Morgunblaðið - 19.12.1958, Qupperneq 2

2
MORCUNBLAÐIÐ
Föstudagur 19. des. 1958
Bretar bjóða Islendingum „vopnahlé4^
Fengu þungar ákúrur á NATO-fundinum í París
PARÍS, 18. des. Reuter-AFP-NTB
LANDHELGISMÁLIÐ var
rætt á fundi utanríkisráð-
herra Atlantshafsbandalags-
ins í París í dag. Spaak, fram-
kvæmdastjóri bandalagsins,
bauðst til að reyna að koma
á sættum milli Breta og ís-
Iendinga. Utanríkisráðherrar
Danmerkur og Kanada lögðu
einnig að deiluaðilum að
reyna að semja. Selwyn Lloyd
utanríkisráðherra Breta bar
þá fram tillögu um að íslend-
ingar haldi varðskipum sínum
innan 6 sjómílna frá landi
gegn því að Bretar kalli heim
herskip sín af íslandsmiðum.
— Fréttaritari brezka útvarps
ins segir að tillagan sé túlk-
uð þannig að brezkir togarar
yrðu þannig skuldbundnir til
að halda sig utan 6 mílna
markanna.
Sænska útvarpið hefur það
eftir Lloyd utanríkisráðherra, að
hann hafi sagt, að nú skyldu
Bretar og íslendingar semja um
það að forðast allar þær aðgerð-
ir, sem orsakað gætu árekstra
utan þriggja mílna landhelginn-
ar. Hafi þá íslenzki fulltrúinn
svarað því til, að hann hefði ekki
umboð til að semja um neitt
varðandi landhelgismálið, en
mundi flytja íslenzku stjórninni
skýrslu um viðræðurnar.
Ekki bindandi
1 Reutersfréttinni um þetta,
segir að Sidney Smith, utanríkis-
ráðherra Kanada, hafi sagt að
það væri ljóst, að þótt samkomu-
lag tækist nú um þetta atriði,
þá yrði þar aðeins um bráða-
birgðasamkomulag að ræða, sem
hvorugur aðilinn yrði bundinn
af á ráðstefnu, er síðar yrði haid-
in um málið. Hann sagði að sá
réttur og þeir hagsmunir, sem
hvor aðili um sig væri að verja,
væri vafalaust lögmætur í aug-
um hlutaðeigandi aðila. Kvaðst
hann vilja leggja að báðum að
vega þennan rétt og þessa hags-
muni á móti afleiðingum þess,
að upp úr slitnaði gjörsamlega
í samningaumleitunum. Heldur
bæri þessum þjóðum að reyna
að ná einhverju bráðabirgðasam-
komulagi og nota sér þá aðstöðu,
sem Atlantshafsbandalagið hefur
upp á að bjóða í því skyni, ef
með þarf.
Miklar hættur framundan
Ráðherrann kvaðst ekki geta
látið hjá líða að lýsa áhyggjum
Kanádastjórnar yfir hvers kon-
ar innbyrðis deilum bandalags-
ríkjanna, sem ógnuðu samheldni
þeirra á stund þegar nauðsyn á
samstöðu væri hvað mest. Það
atvik eða slys gæti orðið, sem
orsaka kynni fullan fjandskap,
og haft gæti hinar alvarlegustu
afleiðingar fyrir aðila, fyrir At-
lantshafsbandalagið og síðast en
ekki sízt fyrir málstað frelsis-
ins, sem þessar þjóðir berðust
fyrir. Sagði Smith að Atlants-
hafsbandalagsráðið brygðist von-
um manna, ef ekki yrði hið fyrsta
gerð enn ein tilraun til að koma
á sættum í deilunni.
Dagskrá Alþingis
í DAG eru boðaðir fundir í báð-
um deildum Alþingis.
A dagskrá efri deildar eru tvö
mál. 1. Tekjuskattur og eignar-
skattur, frv. — 2. umr. 2. Fræðsla
barna, frv. — 1. umr. Ef deildin
leyfir.
Eitt mál er á dagskrá neðri
deildar. Dýrtíðarráðstafanir
vegna atvinnuveganna, frv. — 3.
umr.
Lange hvassyrtur.
Halvard Lange, utanríkisráð-
herra Noregs, réðst harkalega á
Breta í umræðunum í dag. Hann
kvað norsku stjórnina hafa mikl-
ar áhyggjur af ástandinu sem
skapazt hefði við fiskveiðitak-
mörk íslands, ástandi sem fæli
í sér stöðuga hættu á slysum eða
atburðum, sem haft gætu afdrifa-
ríkar afleiðingar í sambandi við
afstöðu íslendinga til Atlants-
hafsbandalagsins.
Sagði Lange að Norðmenn ættu
bágt með að skilja framkomu
Breta í málinu. Þegar Rússar
hefðu fært út landhelgi sína í
12 mílur, hefðu Bretar ekki sent
herskip á vettvang til að vernda
fiskveiðahagsmuni sína á um-
ræddum svæðum. Þvert á móti
hefðu Bretar gert samning við
Rússa um fiskveiðar innan 12
míina landhelginnar, og jafngilti
það í rauninni viðurkenningu á
útfærslunni. Þess vegna væri
það furðulegt að Bretar beittu
valdi gegn smáþjóð eins og ís-
lendingum. Hann skoraði á deilu
aðila að sýna vilja til málamiðl-
unar ,en lagði áherzlu á að hér
væri þörf skjótra aðgerða, þar
sem allt virtist benda til þess að
12 mílna reglan ynni æ meira
fylgi, ekki aðeins sem fiskveiði-
takmörk heldur einnig sem al-
menn landhelgi.
Einróma viðvörun
Stjórnmálafréttaritarar í París
eru þeirrar skoðunar, að fundur
utanríkisráðherranna, sem stað-
ið hefur yfir undanfarna þrjá
daga, hafi verið einróma við-
vörun til Rússa um að reyna ekki
að breyta stöðu Berlínar með
einhliða ákvörðunum. Formæl-
endur margra sendinefnda á fund
inum hafa látið í ljós ánægju
yfir þeim árangri, sem náðst hafi,
og nefna flestir þeirra fiskveiða-
deilu Breta og íslendinga og
Kýpurmálið, þar sem virðist
miða í samkomulagsátt. Enn-
fremur er lögð rík áherzla á þá
ákvörðun að auka gagnkvæmar
viðræður NATO-ríkjanna um öll
þau mál, sem varða þau í heild
eða fleiri en eitt þeirra. Þá er
bent á að þessi fundur hafi frem-
ur venju fjallað um hernaðarmál
og tekið mikilsverðar ákvarðan-
ir um þau efni, sem ekki hafi
verið kunngerðar ennþá.
„Sextándi mefflimnrinn"
Á fundi, sem Paul Henri Spaak,
framkvæmdastjóri Atlantshafs-
bandalagsins, átti við blaðamenn
eftir síðasta ráðsfundinn í dag,
var hann spurður, hvers vegna
hefði verið lögff svo rík áherzla
á hermál á fundinum í ár, þar
sem efnahags- og vísindamál
hefðu verið efst á baugi í fyrra.
Spaak svaraffi brosandi, aff
„sextándi meðlimur NATO“,
Krúsjeff, hafi þröngvað ákveffn-
um vandamálum upp á Atlants-
hafsbandalagiff, sem ekki sé hægt
aff umflýja. Fastaráð NATO mun
strax snúa sér að því aff ræffa
þau svör, sem Vesturveldin munu
senda til Moskvu. Heinrich von
Brentano utanríkisráðherra Vest-
ur-Þýzkalands sagði á blaða-
mannafundi í dag, að samstaða
Vesturveldanna hefffi komiff í
ljós á fundinum í París á glæsi-
legri hátt en nokkru sinni fyrr.
A ýmsum stöffum í úthverfum bæjarins eru nú aff rísa mjög
vegleg farþegaskýli á biðstöffvum strætisvagnanna. Hið fyrsta
þeirra er nú fullsmíðað og er þaff við Reyki viff Laugarásveg.
Jafnframt því aff vera biffskýli fyrir strætisvagnafarþega er
söluturn í skýlinu, þar sem hvers konar söluturnavarningur
er á boðstólum, blöff, frímerki og ýmislegt smávegis. Myndin
hér aff ofan er af hinu nýja biffskýli viff Reyki.
Yfirvofandi stöðvun fiskiftotans
til umræhu í bæjarstjórn í gær
Á BÆJARSTJ ÓRNARFUNDI í
gær lagði Guðmundur Vigfússon
bæjarfulltrúi (K) fram tillögu
um það, að bæjarstjórn skoraði
á ríkisstjórnina að veita Lúðvík
J ósefssyni s j ávarút vegsmálaráð -
herra umboð til þess að semja
við útgerðarmenn varðandi þær
kröfur, sem þeir hafa gert um
aukinn opinberan stuðning við
fiskiflotann vegna þeirrar verð-
bólgu, sem nú hefur dunið yfir.
G. V. lýsti því, að voði væri fyrir
höndum, ef fiskiflotinn kæmist
ekki á veiðar um áramót, en eins
og nú stæðu sakir, væri allt útlit
fyrir að svo mundi verða, þar
sem ríkisstjórnin hefði sagt af
sér, og óvíst um það, hvort ný
ríkisstjórn veeri komin á laggirn-
ar fyrir áramót.
Geir Hallgrímsson tók til máls
og sagði, að í tillögu G. V. fælist
að veita einum sérstökum ráð-
herra umboð til þess að fara
með þetta stórmál, en í því sam-
bandi benti hann á, að ríkisstj.
hefði sagt af sér og íorsætisráð-
herrann teldi sig bresta umboð til
þess að gera samninga við út-
gerðarmenn og ef svo væri, þá
væri áskorun af hálfu bæjar-
stjórnar frá upphafi tilgangslaus,
og því fremur væri tillagan óeðli-
leg, sem hér væri farið fram á
að veita einum einstökum ráð-
herra svo víðtækt umboð sem
í tillögunni fælist. Taldi G. H. að
óeðlilegt væri að bæjarstjórnin
samþykkti slíka tillögu. Benti
hann á, að nú færu fram athug-
anir í sambandi við myndun nýrr
ar ríkisstjórnar og meðan á því
stæði væri slík áskorun ótíma-
bær. Hins vegar tók G. H. mjög
Sogsfrumvarp samþykkt
óhreytt fil 3. umrœðu
Frá Aíjpingi
I GÆR var fundur í sameinuðu
Alþingi og fundir í báðum deild-
um. Á dagskrá sameinaðs þings
var eitt mál, svohljóðandi fyrir-
spurn til ríkisstjórnarinnar um
yfirlæknisembætti Kleppsspítala
frá Benedikt Gröndal: Hvað veld
ur því, að heilbrigðismálaráð-
herra hefur ekki sinnt tillögu
landlæknis um breytingu á skip-
an yfirlæknisstöðu Kleppsspít-
ala? Tók fundurinn fyrir hvort
fyrirspurn þessi skyldi leyfð og
var það samþykkt.
Þrjú mál voru á dagskrá efri
deildar. Frv. um virkjun Sogsins
var til framhalds 2. umr. og sam-
þykkt til 3. umr. Breytingartil-
laga frá Birni Jónssyni og Páli
Zóphóníassyni, sem áður hefur
verið getið hér í blaðinu, var
felld með 9 atkv. gegn 3. Frum-
varp um aðstoð við vangefið fólk
var til fyrstu umræðu og sam-
þykkt samhljóða til 2. umr. Frv.
um tekjuskatt og eignarskatt var
tekið út af dagskrá.
undir það, hver voði væri fyrir
höndum, ef fiskiflotinn stöðvaðist
og væri enginn ágreiningur um
það atriði. Hitt væri svo annað
mál hvort bæjarstjórnin,
eins og á stæði, gæti sent slíka
áskorun frá sér og hvort hún
hefði yfirleitt nokkra þýðingu,
þó samþykkt væri.
G. H. og Magnús Ástmarsson
(A), lögðu fram svohljóðandi
frávísunartillögu:
„Bæjarstjórnin leggur áherzlu á
nauðsyn þess, að sem fyrst verði
gerðar ráðstafanir til þess að
tryggja starfsgrundvöll sjávarút
vegsins og ganga frá samningum
um kjör fiskimanna á næsta ári,
þar sem atvinna og afkoma
fjölda fólks á sjó og landi byggist
á því að fiskveiðar gangi hindr-
unarlaust, og nær allar gjaldeyr-
istekjur þjóðarinnar koma frá
þessum atvinnurekstri.
En með því, að mál þessi verða
ekki leyst nema í sambandi við
lausn á efnahagsvandamálum
þjóðarinnar í heiid, sem bíða nú
úrlausnar Alþingis og væntan-
legrar ríkisstjórnar, telur bæj-
arstjórn ekki rétt, að einum ráð-
herra í fráfarandi stjórn séu fald
ir slíkir samningar, á þessu stigi
og tekur fyrir næsta mál á dag-
skrá“.
Magnús Ástmarsson (A),
tók til máls og sagði, að útilokað
væri að bæjarstjórn gæti haft
nokkur úrslitaáhrif á þessi mál,
því vitaskuld lægi valdið í hönd-
um Alþingis og ríkisstjórnar og
mundi slík áskorun, þó samþykkt
væri, hafa litla þýðingu. Hann
kvað alla vera sammála um þann
voða sem fyrir höndum væri, en
áskorun frá bæjarstjórn, eins og
G. V. hefði borið fram,_væri ekki
hin rétta leið. En M. Á.. benti á
það á sama hátt og G. H. að hér
væri farið fram á að veita einum
ráðherra mjöð þýðingarmikíð um
boð og vitaskuld væri stöðvun
bátaflotans eitt aðalatriðið í þeim
umræðum sem nú færu fram um
myndun nýrrar ríkisstjórnar.
Þetta mál væri i höndum ann-
arra aðila en bæjarstjórnar, þ.
e. ríkisvaldsins og hefði ekki þýð-
ingu að bæjarstjórnin, eins og á
stæði, blandaði sér á þann hátt í
málin, sem G. V. ætlaðist til.Slík
áskorun mundi falla máttlaus
niður.
Frávísunartillagan var eftir
stuttar umræður samþykkt með
12 atkvæðum gegn 3.
Utanþingsstjórn í Finn-
landi
Á dagskrá neðri deildar voru
tvö mál. Frv. um dýrtíðarráðstaf
anir vegna atvinnuveganna var
til 1. umr. og samþykkt til 2. umr.
samhljóða. Frv. um veltuútsvör
var til frh. 1. umræðu og sam-
þykkt til 2. umr og allsherjar-
nefndar.
Hraðkeppnismóti
HSÍ lýkur í kvöld
HRAÐKEPPNISMÓT HSÍ hófst
að Hálogalandi í gærkvöldi og
fóru þá fram fimm leikir í meist-
araflokki karla.
Leikar fóru þannig, að Ármann
vann Keflavík með 11:6, Aftur-
elding vann Víking með 9:5, FH
vann ÍR með 9:6, KR vann Fram
með 6:5, eftir framlengdan leik
og Þróttur vann Val með 12:8.
Mótið heldur áfram í kvöld kl.
8,15. Þá leika FH og Ármann og
KR og Þróttur. Afturelding situr
hjá, en keppir síðan við það félag,
sem sigirar í l'eik FH og Ármanns.
HELSINKI, 18. des. NTB-FNB. —
Cmræffur stjórnmálaleiðtoganna
vegna stjórnarkreppunnar í Finn
landi leiddu til þess, að á morg-
un verffur sennilega mynduff ut-
anþingsstjórn undir forsæti
Bændaflokksmannsins Kauno
Kleemola. Það var a. m. k.
taliff öruggt, að stjórnarkreppan,
sem staðiff hefir hálfan mánuð,
verffi leyst fyrir helgi.
Sagt var að á fundunum í dag
hefðu menn orðið ásáttir um, að
Búlganín gerir
syndajátningu
MOSKVU, 18. des. NTB-AFP. —
Tass-fréttastofan í Moskvu skýrffi
frá því í kvöld, aff Nikolaj Búlg-
anín, fyrrverandi forsætisráff-
herra Sovétríkjanna, sem Krú-
sjeff réffst harkalega á í síðustu
viku, hafi talaff á fullskipuðum
fundi miffstjómar sovézka komm
únistaflokksins og játaff syndir
sínar. Sagffi hann, -ff allar þær
ásakanir, sem Krúsjeff hefffi bor-
iff á hann, væru á rökum
reistar. Hann harmaði það, að
hann hefffi átt samstarf viff óvini
flokksins, en meffal þeirra eru
Molotov fyrrverandi utanríkis-
ráðherra, Malenkov fyrrverandi
forsætisráðherra, Sjepilov fyrr-
verandi utanríkisráðherra og
Kaganovitsj fyrrverandi ráff-
herra.
í hinni nýju stjórn skyldu eiga
sæti 7 menn frá sósíaldemókrata-
flokkunum tveimur og átta menn
frá öðrum flokkum. Búizt er við,
að kommúnistar fái eitt eða tvö
sæti.
Kleemola mun leggja áherzlu
á að hafa sem allra fæsta þing-
menn í stjórninni. Flestir ráð-
herranna koma sennilega úr röð-
um verkalýðsleiðtoga og forustu
manna framleiðslunnar. Búizt er
við að ráðherralistinn verði full-
búinn á morgun. Kleemola hefur
þrisvar gefizt upp við stjórnar-
myndun, en Kekkonen forseti fól
honum jafnan að gera nýja til-
raun, síðast í gærkvöldi.
Aðeins tveir stóðu
i Friðrik
STYKKISHÓLMI, 18. des. —
Friðrik Ólafsson stórmeistari
kom til Stykkishólms í gær og
tefldi fjöltefli í samkomuhúsinu
þar við 44 þátttakendur úr Stykk
ishólmi og víðs vegar að úr sýsl-
unni. Hófst fjölteflið kl. 8 og var
lokið laust eftir miðnætti.
Fór þannig, að Friðrik vann 42
skákir, en tvær urðu jafntefli.
Er þess sérstaklega að geta, að
annar þeirra er gerði jafntefli,
er 11 ára drengur, Ellert Krist-
insson. Meðal keppenda voru
nokkrir úr barna- og miðskóla
Stykkishólms. Hinn sem gerði
jafntefli var Jón Guðmundsson
frá Ósi á Skógarströnd.
— FréttaritarL