Morgunblaðið - 06.03.1958, Page 9

Fímmtudagur G. marz 1958
MORCVNBLAÐIÐ
9
Er bændabrjóslvömm að bila?
MJÖG væri það æskilegt, að þeir
menn sem bjóða sig fram til að
vera brjóstvörn okkar bændanna,
settu sig betur inn í málefni og
lífsafkomu okkar, en raun ber
vitni. Ég býst við, að öllum bænd-
um á Suður- og Vesturlandi sé
sumarið 1955 minnisstætt. Trú-
mennska og þrotlaust starf bónd-
ans þetta sumar við veðráttuna,
sína bezt afrek hans í starfi v;ð
erfið kjör. Vetrarforðinn, sem
tókst að bjarga að síðustu í hlöð.
ur okkar um haustið, er vafalaust
afrek — „met“.
Hefðu bændur þá lagt árar í
bát, eins og veðráttan gaf tilefni
til, hefði orðið fellir á búpeningi.
Hvað hefði það kostað?
Svo varð þó ekki. Hrakning-
urinn gafst vonum betur og
bjargaði því mikil fóðurbætis-
gjöf, sem kostaði okkur bændur
600 kr. á kú. Afurðatapið varð að
mínnsta kosti 1—2000 kr. á kú.
Sauðfé hefir vafalaust þurft mik-
inn fóðurbæti. Það mál þekki eg
ekki.
Afurðatap á sauðfé varð mjög
tilfinnanlegt að ég heid.
Það segir sig sjálft að upp í
þetta segja hailærislánin lítið.
Eftir 5. júlí þetta sumar má
segja að ekki stytti upp til miðs
septembers að undanskildum 12
tímum. Allur garðávöxtur brást,
því hitastig var frá 2—8 gr. dag-
lega. Nú komust bændur ekki hjá
því að fella af fóðrum og urðu
fyrir aðallega hross og kýr. Fyrir
kýrnar fékkst 6—800 kr. Nú vildi
Fénaður á gjöf
frá líiiðjtim des.
BORG, Miklaholtshr., 1. marz. —
ÞAÐ sem liðið er af þessum
vetri, má segja að hafi verið
mjög gjafafrekt. Víða er fénaður
búinn að vera á fullri innigjöf
síðan um miðjan desember. Veð
ur hafa oft verið slæm, snjó hef-
ir rifið nokkuð mikið af, en blot-
ar hafa oft verið svo snjórinn hef
ir farið í gadd, er því jarðarum-
búnaður slæmur vegna svella og
gadds. — Samfara veðurham
hafa verið miklar símabilanir í
vetur.
Heiisufar fólks má heita að hafi
verið gott, nú fyrir nokkru hefir
verið að ganga hér slæm kvef-
pest samfara miklum hita og van
líðan.
Mjólkurflutningar hafa gengið
sæmilega í vetur, engar veru-
legar truflanir hafa orðið.
Vegagerð ríkisins hefir haft
hér ýtu til hjálpar þegar slæmt
hefir verið, og er það mikil fram
för í samgöngumálum að hafa
slíkt hjálpartæki þegar erfiðlega
hefii gengið að komast um þjóð-
vegmn. Undanfarna daga hefir
verið gott veður og fjallvegir,
Fróðárheiði og Kerlingarskarð,
ágætlega fært. En í dag hefir ver
ið vestan él og fennt töluvert, má
þvi búast við að færð hafi þyngzt
þess vegna. — P. P.
Flytja Frakkar 40
þús. Túnisbúa?
LONDON, 28. febr. — Stjórnar-
völdin í Túnis létu í dag hand-
taka 12 Frakka á Bizerta-svæð-
inu. Var þeim gefin skipun um
að hverfa úr landi þegar í stað
— og fylgdi Túnislögreglan mönn
unum um borð í flugvél, sem
fiutti þá til Frakklands. Ekki
var mönnunum heimilað að hafa
eigur sínar meðferðis — og Tún-
istjórn hefur enga skýringu gef-
ið á máli þessu.
Talið er, að Frakkar ætli sér
að flytja alla íbúa af allbreiðu
belti Túnismegin við alsírsku
landamærin — og gera það að
hlutlausu svæði. Ef úr fram-
kvæmdum veröur, verða Frakkar
ai- flytja 35—40.000 Túnisbúa
búferlum.
svo til að nýbúið var að hækka
mat á búpeningi til skatts, t. d
kýr í 3000 kr. Ekki voru það
bjargráð fyrir okkur. Nú er sum-
arið 1955 ekki eina árið, sem
klórað hefur okkur bændum um
fjárhaginn. Karakúlpestina hafa
flestir bændur orðið varir við
Hvað hefur það kostað land og
lýð?
Kalárin 1951 og ’52 gerðu veru-
legan usla í fjárhag okkar bænda
Hvað berum við svo úr být-
um?
Kr. 2,90 fyrir lítra af mjólk,
sem eru aðaltekjur okkar. Aætlað
verð hjá vísitölubúinu er kr. 3,50
fyrir mjólkurlitra. — 20% affoll
þar.
Hvað myndi launþeginn segja
ef dregið væri 20% af kaupi hans
vegna þess að framleiðslan gæti
ekki greitt meira?
Þetta verða bændur að þola.
Bændur fórnuðu 12 aurum af
mjólkurlítra 1953 í vinnudeilunni
til þess að sættir næðust. Fleira
mætti tína til.
Eg spyr Pál og Bjarna. —
Þekkið þið svona illa lífskjör
okkar bænda, eða eruð þið að
gera ykkur þetta til dundurs?
Ekki er von að vel fari, þegar
brjóstvörn bændanna bilar svona
höi-mulega. Víst er tími komin
fyrir okkur bændur, að leita okk-
ur styrkari stoða. Alþingi mun
á sínum tíma ekki hafa til þess
ætlazt, er lánin voru veitt, að
freklega yrði að því gengið að
innheimta þau. Þó er hagur
bænda nú orðinn erfiðari en áð-
ur var og óhagstæðara að fella
búpening til greiðslu skulda en þá
var og er þá langt til jafnað.
Þeim sem ekki stendur á sama
um afkomu og þrifnað bænda-
stéttarinnar settu að gjöra sitt til,
að fría þá við að innkallaðar
verði þessar skuldir. Flótti úr
sveitinni er þegar nógur.
Þórustöðum, 28. febr. 1958.
Pétur Guðmundsson.
Hólaskóla gefin málverk
af skólasfjórahjónum
Á SL. ári var Bændaskólinn á
Hólum 75 ára og í tilefni þess
fóru fram á Hóium hátíðahöld,
sem greint var frá í blöðum
og útvarpi um þær mundir. Þar
komu saman nemendur frá ýms-
um skeiðum í sögu skólans. Með-
al annars hittust þar margir
þeirra, er nám stunduðu á Hól-
um í skólastjóratíð Steingríms
Steinþói-ssonar núverandi búnað-
Góð, hressandi skemmtun
EITT af stærstu og reisulegustu
félagsheimilum landsins er Hlé-
gai'ður í Mosfellssveit, og það
mun rekið með menningarbrag
og allmiklum myndarskap. Þar
hafa ýmis félög sveitarinnar her-
bergi fyrir starfsemi sína, sveitar
stjórn heldur þar fundi, þar fer
fram kennsla í ýmsum greinum,
þar er til húsa bókasafn Kjósar-
sýslu og Mosfellssveitar, þar eru
leikin leikrit, haldnir fundir, sam
komur af ýmsu tilefni og skemmt
anir, ýmist fyrir hreppsbúa ein-
göngu eða fyrir alla, sem þær
lystir að sækja, og yfirleilt mun
þar takast að koma í veg fyiir,
að gleðskapurinn snúist upp í
ýfingar og átök — eins og sums
staðar hefur viljað við brenna.
Hlégarður hefur því orðið það,
sem félagsheimili eiga að vera,
miðstöð félags- og menningar-
starfs í sveitinni og skemmtistað-
ur, þar sem ungir og gamlir geta
lyft sér upp án hættu á að verða
fyrir aðkasti eða jafnvel barsmíð.
Ungmennafélagið í Mosfells-
sveit heitir Afturelding. Það hef-
ur með höndum margvíslegar
íþróttaiðkanir, en einnig félags-
Htrp standa hðllnm fæti,
þegar til peiðsla kemur
LANDEYJUM, 20. febr. 1958. —
Það má segja, að frá því í byrj-
un desember hafi verið hér stöð-
ug harðindi og allur fénaður að
mestu á gjöf. En það óvenjulegt
mjög hér í lágsveitum. Snjór
var nokkur um tíma, en olli ekki
verulegum samgönguörðugleik-
um. Mjólkurflutningar hafa t. d.
gengið að kalla hindrunarlaust
En frosthart hefur verið frekar
venju. Frost komst oft í 12—14
stig á sjávarbæjum og töluvert
hærra ofar í sýslu. Þegar kom
fram í febrúar breytti um tíð.
og nú er hér um slóðir alautt
og austanþeyr. Ef öskudagur á
að eiga sér átján bræður á föst-
unni, eins og gamla fólkið segir,
má búast við, að fastan verði
mild og hagstæð. Og oft er það
gott, sem gamlir kveða.
Félagslíf.
Víða er á bæjum íátt fólk um
þetta leyti árs. Unga fólkið neld-
ur að heiman til náms eða í at-
vinnuleit. Þó er reynt að halda
uppi skemmtanalífi svo sem föng
eru til. Kvenfélagið Bergþóra í
Vestur-Landeyjum hélt t. d. ný-
lega veglegt þorrablót með mikl-
um kræsingum og fjörugum
skemmtiatriðum. Var það mjög
vel sótt. Ungmennafélagið Njáll
hefur haft félagsvist við og við.
Félögin í Austur-Landeyjun-
ungmennafélag, kvenfélag og
búrfhðarfélag, hafa gengizt fyrir
kvöldvökum til skiptis í Gunn-
arshólma, og er vel til þeirra
vandað. Búnaðarfélögin í Hvol-
hreppi og Fljótshlíð hafa haldiö
myndarleg þorrablót. Ráðunaut-
ar Búnaðarfélags Islands og Bún-
aðarsambands Suðurlands héldu
þessa dagana fraeðslufundi hér í
austursýslunni, annan að Heima-
landi undir V-Eyjafjöllum og
hinn í Njálsbúð í Vestur-Landeyj
um. Vel sótt á báðum stöðum.
A þessum fundum mættu Óii Val
ur Hansson, hinn nýi garðyrkju-
ráðunautur Búnaðarfél. Íslandí,
Agnar Guðnason og Einar Þor
steinsson, fluttu erindi og sýndu
kvikmyndir.
Rafnmagn
Rafmagn frá Sogsvirkjun er nú
komið á alla bæi í Vestur-Land
eyjum og sex baei í Austur-Land-
eyjum. Var þessu verki lokið á
síðastl. sumri. Og sem af líkun:
ræður, var rafmagninu fagnað
sem hinum mesta aufúsugesti.
Seint í haust hófust framkvæmd-
ir aftur í Austur-Landeyjum.
Stóð til að koma þá rafmagni á
18 bæi, en nú er sem betur fer
ákveðið að taka fyrir svo til alla
sveitina og auk þess nokkra bæi
í Vestur-Eyjafjallahreppi (Hólma
bæi).
Óþurrkalánið.
Mönnum brá heldur en ekki í
brún hér eystra, þegar farið var
að innheimta oþurrkalánið svo-
kallaða í byrjun þessa árs. Þótti
óviðkunnanleg nýársgjöf. Sunn-
lenzkir bændur höfðu búizt við
að sama gengi yfir þá og aust
firzka bændur. Munu og margir
standa höllum fæti, þegar ti’.
greiðslu kemur. Sanngjarnir
menn hafa litið svo á, að lán
þessi væru fyrst og fremst styrk-
ur veittur til að mæta tjóni, er
varðaði þjóðina alla. Framkoma
sumra framámanna landbúnaðar-
ins í þessu máli virðist í mesta
máta einkennileg, og sannast þat
að heggur sá, er hlífa skyldi. —
Annars heyrir maður helzt á
bændum, að þeir hyggist ekki
borga. Ur einum hreppi, Vestur
Landeyjahreppi, munu hafa bor-
izt almennar áskoranir frá bænd-
um um eftirgjöf þessara lána
Er líklegt að bændur úr fleiri
hreppum láti til sín heyra, og
sendi áskoranir um eftirgjöf.
E. H.
þróun unga fólksins í sveitinni.
Það vinnur því gott og gagnlegt
starf. Nú í vetur hefur það tekið
fyrir að æfa og leika leikritið
Grænu lyftuna, eftir Avery Hop-
wood. Hefur Klemens Jónsson,
leikari, tekið að sér sviðsetnmgu
og leikstjórn. Leikritið hefur þeg
ar verið leikið tvisvar í Hlégarði
við mikla aðsókn, og hafa áhorf-
endur skemmt sér mjög vel.
Leikritið er ærslakenndur gam
anleikur, en vel gerður og ekki
svo léttvægur, að hann geti talizt
einskis nýtur. Höfundurinn tekur
efnið léttum tökum, en þó fylgir
gamninu nokkur alvara. og per-
sónurnar eru gæddar lifi, þótt
ekki séu þær dregnar djúpum
dráttum. Bæði efnisheildin og
persónurnar er nógu vel gert til
þess, að það nýtur sín alls ekki,
nema af „setningi sé slegið“ jafnt
í sviðsetningu, leikstjórn, samleik
og mótun þeirra persóna, sem
mest koma fram á sviðinu. En
um allt þetta hefur þarna tekizt
mjög vel til — og um sumt með
óiíkindum.
Billy Barlett, hinn barnalega
sakleysingja og sómamann, leik-
ur Viggó Valdimarsson. Hlut-
verkið er mjög vandmeðfarið, má
lengstum lítt út af bregða til þess
að persónan fari ekki úr reipun-
um og hrökkvi út fyrir svið þess,
sem góðum vilja getur talizt
sennilegt. En yfirleitt tekst Viggó
að láta okkur hlæja í svo til góðri
trú að þessum heiðursmanni.
Einar Kristjánsson leikur Jack
Weeler af lipurð og með hrein-
um og beinum heimsmannsbrag,
og Arndís Jakobsdóttir tekst svo
vel í hlutverki frú Barlett, að
það er sem þaulvanur leikari sé
þar á sviðinu, og er frúin eðlileg
„svo vel drukkin sem ódrukkin“
— ennfremur timbruð, sem raun
ar fer henni einna lakast, ef nokk
uð niðrandi mætti um þá sóma-
konu segja. Margrét Jóhannes-
dóttir fer vel með hlutverk sitt
í fyrsta þætti og síðan sómasam-
lega, og Reynir Guðjónsson fellur
vel inn í hópinn. Þuríður Hjalta-
dóttir leikur vinnukonu Barletts.
Það er litið hlutverk, en Þuríði
tekst þannig, að áhorfendur sjá
alltaf eftir henni, pegar hún fer
út af sviðinu, og mest, þegar hún
fær að vera lengst inni.
Leikstjórinn hefur áreiðanlega
unnið fyrir þeim krónum, sem
honum hafa verið greiddar fyrir
starf sitt, en þrátt fyrir það, þó
að hann hafi lagt við það kunn-
áttu og alúð og valdið miklu um,
hvernig til hefur tekizt, er auð-
sætt að sá árangur, sem hinir
óvönu leikendur hafa náð, á rót
sína að rekja til mikillar vinnu
og starfsgleði. Þá er og vitanlegt,
að þarna hafa og margir aðrir úr
félaginu veitt margvíslega og
nauðsynlega aðstoð.
Einmitt út í þetta hugsaði ég,
þá er ég hafði skemmt mér við
að horfa á þennan gamanleik —
og um leið sveif það að mér, hve
slík starfsemi sem þessi mun mik
ilvæg til samheldni og félags-
legrar þjálfufiar, sem seinna ...an
reynast félagsfólkinu og um-
hverfi þess ekki lítils virði til
úrlausnar öðrum og veigameiri
viðfangsefnum í sjálfum lífsins
leik.
Guðm. Gíslason Hagalin
armálastjóra, en hann var skóla-
stjóri á Hólum á árunum 1928—
1935. Við það tækifæri ákváðu
nokkrir úr þeim hópum, er út-
skrifuðust þessi ár, að efna til
samtaka meðal félaganna, og
hlutast til um að gerð yrðu mál-
verk af þeim skólastjórahjónun-
um frú Theodóru Sigurðardóttur
og Steingrími, og skyldu mynd-
irnar verða eign Bændaskólans.
Nú hefur þetta orðið að fram-
kvæmd. Örlygur Sigurðsson, list-
málari var fenginn til þess að
mála myndirnar af þeim hjónun-
um og er því starfi nú lokið. Á
fimmtudagskvöld þann 21. f.m.
var þeim hjónum haldið sam-
sæti í samkomusal SÍS við Sölv-
hólsgötu og voru málverkin af-
hjúpuð og afhent við það tæ-ki-
færi.
Nefnd úr hópi nemenda, er ver-
ið höfðu á Hólum í skólastjórn-
artíð Steingríms efndu til sam-
komunnar, enda hafði hún ann-
azt allar framkvæmdir þessu við-
víkjandi, m.a. með því að hafa
samband við nemendur um-
ræddra árganga, sem að þessu
stóðu. í nefndinni voru: Haukur
Jörundsson, Haukur Jósepsson,
Gústaf Sigvaldason, Sigsteinn
Pálsson og Edvald Malmquist. I
hófinu mætti nefndin, allmargir
aðrir nemendur umræddra ár-
ganga, svo og konur þeirra og.
nokkrir aðrir gestir. Haukur Jör-
undsson stjórnaði hófinu, bauð
gesti velkomna og þá sérstaklega
heiðursgestina, frú Theodóru og
Síeingrím, minntist dvalarinnar
á Hólum og Ijúfra minninga frá
r.ámsárunum. Lagði hann á-
herzlu á, að með því að gefa
skólanum málverk af þeim hjón-
um teldu þeir, að minning skóla-
stjórahjónanna yrði órjúfanlega
nátengd staðnum og með þvi
vildu nemendurnir einnig votta
þakkir sínar. í fjarveru núver-
andi skólastjóra á Hólum veitti
Gisli Kristjánsson, ritstjóri, mál-
verkunum viðtöku fyrir skólans
hönd. Hann þakkaði þá tryggð,
er Hólamenn stöðugt sýna Hóla-
stað, og undirstrikaði þann vott
virðingar, sem maklega væri
sýndur þeim frú Theodóru og
Steingrími af nemendum, er hjá
þeim hefðu dvalizt.
Sérstakt minni þeirra frú Theo-
dóru og Steingríms flutti Pétur
Gunnarsson tilraunastjóri. Minnt
ist hann þess, hve mikils virði
það hafi verið og er fyrir unga
menn að njóta heimilislífs á Hól-
um, í þeim mæli, sem Hólaskóli
ætíð hefur veitt nemendum sín-
um, og þess hefði iiann sjálfur að
minnast frá sinni dvöl, en þar
hefði verið gott að vera undir
stjórn þeirra ágætu hjóna. Það
taldi hann lán og gæfu Hólaskóla
að skólastjóraval hefði þar starf-
að og vonaði, að heilladísir
mundu sjá um að svo yrði fram-
vegis. Búnaðarm.stj. þakkaði fyr
ir hönd þeirra hjóna, heiður þann
og tryggð, sem þeim væn sýnd
með því að sjá svo um, að mynd-
ir þeirra yrðu á staðnum í fram-
tíðinni, þeim stað, sem sér væri
ljúfastur ailra utan sinnar fæð-
ingarsveitar.
Tjáði hann, að gæfa sín og
gengi á lífsleiðinni næst því að
hafa eignazt ágætan lífsförunaut,
væri það að hafa ætíð mætt heil-
hug samstarfsfólks sins, hver svo
sem vettvangur þess hafi verið.
Hlutur nemendanna hafi ekki ver
ið minni en annarra í þessu efni
og því hefðu þau hjón mikið og
margt að þakka og minnast, en
þó sérstaklega nú fyrir vin-
áttu alla og heiður, sem þeim
væri sýndur við þetta tækifæri,
er gleddi þau svo mjög. Fleiri
ræður voru fluttar, söngur var
og gleðskapur lengi kvölds. —
Listamanninum var tjáð þakk-
læti fyrir unnið starf, sem
almennt álit viðstaddra dæmdi
vel heppnað