða, ef minnzt er á Ríkisútvarpið
þessa dagana, að geta þeirrar
umfangsmiklu dagskrár, er flutt
var þrjú kvöld í röð. Var í mörgu
mjög vel til hennar vandað, og
blandað þar hæfilega saman léttu
og viðamiklu efni — og það er
sannarlega viðleitni til að gera
öllum hlustendum til geðs.
Happdrætti Skálatúns
KAUPSÝSLUMAÐUR" skrifar
„Þegar jólin fara í hönd, er
ætíð mikið um alls konar fjár-
safnanir, happdrætti o. þ. h. til
styrktar þeim, sem hjálparþurfi
eru. Er ekki nema gott til þess að
vita, að Reykvíkingar hafa jafn-
an brugðizt mjög vel við, þegar
þörf hefir verið á að rétta bág-
stöddum samborgurum hjálpar-
hönd. Af yfirstandandi fjársöfn
unum er það sérstaklega ein, sem
mig langar til að minna lesendm-
þína á, og er það Happdrætti
Skálatúnsheimilisins.
Þjóðhagslegt vandamál.
FÆSTIR munu vita, hvað Skála-
tún er, enda hefir verið harla
hljótt um stofnunina í þau fáu
ár, sem hún hefir starfað. En
Skálatúnsheimilið í Mosfellssveit
er hæli fyrir fávita börn. Með-
höndlun og hjúkrun fávita barna
er þjóðfélagslegt vandamál, sem
í raun og veru snertir alla lands-
menn, enda þótt tiltölulega fáir
foreldrar hafi orðið fyrir því ó-
láni að eisnast slík börn.
Skálatúns-
heimilinu er
ætlað að vera
samastaður
þessara bág-
stöddu barna.
Eru þar nú
eins mörg börn
og húsrými leyfir, og brýn nauð-
syn er á því, að húsakynni verði
stækkuð til að kleift verði að
veita fleiri börnum viðtöku —
svo mörg eru þau vandamál, sem
eru því samfara, að fávita börn
umgangist heilbrigð börn.
Full ástæða er til að sýna hjálp
semi þessum litlu börnum, sem
eru þess ekki umkomin að standa
á eigin fótum í lífsbaráttunni, og
munu alla ævi þurfa á aðhlynn-
ingu og umhyggju samborgara
sinna að halda.“
Merkið,
sem
klæðir
landið.

Var verulega hressandi að heyra
mál þessa gáfaða og dálítið orð-
hvata bónda og hygg ég að
margir hafi verið honum sam-
mála um flest er hann átaldi.
Nokkuð birti til eftir reiðl-
lestur Guðmundar, er Svava
Þorbjarnardóttir hóf upp sína
ágætu söngrödd og söng nokkur
lög eftir innlend og erlend tón-
skáld, með píanóundirleik Fritz
■ Weisshappels. — Hefur Svava
, einkar laglega rödd, er hún beit-
j ir af mikilli smekkvísi.
FJÖLHÆFUR
; LISTAMAÐUR
jí ÞÆTTINUM „Úr heimi mynd-
1 listarinnar", flutti Bjöi-n Th.
Bjömsson, listfræðingur, þennan
sama dag fróðlegt erindi og
prýðisvel samið um Guðmund
Thorsteinsson listmálara, —
Mugg, eins og hann var kailaður
meðal vina og aðdáenda. Sagði
Björn frá því að danskur kenn-
ari og listmálari við Listaháskól-
ann 1 Kaupmannahöfn, Risby
prófessor, ætti mikið safn aí
myndum eftir Mugg, er hann
hyggðist gefa íslenzka ríkinu, er
hér risi upp hæfileg listasafns-
bygging. Kvað Björn prófessor-
inn mikinn aðdáanda Guðmund-
ar og hefði hann búið til og
sent hingað legstein þann hinn
fagra úr mósaik er nú er á gröf
hins unga listamanns. — Björn
kvaðst telja Guðmund einn af
fjölhæfustu listamönnum þ.jóðar-
innar, enda hefði hann unnið i
fjölbreyttara efni en nokkur
annar — fengist við tréskurð, út-
saum, tréstungur, málað méð
vatnslitum og olíulitum og búið
til myndir úr pappírsklippingi
—, svo sem 7. daginn í Paradís,
sem væri frábært listaverk. —
Hefur Björn tekist á hendur að
skrifa mikla bók um Guðmund
Thorsteinsson og list hans. Munu
hinir mörgu vinir og aðdáendur
listamannsins fagna því og bíða
þeirrar bókar með eftirvænt-
ingu.
EKKI BATNAR SKAPIÐ
SKÚLI sagnfræðingur Þórðar-
son, flutti þriðjudaginn 13. þ. m.
þriðja erindi sitt um undanfara
heimsstyrjaldarinnar síðustu. —
Ræddi hann í þetta sinn um ráð-
stefnuna í Múnchen. Ekki hefur
skap sagnfræðingsins batnað frá
því áður, því ennþá heldur hann
uppteknum hætti, að hella sér
yfir Bandamenn (þ. e. sérstak-
lega Englendinga og Frakka)
með fúkyrðum. Fá þeir hjá hon-
um síst betri útreið en sjálfur
höfuðpaurinn Hitler og hyzki
hans. — Finnst mörgum þetta
undarleg vinnubrögð og spyrja
hvað valda muni.
ATHYGLISVERT SKÁLD
FÖSTUDAGINN 16. þ. m. las
Þorgeir Sveinbjarnarson úr ný-
útkominni ljóðabók sinni „Vísur
Bergþóru". Þorgeir er maður á
miðjum aldri og hefur ekki gefíð
út ljóð eftír sig fyrr en nú. Er
skemmst frá því að segja, að
„Vísur Bergþóru" er athyglis-
verður bókmenntaviðburður. —
Kvæðin þau eru hvert öðru ljúf-
ara, tær og fáguð lyrik, og
áhrifamikil, svo innileg sem hún
er og yfirlætislaus.
Höfundurinn fer nýar leiðic
um form og rím, eins konar bil
beggja milli atomljóðsins og hina
hefðbundna ljóðforms, en gætir
þessi réttilega að bregða hvergl
út af hinu gamla og góða lög-
máli hrynjandi og hljóms í is-
lenzkri ljóðagerð. — Þorgeir las.
allmörg kvæði úr bók sinni, öll
prýðileg, en þó ekki betri en
mörg önnur, sem þar er að finna.
Af kvæðunum, sem hann las,
eru minnisstæðust í svipinn
Lækjarspalt og Ofan í milli, —
hvorttveggja aíbragðs kvæði, þar
sem djúphyggja hins reynda
manns býr að baki léttri og ljóð-
rænni fegurð. —
Framh. á bis. 12