Morgunblaðið - 04.02.1958, Síða 10

10
MORGVTSTtT AÐll
Þriðindagur 4. febrúar 1958
trpitilíMiilí
0tg.: H.í. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: öigfus Jónsson.
Aðairitstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Ásmundsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjalo kr. 30.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 1.50 eintakið.
GERBREYTT VIÐHORF
UTAN OR HEÍMI
Frá Sameinuðu þjóðunúm
r
DAG kemur Alþingi sam-
an til fundar í fyrsta
skipti eftir að hlé var
gert á störfum þess fyrir jól.
Þá gafst ríkisstjórn og meiri-
hluti Alþingis upp við það, sem
heitið hafði verið, að afgreiða
tekjuhallalaus fjárlög. Karl-
mennsku skorti þó til að viður-
kenna þetta berum orðum, en
staðreyndin sjálf verður ekki um
flúin. Raunverulega skorti nær
100 milljónir króna til tekju-
hallalausrar afgreiðslu fjárlag-
anna. Þar á ofan bætist stórfé,
sem vantar til dýrtíðarráðstaf-
ana, og var borið fyrir, að þau
mál öll ætti að taka til ákvörð-
unar eftir þinghléið.
^ Eysteinn Jónsson, fjármálaráð
herra hafði raunar rétt fyrir upp
haf Alþingis í haust sagt, að nauð
synlegt væri að finna „varan-
lega lausn“ dýrtíðarmálanna og
núverandi stjórnarflokkar hefðu
góða aðstöðu til þess. Svo sem
nærri mátti geta, varð ekki meira
úr efndunum en áður.
Hin „varanlegu úrræði“ eru
enn ókomin. Ekki þótti ráðlegt
að sýna þau fyrir kosningar og
engan skyldi undra, þótt enn
óráðlegra þætti að koma fram
með þau nú.
Allt tal stjórnarflokkanna um
„varanleg úrræði" í efnahags.núl
unum hefur reynzt marklaust
orðagjálfur, sem hefur skort
vilja og kraft til að fylgja eftir.
Þar er hlutur margra litill en
einskis þó minni en Eysteins
í þinghléinu hefur gerzt at-
burður, sem hlýtur að rifja upp
fyrir mönnum lítilþægni Eysteins.
Jónssonar.
Fjármálaráðherra Stóra-Bret-
lands sagði af sér störfum vegna
þess, að samstarfsmenn hans í
ríkisstjórn vildu ekki halda niðri
útgjöldunum á þann veg, sem
fjármálaráðherrann taldi þjóðar-
nauðsyn. Ágreiningsefnið var þó
ekki meira en svo, að minna var
en 1/100 af heildarútgjöldum
ríkisins. Áður er hinn fyrrver-
andi íjármálaráðherra gerði
grein fyrir máli sínu, töldu sum-
ir hér um helzt til lítið að tefla.
Eftir greinargerð hans eru þær
raddir þagnaðar og vegur hans
hefur mjög vaxið. Sumir telja,
að afsögnin muni marka tíma-
mót í Bretlandi, eða a. m. k.
verða hollur lærdómur fyrir
stjórnarvöldin um að fara var-
lega í aukningu útgjalda.
Með svipuðum hætti bar það
við í Frakklandi á sl. ári, að
fjármálaráðherrann þar hótaði að
segja af sér, ef útgjöld yrðu
hækkuð frá því, sem hann hafði
lagt til. Fyrir þessum úrslitakost-
um beygðu þingmenn sig, og var
það í senn talið til aukins heið-
urs fyrir franska þingið og fyrir
þann ráðherra, sem hlut átti að.
k
Fjármálaráðherrann á Islandi
hefur ekki þvílíka starfshætti.
Fyrir nokkrum árum hótaði
hann að vísu að segja af sér, ef
söluskatti yrði að nokkru leyti
ráðstafað til sveitarfélaganna,
sem eru í mikilli fjárþröng. Af
því dæmi má sjá, að Eysteinn
Jónsson kannast við þetta úrræði
til að koma máli sínu fram. En
hann hefur aldrei beitt því til að
halda útgjöldum niðri. f athuga-
semdum við fjúrlagafrumvavrpið
í haust sagði:
„— — — ríkisstjórnin mun, í
samráði við stuðningsflokka sína
á' Alþingi, taka ákvarðanir um
á hvern hátt tryggð verði af-
greiðsla greiðsluhallalausra fjár-
laga“.
Þessu ótvíræða loforði var full
nægt á þann frumlega hátt, sem
áður getur, að meira en 1/10 út-
gjaldanna var tekinn af frum-
varpinu, ekki til þess að spara
útgjöldin, heldur til þess að afla
teknanna eftir bæjarstjórnar-
kosningarnar!
★
Yfir þessari og annarri frammi
stöðu ríkisstjórnarinnar kváðu
kjósendur upp dóm sinn hinn
26. janúar sl. Svo sem Hannibal
Valdimarsson hafði spáð, reynd-
ist sá dagur tímamótadagur. Hann
gerbreytti stjórnmálaaðstöðunni í
landinu.
Þangað til gátu menn deilt úm,
hvort stjórnarflokkarnir hefðu
aukið sér álit með stjórnarstörf-
unum undanfarna 18 mánuði.
Ríkisstjórnin hefur hlotið ein-
dregnara vantraust við þessar
kosningar, en nokkrar kosningar
hér á landi hafa sýnt allt frá því
1908, þegar uppkastið svokallaða
var fellt.
Eftir bókstaf laganna er stjórn-
inni að vísu ekki skylt að segja
af sér.
Hannibal Valdimarsson sem á
kosningadaginn hafði talað um
„tímamótadag", var fljótur að
skjóta sér í þetta skálkaskjól,
eftir að hann hafði fengið málið
að nýju að lokinni talningu at-
kvæða á Skagaströnd. Forsætis-
ráðherrann tróð síðan í slóð
Hannibals, jafnframt því sem í
honum hlakkaði yfir hinum tak-
mörkuðu sigurvinningum síns
eigin flokks, er allir voru á kostn-
að samstarfsmannanna og þá eink
um Alþýðuflokksins, sem hann
hafði heitið sérstökum tryggðum.
Stjórnarherrarnir sjálfir virð-
ast ekki skilja nú frekar en áð-
ur, hvað til þeirra friðar heyrir.
Því meiri er gremja þeirra yfir,
að víðs vegar utan úr löndum,
þar sem menn hafa rætt kosninga
úrslitin hér, koma samróma fregn
ir um, að þau hljóti að leiða til
stjórnarkreppu. Vantraustsyfir-
lýsing þjóðarinnar sé svo ótví-
ræð, að ómögulegt sé fyrir stjórn-
ina að halda velli eftir þvílika
útreið.
Við íslendingar búumst trauðla
við, að stjórnin sýni af sér slíka
þjóðhollustu. Óttinn við kjósend-
ur heldur henni vafalaust fast-
ar saman en svo, að hún þori að
taka hinum einu eðlilegu afleið-
ingum kosningaúrslitanna.
Allt mun þetta þó skýrast nán-
ar á Alþingi, þegar það nú kem-
ur aftur saman til funda. Þá mun
og koma í ljós, hvort stjórnin
hefur kjark til að fylgja eftir
ráðagerðunum um löghelgun
„guia hneykslisins“, gengislækk-
un, eignakönnun og innköllun
peningaseðla.
Þó að stjórnin hafi ekki þor
til að segja af sér, hefur hún
sennilega ekki heldur fífldirfsku
til að framkvæma þessar áætl-
anir. Enn er þvi með öllu óvíst.
hvaða mál stjórnin leggur n
fyrir þingið.
200 þús. ungverskir
flóttamenn fá samastað
á ný
Flóttamannafulltrúi Samein-
uðu þjóðanna, Svisslendingurinn
Auguste R. Lindt, fór nýlega til
Budapest að beiðni ungverskra
yfirvalda til þess að ræða flótta-
mannavandamálið. Meðal þeirra
atriða, sem voru efst á baugi í
viðræðunum, var á hvern hátt
væri hægt að sameina fjölskyld-
ur á ný, sem orðið hafa viðskila
og þá fyrst og fremst í sambandi
við börn, sem urðu eftir í Ung-
verjalandi er foreldrar þeirra
flúðu, eða öfugt.
Fátt hefir verið skýrt opinber-
lega frá þessum viðræðum, en þó
hefir Lindt leyft að hafa það eft-
ir sér, að viðræðurnar hafi farið
fram „í jákvæðum anda“.
Flóttamannamál leyst
á mettíma.
Skrifstofa flóttamannafulltrúa
Sameinuðu þjóðanna hefir nýlega
birt yfirlit um ástand og horfur
um afkomu hinna 200.000 Ung-
verja er flúðu fósturland sitt eft-
ir uppreisnina í október og nóv-
ember í hitteðfyrra. Samkvæmt
þessum upplýsingum er nú útlit
fyrir, að allt flóttafólkið verði
búið að fá nýjan samastað áður
en langt um líður. í þessu sam-
bandi má geta þess, að aldrei fyrr
hefir tekizt að leysa jafnumfangs
mikið flóttamannavandamál á
jafnskömmum tíma og nú. Er
þetta fyrst og fremst að þakka
skilningi og fórnfýsi ríkisstjórna
og einstaklinga og hinni ágætu
samvinnu þeirra við skrifstofu
flóttamannafulltrúa Sameinuðu
þjóðanna.
Allir fá samastað fyrir
kaustic
í Austurríki dveljast ennþá um
8,500 ungverskir flóttamenn i
flóttamannabúðum, en um 10.000
hafa komið sér fyrir annars stað-
ar þar í landi. Af síðari hópnum
hafa nokkrar þúsundir fengið
samastað til langdvalar þar —
og gera má ráð fyrir, að þetta
fólk setjist að í Austurríki fyrir
fullt og allt. Það er því gert
ráð fyrir, að alls séu 12—13.000
ungverskir flóttamenn í Austur-
ríki, sem afla þarf nýrra heim-
kynna utan Austurríkis. Horfur
eru taldar góðar-á að þetta muni
takast í náinni framtíð. T.d. er
gert ráð fyrir, að allmargir flótta-
menn muni geta farið til Kanada
með vorinu. Kanada hefir ekki
tekið við innflytjendum um hríð
sökum tímabundins atvinnuleys-
is þar í landi yfir vetrarmánuð-
ina. Vonazt er til, að allir ung-
verskir flóttamenn, sem þess
óska, hljóti samastað utan Aust-
urríkis fyrir lok næsta sumars.
Þungur baggi á Júgó-
slövum
Um 200.000 Ungverjar flúðu á
sínum tíma til Júgóslafíu, flest-
ir eftir að ungversku yfirvöldin
höfðu hert á landamæraeftirliti
við austurrísku landamærin. Nú
hefir tekizt að afla öllum þeim
flóttamönnum, sem til Júgóslavíu
leituðu, framtíðarathvarfs.
Gert er ráð fyrir að síðustu
flóttamannabúðirnar þar í landi
myndu verða tæmdar í lok janú-
ar. Þegar þetta var skrifað voru
316 flóttamenn eftir i síðustu
búðunum og þar af höfðu 197
leyfi til að flytjast til Bretlands-
eyja.
Nær helmingur af þátttökurikj
um Sameinuðu þjóðanna hafa tek
ið við ungverskum flóttamönn-
um, eða veitt þeim fjárhagslega
aðstoð. Fjárhagsaðstoðin nemur
samtals sem svarar 275 milljón-
um íslenzkra króna. Hefir sú
upphæð nægt til þess að greiða
fyrir flóttafólkið í Austurriki.
k
85% af lánum Alþjóða-
bankans í fyrra til Asíu
og Afríkulanda
í fyrra veitti Alþjóðabankinn
samtals 26 lán eru voru alls að
upphæð, sem nemur 502,4 millj.
dollara. Um 70% þessara lána
fóru til Asíuþjóða, 15% til Afríku,
10% til. Suður-Ameríku-þjóða og
5% til Evrópuþjóða.
Af þessari upphæð runnu 236,5
milljónir dollara til samgöngu-
bóta (vegaviðhalds, járnbrauta-
lagninga, vegagerðar o .s. frv.),
105,4 milljónir til raforkuvera,
73,5 millj. dollara til iðnaðar-
mála, 12 milljónir til landbún-
aðarframkvæmda og 75 milljónir
dollara til annarra framfara
mála.
Yfirlit yfir lánastarfsemi bank-
ans árið sem leið gefur góða hug
mynd um hve stórfelld hún er.
Stærsta lán bankans var að
upphæð 75 milljónir dollara. Er
það stutt lán veitt til þess að
styðja 7 ára áætlun Irans. Thai-
land tók 66 milljón dollara lán,
sem að mestu verður varið til
raforkuframkvæmda í landinu.
Belgíska Kongó fékk 40 millj.
dollara lán til vegagerða, en þar
í landi hefir verið gerð 10 ára
áætlun um bættar samgöngur á
þessu víðlenda og auðuga svæði í
Afríku.
★
Öryggisráð Sameinuðu þjóö-
anna hélt samtals 49 fundi arið
sem leiö. Það var einum fundi
færra en 1956. í fyrra voru alls
28 fundir haldnir í ráðinu um
Kashmir-deiluna.
Verður farþegatalan
100 millj. á árinu?
Nýtt met var sett í farþega-
flugi í heiminum árið sem leið.
Farþegaaukning hefur verið stöð
ug frá styrjaldarlokum. í fyrra
flugu samtals 87 milljónir far-
þega með farþegaflugvélum. Með
alfluglengd hvers farþega reynd-
ist vera 935 kílómetrar.
Tölur þessar eru frá alþjóða-
flugmálastofnuninni — ICAO —
og lét framkvæmdastjóri stofn-
unarinnar, %úinn Carl Ljung-
berg, svo um mælt, að með sama
áframhaldi og verið hefði frá
1945 myndi flugfarþegatalan kom
ast upp í 100 milljónir árið 1958.
Jafngildir það því, að flugstund-
ir verði samtals 10 milljónir.
2 milljónir farþega
kringum jörðina.
Flugfarþegatalan árið sem leið
svarar til þess, að fluttar hefðu
verið tvær milljónir farþega
umhverfis jörðu. Með öðrum orð-
um: Samanlagt ferðalag hinna
87 milljón flugfarþega svarar til
þess, að flogið hefði verið með
hvern einasta Dana, Norðmann
og Finna — börn og gamalmenni
meðtalin — frá heimalandi þeirra
yfir Atlantshafið — til Ameríku!
Myndin er tekin þegar sjórétturinn í Lubeck kvað upp dóminn vegna hins hörmulega Pamir-
slyss í vetur. Rétturinn átti ekki að skera úr um sök eða sakleysi hlutaðeigandi manna, held-
ur einungis að komast fyrir orsakir slyssins, sem kostaði 80 manns Iífið. Niðurstaðan var sú,
að slysið hefði átt rætur að rekja til rangrar meðferðar á seglum skipsins, tilfæringa á farmi
,ess, aei.i og ónograr þekkingar skipstjóra og fyrsta stýrimanns á skipinu.