Morgunblaðið - 02.08.1958, Page 9

LaugáWagur 2 ágúst 1958
\tOKC,ri\fíT 4f)1Ð
9
Pétur Ottesen hóndi og
alþingismaður—sjötugur
PÉTUR OTTESEN er borinn og
barnfæddur Akurnesingur. Hann
er fæddur að Ytra-Hólmi. Þar
bjuggu á undan honum faðir
hans og afi og þar hefur hann
sjálfur ætíð átt heima. Allir hafa
þeir feðgar gert garð sinn fræg-
an. Ottesensnafnið sækja þeir
frændur til Odds forföður síns,
bróður Ólafs Stephensens stift-
amtmanns. Ottesenar eru því
komnir í beinan karllegg af séra
Stefáni á Höskuldsstöðum, sem
Stephensenættin kennir sig við,
og hafa fáir menn á íslandi ver-
ið honum kynsælli. í móðurætt
á Pétur einnig til góðra að telja.
Meðal náfrænda hans í þá ætt
eru ýmsir gáfuðustu og fram-
takssömustu menn í og úr Borg-
arfjarðarhéraði.
Sjálfur hófst Pétur snemma
til mannaforráða. Hann var kos-
inn á þing 1916, aðeins 28 ára
gamall. Var það við fyrstu þing-
kosningar, sem menn yngri en
þrítugir voru kjörgengir. Pétur
hefur setið á þingi ætíð síðan og
nú þremur árum lengur en nokk-
ur maður annar í sögu þjóðar-
innar fyrr og síðar. Til saman-
burðar má geta þess, að íslend-
ingar fengu fyrst nokkurt stjórn-
frelsi með stjórnarskránni 1874.
Síðan eru nú liðin rétt 84 ár.
Helming þess tíma hefur Pétur
Ottesen setið á Alþingi.
Pétur á ekki hina löngu þing-
setu sína því að þakka að hann
hafi leitað sér skjóls frá hret-
viðrum stjórnmálanna. Þvert á
móti hefur lengstum staðið um
hann styr. Hann hefur ætíð ver-
ið óhræddur að halda máli sínu
til streitu og segja skoðun sína
afdráttarlaust, hver sem í hlut
átti. Hann hefur aldrei hlíft sjálf-
um sér, og sjaldan öðrum, ef
hann hefur talið sig þurfa að
leggja góðu máli lið. Pétur er
einarður maður, svo af ber og
þykir stundum lítt sveigjanleg-
ur. Jafnframt er hann flestum
hlýrri, þegar á reynir, og allra
vanda vill hann leysa.
Á Alþingi nýtur Pétur trausts
jafnt andstæðinga sem samflokks
manna. En ætíð hefur hann skor-
uzt undan vegtyllum og haggar
enginn honum úr sínu fasta sæti
á hinum yzta þingbekk. Þaðan
hefur Pétur haldið margar sköru-
legar ræður með sinni hvellu og
karlmannlegu rödd. Væri of-
raun að telja hér upp öll þau
þingmál, sem hann hefur látið
til sín taka.
Þegar Pétur Ottesen var fyrst
kosinn á þing, voru enn í gildi
þau stjórnskipulög, sem hvíldu
á stöðulögunum dönsku, er sögðu
ísland vera óaðskiljanlegan
hluta Danaveldis. Pétur er nú
eini alþingismaðurinn, sem starf-
aði á meðan þau stjórnlög voru
við lýði. Nærri má geta, að hon-
um hafi ekki líkað þau, enda var
hann kosinn til Alþingis af hálfu
þess flokks, sem harðast barðist
fyrir afnámi þeirra. Hann var
þá í þversumbroti Sjálfstæðis-
flokksins gamla, í þeim hópi
þingmanna, er fastast fylgdu
fram kröfum íslendinga til fulls
sjálfstæðis.
Hinn sami andi hefur ríkt með
Pétri ætíð síðan. Stundum heyr-
ist, að hann beiti um of þeim
starfsaðferðum, sem haldbeztar
voru í þeirri viðuregin en eiga
síður við eftir að ísland er orðið
sjálfstætt. Einurð og óhvikul
tryggð við góðan málstað eiga þó
sannarlega ekki síður við nú en
áður.
Nátengd æskuáhuga Péturs
á fullu sjálfstæði Islands er
ákefð hans að endurheimta
handritin, kröfur hans til
Grænlands og forysta um friðun
fiskimiðanna umhverfis landið.
Pétur Ottesen mun ætíð verða
talinn einn upphafsmanna þeirr-
ar baráttu. Hann lagði lengi ríka
áherzlu á friðun Faxaflóa en var
jafnframt og ætíð síðan manna
einaiðastur um útfærslu fisk-
veiðilandhelginnar. Þá
hann gert sér betur grein fyrir
því en ýmsir aðrir, að þær ráða-
gerðir yrðu naldlitlar, ef íslend-
ingar byggju sig ekki með öðr-
um úrræðum en hingað til hafa
verið framkvæmd til að verja
landhelgi sína.
í þessu sem mörgu öðru kem-
ur fram, að Pétar sameinar á
óvenjulegan hátt eld hugsjón-
anna og hagsýni í framkvæmd-
um. Frelsishagurinn hefur aldrei
deyft áhuga hans á endurbótum
í landbúnaði og sjávarútvegi að
ógleymdum hlut hans að eflingu
iðnaðar með þætti hans í raf-
magnsvir*kjunum og byggingu
Sementsverksmiðjunnar á Akra-
nesi. í fjárveitinganefnd hefur
Pétur átt sæti lengst af þing-
tíma sínum og formaður hennar
hefur hann verið öðru hverju.
Pétur Ottesen hefur ekki ein-
göngu látið margvísleg framfara-
mál til sín taka á Alþingi. Hann
er einnig atkvæðamikill fram-
herji í margháttuðum umbóta-
málum utan þings. Hann hefur
lengi átt sæti bæði í stjórn Fiski-
félags íslands og Búnaðarfélags
Íslands. Eru það einsdæmi, að
sami maður sitji í stjórn þess-
ara höfuðsamtaka tveggja af
aðalatvinnuvegum landsmanna.
Þekking Péturs á sjávarútvegi
er mikil. Á æskuárum stundaði
hann sjóróðra og í kjördæmi
hans er einn helzti útvegsstaður
landsins, þar sem Pétur er öllu
nákunnugur. Sjálfur er Pétur þó
hefur j fyrst og fremst bóndi. Hann er
einn þeirra, sem í senn er mikill
félagsmaður og kann vel til sjálfs
bjargar.
Félagsmálastörfin eru ekki
takmörkuð við þau, sem áður
hafa verið talin upp, því að
auk þeirra er Pétur og hefur
lengi verið formaður Sláturfé-
lags Suðurlands, eins farsælasta
samvinnufélagsskapar bænda.
Hann er og meðal forystumanna
Rímnafélagsins og einn kunnasti
Góðtemplari landsins. En jafn-
framt öllum félagsstörfunum, er
Pétur einn mesti bóndi landsins.
Nýtur hann þar raunar stuðn-
ings sinnar mikilhæfu konu, frú
Petrínu Jónsdóttur. Hefur komið
sér betur að hafa styrka for-
stöðu á heimilinu, því að störfin
sem frá kalla, hafa verið mörg,
en Pétur sjálfur er og frábær af-
kastamaður. Hann er ágætur
heimilisfaðir, einn þeirra, sem er
skjól og skjöldur síns skylduliðs.
Pétur heldur mikilli tryggð við
ættaróðal sitt og unir sér þar
bezt. Hann hefur og á sinni löngu
þingmannstíð gert meira fyrir
byggðarlag sitt en flestir aðrir
þingmenn. -Er þess skemmst að
minnast, að án atbeina Péturs,
mundi sementsverksmiðjan
trauðla hafa verið reist á Akra*
nesi. Pétri hefur stundum verið
brugðið um það, að hann væri
um of einsýnn í baráttunni fyrir
hag kjósenda sinna. Þetta kemur
af þvi, að Pétur veit, að fá eða
engin mál ná fram að ganga
Pétur Ottesen.
nema a eftir þeim sé ýtt. En í
raun og veru er Pétur manna
víðsýnastur, sem lýsir sér í því,
að fáir eru víðförulli Islendinga
en nann. Um ísland hefur hann
ferðazt þvert og endilangt og nú
á efri árum hefur hann hvað eft-
ir annað farið til erlendra landa
og kynnt sér þjóðhætti þar. í
slíkum ferðalögum lýsir. skap-
lyndi Péturs sér og allir hættir
einkar vel. Hann fer á fætur
löngu á undan öllum öðrum
ferðafélögum sínum og er oft
búinn að skoða mikil mannvirki
og heil borgarhverfi áður en þeir
risa úr rekkju. Síðan er hann
allan daginn jafnákafúr sem hin-
ir að kynnast öllu, sem fyrir auga
ber. Hann er glaður og reifur,
svo af ber, í aðra röndina hlé-
drægur, en jafnframt flestum
öðrum ötulli að komast þangað,
sem hann ætlar sér. Öllum er
lán að eiga slíkan samferða-
mann. Bjarni Benediktsson.
Ágúst Pálsson Stykkishólmi :
Björgunarskip og
fyrir Breiðafjörð
ÞAÐ hefir verið öllum ljóst, sem
sótt hafa sjó hér við Breiðafjörð,
að brýn þörf er fyrir björgunar-
og gæzluskip á fiskileitum Breið-
firðinga. Bezt hefir þetta komíð
í ljós eftir 1940, er almennt var
farið að gera báta út á vetrarver-
tíð í verstöðvunum hér á Snæ-
fellsnesi. Það mátti segja, að fram
til þess tíma væru það aðallega
Vestfirðingar, sem vitjuðu fiski-
miða við Snæfellsjökul, og þá
ekki fyrr en fiskur fór að ganga
eftir miðjan vetur. En eftir þessi
tímamót fjölgar bátum í verstöðv
um hér vestra, og voru bátarnir
yfirleitt stærri en þeir eldri
Langræði varð meira, þar sem
fiskur gekk til þurrðar á ínnmið-
um vegna ásóknar togveiðiflot-
ans, og þörfin þá enn brýnni fyrir
gæzluskip. Þó má segja, að nokk-
uð hafi aukizt veiði hér 4 bugt-
inni, síðan friðunin gekk í gildi,
og þá sérstaklega síðastliðna ver-
tíð.
Sumarið 1949 kom að málj við
mig Þorbjörn Jónsson, Reykja-
vík, og gat þess, að hann hefði
fullan hug á að vinna að og
styrkja, að Breiðfirðingar gætu
eignazt björgunar- og gæzluskip,
sem fylgdi bátaflotanum, líkt og
Vestmannaeyingar hefðu og fleiri
væru að koma sér upp. Vegna
þessara ummæla bauð ég Þor-
birni að mæta á sambandsfundi
fiskideildanna á Snæfollsnesi,
sem haldinn var í Grafarnesi 30.
okt. þá um haustið. Þar var rætt
mikið um þetta mál, og var al-
mennur áhugi á því. Niðurstöður
urðu þær, að kosnir voru menn
í öllum verstöðvum sunnanverðu
Breiðafjarðar til að hafa á hendi
fjáröflun í þessu skyni.
Að nokkrum tíma liðnufn eða
1954 gáfu svo hjónin, Svanhildur
Jóhannsdóttir og Þorbjörn Jóns-
son, Mímisvegi 2, Reykjavík,
stofnsjóð fyrir Björgunarskútu
Breiðafjarðar, — fimmtíu þús-
und krónur, — sem afhentur var
til vörzlu sýslumanni Snæfell-
inga, og ávaxtar hann féð sam-
kvæmt þeim skilmálum, er settir
voru við afhendingu fjárins. —
Þess skal getið strax, að svo er
ákveðið í skipulagsbréfi þeirra
hjóna, 4. grein, að skipið verði
minnst 200 brúttó smálestir. —
Þessi heiðurshjón eru vel þekktir
Breiðfirðingar, og Þorbjörn, sem
stundaði sjómennsku á yngri ár-
um, kannast vel við sjósókn frá
verstöðvum undir Jökli.
Það má segja, að allur almenn-
ingur taki þessari málaleitan vel.
Þó varð nokkur aðdragandi þess,
að málið kæmist á skrið. Ég held
aðallega vegna þess, að nokkur
tími fór í að finna hagkvæma
fjáröflunarleið, sem gæft fé í
hönd, svo að um munaði. — Á
vetrarvertíð 1955 skrifuðu þeir
Lúðvík Kristjánsson, ritsíjóri,
Reykjavík, og Sig. Ágústsson, ut-
gerðarmaður, til ákveðinna
manna í hverri verstöð á Snæ-
fellsnesi. I bréfi þeirra var farið
fram á, að hafður yrði einn fjár-
öflunardagur fyrir Björgunar-
skútusjóð, og lagt til, að allir
bátar færu eina sjóferð í því
skyni að gefa aflaverðmætið í
sjóðinn, eða eins og segir í bréfi
þeirra: „Nú er það ósk okkar, sem
tekið höfum að okkur að reyna
að hrinda þessu í framkvæmd,
að haga mætti þessu á eftirfar-
andi hátt: Að sjómenn, útgerðar-
menn, fiskverkendur og verka-
fólk gefi allt, er snerti þennan
eina róður. Með því legði hver
aðili nokkuð af mörkum til þess,
að þetta mætti fara sem myndar-
legast úr hendi og bera sem bezt-
an árangur.“
Þessu var vel tekið af útgerðar
mönnum, skipshöfnum og öðrum,
sem hlut áttu að máli. Róðrar-
dagur var ákveðinn 1. apríl eða
næsti fær dagur, ef veður haml-
aði róðri þann dag.Þessu varfram
gæzluskip
fylgt, og kom mikið fé í Björg-
unarskútusjóð í öllum verstöðv-
um hér á Snæfellsnesi eftir þenn-
an fyrsta fjáröflunardag. Þó var
það nokkuð misjafnt, eftir afla
bátanna í hverri verstöð.
Nokkur mistök réðu því, að
árið 1956 leið svo, að engin fjár-
söfnun fór fram meðal almenn-
ings, en seint á þvi ári fór líf að
færast í menn og sáu, að við svo
búið mátti ekki standa. Nokkrir
menn í Ólafsvík stofnuðu fjár-
öflunarnefnd og leituðu eftir
sams konar starfsliði í hiuum
verstöðvunum. Þau urðu úrslit
mála, að 1. apríl um vorið mættu
fulltrúar frá öllum verstöðvum
í Ólafsvík. Þar var kosin fjáröfl-
unarnefnd, einn maður frá hverj-
um stað, og átti hann að hafa
forustu um fjáröflun heima í
sínu héraði. Þessir hlutu kosn-
ingu: Danilíus Sigurðsson, Hellis-
sandi; Ottó Árnason; Metta Krist
jánsdóttir, Ólafsvík; Þorkell Run
ólfsson, Grafarnesi og Ágúst
Pálsson, Stykkishólmi. Ákveðið
var, að síðasti vetrardagur skyldi
hér eftir vera fjáröflunardagur
fyrir Björgunarskútusjóð. Siðan
hefir nokkurt fé komið inn þann
dag og einnig á sjómannadaginn.
Það kom berlega í ljós, að marg
ir, sem hafa stundað sjó mikinn
eða lítinn hluta ævi smnar og
eiga minmngar þaðan, ljúfar eða
sárar, eða hafa haft þar afskipti
af, lögðu þessu máli lið með f jár-
framlögum. Mér, sem þessar lín
ur skrifa, þykir rétt að geta
þeirra, sem hafa lagt stórgjafir
í þennan sjóð, er ég hefi tekið við
hér í Stykkishólmi. Og þá skal
fyrst geta Sigurðar Magnússonar,
hreppsstjóra, frá Kárastöðum.
sem gaf í tilefnf 75 ára afmælis
síns og til minningar um látinn
vin frá æskuárunum 1250,00 kr.,
Stykkishólmsbíó gaf 1000,00 kr.
Kristmann Jóhannsson, fyrrver-
andi skipstjóri, til minningar um
konu sína, Maríu Ólafsdóttur,
sem lézt 1955, og foreldra sína,
Guðrúnu Kristmannsdóttur, er
andaðist 1916, og Jóhann
Þorsteinsson, er andaðist 1917,
10.000,00 kr., og Ágústa Sigurðar-
dóttir, Stykkishólmi, gaf 5000,00
kr. til minningár um foreldra
sína, Björgu Jónatansdóttur og
Sigurð Einarsson. — í tilefni 50
ára afmælis kvenfélagsins Hrings
ins, Stykkishólmi, barst sjóðnum
5000,00 kr. gjöf frá kvenfélags-
konum 28. febr. 1957. Og konurn-
ar létu ekki þar við sitja, því að
á sjómannadaginn í vor höfðu
þær á hendi veitingar og gáfu
sjóðnum allan ágóðann, 4770,00
kr. — Þann sama dag gáfu börn
Rögnvaldar Lárussonar, Stykkis-
hólmi, minningargjöf um foreldra
sina, Guðrúnu Kristjánsdóttur og
Rögnvald Lárusson, skipasmið,
bróður sinn, Lárus, rafstöðvar-
stjóra, og fóstru sína, Ragnheiði
Kristjánsdóttur, er gekk þeim í
móður stað frá barnæsku,
10.000,00 kr. — Margir fleiri hafa
gefið rausnarlega, og er þá helzt
að geta þess, að slysavarnadeiid-
in og verkalýðsfélagið í Flatey á
Breiðafirði gáfu 5000,00 kr. og
einstaklingar í hreppnum um
2000,00 kr. Má þetta teljast miög
rausnarlegt, þegar þess er gætt,
að eftir að útgerð lagðist þar
niður, fækkar íbúum að miklum
mun. — Við allt það fólk, sem
lagt hefir þessu máli lið, erum
við í stórri þakkarskuld.
Ég, sem tel mig nokkuð kunn-
ugan þessum málum, þykist vita,
að margir séu þeir, sem enn hafa
ekkert lagt af mörkum, en málið
snerti þó ekki síður en þá, er
þátt hafa tekið í fjársöfnumnni.
Margir eru minnugir þeirra, sem
háðu baráttu sína á sjónum, en
náðu landi eftir harða útivist, og
þeir eru geymdir, en ekki gleymd
ir, er aldrei náðu landi. Þeir
verða aldrei aftur heimtir, en
bezt minnumst við þeirra með
því að stuðla að því, að björgun-
ar_ og gæzluskip fyrir Breiða-
fjörð verði smíðað og þann veg
hjálpað sjómönnum, sem nú
sækja sjóinn, og aukið traust og
trú þeirra, sem í landi bíða, oft
í óvissu á óveðursstundum.
Nú á næstunni á að halda fund
í Reykjavík að tilhlutan sjávar-
útvegsmálaráðuneytisins um fisk
veiðitakmörkin og taka endan-
lega ákvörðun um það mál. Við
íslendingar vitum, að eftir
Framh. á bls. 15