Morgunblaðið - 25.06.1958, Blaðsíða 3

Miðvikudaeur 25. iiíní 1?>58
MOHf:T’*!nT4ntf>
3
HViti af sýningarsalnum
Helgafell gerir rtýja
tilraun til listkynningar
RAGNAR JÓNSSON forstjóri
Helgafellsútgáfunnar átti fund
við fréttamenn í gær og skýrtSi
þeim frá nýjasta áformi sínu,
en hann hefur sem kunnugt er
verið manna ötulastur við að
fjörga menningarlifið í höfuð-
staðnum. Hefur hann m. a. gert
mikið til að kynna verk íslenzkra
málara og koma þeim inn á
heimili landsmanna.
í dag kl. 4 opnar Helgafell
málverkasýningu í Listamanna-
skálanum, þar sem sýndar verða
70 myndir eftir 12 málara af
yngri kynslóðinni. Sá nýstárlegi
háttur verður hafður á þessari
sýningu, að gestum hennar verð-
ur heimilað að taka myndirnar
með sér heim til reynslu gegn
lítilli fyrirframborgun, og séu
þeir ekki ánægðir geta þeir skil-
að þeim aftur og fengið aðrar
myndir eða tekið bækur út á féð
sem þeir lögðu fram. Ákveði
menn að halda myndunum fá
þeir að greiða þær með afborg-
unum. Myndirnar á sýningunni
kosta frá 800 krónum upp í 17000
krónur, og er verð og greiðslu-
skilmálar við hverja mynd.
Hagkvæmir skilmálar
Greiðslufyrirkomulagið verður
þannig, að myndir sem kosta
800—1500 krónur greiðast með
100 krónum á mánuði, myndir
sem kosta 1500—2500 krónur
■greiðast með 150 krónum á
mánuði, myndir sem kosta 2500—
5000 krónur greiðast með 200
krónum mánaðarlega, og myndir
sem kosta yfir 5000 krónur greið-
ast með 300 krónum á mánuði.
Reynslutíminn er þrir mánuðir,
og greiðast þeir framfram. En
heimilt er að lengja reynslutím-
ann í sex mánuði og greiða þá
við móttöku í hlutfalli við það.
Strax við opnun sýningarinnar
geta menn látið taka frá myndir
fyrir sig, enda greiði þeir í trygg-
ingu 150 krónur, sem síðar ganga
upp í afborgun.
Stendur yfir í viku
Sýningin stendur fram til 1.
júlí, og geta menn þá tekið þær
myndir sem þeir velja sér. Allar
myndir sem Helgafell selur eru
reiknaðar á föstu verði málar-
ans sjálfs, vextir verða ekki
reiknaðir, en listamennirnir
greiða forlaginu ómakslaun.
Ragnar Jónsson gat þess við
fréttamenn að forlagið hefði snú-
ið sér til fleiri málara, en svo
hefði ekki verið veggpláss í Lista-
mannaskálanuwi fyrir fleiri
myndir.
12 málarar
Listamennirnir sem myndir
eiga á sýningunni eru þessir:
Bragi Ásgeirsson, Hafsteinn Aust
mann, Jóhannes Jóhannesson,
Jón Engilberts, Karl Kvaran,
Kristján Davíðsson, Nína Tryggva
dóttir, Sigurður Sigurðsson,
Svavar Guðnason, Valtýr Péturs-
son, Veturliði Gunnarsson og
Þorveldur Skúlason.
Eimskip ekki bótaskylt
vegna skemmda er urðu
á bílum í skiþslest
STAKSTIINAR
Góð reynsla af þessu
fyrirkomulagi
ÞAÐ kemur stundum fyrir að bíl-
ar sem fluttir eru hingað til lands
ins verði fyrir skemmdum um
borð í skipunum. Fyrir skömmu
gekk í Sjó- og verzlunardómi
Reykjavíkur dómur í máli er reis
út af því hver bera skyldi skað-
ann af tjóni er varð á fjórum
bílum í flutningi. Málsaðilar eru
Samvinnutryggingar, sem höfð-
uðu málið gegn Eimskipafélagi
íslands, en bílarnir voru eign
Samb. ísl. samvinnufélaga, en
tryggðir hjá Samvinnutrygging-
um,
Bílarnir, sem allir voru af
Bucik-gerð höfðu komið til lands
ins með Tröllafossi frá Banda-
ríkjunum í september 1955. Á
leiðinni hafði skipið hreppt fár-
viðri. — Við athugun á farm-
inum í lest skipsins meðan ó-
sköpin dundu yfir, kom í ljós, að
blikkplötubúnt, sem voru undir
bílunum höfðu færzt til. Við það
Ragnar gat þess ennfremur að ' höfðu bílarnir sem ofan á stóðu
hugmyndin að sölu málverka með
afborgunum væri komin frá Birni
Th. Björnssyni sem hafði kynnt
sér slíka sölu erlendis. Helga-
fell selur nú um tvo þriðju hluta
allra bóka sinna með afborgun-
um, og hefur það gefizt mjög
vel. Forlagið hefur að takmarki
að auðvelda fólki aðgang að flest-
um þeim menningarverðmætum
sem á boðstólum eru, sagði for-
stjórinn, og mun bera margfald-
an ávöxt í lífi þeirra sem læra
að njóta listaverkanna.
PARÍS, 24. júní. — De Gaulle hef
ur beðið PíUs páfa að veita sér
og þjóð sinni blessun. I orðsend-
íngu de Gaulle til páfans sagði,
að hann (de Gaulle) þarfnaðist
nú andlegs styrks til þess að
teiða þjóð sína út úr þeim ógong-
sem hún væri í.
einnig hreyfzt til, losnað og
slegizt saman. Skipsmenn settu
bönd á bílana og reyndu að
stöðva þá á þann hátt.
Samvinnutryggingar töldu
Eimskip bera ábyrgð á þessum
skemmdum á bílunum, þar eð
þær „hafi stafað af lélegri og
rangri búlkun þeirra í lest
Tröllafoss“ og vitnuðu til 147 gr.
siglingalaganna frá 1914.
Eimskipafélagið taldi skemmd
irnar á bílunum hafa orðið
af óviðráðanlegum orsökum er
skipið hreppti fárviðri í hafi og
hafi þá oltið ákaflega. Búlkun
varanna í lestum hafi verið að
öllu leyti vel af hendi leyst. Eim
skip vitnaði einnig til 147. gr.
siglingalaganna, þar sem tekið
er fram að farmflytjandi losni
við ábyrgð á skemmdum á farmi
ef hann leiði líkur að því að
skemmdirnar hafa stafað af sjó-
slysi eða öðru óhappi, sem skip-
stjóri og skipshöfn máttu ekki
við gera, eða af ónógum umbún-
aði vörunnar. Bílarnir hafi verið
fluttir án umbúða og fullyrti
Eimskip að engar skemmdir
myndu hafa orðið á bílunum, ef
þeir hefðu verið fluttir í kössum.
í forsendum dóms Sjó- og
verzlunardóms Reykjavíkur seg-
ir m.a. á þessa leið:
„Það er fram komið í málinu,
að stefnandi fékk upplýsingar
um skemmdirnar á bifreiðunum
um það leyti eða áður en upp-
skipun þeirra hófst. Ætla verð-
ur, að farmeigandinn (SÍS) hafi
einnig fengið vitneskju um
skemmdirnar á sama tíma. Áttu
þeir því kost á því að láta fram
fara skoðunargerð samkvæmt
153. gr. siglingalaganna á umbún-
aði farmsins. Það gerðu þeir þó
ekki. Ber stefnandi, (Samvinnu-
tryggingar), sem hefir fengið
framseldan rétt farmeiganda,
því sönnunai'byrðina um það, að
umbúnaði farmsins í skipinu
hafi verið ábótavant af hálfu
stefnda. Það er hins vegar álit
hinna sérfróðu meðdómsmanna,
að ekki sé í ljós leitt, að ferm-
ingu og búlkun farmsins hafi
verið áfátt. Þegar þetta er virt,
svo og það, að skipið hreppti hið
versta veður á leiðinni, þykir
stefnandi ekki geta sótt stefnda
til greiðslu þess fjár ,sem hann
hefir orðið að greiða farmeig-
anda“.
Auk þess hafði dómurinn hlið
sjón af farmskírteininu og síðan
segir í forsendum m.a.:
„Bifreiðar eru mjög viðkvæm-
ir hlutir og því vandmeðfarnir í
flutningum, en auk þess verðmæt
tæki. Verður því að telja, að fyr-
irvarinn í fármskírteininu um á-
byrgðarleysi stefnda á slíkum
óvörðum munum sé gildur. Leið
ir það því einnig til sýknu. __________ ___________, ________
Úrslit málsins verða því þau, | þó útvegun f jármagns en mikils
að sýkna ber stefnda (Eimskip) þurfti við í því efni. Fyrsta meiri
af öllum kröfum stefnanda, | háttar lán tókst þáverandi for-
sætisráðherra Ólafi Thors að út-
vega árið 1956, og var það nóg
Vitnisburður du\ Jórs
Nú er sementsverksmiðjan tek-
in til starfa og stjórnarliðið farið
að þakka sér það mikla mann-
virki. Við vígslu verksmiðjunn-
ar hélt dr. Jón E. Vestdal, for-
maður verksmiðjustjórnarinnar
ræðu, þar sem liann vék að sögu
málsins. Dr. Jón sagði m. a.:
„Að þessum áfanga er langur
aðdragandi, löng saga. Hún verð-
ur ekki rakin hér, aðeins getið
nokkurra höfuðatriða — — —.
Þegar aðalhráefni það til fram-
leiðslu sements, sem nú á að fara
að brenna, skeljasandurinn i
Faxaflóa, hafði fundizt, var sú
þrautin eftir að afla hans, lega
hans var slík, og var því óráð-
legt að halda áfram undirbún-
ingi verksmiðjunnar, nema gerð
yrði tilraun til öflunar hans. En
margir, ef ekki flestir, voru þeirr-
ar skoðunar, að slík tilraun hlyti
að misheppnast. Tilraunin hlaut
að verða dýr, og dýr hefði hún
orðið áliti stjórnmálamannanna,
sem síðustu ákvörðun skyldu
taka i þessu efni, eigi siður en
annarra, sem að málinu stóðu,
ef hún misheppnaðist. En ná-
kvæm athugun verksmiðjustjórn-
arinnar á möguleikunum til að
dæla sandi við þau skilyrði, er
fyrir hendi voru, gáfu þó ótví-
rætt til kynna, að slikt mætti
takast. Ólafur Thors, er þá var
atvinnumálaráðherra og fór með
mál verksmiðjunnar, tók loka-
ákvörðun um tilraunadælingu á
skeljasandinum, og þori ég að
fullyrða, að ekki hefði komið til
byggingar sementsverksmiðju um
skeið, ef tilraunin hefði ekki ver-
ið gerð og hún tekizt svo sem
raun varð á.
Þótt fenginn væri tæknilegur
grundvöllur fyrir byggingu
sementsverksmiðju, voru margir
I erfiðleikar framundan, einkum
(Samvinnutr), en eftir atvikum
þykir rétt að málskostnaður
falli niður.
Fulltrúi nemenda i St. Paul
STÚLKA fædd á Islandi varð
fyrir valinu sem fulltrúi allra
skólanemenda í St. Paul, þegar
Minnesotaríki hélt upp á hundrað
ára afmælið nýiega. — Kristín
Bergström heitir hún, og sést á
myndinni hér að ofan með móð-
ur sinni, frú Arnfríði Eiríksdótt-
ur. Er Kristín nemi i efsta bekk
Gordon-barnaskólans í höfuðborg
Minnesotaríkis. Kristín var valin
til að leika hlutverk, „Spirit of
Minnesota", á Festival of Nations
—- „Hátíð þjóðanna" — sem fór
fram um sama leyti og aldaraf-
mælið. í keppninni um útnefn-
ingu unglings sem tákns æskunn-
ar komu til greina aðeins þeir,
sem hafa skarað fram úr við nám.
Harry Bergström heitir faðir
Kristínar. Hann er fæddur og
uppalinn í Two Harbors, Minne-
sota, og var um tíu l.ra skeið á
íslandi, fyrst í herþjónustu striðs
árin og síðar á Keflavíkurflug-
velli við spítalastörf. — Giftust
Harry og Arnfríður á ísafirði, og
þar fæddust báðar dætur þeirra,
Kristín sumarið 1944 og Arlene
haustið 1948. Fjölskyldan a nú
heima að 478 Herschel Avenue
í St. Paul, Minnesota. Eiríkur
Finnsson faðir frú Bergströms,
dó á Isafirði 1956, en móðir henn-
ar, Kristín Einarsdóttir, á nú
heima í Reykjavík, Hafnarstræti
1. Börn Eiríks heitins og Kristín-
ar eru sex alls, öll á íslandi nema
frú Bergström, og eitt systkin-
anna búsett í Reykjavík, Bragi
Eiríksson, Miklubraut 20.
til þess að festa kaup á vélum
til verksmiðjunnar, enda var svo
gert, og var þá skömmu siðar
hægt að hefja fyrir alvöru bygg-
ingu verksmiðjunnar. Síðustu
tæp tvö árin hefur dr. Gylfi Þ.
Gíslason, ráðherra, er nú fer með
mál verksmiðjunnar, gengið mjög
ötullega fram í því að útvega
fjármagn til verksmiðjunnar, og
hefur velið hægt að halda fram-
kvæmdum stöðugt áfram, þótt
oft hafi verið erfitt að afla hins
mikla fjármagns“.
Forysta Ólafs
Af þessum ummælum má
marka, hvað hæft sé í því, að
Ólafur Thors hafi látlð sitt eftir
liggja um framkvæmd málsins.
Hið sanna er þvert á móti, að
án hans atbeina hefði ekki ver-
ið hafizt handa um verkið. Gylfi
Þ. Gíslason má hins vegar eiga
það, að hann gerði sitt til að
framkvæmdir þyrftu ekki að
stöðvast eftir að málið var kom-
ið í umsjá hans. Er það góðra
gjalda vert, miðað við aðra
frammistöðu ríkisstjórnarinnar.
Eins er þó ógetið, sem manna
.ötulast hefur ætíð ýtt á eftir
framkvæmdum, og það er Pétur
Ottesen. Hann hefur og ráðið
mestu um að haldið var fast við
þá ákvörðun Bjarna heitins Ás-
geirssonar, að verksmiðjan skyldi
reist á Akranesi.
Af öllum ásökunum stjórnar-
flokkanna gegn Sjálfstæðis-
mönnum er sú fráleitust, að þeir
skyldu ekki vera búnir að út-
vega lán til væntanlegra fram-
Laxveiði í
Borgarfirði
AKRANESI, 23. júni — f dag
náði ég tali af Kristjáni Fjeld-
sted, bónda í Ferjukoti. Ferju-
kot er í þjóðbraut, stendur fast
við veginn, rétt neðan við vestri
enda Hvítárbrúar, sem er aðal-
samgönguæð Borgarfjarðar. Lax-
veiði er stunduð í net eingöngu
í Hvítá og hefur Ferjukot frá
öndverðu verið einn af helztu
laxveiðibæjunum. Kristján hef-
ur því fyrir margra hluta sakir
góð tækifæri til að fylgjast með
laxveiði og veiðihorfum, enda
málvinur margra.
Ég spurði hann um laxveiðina
í borgfirzku ánum á þessu vori.
Hann sagði heldur litla veiði
vegna kulda og vatnsskorts, byrj-
aði að veiða síðustu vikurnar,
lagði netin 20. maí og fékk að-
eins 5 laxa fyrsta hálfa mánuð-
inn. Svipuð útkoma er hjá öðr-
um netjaveiðibændum upp með
ánni.
Veiðzt hefur saemilega í Norð-
urá það sem af er. Sennilega er
nýbyrjuð stangarveiði í Þverá,
en ekki munu veiðimenn hafa
farið fram á fjallið nema ef til
vill núna um þessa helgi. Veiði
í Grímsá hófst 15. þ. m. Hefur
verið mjög lítil til þessa. Þar
höfðu fengizt 6 laxar um þessa
helgi.
Ekkert er farið að veiða enn í
Reykjadalsá, Klóku eða Gljúfurá,
en þetta getur lagazt með lax- kvæmda í tíð nýrrar stjórnar.
veiðina strax og fer að rigna, Auðvitað er það skylda hverrar
sagði Kristján Fjeldsted að lok- stjórnar að sjá þjóðarbúinu far-
um. —Oddur. borða á meðan hú» ar við völd.