Morgunblaðið - 31.07.1956, Page 8

8
M O R C U /V B I/4 Ð I fí
T>riðjudagur 31. .‘i'i’ ’056
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjóri: Tfaltýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingpr og afgre,ðs]a: Aðalstræti 6. Sími 1600
Áskriftargjald kr. 25,00 á mánuði innanlands.
I lausasölu kr. 1,50 eintakið
Erlend blaðaummæli
og íslenzk stjórnmál
ÞEGAR Atlantshafsbandalagið
var stofnað hefir enginn
látið sér detta í hug, að það
kæmi fyrir, að í aðildarríki yrði
mynduð alþýðustjórn með þátt-
töku lcommúnista." Þannig skrif-
ar þýzka blaðið „Badische Zeit-
ung“, þann 24. júlí sl. Þetta er
aðeins einstök rödd en svipaða
undrun hafa fjöldamörg erlend
blöð og útvarpsstöðvar látið í
ljós um allan heim. Það veldur
erlendum þjóðum hinum mestu
heilabrotum, hvernig það getur
hafa gerzt að slík ,,alþýðustjórn“
var mynduð hér á íslandi og
avernig ríki, með slíka stjórn,
getur átt samleið með vestræn-
um þjóðum innan Atlantshafs-
oandalagsins.
Erlend blöð leggja mikla á-
nerzlu á þýðingu íslands fyrir
vestrænar varnir og hin nýja af-
staða íslands hefir valdið miklum
áhyggjum í þeim löndum, sem
taka þátt í þessum vörnum og
byggja vonir sínar um frið á
samheldni og einbeittum varnar-
vilja rikjanna vestan járntjalds.
íslendingar gera sér vita-
skuld ljóst, að stjórnmál þeirra
meira umtöluð
E.
menn og ritstjórar, sem margir
hafa hingað komið, sem skrifa j var
það sem um okkur stendur í
dálkum blaðanna.
Hverjum er um að
kenna?
Það er því í meira lagi barna-
legt, svo ekki sé sterkara að
orði kveðið, þegar blöð núver-
andi ríkisstjórnar eru að saka
Sjálfstæðismenn um að þeir eigi
sök á gagnrýni, sem íslenzk
stjórnmál verði nú fyrir erlend-
is. —
Það eiga engir aðrir sök á
þeirri gagnrýni, þeim ótta og
þeirri undrun, sem kemur
fram í vestrænum blöðum í
okkar garð en stjórnarflokk-
arnir sjálfir. Það er þeirra
eigin framkoma og þeirra eig-
in orð, sem liggja þarna til
grundvallar.
Sjálfstæðismenn eiga enga sök
á því þó erlend blöð láti í Ijós
efasemdir um það hve heilir og
einlægir þátttakendur við getum
verið í vestrænum samtökum, eft
ir að kommúnistar hafa fengið
hér lykilaðstöðu í stjórnmálum.
Sjálfstæðismenn hér á íslar.di
eru nu meira en j eiga enga sök á því þótt erlend
nokkru sinni fyrr. Við það geta j blöð birti greinar um, að í höf-
þeir ekki ráðið. Það er óhjá-
kvæmileg afleiðing atburða,
sem her hafa þegar gerzt. Það
er því í meira lagi barnalegt,
þegar blöð eins og „Tíminn“ og
„Alþýðub!aðið“ kveina og
kvarta út af erlendum blaða-
ummælum. Þessi blöð verða að
sætta sig við, að erlendir blaða
menn, sem margir hverjir hafa
verið nýlega hér á landi, skrifi
um íslenzk mál út frá sjónar-
miði, sem er annað cn það, sem
„Tímanum" og „Alþýðublað-
inu“ fellur í geð.
Erlendir blaðamenn
og ísland
Blöð hinnar nýju ríkisstjórnar
hafa undanfarið skrifað þannig
irm erlend blaðaummæli, að
svo er að sjá sem þau ætli, að
Sjálfstæðisflokkurinn stjórni
álitinu í heimsblöðunum. Það séu
. Sjálfstæðismenn sem sendi blöð-
unum símskeyti um hvað þau
eigi að segja.
Þvílíkt og annað eins er slík
fásinna að naumast er orðum
að því eyðandi. Það vita allir
að hingað til lands hafa komið
tugir erlendra blaðamanna á
tímabilinu frá því um miðjan
júní, þegar kosningabardaginn
stóð sem hæst og til þessa j
dags. Þessir blaðamenn hafaj
kynnt sér, eftir því sem þeir
höfðu aðstæður til, það sem
hér var að gerast og stjórn-
málaástandið hér í heild. Þess-
ir rnenn skrifa síðan fréttir
íyrir blöð sín og almennar
greinar um ísland og þó þeir
scu farnir af landinu, sjá þeir
um túlkun þeirra staðreynda,
sem héðan berast í símskeyt-
um, blaðagrcimim og öðru
Það cru þessir menn, sem
stjórna því hvað urn ísland og
málefr.i þess er sagt í erlendum
stórblöðurn austan haís og vest-
aa. Það er algcr ofrausn við
SjálÍ3tæðisflokkinn að halda
því íram, að hann stjórni al-
menningsálitinu í heiminum!
Það eru hinir erlendu blaða-
uðstöðvum NATO séu uppi hug
leiðingar um það hvort leyndar-
málum, sem rædd séu í „innsta
hring“ stoínunarinnar, sé borgið
í höndum eins af þátttakendun-
um, sem hefur kommúnista í
stjórnarráðum sínum. Sjálfstæð-
ismenn geta ekki að því gert, þó
sum norræn blöð láti í ljós að
varnarleysi íslands sé þeim
hættulegt og okkur beri einnig
að líta á hag heildarinnar en ekki
eingöngu á sjálfa okkur. Sjálf-
stæðismenn hafa sízt af öllu lagt
erlendum blaðamönnum, útvarps
stöðvum og stjórnmálamönnum
orð í munn þegar þessir aðilar
hafa látið í ljós undrun út af því,
að íslendingar reki fyrstir fleyg
í vestræn samtök og vitni í því
sambandi til stefnubreytingar í
alþjóðamálum, sem talin er frem-
ur draumur en veruleiki, enn sem
komið er.
Þetta eru aðeins dæmi, en
stjórnarflokkarnir, sem nú
ráða, geta kennt sér um allt
það, sem þeim fellur illa að
sagt er um mál okkar erlendis,
að svo miklu leyti, sem það
byggist á því, sem gerzt hefir
nú í íslenzkum utanríkismál-
um.
ITT af fullkomnustu
hafskipum nútímans, Andrea
Doria, er sokkið í „myrkan mar."
Hún var búin öllum fullkomn-
ustu öryggstækjum nútímans, en
þrátt fyrir allt seig hún í hafið
skammt undan landi í blæjalogni.
Andrea Doria var rúmlega 500
milljóna íslenzkra króna virði —
og ekki er ólíklegt að menn varpi
fram þeirri spurningu: — hver
greiðir tapið? — „Auðvitað er
það Lloyd’s" verður svarið, enda
er það hárrétt. Lloyd’s borgar
„brúsann", því að Andrea Doria
eins og flest önnur skip,
sem kljúfa úthafsöldurnar,
tryggð hjá hinu víðfræga trygg-
ingafélagi Lloyd’s í London.
tr
^4 13 . ölJ uoru, scefönn
týCýCýÉ J^ijrir ójótjóni
ocj ójórcen in cjjutn
Fií
XMM hundruð milljón-
ir er alls ekki svo lítið fé, og það
vekur ef til vill undrun okkar,
að eitt fyrirtæki geti lagt slíka
fjárhæð fram, án þess að efna-
hagsgrundvöllur þess riði. En
engin hætta er á slíku hjá
Lloyd’s, því að þar eru þeir menn
að störfum, sem vita hvað þeir
eru að gera. Eigendur fyrirtækis-
ins eru nú orðnir 1400, og eru
tryggingafélag, en þau voru þá
ekki enn orðin mjög algeng. —
Lloyd gamli hafði engan áhuga á
slíku fyrirtæki, en þar sem kaup-
sýslumennirnir voru þaulsætnir
á kránni, leyfði hann þeim að
skrá heimilisfang hins nýja fé-
lags á krána sína. Og innan
skamms var Lloyd’s, Lombard-
götu orðið þekkt tryggingafyrir-
tæki, ekki einungis í Englandi —
heldur og utan þess.
Þi
ETTA nyja trygginga-
fyrirtæki hafði þegar mikla þýð-
ir.gu fyrir England. í sjóstríðinu,
sem Englendingar háðu við
Frakka og Hollendinga, hjálpaði
Andrea i>e:ia, 500 milljónir króna, sekkur í hafið.
I það Englandi mikið — og í Napo-
þeir allir meðal ríkustu manna í leonsstyrjöldunum var sagt að
heimi. Enginn fær að gerast eig- félagið hefði bókstaflegá bjargað
andi, án þess að geta lagt fram skipaflota Englendinga. Stöðugt
geysifjárhæðir — og einnig fylg- voru kvíarnar færðar út, og ekki
ir sú skuldbinding, að viðkom- leið á löngu, þar til kaupsýslu-
andi láti hvern einasta eyri sinn mennirnir urðu að segja skilið
ganga til félagsins, ef þörf kref- við Lloyd gamla í Lombard-götu,
ur. og fluttu þeir þá aðsetur sitt í
höll við Leadenhall-götu í Lon-
N það má segja, að don- Nefndu þeir fyrirtæki sitt
tryggingafélag þetta, sem nú hef- samt UPP íra Því Lloyd’s — eftir
ur aflað sér óbifandi trausts allra ’ Samla veitingamanninum, sem
skipaeigenda — hvar í heimin- hafði skotlð skjolshusi yfir fe-
um sem er — hafi í upphafi ekki Jagssíarfsemina, er hun var a
verið sérstaklega virðuleg stofn- hyrjunarstigi.
un. Það var stofnsett á 17. öld af
nokkrum sæmilega efnuðum
Lundúna-kaupsýslumönnum, sem
höfðu það fyrir vana að safnast IRNIR,
legir, og vart hæfir til miililanda-
siglinga að dómi nútímasjómanns
ins. Þau voru þess vegna mörg
— skipin, sem létu úr höfn, en
komu aldrei aftur. Við þetta bætt
ist einnig, að sjóraeningjar voru
þá á hverju strái — og siglingar
ekki hvað sízt varhugaverðar
þeirra vegna. Áhætta trygginga-
félagsins var því mikil, og ið-
gjöldin þess vegna há. Sakir
þessa voru þeir margir, sem
heldur vildu tefla á tvær hættur
en tryggja skip sín, og skipa-
tryggingar urðu aldrei mjög al-
mernar.
E:
E.
K.
AUPSÝSLUMENN-
sem stóðu að Lloyd’s,
saman á krá einni við Lombard- [ voru ekki brautryðjendur á sviði
götu í London. Veitingahússeig- tryggingamála. Þegar á 13. öld
andinn hét Edward Lloyd, og, var stofnað tryggingafélag suður
sinnti hann gestum sínum af mik- á Spáni. En þá voru aðrir tímar,
illi alúð. Eitt sinn kom einn og sæfarar gátu ekki stuðzt við
! alls konar mælitæki o{
fyrir utan það, að
voru fremur ósjá-
sýslumannanna fram með þá til- útfcúnað —
iögu, að þeir stofnuðu skipa-' farkostirnir
N tímarnir breyttust
og skipatryggingar eru í dag
ur.dirstaða siglinga okkar. Þær
hafa átt einna drýgstan þátt í
því, að siglingamálin eru komin
í það horf, sem nú er. Hjá Lloyd’s
í London geta menn fengið að
vita, hvar svo að segja öll haf-
skip heims eru stödd á hverjum
tíma — og þar er nákvæmlega
fylgzt með öllum siglingum um
heimshöfin. Það er líka gott að
skipta við Lloyd’s segja þeir, sem
með þessi mál fara. Þar er greitt
út í hönd, þegar um slíkt er að
ræða — og sjaldan líða meira en
tveir dagar frá skipsskaða —
þangað til tryggjandinn hefur
fengið ti'yggingarféð greitt. Vel
getur verið, að nú þegar sé búið
að greiða eigendum Andrea
Doria skaðann, því að eigendur
Lloyd’s eru menn, sem gera
miklar kröfur bæði til viðskipta-
vinanna og sjálfra sín.
---------------------- ’H
Útsvör í StykkisUmi
ÚTSVAR'SSKRÁ Stykkishóims-
hrepps hefir nýlega verið lögð
fram. Jafnað var niður 1 740.000,
00 á 300 gj aldendur. Hæstu út-
svör bera: Sigurður Ágústsson,
aiþ. 66 þús., Kaupfélag Stykkis-
hólms 60 þús., Oiíuverzlun ís-
lands 15 þús. of C. Zimsen lyf-
sali 14.700 kr.
Fjárhagsáætlun þessa árs er
með niðurstöðutölum 1.286.000.00.
Af útgjöldum er áætlað: Til sveit
arstjórnar 120 þús. Framfærslu-
mál 70 þús., Menntamál 210 þús.
Lýðtryggingar 155 þús. Heil-
brigðismál 44 þús. Til vega 183
þús. Landbúnaðar 38 þús. Bruna-
varna 25 þús. og ýmis útgjöld og
framkvæmdir 267 þúsund.
Til heimavistar við miðskóla
og barnaskóla Stykkishólms var
ákveðið að verja 30 þúsund kr.
vegna byrjunarframkvæmda.
Skipverjar af Andrea lloria í meiri-
hluta í fyrstu bförgunarbátunum
M
EÐAL farþega með Loft-
York til Norðuriands á sunnudag
inn, voru tveir sænskir bræður
og dönsk stúlka, sem öli höfðu
verið meðal farþega á Stock-
holm, sænska hafskipinu, sem
sigldi niður ítalska skipið Andrea
Doria.
Fréttamenn ræddu við þetta
fólk úti á flugvelli, í bækistöð
Loftleiða. Danska stúlkan, sem
heitir Bente Hansen og var við
framhaidsnám í amcrískum
háskóla, var í klefa sínum aft-
ast í skipinu er áreksturinn varð.
Þar höfðu farþegarnir ekki gert' ið sofnað er slysið varð og þar
sér grein fyrir því hvað skeð
hefði er linykkur kom á skipið.
En er neyðarbjöllurnar hringdu
og fólk þusti upp á bátaþilfarið,
kom í ljós hvað skeð hafði. —
Þessi unga stúlka skýrði frá því,
að hún hefði séð er fyrstu bát-
arnir frá Andrea Doria lögðu að
Stockliolm með skipsbrotsmenn
innanborðs. Var það áberandi,
sagði hún, að í bátnum voru
mestmegnis karlmenn og voru
skipverjar af hinu sökkvandi
skipi í meirihluta. 1 bátunum
var fáklætt fólk, sem hafði ver-
var einnig samkvæmisklætt fólk,
því um borð í Andrea Doria
ha íði verið dansleikur.
Hinir sænsku bræður, Erik og
Peter Hjertberg, höfðu verið á
dansleik um borð i Stockholm,
í danssal framarlega í skipinu.
Er áreksturinn varð, héldu menn
í danssalnum að skipið hefði
strandað. Var höggið svo snöggt,
að fólk datt á gólfið í dansi.
Svo dimmt var af nóttu og
þokan mikil að er þeir komu
út á þiijur sáu þeir rétt ljósin á
hinu sökkvandi skipi.
Þcir sögðu að farþegar á
Stockholm liefðu sýnt mikla
stillingu, er neyðarbjöllurnar
kváðu við um skipið. Frá því að
höggið kom á það, unz þeim var
hringt, leið nokkur stund, og svo
iöng að fóik var farið aö ræða
um það sín í milli á þiljunum,
hvað eiginlega myndi hafa kom-
ið fyrir. — En rétt eftir að
bjöllurnar glumdu, var tilkynnt,
að fólkið myndi elcki þurfa að
fara í björgunarbátana, sem sett-
ir væru á flot, þar sem bát-
arnir væru að fara skipbrots-
mönnum af ítölsku skipi, sem
siglt hefði verið á, til hjálpar.
Þegar Andrea Doria sökk, voru
um 3 sjómílur á milli skipanna.