Morgunblaðið - 16.02.1957, Blaðsíða 14

14
MORCUNBLAÐIÐ
1-augardagur 16. febr. 1957
Guðimindur Laxdal Friðriksson
Minningarorð
F. 33. 11. 1887. — D. 2. 1. 1957.
„Lít ég gengin leiðarmót,
ljæ þér hinzta sveiginn;
er ég stend við alvaldsfljót,
á eyrinni hérna megin“.
AÐ fjallabaki hinnar fögru og
kostaríku sveitar með forn og ný
höfuðból Langadals í Húnavatns-
sýslu, liggur Laxárdalur með sín
stuttu sumur, en löngu vetur, en
þó oft hlýjar og yndislegar sól-
skinsstundir. Þar sem margur
öreiginn áður fyrr háði sína
þrautseigu baráttu fyrir lífi sínu
og sinna, oft við þung örlög í
frosthörkuhríðum vetrarskamm-
degis og vann þó sigur að lokuin
og skilaði þjóð sinni og framtíð-
inni andlegum og líkamlegum af-
kvæmum — ómetanlegum fjár-
sjóðum — börnum, sem nú eru
dreifð víðs vegar og hafa unmð
sér stöðu í fremstu röðum varð-
sveita og atorkumanna þjóðar-
innar. Þar fæddist Guðmundur
Laxdal að Úlfagili 23. nóvember
1887 í skímulitlu skammdegi for-
sælumegin dalsins. Hann var
yngstur af fimm börnum Frið-
riks Guðmundssonar bónda þar
og konu hans Unu Þorkelsdóttur.
Getur maður hugsað að oft hafi
verið þar heldur þröngur kostur
á litlu afdalakoti, með sjö manna
fjölskyldu. Ég kynntist þessu
fólki fyrst 1912 er ég keypti
Mánaskál, sem er næsti bær hin-
um megin dalsins. Var þá Friðrik
dáinn og Una dó nokkru eftir að
ég kom í dalinn, en hins vegar
urðu þau systkinin, Þorvaldur,
Bjarni, Ingibjörg, Sigríður og
Guðmundur, nánir nágrannar
mínir þau fjögur ár er ég bjó í
Mánaskál. Brátt urðu þó kynni
okkar Guðmundar nánust og kom
þar margt til. Fyrst það að við
vorum að heita mátti jafnaldrar.
Svo varð hann fljótt verktaki hjá
mér í Mánaskál, við jarðabætur,
en þá var ekki öðrum jarðvinnslu
tækjum að tjalda en ofanafristu-
spaða og skóflu, og fannst mér
afköst hans með afbrigðum —
og veit ég þó ei hvórt ég kallaði
allt ömmu mína í þá daga. Eftir
því sem ég kynntist Guðmundi
betur fann ég ljósar mannkosfi
hans. Hann var dulur en heitur
tilfinningamaður, sem gerði sér
fáa að vinum, en tryggur og vin-
fastur svo af bar. Hann var prýði-
legum gáfum gæddur, bókhneigð-
ur og las allt það er hann komst
yfir af bókum, stálminnugur og
glöggur athyglismaður.
Árið 1916 keypti ég Hof á Kjal-
arnesi og flutti þangað. Þurfti ég
því að selja Mánaskál. Var Guð-
mundur þá í veri fyrir sunnan og
beið ég með sölu jarðarinnar eft-
ir að hann kæmi heim, en ég hafði
hugsað mér að bjóða honum jörð-
ina áður en ég afréði sölu til ann-
ars og sýnir það traust mitt á
honum, ungum manni, óreyndum,
en sérstaklega duglegum og reglu
sömum. Varð það því úr að ég
seldi honum jörðina með svo
vægum kjörum sem ég gat, og
hóf hann þar búskap um vorið
ásamt heitmey sinni, Guðrúnu
Þorláksdóttur, ættaðri vestan af
Breiðafirði; mestu myndar- og
mannkostakonu, sem og líka varð
hans tryggi förunautur til síðustu .
stundar.
Nú fór þó svo að Guðmundi
tókst ekki að búa á jörðinni
Mánaskál — þrátt fyrir dugnað
sinn — sem skyldi, enda margt
að kaupa hjá frumbýlingi. Seldi
hann þá jörðina árið eftir, og
flutti alfarinn úr átthögum sín-
um, suður að Hofi til mín ásamt
heitmey sinni — og má segja um
hann, „að enginn ráði sínum næt-
urstað". — Átti því vinsemd okk-
ar að vara lengri tíð og ég fullyrði
að hún hélzt óslitin til hans dán-
ardægurs.
Eitt er það atvik sem mér líður
aldrei úr minni í samskiptum
okkar er skeði þegar drepsóttin
mikla — spánska veikin herj-
aði á Reykjavík og nágrenni
hennar, 1918. Við lágum öll á
mínu margmenna heimili og ég
missti tvo drengi mína, en Guð-
mundur tók aldrei veikina og var
því einn á fótum, bæði úti og
inni. Var margs að gæta og mikið
að vinna og veit ég að svefntími
hans var þá oft lítill og enginn.
Þá dygð og nákvæmni sem hann
þá sýndi bæði í orði og verki, hef
ég aldrei getað fullþakkað, því
aldrei heyrðist frá honum æðru-
orð. Slíkur mannkostamaður
var hann og reyndist bezt er
mest lá við.
Um vorið fékk Guðmundur að
byggja í landi mínu, Jörfa, gras-
býli, því ég átti þá jörð líka, og
nefndi hann það Grund. Flutti
hann þangað um vorið ásamt heit
mey sinni, en vann hjá mér bæði
til sjós og lands og gerðist þá
vélamaður á bát er ég átti þá i
flutningum, þar til 1922 að hann
flutti ásamt Guðrúnu alfarinn til
Reykjavikur. Gerðist hann þá bíl-
stjóri í bænum og rækti það starf
sem annað með trúmennsku til
dánardags.
Þau Guðmundur og Guðrún
áttu eina dóttir, Herdísi, sem er
gift Inga Gröndal í Reykjavík og
tóku þau Guðrúnu heim til sin
við fráfall Guðmundar sáluga.
Hún syrgir nú sinn trúfasta
tryggðavin og dóttir og tengda-
sonur áslríkan og umhyggjusam-
an föður. „En það er huggun
harmi gegn“ að við vitum að
heimkoman er góð á landið hin-
um megin eftir trúverðugt og
gott dagsverk, þar sem hann
byggir dýrðarríki alföðursins og
bíður ástvina sinna.
Þökk fyrir órjúfanlega tryggð
við mig og mína, vinur.
Guð blessi minningu þína.
Hjálmar Þorsteinsson
frá Hofi.
Vaxapdi dró nteðal stádenta
VÍN, 12. febr.: — United Press®--------
fréttastofan skýrir frá því, að
lithauiska blaðið „Szerwiny
Sztandar“ (Rauði fáninn) hafi
skýrt frá því, að mjög hafi
borið á and-kommúnisma með-
al stúdenta í Wilna-háskólan-
um í Lithauen. Blaðið, sem
skrifað er á pólsku, segir m.a.:
„Stúdentar okkar vilja ekki
viðurkenna hinar sovézku hug
sjónir........Stúdentarnir
hlusta daglega mikið á útvarps
stöðvar á Vesturlöndum.“ Seg-
ir blaðið einnig, að margir
stúdentanna hafi látið í ljós
samúð með ungversku „and-
byltingunni" — og telji þeír,
„fasistana", sem risið
hefðu upp í Ungverjalandi,
vera ungverskan verkalýð í
baráttu fyrir frelsi og bættum
kjörum.
„Hinn hugsjónalegi misskiln-
ingur og ítök andkommúnisku
stúdentanna vaxa með hverj-
um degi“, segir blaðið að lok-
um.
Foi setakosniiig í
bæjarstjórn
Akureyrar
AKUREYRI, 12. febr.: — Á bæj-
arstjórnarfundi í dag voru kjörnir
forsetar bæjarstjórnar fyrir
næsta ár og fastar nefndir. For-
setar voru endurkjörnir með öll-
um atkvæðum en þeir eru: forseti
Guðmundur Guðlaugsson (F),
varaforseti Jón Sólnes (S) og ann
ar varaforseti Steindór Steindórs-
son (A).
Óverulegar breytingar urðu á
skipan nefnda, aðrar en þær að
varamaður Þorsteins M. Jónsson-
ar í bæjarstjórn Stefán Reykja-
lín tekur sæti hans í föstum nefnd
um þar sem Þorsteinn er fluttur
úr bænum. Bæjarráð skipa: Helgi
Pálsson (S), Jón G. Sólnes (S),
Jakob Frímansson (F), Marteinn
Sigurðsson (Þ) og Tryggvi Helga
son (K). — job.
2
LESBÓK BARNANNA
LESBÓK BARNANNA
S
Pósfurinn
Kæra L e s b ó k !
Eg ætla að segja þér frá
ketti, sem ég átti einu
sinni. Hann var kallaður
Lilli og var mjög vitur.
Á morgnana, þ e g a r
hann var orðinn svangur,
kom hann inn um glugg-
ann oj ef ég var þá ekki
vöknuð til að gefa hon-
um strax að borða, fór
hann með fæturna undir
sængina og klóraði í mig,
þangað til ég vaknaði.
Langt inni í stóra
greniskóginum er grænt
rjóður fyrir framan gam-
alt, holt furutré.
Litli, brúni bangsinn
iiggur inni í holunni og
lætur sólina verma sig.
Maginn á honum er troð-
inn út af heimsins sæt-
asta hunangi, svo að
hann getur varla setið
uppréttur lengur. Hann
leggur sig á bakið og fær
sér dálítinn blund með-
an geislarnir leika um
hann. Og hann dreymir
að heimurinn sé fullur af
sól og hunangi.
Svo fór hann að hurð-
inni og stökk upp til að
ná með framlöppunum í
handfangið. Þá kom fyr-
ir að hurðir. opnaðist.
Einu sinni hvarf Lilli
og ég var voðalega sorg-
bitin og leitaði alls stað-
ar. Þá heyrði ég að
mjálmað var ofan í rusla-
tunnu, sem var í nágrenn-
inu. Ég tók lokið af og
mikið var ég fegin, þeg-
ar ég fann Lilla.
Svo var það einu sinni
að við mamma vorum
háttaðar, en pabbi sat
inni í stofu að hlusta á
útvarpið. Lilli hamaðist
svo mikið á sænginni
minni, að ég gat ekki
solfnað. Mamma kallaði
þá til pabba og bað hann
að láta köttinn niður í
kjallara. Strax og Lilli
heyrði til mömmu hætti
hann öllum látum, en
lagðist endilangur með
Kæra Lesbók!
Ég kalla mig Dísu Dala-
mær. Mér þótti mjög gam-
an að lesa þig? Ég er í
8 ára bekk í skólanum og
er nýlega orðin 9 ára.
Hérna sendi ég þér tvær
þrautir til að setja í blað-
ið.
Eldspýtnaþraut.
Taktu tólf eldspýtur af
svo að eftir verði ellefu.
HHB
lokuð augu eins og hann
svæfi.
Þegar pabbi kom og sá
að Lilli var sofandi, sagði
hann að bezt væri að loía
honum að vera, hann
myndi setja hann niður,
þegar hann færi að hátta.
Um leið og pabbi sneri
sér við, opnaði Lilli aug-
un og þegar dyrnar höfðu
lokast á eftir honum
byrjaði hann strax að
hamast aftur, prakkarinn
sá arna.
Ég hefi nú sagt þér frá
ævintýrum Lilla, kæra
Lesbók.
Vertu nú blessuð og sæl.
Bára, Álafossi.
M
Ég sendi þér eina
skrítlu í blaðið.
Kennarinn: Geturðu
sagt mér nokkuð um
kappana á söguöldlnni?
Nonni: Já, þeir eru
allir dauðir. Siggi 7 ára.
Hvaða orð er þetta.
HÝWÍMI
Vertu svo sæl, kæra
Lesbók, ég sendi þér bréf
seinna.
Dísa Dalamær.
Og nú getið þið glímt
við þrautirnar hennar
Dísu. Ráðingarnar birtast
í næsta blaði.
Pröfessorinn
Hvað ei á myndiiini
segir frá
Indland er eitt af Aust-
urlöndunum. Bæði
Austur- og Vestur-Ind-
land eru stórir skagar.
Indverska þjóðin skiptiit
I „stéttir", og hver stétt
má ekki hafa samskipti
við aðrar stéttir nema
eftir reglum sem byggðar
eru á ævafornum trúar-
brögðum. Indverjar trúa
á sálnaflakk, þ.e.a.s. að
sálin verði lengi að reika
um eftir dæuðann.
Þeir trúa því líka, að
með því að lifa mein-
lætalífi, geti þeir stytt
sálnaflakkið og fyr öðl-
ast sælu himnanna, sem
þeir kalla „nirvana".
Margir Indverjar ferð-
ast í meinlætaskyni lang-
ar Ieiðir á hnjánum, eða
velta sér áfram, aðrir
fara fótgangandi og bera
tamda gleraugnaslöngu í
körfu. Þeir setjast á
hækjur sér, lyfta lckinu
af körfunni og spila á
flautu fyrir slönguna. Þá
Það er von, að þer finnist þetta skrítin mynd.
Hvernig væri að lita hana og vita, hvort hún skýrist
nokkuð. Litaðu reitina sem merktir eru með hókstöf-
um þannig: B1 — blátt, Bk — svart, R — rautt,
V — fjólublátt, P — Ijósrautt, O — appelsínugult.
Y — gult og G — grænt.
reisir hún sig upp og
vaggar til höfðinu í takt
við hljómfallið. Eftir að
þessari hættulegu sýn-
ing<u er lokið, leggst
slangan aftur niður í
körfuna og ferðinni er
haldið áfram.
KROSSGÁTAN
í síðasta blaði
Ráðningar: 1. Bókin. 2.
Tíminn. 3. Gat. 4.. Skugg-
inn. 5. Hægri olnboga. 6.
Þær eru fleiri. 7. Þrösk-
uldurinn. 8. Eldneistinn.
9. Jafningja sinn.