Morgunblaðið - 30.05.1958, Page 10

10
MORCinvnr 4Ð1Ð
Fösfudagur 30. maí 1958
atttMðfrifr
TTtg.: H.í Arvakur, Reykjavlk.
Framkvæmdastjórx: bigtus Jónsson.
Aðalritstjórar:- Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arm Oia, sími 33045
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
i Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýs'ngar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480
. Askrxftargjato kr. 30.00 á mánuði innaniands. I
1 lausasolu kr. 1.50 eintakið. 1
BREYTINGAR Á FJÁRHAGSÁÆTLUN
REYKJAVÍKUR
UTAN UR HEIMI [
ALLT síðan ríkisstjórnin
kom til valda, hefur hún
boðað að hún mundi gera
róttækar ráðstafanir í efnahags-
málunum og bera bráðlega fram
tillögur þar að lútandi, eftir að
allsherjar úttekt hefði farið fram
á þjóðarbúinu „fyrir opnum
tjöldum". Eftir úttektinni hefur
lengi verið beðið og hún aldrei
farið fram á þann hátt, sem ríkis-
stjórnin lofaði. Hið sama má
segja um hinar róttæku og gagn-
gerðu breytingar á efnahagskerfi
þjóðarinnar, sem ríkisstjórnin
boðaði, að tillögur í þá átt eru
enn ekki komnar fram. Hins veg-
ar hefur ríkisstjórnin hvað eftir
annað borið fram frumvörp, sem
fela í sér stórfelldar nýjar álögur
á þjóðina, hækkun á styrlrjum
og uppbótum en hin róttæka
breyting, sem boðuð var, sést
hvergi. Allir muna eftir jóla-
gjöfinni frægu, sem fól i sér
nýjar álögur, sem námu hundruð-
um milljóna og nú síðast er hið
svokallaða bjargráðafrumvarp
fyrir Alþingi, sem felur í sér
tæplega 800 milljón króna nýjar
álögur á landsfólkið í einni og
annarri mynd.
í þingbyrjun, þegar Eysteinn
Jónsson lagði fjárlagafrumvarp-
ið fram, kvaðst hann ekki hafa
neinar tillögur fram að bera í
dýrtíðarmálunum, en það væri
þingsins að ráða fram úr því.
Eftir því hefur síðan verið beðið,
að þær tillögur kæmu fram, og
það var ekki fyrr en nú í þess-
um mánuði,'að hinar margræddu
bjargráðatillögur ríkisstjórnar-
innar birtust. Afleiðingin af þessu
var sú, að mikil óvissa ríkti á
mörgum sviðum því að það hlaut
að hafa beina og óbeina þýðingu
fyrir einstaklinga og opinber fyr-
irtæki, hvernig tillögur ríkis-
stjórnarinnar yrðu. Ein afleið-
ingin af þessari óvissu varð sú,
að bæjarstjórn Reykjavíkur gat
ekki tekið frumvarpið til fjár-
hagsáætlunar fyrir bæinn
árið 1958 til 2. umræðu fyrr en
í gær. Gert hefur verið ráð fyrir,
að 2. umræða fari fram, þegar
að bæjarstjórnarkosningum lokn-
um, enda fengi þá hin nýkjörna
bæjarstjórn að taka afstöðu til
þess frumvarps, sem lagt hafði
verið fram í fráfarandi bæjar-
stjórn fyrir áramótin. Eins og
kunnugt er, var nokkur óvissa
um það um tíma, hvernig fara
mundi um bjargráðatillögurnar,
með því að þær voru ekki tekn-
ar á dagskrá í þinginu svo dög-
um skipti, enda riðaði þá ríkis-
stjórnin til falls. En nú þeg-
ar séð er, að tillögurnar muni
ná fram að ganga, hafa Sjálf-
stæðismenn lagt fram breyting-
artillögur við fjárhagsáætlunina,
þar sem tekið er tillit til þeirra
hækkana, sem bjargráð ríkis-
stjórnannnar valda. Embættis-
menn Reykjavíkurbæjar hafa
athugað gaumgæfilega, hvaða út-
gjaldaaukningu verði að gera ráú
fyrir vegna efnahagsráðstaían-
anna og hafa áætlað það allt
eins variega og frekast er unnt.
Gera Sjálfstæðismenn að tillögu
sinni, að tekinn verði upp liður
í fjárhagsáætluninni vegna hækk
ananna og nemur hann hvorki
meira né minna en 11.850.000,00
krónum. Geir Hallgrímsson bæj-
arfulltrúi gat þess í umræðunum
í gær, að hefðu bjargráðin lent
með fullum þunga á Reykjavík-
urbæ nú í ár mundi það ekki
hafa kostað minna m 25 milljón
króna útgjaldahækkun!
★
Haekkanirnar, sem stafa af
bjargráðunum koma fram með
ýmsu móti, t. d. vegna óhjá-
kvæmilegra launahækkana og
nemur sá liður tæplega 4 millj.
króna, en vitaskuld hafa tillög-
ur ríkisstjórnarinnar áhrif á
fjölda marga aðra liði. En bjarg-
ráðafrumvarpið hefur líka áhrif
í aðrar áttir, það hefur þau áhrif
að lama framkvæmdir bæjarins,
enda er nú gert ráð fyrir nokkr-
um samdrætti á verklegum fram-
kvæmdum, sérstaklega varðandi
gatna- og holræsagerð, en Sjálf-
stæðismenn reyna að sigla fram
hjá slíku, svo sem frekast er unnt.
Þrátt fyrir þær hækkanir, sem
óhjákvæmilega hljóta að verða
vegna bjargráðanna, er gert ráð
fyrir að sami útsvarsstigi hald-
ist og áður, en eins og kunnugt
er, er útsvarsstigi lægri hér í
Reykjavík en gerist í öðrum kaup
stöðum landsins.
Áhrifin af bjargráðunum spegl-
ast mjög greinilega í þeim breyt-
ingum, sem gera verður á fjár-
hagsáætlun Reykjavíkurbæjar.
Þar er ýmist um að ræða beinar
útgjaldahækkanir vegna þeirrar
verðbólguskriðu, sem tillögurnar
hljóta að leiða af sér. í öðru lagi
gerir svo vart við sig samdrátt-
ur og lömun á nauðsynlegum
framkvæmdum og er það einnig
alvarleg hlið málsins. Vitaskuld
er ekki á þessum txma unnt að
sjá að fullu, hvaða áhrif bjarg-
ráðatillögur ríkisstjórnarinnar
hafa í einstökum atriðum, en tím-
inn mun fljótlega leiða það í
ljós. Almenningur fær vafalaust
fljótt að finna fyrir verðhækk-
unum og sívaxandi dýrtið og
hann mun þá verða þess minnug-
ur, að þetta eru efndirnar á stóru
loforðunum um alhliða viðreisn
efnahagslífsins, um róttæka
breytingu á öllu efnahagskerfinu
og um úttektina, sem átti að fara
fram á þjóðarbúinu fyrir augum
alls almennings. Þær breytingar,
sem gera þurfti á fjárhagsáætl-
un Reykjavíkurbæjar eru aðeins
ein mynd þeirra afleiðinga sem
hinar nýju álögur ríkisins hafa,
en það þarf vafalaust ekki að
bíða lengi eftir því, að afleið-
ingarnar sjáist skýrt og ljóst,
svo ekki verði á nokkurn hátt
um villzt.
Hagur Reykjavíkurbæjar á
hverjum tíma hlýtur að bera
mjög svip þeirrar fjármála-
stefnu, sem almennt ríkir í þjóð-
félaginu. Mjög verulegur hluti
allra útgjalda bæja- og sveita-
félaga og þar með einnig Reykja-
víkur, er beinlínis bundinn með
löggjöf frá Alþingi. Að þessu
leyti hljóta því hendur hverrar
bæjarstjórnar að vera mjög
bundnar, en Sjálfstæðismenn
hafa ætíð þá stefnu að reyna að
sameina eins vel og unnt er
að hafa með höndum miklar
framkvæmdir í þágu almenn-
ings, en halda þó útgjöldunum
að öðru leyti niðri.
Korsíka
KORSÍKA er nú í heimsfréttun-
um, ekki í fyrsta sinn að vísu,
því að Korsíka hefur á ýmsum
tímum vakið athygli umheims-
ins Áður og fyrr var „umheim-
urinn“ aðeins löndin, sem lágu
að Miðjarðarhafi — og í þá daga
var oft róstusamt á Miðjarðar-
hafi. Á spjöldum sögunnar er
Korsíku víða minnzt, því að
þessi fagra eyja, skammt undan
strönd Ítalíu, hefur jafnan verið
talin þýðingarmikil.
★ ★ ★
Á undanförnum áratugum
hefir hann tiltölulega sjaldan bor
ið á góma öðru vísi en í s'ambandi
við Napoleon, sem sá'fyrst dags-
ins ljós á þessari eyju. Mikilvægi
Korsiku hefur farið minnkandi,
eyjaskeggar hafa lifað friðsælu
lífi og ekki látið í Ijós neina
óánægju með franska yfirstjórn,
enda þótt þeir tali ítalska mál-
lýzku og svipi á margan hátt
miklu fremur til ítala en Frakka.
ítalir hafa heldur ekki gert
neinar háværar kröfur til eyjar-
innar á undanförnum árum —
a.m.k ekki svo orð sé á gerandi,
því eyjan hefur lotið Frakklandi
allt frá 1796. Enda þótt oft hafi
verið ókyrrð á Korsíku frá því að
Napoleon fæddist á Korsíku, í h öfuðborginn Ajaccio, í þessu húsl
Frakkar treystu völd sín varan-
lega þar síðast — og frönsk yfir-
Myndin var tekin, þegar fulltrúar „velferðarnefndarinnar“ í
Alsír komu til Korsíku, að uppreisninni lokinni. Þeir eru frá
vinstri: Denis, Thomason ofursti og Delbecque — allir kunnir
af fréttum af atburðunum.
völd hafi stundum virzt fallvölt
þar, þá hefur Frökkum tekizt á
síðari árum að komast hjá öllum
óþægindum í viðskiptum sínum
við eæjarskeggja.
★ ★ ★
Það kom því eins og þruma úr
heiðskíru lofti, er 150 fallhlífar-
liðar og nokkrir óbreyttir borgar-
ar í höfuðborginni Ajaccio tóku
stjónaraðsetrið í hendur sínar
svo og öll völd á eyjunni og stofn
uðu velferðarnefnd eins og her-
stjórnin í Alsír hafði gert eftir
valdatökuna þar.
★ ★ ★
Korsíka er um 80 km undan
Ítalíuströnd og 170 km. undan
strönd Frakklands. Á eyjunni er
mikill fjallahryggur, mestmegnis
úr graniti — og hæsti tindurinn
er liðlega 2700 m hár Á láglend-
inu, við sjávarsíðuna, er gróður-
sæld mikil. Þar vaxa suðræn
aldin — og smjör drýpur af
hverju strái, en eyjaskeggjar eru
nægjusamir og afla ekki miklu
meira en nægir þeim til fæðis og
klæðis. Málmar eru í jörðu, en
lítið unnir enn sem komið "er. Á
Korsíku búa 244,000 manns.
Nokkrar þúsundir Frakka og ann
arra útlendinga, sem aðallega
fást við löggæzlu og borgaralega
yfirstjórn, en mestur hlutinn
eru innbornir eyjaskeggjar. Und
arlegt er, að útlendingar sæki
ekki þangað meira en raun ber
vitni, því að 4 Korsíku er gott að
vera, loftslag er það milt og gott
— og fegurð óviðj afnanleg.
+ KVIKMYNDIR +
„Omor Khayyam"
í TJARNARBIÓI er sýnd um
þessar mundir ævintýramynd í
litum, sem byggð er á æviatrið-
um persneska skáldsins og vís-
indamannsins Omars Khayyams,
sem uppi var á 11. öld og nokkuð
fram á 12. öld. — Khayyam var
í miklu áliti sem vísindamaður og
naut hylli keisarans, en þó eru
það fyrst og fremst ljóð hans,
] sem hafa borið nróður hans til
J kynslóða aldanna, allt fram á
I vora daga. Ferhendur hans, „Ru-
(baiyat“, hafa verið þýddar á
tungur allra menningarþjóða og
hvarvetna vakið aðdáun hinna
vandlátustu fagurkera. — Ljóð
I þessi bera vott um mikla fegurð-
arþrá og takmarkalausan lífs-
þorsta höfundarins og trega-
blandnar efasemdir hans um til-
gang tilverunnar. — Hér á landi
hafa verið gerðar að minnsta
kosti þrjár þýðingar á „Rubai-
yat“, en þýðing Magnúsar As
geirssonar mun þekktust þeira,
enda er hún frábærlega gerð.
Kvikmyndin, sem hér er um
að ræða er íburðarmikil með
austurlenzku skrauti, bæði í hi-
býlaháttum og klæðnaði — og er
þar margt að sjá, sem gleður
augað. Söguþráðurinn fjallar um
átök milli sona keisarans um
ríkiserfðirnar, er leiðir til upp
reisnar í landinu. Er Omar
Khayyam forustumaður í barát.t
unni fyrir hinum góða málstað og
sigrar að lokum. Svo sem vænta
mátti er ástin ekki sniðgengin í
þessari mynd, enda hafa fáir
sungið ást og konum fegurri óð
en Omar Khayyam. — Þrátt fyrir
íburð og ytri glæsileik og all-
góðan leik, er mynd þessi ekki
mikilsvirði, hvorki sem listaverk
eða fyrir minningu hins mikla
skálds.
Ego.
„Kóngur og fjórar
drottningar"
ÞAÐ er ekki.hægt að ráða öðrum
en draumlyndum meyjum, sem
geta látið dáleiðast af þírunum
hans Clark Gable, og illa stödd-
um piparsveinum, sem kynnu að
hafa ánægju af því að sjá fjórar
meira eða minna brjóstamiklar
á „einu bretti“, að skoða mynd
þá sem Trípólíbíó sýnir í tilefni
af hvítasunnunni. Það er ekki
einu sinni hægt að ráða strákum
til að sjá hana, því að enginn er
þar bardaginn.
JEgo.