Morgunblaðið - 23.04.1958, Side 19

Miðvik'udagur 23. apríl 1958
Moncinsnr áðið
19
— Rikisreksturinn
Frh. af bls. 3.
allar umframgreiðslur, sem
ríkisstjórnin eða forstöðumenn
ríkisstofnana telja ekki verða hjá
komizt, þar til Alþingi getur tek-
ið ákvörðun um málið.
Umframgreiðslur hafa á síð-
ustu árum orðið ótrúlega miklar.
Sjálfsagt hafa þær að verulegum
hluta verið óhjákvæmilegar, eink
um er verulegar sveiflur hafa orð
ið á verðlagi innanlands eftir
setningu fjárlaganna, en engu að
síður ber nauðsyn til að aðhald
sé á þessu sviði.
— Loks leggjum við til, að
skylt sé að hafa samráð við
nefndina, þegar fé er veitt í fjár-
lögum í einu lagi til meiri háttar
verka, svo sem atvinnuaukning-
ar, skólabygginga, vegaviðhalds,
hafnarbóta o.fl.
Ríkisreksturinn eins og villiskóg-
ur. Aðstaða stjórnarandstöðunnar
Einar Olgeirsson: Ég skrifaði
undir nefndarálitið með fyrir-
vara. Þótt ég fylgi frumv., vil ég
nota tækifærið til að gera nokkr-
ar athugasemdir varðandi ríkis-
rekstur á íslandi.
Ríkisreksturinn er vaxandi
þáttur í hinu íslenzka þjóðfélagi.
En hann hefur vaxið óskipulega
eins og villiskógur, og allt eftir-
lit með miklum hluta ríkisbákns
ins er laust í reipunum og fjár-
mál margs konar ríkisrekstrar
eru alls ekki á fjárlögunum.
Margt af þeirri gagnrýni, sem
komið hefur fram á atvinnurekst
ur og þjónustu hins opinbera, á
rætur sínar að rekja til þessarar
óvissu svo og þess, að um þessar
opinberu stofnanir eru taldar
gilda ýmsar gamlar reglur, sem
ekki eiga við. Forstöðumenn
þeirra eru t.d. taldir eiga að
sitja í starfi sínu ævilangt eins
og dómarar og aðrir slíkir em-
bættismenn, sem tryggja þarf að
njóti sjálfstæðis gagnvart öðrum
aðilum í ríkinu. Þótt ég og minn
flokkur séum fylgjandi ríkis-
rekstri, er ág dálítið hræddur um,
að ekki hafi tekizt að finna að-
ferð til að skapa aðhald í ríkis-
rekstrinum hliðstætt því, sem
felst í eðli einkarekstrarins.
Fyrir rúmum 20 árum var t.d.
reynt að mynda rekstrarráð í
opinberum stofnunum hér á
landi, og áttu þau að vera til
eftirlits, en reyndust ekki vel.
Er hér við mikinn vanda að
stríða.
Breytingatillögurnar, sem
fyrir liggja, myndu leiða til þess,
að stjórnarandstaðan fengi hönd
í bagga með eftirliti því, sem ætl-
unin er að setja á fót skv. frum-
varpinu. Það væri vissulega æski
legt, ef unnt væri að koma sér
saman um rétt stjórnarandstöð-
unnar yfirleitt, en ég veit af
reynslu, að fyrir honum fer
ekki mikið. Ég myndi fagna
breytingum hér á, en þær yrðu
að vera þannig, að þær giltu,
hver sem stjórnarandstaðan
væri, ekki þara um „góða“ —
heldur og um „slæma“ stjórnar-
andstöðu.
Tillögum Sjálfstæðismanna
andmælt
Skúli Guðmundsson: Fyrsta
breytingartillaga Sjálfstæðis-
manna er óþörf, þar sem setja
má ákvæði um þetta atriði í
reglugerð. Þá leggja þeir til, að
Alþingi kjósi 3 manna nefnd til
að hafa á hendi eftirlit með ríkis-
rekstrinum. Þetta er í ósamræmi
við tillögu Sjálfstæðismannsins
Gísla Jónssonar hér á þinginu
1955, er vildi láta eftirlitið í hend
ur eins manns. Þá virðist mér
óljóst, hvað við sé átt með orð-
unum „hafa samráð" i þriðju til-
lögunni.
Að því er varðar aðstöðu stjórn
arandstöðunnar vil ég minna á,
að nú og að undanförnu hefur
hún eftirlitsaðstöðu, þar sem hún
Þýzkir námsstyrkir
Framh. af bls. 10.
skólanám að minnsta kosti fjög-
ur háskólamisseri og þurfa að
leggja fram meðmæli og vottorð
um námsástundun.
Styrkþegum gefst kostur á að
sækja þýzkunámsskeið þau, sem
áður eru nefnd, ef þeir óska þess.
Umsóknareyðublöð um þessa
fjóra styrki fást í menntamála-
ráðuneytinu, og skulu umsóknir
í tvíriti hafa borizt ráðuneytinu
fyrir 10. maí næstkomandi.
(Frá menntamálaráðuneytinu).
*— Skipulag flug-
vallarins
Frh. af bls. 11.
bíða í nokkur ár, þar til bærinn
hefur stækkað enn meira.
Það virðist engin fjarstæða að
gera ráð fyrir, að eftir 2—3 ára-
tugi muni heildar-markaðsverð
lóðanna, sem flugvöllurinn
stendur á verða margfalt á við
kostnaðinn við að byggja nýjan
Reykjavíkurflugvöll fyrir innan-
landsflugið. Geta menn svo reynt
að gera sér í hugarlund, hve
ákafinn í að koma flugvellinum
í burtu yrði mikill, þegar svo
væri komið.
um tíma. Ef því atriði frumv.
verður ekki breytt, skiptir mig
engu, hvort það verður fellt eða
samþykkt. Sjálfur get ég þá ekki
greitt því atkvæði. Hins vegar
er lagt til í breytingartillögunum,
sem fyrir liggja, að þessu og
fleiru verði breytt í betra horf.
Koma þar fram ýmis atriði úr
mínu frumvarpi.
Ég skal enn taka fram, að ég
tel ekki miklu skipta, hvort eft-
irlitið verður í höndum yfirskoð-
unarmanna eða sérstakrar 3
manna nefndar. Aðalatriðið er, að
þingkjörnir menn fái tækifæri til
að gæta réttar Alþingis, sem hef-
ur elcki verið virtur undanfarin
ár. Hins vegar tel ég það frávik
frá mínum tillögum verra, að
ekki er gert ráð fyrir, að eftir-
litsnefndin hafi stöðvunarvald.
Út af ummælum Skúla Guð-
mundssonar hér áðan er vert að
geta þess, að Sjálfstæðisflokkur-
inn sem slíkur hefur ekki staðið
að tillögu um að fela einum
manni eftirlit með fjárstjórninni.
Ég skal einnig taka fram, að ég
álít, að Alþingi sjálft eigi að
skipta sem flestum fjárveiting-
um.
Einar Olgeirsson vék nokkuð
að að nauðsyn meira eftirlits með
ríkisrekstrinum yfirleitt. Er það
að mörgu leyti rétt. Á þessu sviði
er mikil óreiða, stórar og þýðing-
armiklar stofnanir eru ekki á
fjárlögum eða ríkisreikningi, t.d.
útflutningssjóður, Tryggingastofn
unin og Þjóðleikhúsið. Þetta hef-
ur verið rætt meðal, yfirskoðun-
armanna, og er það álit þeirra,
að þetta þyrfti að breytast. Þá er
ekki nægilegt, að taka á 3. gr.
fjárlaganna aðeins mismun tekna
og gjalda ýmissa stórra ríkis-
stofnana.
Skúli Guðmundsson ræddi um
það hér áðan, að stjórnarandstað-
an gæti komið fram eftirliti með
aðstoð fulltrúa síns í hópi yfir-
skoðunarmanna. Hún á þess
reyndar ekki alltaf kost að fá
skoðunarmenn kjörna, þótt svo sé
opnar leið til aukinnar eyðslu,
þar sem það rýrir núverandi vald
f j ármálaráðuney tisins.
Mál þetta má því með réttu
kalla eitt hið ómerkilegasta, sem
lengi hefur sézt á Alþingi. En það
er merki um slæma samvizku
ríkisstjórnarinnar. Hún veit, að
eyðslan er nú úr hófi og almenn-
ingsálitið krefst aðgerða. Hæfir
vel, að Skúli Guðmundsson skuli
vera helzti talsmaður þessa
frumv. hér í deildinni, — sami
maðurinn og fyrir nokkru réðst
með offorsi á frumv. Jóns Pálma-
sonar, þar sem bent er á raun-
hæfa leið, þótt hún feli e. t. v
ekki í sér fulla lausn vandans.
Einstakar greinar stjórnarfrumv,
eru ákaflega óljósar, en ég mun
ekki eyða tíma í að biðja fram-
sögumanninn um skýringar, enda
þykist ég vita, að um goðsvör ein
yrði að ræða.
Samkomulag um 5 manna nefnd?
Hér í umræðunni hefur verið
rætt um aðstöðu stjórnarandstöð-
unnar. Það er rétt, að vel getur
staðið svo á, að hún hafi ekki
bolmagn til að koma neinum
manni I 3 manna nefndir, eins og
var, þegar Sósíalistaflokkurinn
var einn í stjórnarandstöðu fyr-
ir 10 árum. Ef tryggja á, að hver
sú stjórnarandstaða, sem hefur
fylgi sem nokkru nemur hafi að-
stöðu til að fá menn kosna, yrði
með tilliti til fyrri reynslu að
hafa 5 manna nefndir. Ég vil nú
skjóta því til Einars Olgeirsson-
ar, hvort hann myndi vilja fylgja
því, að samkomulag næðist inn-
an þingsins um, að fimm mena
yrðu kosnir, þegar þingið velur
sérstaka trúnaðarmenn til mikil-
vægra starfa.
Að þessu loknu var umræS-
unni frestað.
hefur átt fulltrúa meðal hinna! sbr. stjórnarandstöðu sósíal-
þingkjörnu yfirskoðunarmanna jsta fyrir io árum. Svo er megin-
ríkisreikninganna.
Óbreytt er stjórnarfrumv.
einskis vert
Jón Pálmason: Fjárhagsnefnd
hefur nú tekið ákvörðun um að
leggja til, að frumvarpi því, sem
ég bar fram fyrir nokkru um
eftirlit til varnar gegn ofeyðslu
hjá hinu opinbera, verði vísað til
ríkisstjórnarinnar. — Tillögur
mínar hljóta að snerta umræð-
urnar um það stjórnarfrumv. sem
hér liggur fyrir, þótt þær séu
ólíkar því.
Við 1. umr. um þetta frumv.
lýsti ég þvi, hve fráleitt væri að
nefnd til eftirlits með ríkisrekstr-
inum væri aðeins skipuð trúnað-
armönnum stjórnarliðsins á hverj
Ef þeim, sem flugmálunum
ráða, tekst að koma upp bygg-
ingum á Reykjavíkurflugvelli, á
svipuðum forsendum og rætt var
um hér að framan, þá virðist
sjálfsagt, að þeir bendi sem fyrst
á stað, þar sem hægt væri að
byggja nýjan flugvöll, og beittu
áhrifum sínum til þess, að sá
staður yrði ekki eyðilagður með
einhverjum framkvæmdum.
En jafnvel þótt fyrrnefndar
forsendur réðu ekki úrslitum, þá
væri það fyrirhyggja, sem vart
gæti leitt nema gott af sér, að
hafa „frátekið" landsvæði, sem
hægt væri að hverfa til, þegar
hagsmunir flugsins og Reýkjá- ' Söngnum.
víkurborgar krefjast þess, |
— Revian
Framh. af bls. 6.
Guðbergur Ó. Guðjónsson
skemmtilega skringilegur í hlut-
verki Bílatusar Jónssonar, einka-
bílstjóra ráðherrans. — Yfirleitt
er revían vel úr garði gerð, en
tvennt er það þó, sem ég hef við
hana að athuga: Það er, að mér
finnst of mikill söngur í revíunni,
og Ijóðin of löng, enda þótt snjöll
séu frá hendi höfundarins, Guð-
mundar Sigurðssonar. Þetta
dregur úr hraða leiks og atburða-
rásar meira en heppilegt er. Og
eitt allra skemmtilegasta atriði
revíunnar, „duett“ þeirra Hönnu
Bjarnadóttur og Baldurs Hólm-
geirssonar á tunglinu verður
mun áhrifaminni fyrir það að
Hanna fer allt í einu að syngja
alvarleg lög, sem ekki eiga heima
þarna. Hefði átt að sleppa þeim
söng, enda þótt góður sé.
Haraldur Á. Sigurðsson hefur
sett leikinn á svið og annazt leik-
stjórnina og tekizt hvort tveggja
vel þrátt fyrir lítið svið og marga
leikendur. Og leiktjöld Lothars
Grunds eru afbragðsgóð, ekki
hugsun Skúla alröng, eftirlits
aðstaðan er svo til engin, þar sem
yfirskoðunarmenn fjalla um mál-
in löngu eftir að þau hafa verið
afgreidd. Þýðing starfs þeirra
felst í, að þeir geta fylgzt með
því eftir á, sem gert hefur verið
og gert það almenningi kunnugt,
þó að vægilegar hafi verið í það
farið en vera ætti.
Eftirlit ekki einhlítt
Ólafur Björnsson: Hér á landi
hefur lengi verið verðbólguþró-
un. Um það er ekki ágreiningur
nú, þótt svo hafi verið til skamms
tíma, að mikilsvert er, að ríkis-
búskapurinn sé hallalaus, og
gætni sé í fjármálastjórninni, ef
takast á að stemma stigu við
verðbólgunni.
Þótt eftirlit með fjárstjórn rík-
isins sé til bóta, hef ég enga trölla
trú á, að það leysi allan vanda.
Meginástæðan fyrir umfram-
greiðslum úr ríkissjóði hefur ver-
ið almennt misvægi í þjóðarbú-
skapnum. Ef stofnað verður til
eftirlits, skiptir máli, að það
verði a. m. k. að nokkru leyti
óháð fjármálastjórninni sjálfri.
Ef eftirlitinu verður hagað eins
og stjórnarfrumv., sem hér ligg-
ur fyrir, gerir ráð fyrir, yrði
hins vegar aðeins um að ræða
eftirlit stjórnarinnar með sjálfri
sér.
Út af athugasemdum Skúla
Guðmundssonar vil ég taka fram,
að ég tel miklu réttara að greini-
lega sé tekið fram, hvert skuli
vera starfssvið eftirlitsnefndar-
Algert sýndarfrumvarp
Bjarni Benediktsson: Frumv.,
sem hér liggur fyrir, er ekki
langrar umræðu vert, því að um
er að ræða algert sýndarmál,
sem ekki hefur raunhæfa þýð-
ingu. Ætlunin er að bæta valda-
lausri nefnd við ríkisbáknið til
sízt á tuglinu. — Hljómsveit að vinna verk, sem fjármála-
Svavars Gests leikur vel undir ráðuneytinu ber nú að inna af
] höndum. Ef frumv. er borið sam-
Sigurður Grímsson. ■ an við gildandi rétt, sést, að það
Ég þakka vinnufélögum mínum í Hitaveitunni, og eink-
um Birni Þorkelssyni, verkátjóra, drengilegan stuðning
við mig í veikindum mínum.
Sigurður Ingimundarson.
Alúðarþakkir færi ég öllum þeim, nær og fjær, sem á
ýmsan hátt minntust mín á 70 ára afmæli mínu, 7. apríl sL
Sérstaklega þakka ég ánægjulegt samsæti sem Stórstúka
íslands og Stúkan Víkingur nr. 104 héldu mér af þessu til-
efni.
Jens E. Níelsson,
Meðalholti 15.
Hjartkær sonur okkar og bróðir
ÁSTÞÓR HJÖRLEIFSSON
andaðist I Bæjarsjúkrahúsinu mánudaginn 21. þ.m.
Jarðarförin ákveðin síðar.
Margrét Ingimundardóttir,
Hjörleifur Jónsson og systkinL
Konan mín og móðir okkar
MARÍA JÓNSDÓTTIR
verður jarðsungin frá Fossvogskirkju föstudaginn 25. þ.m.
klukkan 1,30 e.h.
Júníus Ólafsson og börn.
Jarðarför móður okkar, tengdamóður og ömmu
VILBORGAR EGGERTSDÓTTUR
frá Vaðnesi er lézt að heimili sínu, Hallveigarstíg 9, 19.
apríl, fer fram frá Fossvogskirkju þriðjudaginn 29. apríl
klukkan 3 e.h. — Blóm afbeðin.
Þeim, er vildu minnast hinnar látnu skal að hennar ósk,
bent á SÍBS.
Vandamenn.
Útför móðursystur minnar
THORU FRIÐRIKSSON
fer fram frá Dómkirkjunni föstudaginn 25. apríl kl. 13.30.
Fyrir hönd aðstandenda.
Leopoldína Eiríkss.
Innilegar þakkir færi ég öllum þeim, sem auðsýndu mér
samúð og vináttu, við andlát og jarðarför móður jninnar
guðrCnar helgadóttur
sem andaðist 11. april. Einnig þakka ég öllum þeim, sem
heimsóttu hana í hennar löngu legu, því allar ykkar heim-
sóknir léttu hennar þungu sjúkdómsbyrði.
Guðrún Árnadóttir.
Hjartanlega þökkum við öllum þeim, er auðsýndu
okkur samúð við andlát og jarðarför mannsins míns,
föður og tengdaföður,
GUÐJÓNS SIGURÐSSONAR,
Teigi, Hvammssveit, Dalasýslu,
Sérstakar þakkir viljum við færa læknishjónunum
Búðardal fyrir sérstaka umhyggjusemi og hlýhug í veik-
indum hans.
Guð blessi ykkur öll.
Gísla Kristjánsdóttir, börn og tengdabörn.