Morgunblaðið - 30.05.1956, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 30. uiaí 1950
MORCUTSBLÁÐIÐ
9
Allmikið eirðarleysi er nú á Arabíuskaga. Virðist óróinn fylgja
olíunni eins og áður var kringum gullnámurnar. Saud konungur
Saudi Arabiu, sem mest hefur grætt á Olíuvinnslu gerir allt sem
hann getur til að takmarka áhrif Breta á skaganum.
s Siá roðann í austri: s
1 s
Kverkatakið á Póllandi
Á ÞESSOM stað í blaðinu hefur
verið sagt frá þvi i örfáum orð-
um, hvernig kommúnistar kom-
ust til valda í Rússlandi árið 1917
í samsteypustjórn með öðrum
flokki, sem þeir síðan sviku.
Sama leikinn hafa þeir siðan
leikið annarsstaðar, í hvert sinn
sem þeir sáu sér færi á því.
Þeir hafa nú um árabil ráðið
lögum og lofum í sex leppríkj-
um í austanverðri Mið-Evrópu
og á Balkanskaga og raunar á
sjöunda staðnum, ef Austur-
Þýzkaland er talið með. f öllum
þessum ríkjum, nema einu, voru
þeir fylgislausir að kalla. Ond-
antekningin var Tékkóslóvakía,
<£-----------
Arabar hyggjast innlima Aden
í Yemen með aðstoð Sovétríkjanna
BRETAR stríða í ströngu þessa
dagana — stöðugar óeirðir
geisa á Kýpur, samningaumleit-
anir um framtíð Singapores fóru
út um þúfur, og svo er að sjá
sem blikur dragi upp á himin-
inn yfir einni brezku putanýlend-
unni enn. .Arabar ásælast nú'
verndarríkið Aden, sem er á
suðvesturhorni Arabíuskagans.
ARABAR VILJA INNLIMA
ADEN í YEMEN.
Aden er eit* heitasta og þurrasta
sv?eði jarðarinnar. Þar rignir svo
að segja a!drei, og landsvæðið er
gróðursnautt. Aðalbækistöð Breta
er í borginni Aden, og þar er
höfn og virki, krúnunýlendan
Aden nær yfir 20 ferkm svæði
og þar búa 100 þús manns. Norð-
austur af krúnunýlendunni er-
verndarríkið Aden, eyðimerkur-
og fjallahérað, þar sem fáeinir,
blásnauðir hirðingjaflokkar eru
búsettir. Þetta svæði hefir ekki
einu sinni verið kortlagt. Vestan
við verndarríkið liggur Araba-
ríkið Yemen, og þar hafa Arab-
ar hreiðrað um sig og með stuðn-
ingi Arababandalagsins hafið
„sókn“ fyrir innlimun Adens í
Yemen.
Landamærin milli Adens og
Yemen hafa aldrei verið viður-
kennd, segja Yemenbúar. Þjóð-
erniskennd Araba og Múhameðs-
trúin geta ekki sætt sig við, að
hinir ami'i* j *>úar Aden séu
undir y(V. tm . . erlends ríkis.
* VATNSSKORTOR —
HoFOÐVANDAMÁL.
Yemen hefir ekki bolmagn til
að ráðast á krúnunýlenduna, sem
er eitt sterkasta virki Breta. En
Bretar eru í einu tilliti í veikri
aðstöðu. Eins og áður er sagt
er loftslagið mjög þurrt og erfitt
um . vatn. Bretar hafa látið
höggva íi klettana í fjöllunum
og látið leiða vatnið þaðan. Þessi
vatnsleiðsla liggur gegnum Aden-
verndarríkið. Ef takazt mætti að
eyðileggja þessa leiðslu, væru í-
búar Adens illa settir.
Það má samt ganga út frá því
sem vísu, að Bretar láta ekki
krúnunýlenduna af hendi, fyr en
í fulla hnefana. Það mundi veikja
mjög aðstöðu þeirra í Mið-Aust-
urlöndum, þar að auki er virk-
ið mjög mikilvægt vegna skipa-
ferða um Indverska hafið, Pers-
neska flóann og Rauða hafið, og
eftir árekstrana í sambandi við
ensk-írönsku olíuféiögin í íran
var reist í Aden geisistór olíu-
vinnslustöð fyrir sem nemur
2,000 milj. ísl. kr. Þar starfa um
1500 manns, og slíkt fyrirtæki er
ekki hægt að láta ganga sér úr
greipum umyrðalaust. Einnig
hafa Bretar endurbætt flugvöll-
inn í Áden, svo að mikil eign er
nú í honum.
-Á ARABAR HAFA SOVÉT-
RÍKIN AÐ BAKHJARLI.
Er brezki varanýlendumála-
ráðherrann Lloyd lávarður kom
fyrir skömmu síðan til Aden,
tóku Arabar á móti honum með
miklum kröfugöngum. Skömmu
síðar héldu um 3000 Bedúína-
herrnenn frá Y;-men og Saudi-
Arabíu inn í verndarríkið Aden.
Ekki er talinn nokkur vafi á því,
að Arabar hefðu ekki hafizt
handa af þessari djörfung, ef
þeir ættu ekki hauk í horni ein-
hvers staðar — og beinist 1 þessu
efni athygli manna fyrst og
fremst að Sovétríkjunum. Þeim
væri mikill hagur í því, að Arab-
ar hæfu stjórnmálalega og hern-
aðarlega sókn gegn þessari brezku
nýlendu sem er einn mikilvæg-
asti tengiliðurinn milli Atlants-
hafsbandalagsins og Suðaustur-
Asíubandalagsins.
Fyrir rúmri viku tóku brezkir
hermenn 150 Araba til fanga.
Voru Arabarnir að flytja vopn
og skotfæri í mikilli vöruflutn-
ingalest yfir A1 Khalieyðimörk-
ina, sem liggur á mörkum Aden
og Saudi-Arabíu. Allt benti til
þess, að vopnin væru ætluð
Bedúínahermönnunum, sem hafa
hreiðrað um sig í vesturhluta
verndarríkisins skammt fyrir
sunnan mörk Yemens, Saudi-
Arabíu og Aden. Bedúínaher-
mennirnir eru ekki vel vopnum
búnir. Brezkir hermenn hafa nú
verið sendir á vettvang gegn
Bedúínunum, sem hafa hreiðrað
um sig í fjöllunum, svo að erfitt
er að ráða niðurlögum þeirra úr
lofti.
★ YEMEN VILL GERA
VOPNASAMNINGA VIÐ
TÉKKA.
Það er táknrænt, að krónprins-
inn í Yemen, Moliamed el Badr,
fer nú í fjögra vikna ferðalag
til Sovétríkjanna, og Yemen
hefir farið fram á vopnasölusamn
ing við Tékkóslóvakíu. Þess má
einnig vænta, að Rússar komi
sér bráðlega upp sendiráði í
höfuðborg Yemen, Taiz. Augljóst
er því, að Bretar eiga ekki að-
eins arabiskum þjóðernissinnum
að mæta heldur einnig sovézkum
stjórnarerindrekum og tékkn-
eskum vopnasölum. Allt kapp
verður lagt á það að hrekja
Breta frá Aden, og vegna þess
hversu mikilvægur tengiliður
Aden er milli NATO og SEATO,
geta Bretar vænzt þess, að Aden-
deilan verður enn víðtækari og
óviðráðanlegri en Kýpurmálið og
ósamkomulagið um Singapore.
Aden er mikil hafnarborg, það-
na hefir t.d. löngum verið flutt
meginið af arabisku kaffi, og olíu-
útflutningurinn er þó mikilvæg-
astur — einkum ef til alvarlegra
átaka kæmi milli hins austræna
og vestræna heims. Það væri því
ekki amalcgt fyrir Ráðstjórnina,
að Arabar hefðu þar tögl og
hagldir — með forsjá Sovétríkj-
anna.
þar sem þeim hafði í tiltölulega
frjálsum kosningum tekizt að
verða stærsti þingflokkurinn. En
þar hafði fylgið hrunið af þeim,
áður en þeir gerðu byltinguna
snemma árs 1948.
Hvernig fóru þeir að því að
ná völdunum í öllum þessum
löndum án blóðugra borgara-
styrjalda, ef þeir voru svo fylgi-
snauðir?
Það er ljót saga af lævísi og
svikum, fölskum flokksmerkjum
og ofbeldi. En það er saga, sem
ekki má gleymast. Og það sem
við íslendingar þurfum sérstak-
lega að taka eftir, er hið marg-
endurtekna bragð að ginna aðra
flokka til samvinnu við sig, sjúga
úr þeim merginn og kasta hræj-
unum siðan á sorphauginn.
★ ★ ★
Lítum í dag á örlög P ó 1 -
1 a n d s .
Hin löglega ríkisstjórn Pól-
lands sat í London í siðasta ó-
friði. Hún fann ekki náð fyrir
augum valdamannanna í Moskvu,
sem vildu hafa ráð landsins í
hendi sér, er þeir hefðu rekið
Þjóðverja á brott. Þeir söfnuðu
því saman hóp af kommúnist-
um og attan-í-ossum, sem þeir
af napurri hugkvæmni kölluðu
„þjóðfrelsisnefndin“. Það hét svo,
að að þessarri nefnd stæðu fjór-
ir flokkar: kommúnistar, sósial-
istar, lýðræðisflokkurinn og
bændaflokkurinn. Allir sigldu
þeir undir fölsku flaggi, nema
kommúnistaflokkurinn.
Þessi „sósíalistaflokkur" átti
ekkert skylt við pólska sósíalista-
flokkinn. Það var hópur af lianni-
bölum, allsendis óþekktum, und-
ir „forustu" Osobka-Moravski,
dulu, sem siðar fékk um tima
að kalla sig forsætisráðherra.
„Lýðræðisflokkurinn" var ekki
annað en punt, samansett í
Moskvu til þess að svo liti út í
augum ókunnugra, sem „Þjóð-
frelsisnefndin" hefði fylgi meðal
stjórnar í júní 1945. Ekki var það
urinn átti ekki heldur neitt skylt
við þennan nýja „bændaflokk",
sem var samtiningur af óþekkt-
um og áhrifalausum mönnum.
Það voru þessir menn, sem
voru hin svonefnda Lublinstjórn
í ófriðarlokin. Þeir voru ger-
sneyddir öllu fylgi í landinu. þar
sem Rússar eru hataðir og þó enn
meir fyrirlitnir frá fornu fari.
Pólverjar vissu ósköp vel, hver
hafði látið myrða pólsku liðsfor-
ingjana í Katyn-skóginum, þótt
Kristinn Andrésson þykist ekki
hafa frétt um það fyrr en á flokks
þinginu i vetur og Þórbergur sé
sjálfsagt enn í vafa. Þeir vissu
einnig, hverjir það voru, sem
þóttust vera að frelsa þá úr ánauð
og stálu í leiðinni hálfu landi
þeirra. íbúar Warszawa höfðu
horft á óvígan rússneskan her
bíða aðgerðarlausan á auetur-
bökkum Weichselfljótsins, meðan
þcir börðust upp á líf og dauða
við Þjóðverja, voru strádrepnir
sjálfir og borgin brennd.
★ ★ ★
Vesturveldin kröfðust þess, að
mynduð yrði raunveruleg sam-
steypustjórn allra flokka í Pól-
landi, en urðu náttúrlega að taka
tillit til þess, að landið var her-
setið af Rússum. Þetta leiddi til
myndunar nýrrar bráðabirgða-
stjórnar í júní 1945. Ekki var það
þó nema einn þeirra flokka, sem
að pólsku stjórninni í London
höfðu staðið, sem gekk til þess-
arrar samvinnu. Það var bænda-
flokkurinn, flokkur Mikolajczyks
sem gerðist landbúnaðarráðherra
og vara-forseti ríkisstjórnarinn-
ar. Fyrst átti að fá Mikolajczyk
til þess að sameina flokk sinn
leppflokknum nýja, en það tókst
ekki. Þá hófst neðanjarðarstarf-
semin. Nokkrum rottum var kom
ið í flokk hans, og brátt stofnaður
þriðji bændaflokkurinn, sem tek-
izt hafði að kljúfa frá hinum rétta
bændaflokki.
Einnig var um sama leyti
stofnaður „kristilegi verkamanna
fIokkurinn“, og voru máttarstoð-
ir hans nokkrir kaþólskir menn,
sem í svipinn héldu, að unnt
væri að vinna með kommúnist-
um. En Pólverjar cru allra manna
kaþólskastir. Þessi flokkur hafði
aldrei mikið fylgi, og vitanlega
höfðu kommúnistar sent þangað
laumupúka sína. Flokksforing-
inn, Popiel, leysti flokkinn uþp
árið 1946, með þeim rökum, að
kúgun kommúnista gerði honum
ómögulegt að starfa. Þetta hent-
aði þó ekki kommúnistum í bili,
og fengu þeir einn af sínum
mönnum, Widy-WirskV til að
endurvekja hann þegar í stað sem
leppflokk.
Rússar höfðu lofað Vesturveld-
unum frjálsum kosningum í Pól-
landi. Frjálsar kosningar komu
aldrei, en það scm kallað var
kosningar fór fram í jamiar 1947.
Þrátt fyrir fádæma kosninga-kúg
un, sem kommúnistar eru meist-
arar í að framkvæma, voru aldrei
birtar sannar fregnir af úrslit-
unum. Yfirgnæfandi meirihluti
þjóðarinnar fylgdi Mikolajczyk,
en liann og flokkur hans misstu
nú öll völd og hann varð að
flýja land liuldu höfði nokkrum
mánuðum síðar. Skipuð var ný og
þæg stjórn fyrir bændaflokkinn,
eftir að bækistöðvar hans höfðu
verið teknar með vopnavaldi, og
hann skömmu síðar látinn sam-
cinast leppflokkunum tveimur,
sem stofnaðir höfðu verið til höf-
uðs lionum.
★ ★ ★
Pólski sósíalistaflokkurinn var
ekki leyfður í landinu. En meðan
þessu fór fram, sem frá hefir
verið skýrt gerði mikill hluti raun
verulegra sósíalista kommúnist-
um þann grikk að ganga í lepp-
flokkinn, svo að hann varð miklu
öflugri og traustari en til var
ætlazt. Voru því góð ráð dýr, og
í maí-mánuði 1947 heimtuðu
kommúnistar samruna beggja
flokka. „Foringjarnir" voru ekki
erfiðir viðfangs um þetta fremur
en annað, en almennir flokks-
menn strevttust á móti, þótt þeir
ættu í vök að verjast. Því var
ákveðið að láta lireinsun fara
fram í flokknum í júnímánuði,
og fjöldi hinna „liægri-sinnúðu“
flokksmanna var hnepptur í varð
hald. Þetta ætlaði samt ekki að
nægja, og það var ekki fyrr en
í desember, að nægilega margir
höfðu verið reknir úr flokknum,
til þess að hann leyfði kommún-
istum að gleypa sig.
Þar mcð voru síðustu leyfar
frjálsrar flokksstarfsemi horfnar
í Póllandi.
★ ★ ★
Þeir tveir foringjar, sem
reyndu að hefja merkið gegn al-
ræði kommúnista í samstarfinu,
Mikolajczyk og Popiel, eru báð-
ir landflótta. En hvað hefir orð-
ið af leppunum, sem lctu komm-
únista nota sig til illverka.nna?
Osobka-Morawski var varpað
fyrir borð árið 1947;rekinn úr
flokknum 1948 og siðan fluttur í
svartholið. — Rzymowski, einn
af foringjum hins svonefrida „lýð
ræðisflokks'* og utaniíkisráð-
herra um tíma, féll fyiir borð
1947 og cr dauður. Dr. Litwin,
leiðtogi í hinum falsaða „bænda-
fIokki“ og heilbrigðismálaráð-
herra var látinn fara 1947. Widy-
Wirski, sem „endurvakti“ kristi-
lega verkamannaflokkinn var
orðinn saddur metorða 1947 og
„sagði af sér“ vegtyllum, að kall-
að var. Stanczyk, „sósíalisti“,
sem var félagsmálaráðherra í
fyrstu, en ýtt úr því starfi í ann-
að miklu ómerkilegra þegar árið
1946 og dó þar. Rola-Zymierski,
marskálkur af Póllandi og varnar
málaráðherra var rekinn úr starf
inu árið 1949, og i stað hans skip-
aður Rokossovski marskálkur í
her Sovétríkjanna. (Leppur
nægði ekki, þurfti kúsk frá
Sovétríkjunum sjálfum). Árið
1951 var Rola-Zymierski hneppt-
ur i fangelsi.
Og þetta eru aðeins nokkrir af
helztu hannibölunum. — Fjöldi
miinni spámannanna, sem lilutu
svipuð örlög, er legíó.
U tankjörstaða-
kosning er hafin
Hafið sansband við kosningaskrifsfofur
f/okksins
UTANK.IÖRSTADAKOSNING hófst í gær, þriðjudag. f Reykja-
vík fer kosniiigin fram í Melaskólanum frá kl. 10—12, 2—6
©g 8—10 alla daga nema sunnudaga, en þá er ltosið frá kl. 2_6.
Annars staðar á iandinn er hægt að kjósa hjá bæjarfógetum og
lireppstjórum.
Eilendis fer ko^-» y i>»io hjá islenzkum scndiráðum og ræðis-
mönnum íslands, sem t*Ia íslenzku og eru af íslenzku bergi
brotnir.
Kosningaskrifstofa ‘íjiifstæðisflokksins er í Vonarstræti 4, III.
hæð, opin 10—10 vitka daga og 1—7 á sunnudögum, símar 7574
og 81860.
Skrifstofan veitir stuðningsmönnum flokkslns allar upplýslngar
eg fyrirgreiðslu í sambandi við utankjörstaða atkvæðagreiðslu og
kjörskrá.
Sjálfstæðisfólk er hvatt til að gefa skrifstofunni upplýsingar
um kjósendur flokksins, sem dveljast fjarri heimilum sínum á
kjördag.
Athygll skal vakin á þvi, að kærufrestur vegna kjörskrár er
útrunninn 3. júní n.k... og ættu menn að athuga fyrir þann tíma
livort nöfii þeirra eru á kjörskránni.