Morgunblaðið - 07.08.1958, Qupperneq 6

e
MORCVNBLAÐIÐ
Fimrntndaeiur 7. ágúst 1958

Frá Öskju. (Ljósm. E. Halldórsson.)
Ferð um óbyggðir og
örœfi á vegum F.l.
NOKKUR undanfarin ár hefur
Ferðafélag íslands efnt til ferða
um miðlandsöræfin. Þessar ferð-
ir eru þegar orðnar vinsælar,
enda veita þær óvanalegt tæki-
færi til að sjá marga af sérkenni-
legustu og fegurstu stöðum
landsins, þar á meðal staði, sem
menn naumast eiga kost á að
koma á nema í slíkum hópferð-
um.
í sumar hefst 12 daga ferð fé-
lagsins um miðlandsöræfin hinn
13. ágúst. Fyrst er haldið um
Landmannaafrétt til Veiðivatna.
Þetta vatnasvæði er rómað fyrir
öræfatöfra sína, enda fer mörg-
um svo, sem við Veiðivötn hafa
dvalizt, að þeir leita færis að
komast þangað aftur. Við Veiði-
vötn er haldið kyrru fyrir einn
dag, en síðan ekið norður á mið-
hálendið um Illugaver, litla gróð-
urvin vestan Kaldakvíslar, þar
sem Fjalla-Eyvindur hafðist eitt
sinn við, og upp á Sprengisand í
Nýjadal eða Jökuldal, dalverpi
utan í Tungnafellsjökli, fundið af
gangnamönnum fyrir nokkrum
áratugum.
Næsta dag er Vonarskarð skoð
að. Þetta skarð milli Vatnajökuls
og Tungnafellsjökuls, sem svo
oft kemur við sögur, er einkar
fagurt, og er þar eins og víðar
jarðhitasvæði í næsta nágrenni
jökla. Síðan er haldið til Gæsa-
vatna og gist þar. Gæsavötn eru
tvö smávötn undir Bárðarbungu,
hæstu bungunni á Vatnajökli
norðanverðum. Þaðan liggur leið
in austur um Ódáðahraun, og er
lengi dags ekið meðfram brún
Vatnajökuls. Að kvöldi er komið
í Öskju. Þetta eldfjall, sem jarð-
fræðingum, innlendum sem er-
lendum, þykir svo girnilegt til
fróðleiks, er ekki síður eftirsókn-
arvert ferðafólki sakir sérkenni-
legrar fegurðar. Unnendum ís-
lenzkra öræfa þykir það hinn
mesti stórviðburður að fá tæki-
færi til að skoða Öskju.
Úr Öskju er haldið í Herðu-
breiðarlindir. „Lindirnar" hafa
löngum verið taldar með unaðs-
legustu stöðum norðaustanlands.
Þær eru vin eða ver umkringt
brunahrauni og söndum. Á bökk-
um fossandi lækja vex ótrúlega
kröftugur gróður, hvönn og
hvanngrænt gras, og í hvömm-
unum í hraunjaðrinum er hið
litfegursta blómskrúð. Ferða-
Kominn heim
af síldinni
AKRANESI, 4. ágúst — Hingað
kom Askja í gær með 4 þús. tóm-
ar tunnur. Einn af Akranesbát-
unum, Böðvar, er kominn heim
að norðan. Var með nót í ólagi
og þótti ekki borga sig að kosta
upp á nýja nót fyrir norðan.
—Oddur.
maðurinn, sem dögum saman
hefur ekki séð stingandi strá á
leið sinni, ætlar varla að trúa
sínum eigin augum og finnst
hann hafi aldrei fyrr séð „svo
fagran jarðargróða". Suður af
Lindunum í nokkurra kílómetra
fjarska, gnæfir Herðubreið, eitt
allra tilkomumesta fjall lands-
ins, yfir hásléttuna. í Herðu-
breiðarlindum er bezt varðveitti
Eyvindarkofi, sem til er.
Næst er haldið að Mývatni. —
Mývatnssveit hefur jafnan heill-
að ferðamenn hvað mest norð-
lenzkra byggða. Fegurð hennar
er einkennilegt sambland af ljúf-
legri sveitasælu og öræfatign. —
Skamman spöl frá grænu túni
við kyrran vog er kynjaheimur
Dimmuborga.
Úr Mývatnssveit er ekið veStur
í Húnavatnssýslu, en þaðan suð-
ur Auðkúluheiði á Hveravelli. —
Síðasta dag ferðarinnar er komið
við í Kerlingarfjöllum, sem stund
um eru nefnd Alpafjöll íslands.
Ef veður leyfir, er gengið á Snæ-
koll, einn bezta útsýnistind lands
ins. Af Snækolli sér í góðu veðri
vel yfir miðbik landsins og reynd
ar allt til sjávar, bæði norður og
suður. Þaðan getur ferðamaður-
inn að leiðarlokum litið yfir far-
inn veg og kvatt öræfin, sem ó-
efað hafa auðgað hann að mörg-
um dýrmætum endurminningum.
— A.
Þórunn í Höfn
látin
AKRANESI, 4. ágúst — Þórunn
Sivertsen, húsfreyja í Höfn í
Melasveit lézt 3. þ. m. háöldruð,
skorti aðeins 4 mánuði á, að hún
yrði 96 ára.
Þórunn Ríkharðsdóttir var
fædd að Árnagerði í Fáskrúðs-
firði 4. des. 1862. Hún var söng-
elsk kona og með afbrigðum fróð-
leiksfús. f æsku nam hún enska
tungu í Skotlandi og Norður-
landamálin hafði hún einnig á
valdi sínu. í 4 ár kenndi hún við
Kvennaskólann í Reykjavík.
Hinn 27. okt. 1898 giftist Þór-
unn Torfa Sive.rtsen í Höfn. Þar
býr nú Pétur, einkabarn þeirra
hjóna.
Þórunn var fædd kennari og
hélt lengst af uppi kennslu á
heimili sínu og naut margur þar
af. Akurnesingur, sem látinn er
fyrir tæpum 20 árum, sagði, að
Þórunn væri perla borgfirzkra
kvenna. —Oddur.
shrifar úp
daglega lifinu
Jón Stefánsson Kag
aðarhóli sjötugur
FYRIR rúmri öld fluttist í Húna-
vatnssýslu Jón söðlasmiður Guð-
mundsson frá Langahlíð í Eyja-
firði og bjó um skeið á Neðstabæ
í Norðurárdal. Árið 1863
keypti hann Holtastaði í Langa-
dal og nokkrar jarðir aðrar, sem
öldum saman höfðu fylgt þessu
fornfræga höfuðbóli. Jón bjó á
Holtastöðum í 10 ár, en fluttist
þá á aðra eignarjörð sína, Kagað
arhól á Kolkumýrum (Ásum), og
Hörkuleg meðferð
MAÐUR að nafni Kristján Jóns
son kom að máli við Vel-
vakanda í fyrradag og bar sig
illa yfir meðferð, sem hann hafði
sætt að barnaheimilinu að Sil-
ungapolli sl. sunnudag. Hann á
þar 5 ára gamlan son sem dvelst
hjá móður sinni, en hún er starfs
stúlka á heimilinu. Kristján, sem
er leigubílstjóri að atvinnu kom
þarna í sínum eigin bíl og hafði
leikfóng meðferðis, fyrir son sinn.
Drengurinn kom hlaupandi á
móti föður sínum og fylgdust þeir
feðgarnir að upp á háaloft en þar
var þríhjól. sem drengurinn átti
og var smávegis bilað. Gerði
Kristján við hjólið og síðan fóru
þeir niður aftur en mættu þá
forstöðukonu heimilisins, sem
Kristján kveður hafa sýnt sér
hina mestu ókurteisi — og beðið
hann að hypja sig burt af staðn-
um. Kristján fór út í bíl sinn og
drengurinn með honum. Ætlaði
þá forstöðukonan að fara með
drenginn inn en þá fór hann að
gráta og neitaði að fara frá föður
sínum.
Forstöðukonan hótaði þá að
kalla á lögregluna ef hann léti
ekki drenginn af hendi og kvað
Kristján henni það velkomið,
hann skyldi bíða rólegur í bíl sín-
um. — Skömmu síðar komu svo
3 lögregluþjónar í bíl frá Reykja-
vík, sendir af Þorkeli Kristjáns-
syni, formanni barnaverndar-
nefndar en forstöðukonan hafði
hringt til hans. Einn lögreglu-
þjónanna talaði við torstöðukon-
una og eftir samtal þeirra var
drengurinn tekinn hagrátandi
með valdi af föður sínum, sem
bjóst þá til að fara út úr bílnum
til að hugga drenginn en þá
skelltu tveir lögregluþjónanna á
hann handjárnum ug óku honum
til Reykjavíkur í lögreglubíln ím.
Þriðji lögregluþjónninn ók bíl
Kristjáns í bæinn. Farið vav með
Kristján á lögreglustöðina en þar
þurfti hann að biða í eina og
hálfa klst. eftir varðstjóranum,
sem talaði við hann nokkur orð
er hann kom og lét Krist-
ján svo lausan án þess að nokkur
skýrsla væri tekin.
Þetta er í stórum dráttum saga
Kristjáns, sem var mjög reiður
og sár og hefir nú fengið mál sitt
lögfræðingi í hendur. Deilir hann
einkum á forstöðukonuna að Sil-
ungapolli og formann barna-
verndarnefndar fyrir framkomu
þeirra í málinu.
Velvakandi vill engan dóm á
þetta mál leggja en síðan Krjst-
ján kom að máli við hann nefir
Velvakandi fengið upplýst, að
sonur Kristjáns er á Siiungapolli
á vegum móður sinnar, sem er
þar starfandi eins og áður er sagt.

Slæpingjar í hjarta
bæjarins
ENN hafa kvartað undan því
við mig nýlega, að á etnum
fjölfarnasta stað í hjarta bæjar-
ins séu drukknir menn og slæp-
ingjar tíðum á förnum vegi —
leiðinlega áberandi og hvimleiðtr
mjög. Og það er ekki af neinni
tilviljun, að þessir menn eru tíð-
ir gestir einmitt á þessum stað.
Þeir eru þar á slangri krmgum
einn af hinum mörgu „börum“,
sem draga að sér alls konar slæp-
ingjalýð. Vitað mál er það, að á
þessum „bar“ er setið löngum
stundum og þjórað, áfengi, sem
smyglað er þar inn í algeru heim-
ildarleysi, því að auðvitað er það
með öllu ólöglegt að hafa öfengi
um hönd á slíkum stöðum.
Ekki skal „bar“ sá, er hér er
átt við nafngreindur að sinni, en
full ástæða virðist til að minna
forstöðumenn hans — og annarra
slíkra staða á skyldur þeirra í
sambandi við rekstur þeirra —
og þá tyrst og fremst, að þeir
bjó þar til dauðadags 1887. Hann
átti tvær dætur, Kristínu og Guð
rúnu. Kristín giftist Jósafat Jónat
anssyni frá Miðhópi, síðar al-
þingismanni Húnvetninga, og er
þeirra sonur Jónatan J. Líndal
hreppsstjóri á Holtastöðum. Guð
rún giftist Stefáni Jónsson
frá Syðsta-Hvammi, Arnbjarnar
sonar stúdents á Stóra-Ósi. Sú
ætt er mjög útbreidd um Vatns-
nes og víðar og var einn af
bræðrum Stefáns Jón bóndi í
Hrísakoti, faðir Stefáns dócents
og síðar læknis í Danmöku, en
afi dr. Jóns heitins Jóhannesson-
ar prófessors.
Stefán frá Syðsta-Hvammi
hafði lært málaraiðn í Kaup-
mannahöfn, en tók við búi á
Kagaðarhóli eftir tengdaföður
sinn. Hann dó af blóðeitrun 1907.
Þau Guðrún áttu aðeins eitt barn,
sem komst á legg, Jón, sem fædd
ist 7. ágúst 1888 og er hann því
sjötugur í dag.
Guðrún á Kagaðarhóli var
fríðleikskona. Hún giftist aftur
Böðvari Þorlákssyni póstafgr.m.
á Blönduósi og tók þá Jón sonur
hennar að fullu við búi á
Kagaðarhóli, rúmlega tvítugur, og
hefur búið þar síðan. Ekki verður
það um hann sagt, að hann fari
sér'að jafnaði mjög óðslega, og
sannaðist það í hjúskaparmálum,
því að hann var orðinn fertugur,
er hann festi ráð sitt og kvæntist
Guðrúnu Jóhannsdóttur, Gunn-
arssonar að Skálahnjúki í Skörð-
um. Sá Gunnar var frægur fyrir
hesta sína og líkist núverandi
húsfreyja á Kagaðarhóli þessum
afa sínum í því að þykja gaman
að gæðingum, og hefur sjálf tam
ið suma, enda er hún rösk kona
og skörungur. Móðurætt hennar
er húnvetnsk, því að Friðrikka
móðir hennar er dóttir Stein-
gríms bónda á Njálsstöðum, en
systir Páls heitins ritstjóra Vísis.
Móðurbróðir Friðrikku var síra
Páll á Hjaltabakka, faðir Árna
prófessors og þeirra systkina.
Jón Stefánsson á Kagaðarhóli
er maður hlédrægur og að jafn-
aði fálátur við fyrstu kynningu,
en kátur og skemmtilegur í vina-
hópi. Stundum virðist hann
nokkuð svifaseinn og íbygginn,
enda íhugar hann hvert mál vand
lega og er hverjum manni klók-
ari að finna veilur í málstað and
stæðinga sinna, þegar út í rök-
ræður er komið. Bifast hann þá
hvergi né hopar á hæli og er erf-
itt að koma á hann lagi, gráan
fyrir járnum og albrynjaðan.
Mæli ég þetta af allangri reynslu,
fer hefur venjulega farið vel á
með mér og þessum trausta full-
trúa fæðingarsveitar minnar og
hef ég því betur treyst dómgreind
hans, sem kynni okkar hafa orð-
ið nánari. Ekki efast ég um, að
Jón hefði orðið. slyngur mála-
færslumaður eða djúpvitur dóm
ari, ef lagt hefði hann fyrir sig
lögfræði.
Jón hefur gegnt mörgum trún
aðarstöðum, eins og vel á við með
svo vitran mann. Hann var odd-
viti Torfalækjarhrepps 1922—44
og sýslunefndarmaður frá 1938,
er Þórarinn alþingismaður á
Hjaltabakka lét af því starfi. í
stjón Kaupfélags Húnvetninga
var hann í nokkur ár og í stjórn
Sláturfélags Austur-Húnvetn-
inga hefur hann verið í meira en
30 ár. Hann átti og sæti í Búnað-
arráði meðan það starfaði.
Jón á Kagaðarhóli hefur bætt
jörð sína mikið, sléttað og stækk
að túnið og reist flest hús úr stein
steypu. íbúðarhúsið er fallegt og
vandað og ólíkt flestum öðrum
húsum hér um slóðir að ytri sýn.
Það hús var allmörg ár í smíð-
um og fór Jón þar sem oftar að
engu óðslega, keypti litla vinnu
að, en gekk að mestu frá því sjálf
ur ásamt sonum sínum, enda er
hann verkhagur vel.
Köguður er fornt orð, sem
merkir útskyggnismann, hvort
sem er í skipsstefni, þegar óttast
þarf brim og boða eða á sjónar-
hæð á landi, þegar hætta er að-
steðjandi. Til þess starfs var
ekki treystandi nema athugulum
mönnum og áreiðanlegum. Nafn-
ið á óðali Jóns á Kagaðarhóli er
táknrænt fyrir manninn sjálfan,
því að hann hefur verið gerhug-
ull og traustur á verðinum fyrir
hag sveitar sinnar og stéttar.
Mér hefur stundum fundizt, að
Húnvetningar hafi breytzt tals-
vert frá því sem þeir komu mér
fyrir sjónir í ungdæmi mínu og
það ekki að öllu leyti til batnað-
ar. Það á þó ekki við um Jón á
Kagaðarhóli. Hann er húnvetnsk-
ur höldur, eins og ég hef alltaf
hugsað mér þá heilsteyptasta,
hygginn búmaður, sem hrapar að
engu og hugsar allt niður í kjöl-
inn, fastur fyrir og jafnvel ein-
þykkur á stundum, gjarnari á að
fara sinna eigin ferða en að vera
taglhnýtingur, trygglyndur og
maður, sem gott er að treysta í
raun. Þau Guðrún kona hans hafa
eignazt tvo syni, Stefán stúdent
og Magga sem stundar smíðanám
í Svíþjóð. Ég hefði kosið, að hann
hefði átt tuttugu syni í staðinn
fyrir tvo, að þeir hefðu allir erft
kosti föður síns og allir orðið hún
vetnskir bændur eins og hann.
Um þetta þýðir ekki að sakast við
þennan gamla sveitunga minn og
samverkamann og óska ég hon-
um því til heilla með það, sem
lífið hefur fært honum, og með
árin, sem framundan eru.
P.V. G. Kolka.
sjái um, að ekki sé virt að vettugi
gildandi bann við áfengisneyzlu i því að við höfum átt sæti saman
þar. • í sýslunefnd í 20 ár. Sem betur
Útsvör á ísafirði
ÍSAFIRÐI, 4. ágúst. — Útsvars-
skrá ísafjarðarbæjar fyrir árið
1958 var í dag lögð fram. Jafnað
var niður kr. 6341000,00 á 841
gjaldanda. Átta hæstu útsvars-
gjaldendurnir eru þessir:
Fyrirtæki: Kaupfélag ísfirð-
inga 135600,00 kr. Hraðfrysti-
húsið Norðurtangi 133000,00 kr.,
Olíusamlag útvegsmanna 117800,
00 kr., og M. Bernharðsson
Skipasmíðastöð 94200,00 kr.
Einstaklingar: Hans Svane lyf-
sali 54600,00 kr., Jón Bárðarson
kaupmaður 51500,00 kr., Kjartan
Halldórsson veitingamaður
37200,00 kr., Marselíus Bernharðs
son skipasmíðameistari 33400,00
kr.
S.l. ár námu útsvör á ísafirði
kr. 6139000,00 á 840 gjaldendur.
— Fréttaritari.