Morgunblaðið - 03.01.1959, Page 9

Laugardagur 3. jan. 1959
MORCUNBLAÐIÐ
9
Kristján
vélsmiður ■
KRISTJÁN Gíslason vélsmiður
andaðist sl. jóladag á Landsspítal-
anum eítir þungbær veikindi und
anfarna mánuði. Útför hans fer
fram frá Dómkirkjunni árdegis
í dag.
Með Kristjáni Gíslasyni er fall-
inn frá einn merkasti iðnaðar-
maður í bænum, sem verða mun
öllum minnisstæður, sem honum
kynntust.
Kristján var ágætlega fær í
sinni starfsgrein. Hann sá jafnan
ótrúlega fljótt hvað að var, þegar
margbrotnar vélar eða tæki bil-
uðu, og hvernig viðgerð yrði bezt
hagað. Á verkstæði sínu lét hann
einnig smíða ýmis tæki, svo sem
„spil“ í nótabáta og fleira, sem
reyndist ágætlega. Einnig annað-
ist Kristján uppsetningu á olíu-
og lýsisgeymum á ýmsum stöð-
um.
Hann fylgdist manna bezt með
nýjungum í sinni starfsgrein,
enda er vélsmiðja hans ein hin
íullkomnasta í landinu að útbún-
aði. Síðustu árin hafa unnið í
vélsmiðjunni 20 til 25 manns að
staðaldri.
Viðskipti Vélsmiðju Kristjáns
Gíslasonar eru ekki bundin ein-
göngu við Reykjavík og Faxaflóa,
heldur leita menn þangað um
vandasamar viðgerðir á vélum og
tækjum frá fjarlægum stöðum í
landinu.
Kristján sá margsinnis um
björgun á strönduðum skipum.
Tókst honum oft að ná út skipum,
sem vonlítið eða vonlaust hafði
verið talið að takast mætti að
bjarga. Má þar nefna b/v Max
Pemberton árið 1928 og e/s Our-
em (Hrímfaxa), sem rekið hafði
upp í Rauðarárvík í ofsaveðri 28.
febrúar 1941.
Kristján var um langt ára-
bil varaliðsmaður í Slökkviliði
Reykjavíkur og vann þar gott
starf, þegar eldsvoða bar að
höndum, t. d. við að hefta út-
breiðslu eldsins, þegar Hótel ís-
land brann.
★
Kristján var fæddur 4. nóvem-
ber 1895 að Fjarðarhorni í Gufu-
dalssveit. Voru foreldrar hans
hjónin Gísli Kristjánsson og
Steinunn Guðmundsdóttir bæði
af Djúpadalsætt, en af þeirri ætt
eru komnir margir þjóðkunnir
menn, svo sem Sveinn Björnsson,
foiseti, Ari Arnalds og fleiri.
Kristján tók sveinspróf í járn-
smiði árið 1916.
Hann kvæntist Ingibjörgu
Árnadóttur bónda á Hamarlandi
í Reykhólasveit Ólafssonar hinn
13. maí 1922. Eignuðust þau fjög-
ur börn, sem öll eru á lífi, þau
Árna, skrifstofustjóra, Gísla,
vélstjóra, Valdimar, vélvirkja og
Þuríði, flugfreyju.
Frú Ingibjörg kona Kristjáns
er hin mesta myndarkona og átti
hún drjúgan þátt í því, að Krist-
jáni tókst jafnan að sigrast á örð
ugleikunum, þegar á móti blés á
lífsleiðinm.
★
Á.’ið 1907, þegar Kristján var
á 12. ári, ætluðu foreidrar hans
að flytjast búferlum frá Patreks-
firði til Ólafsvíkur með börn sín.
Tóku þau sér far með es. Ceres,
skipi Sameinaða gufuskipafélags-
ins. Skipið varð að sigla fram hjá
Ólafsvík vegna óhagstæðs veð-
urs, svo að farþegarnir, sem þang-
að ætluðu, fóru áfram með skip-
inu til Reykjavíkur. Varð þetta
heillaferð fyrir foreldra Krist-
jáns og börn þeirra. Fékk Gísli
faðir hans, sem var góður smiður
og hinn mesti verkmaður, fljót-
lega atvinnu við skipasmíði hjá
Slippfélaginu og hafði stöðuga
atvinnu. Þau hjónin eignuðust 12
börn og lifðu til hárrar elli.Þau
létust bæði í sömu veikinni árið
1955, Steinunn hinn 24. febrúar
og Gísli 2. marz.
Kristján byrjaði að vinna hjá
Slippfélaginu innan við ferming-
araldur. Othar Ellingsen, sem
síðar stofnaði veiðarfæraverzlun-
ina alkunnu, var þá forstjóri
Gíslason
— Minning
Slippfélagsins, en Tryggvi
Gunnarsson formaður þess. Ell-
ingsen veitti dugnaði og verk-
lagni Kristjáns strax athygli.
Fékk Kristján stöðuga vinnu hjá
Slippfélaginu eins og faðir hans,
þangað til hann stofnaði eigin
járnsmiðju á Nýlendugötunni ár-
ið 1917, í félagi við þá járnsmið-
ina Guðmund Jónsson lærimeist-
ara sinn og Steinþór Magnússon.
Var Kristján þá aðeins 21 árs að
aldri.
Hélzt vinátta og viðskipti
með Kristjáni og Ellingsen meðan
þeir báðir lifðu.
Kristján breytti járnsmiðjunni
á Nýlendugötunni smám saman
í fullkomna vélsmiðju. Hefur
hann lengst af rekið hana fyrir
eigin reikning, þar á meðal síð-
ustu 15 árin. Ekki hefur rekstur
vélsmiðjunnar verið fyrirhafnar
eða vandkvæðalaus, þá rúma
fjóra áratugi, sem Kristján hef-
ur haft hann með höndum.
í sambandi við hrun útvegsins
á árunum 1935 til 1939 og lög-
boðin skuldaskil útvegsmanna
1936, tapaði Kristján öllum eign-
um sínum, þar sem hann fékk
ekki greiddar útistandandi skuld-
ir, nema að litlu leyti.
Byrjaði hann þá að nýju með
tvær hendur tómar og tókst á
skömmum tima að rétta við hag
sinn.
Við endurreisn fyrirtækis síns
naut Kris'.ján drengilegrar að-
stoðar uppvaxandi sona sinna,
þeirra Árna, Gisla og Valdimars,
sem þá voru allir innan við tví-
tugt, en veittu föður sínum ómet-
anlega hjálp við að komast yfir
örðugasta hjallann, með því að
starfa með honum, tveir í smiðj-
unni og einn á skrifstofunni.
+
Kristján Gíslason var þreklega
vaxinn, karlmannlegur sýnum og
prúður í framgöngu. Hann var
mjög hugkvæmur og fróður um
marga hluti og kunni vel að segja
frá tíðindum. Hann var friðsam-
ur, kátur og skemmtilegur í hópi
vina og kunningja, enda vinsæil
og vinmargur.
Þótti Kristján bera af öðrum
í verklagni, þegar hann stóð við
smiðjuaflinn á unga aldri og verk
færin voru ekki önnur en hamar,
steðji og tangir. Síðar kunni hann
eins vel að beita hinum marg-
brotnustu tækjum og hamrinum
áður.
Honum tókst með sóma að
halda velli í starfsgrein sinni
meðan lífið entist, þrátt fyrir um-
brotatíma og harða samkeppni.
Að slíkum mönnum er mikil
eftirsjá, eigi sizt er þeir falla í
valinn langt fyrir aldur fram.
Sveinn Benediktsson.
•
KRISTJÁN Gíslason er látinn.
Mér finnst erfitt að trúa því, og
þó erfiðara að sætta mig við, að
þessi hrausti og lífsglaði vinur
minn, skuli á bezta aldri vera
horfinn af sjónarsviðinu. En stað
reyndirnar tala og við dómar-
ann tjáir ekki að deila. Á Ný-
lendugötu 15, rak Kristján Gísla-
son vélsmiðju svo að segja óslit-
ið frá 1917 til dauðadags. Þar
skilaði hann miklu og góðu dags
verki í þágu lands og þjóðar.
Það hefur oft viljað brenna við
hjá okkur, að erfitt hafi verið að
fá ýmiss konar vélahluti í stað
þeirra sem bilað hafa, en þrauta
lendingin var þá jafnan hjá
Kristjáni, sem alloftast leysti
vandann, stundum á næstum ó-
trúlegan hátt. Kom þar til hug-
kvæmni og handbragð snillings-
! ins. Víst er um það, að af þess-
um sökum eignaðist Kristján
þakklæti margra, en ég held, að
; þó hafi eins miklu ráðið þar um,
hversu hjálpfús og góðviljaður
hann var. Það var alltaf sjálf-
sagt hvernig sem á stóð að leysa
hvers manns vanda, væri það á
annað borð mögulegt. Sagt er,
að hver sé sinnar gæfu smiður
AUSTURBÆJARBÍÓ hefur nú
hafið sýningar á hinni víðfrægu
frönsku kvikmynd „Hringjarinn
frá Notre Dame“. Hefur kvik-
mynd þessi fengið lof alls staðar
þar sem hún hefur verið sýnd.
Myndin er byggð á skáldsögu
Victors Hugo, en sagan kom út
í íslenzkri þýðingu Björgúlfs
Ólafssonar og gaf Leiftur bók-
ina út.
Þetta stórverk Hugos er ritað
fyrir meir en heilli öld, kom út
1831. í bókinni er Leiftur gaf út
segir svo um Victor Hugo.
Victor Hugo dvaldist á æsku-
árum sínum langdvölum með föð-
ur sínum sem var hershöfðingi,
í öðrum löndum, Korsíku, Ítalíu,
á Spáni og víðar. Honum var
ætlað að feta í fótspor föður síns
og víst er um það, að Kristján
var um margt gæfumaður. Hann
átti indælt heimili og góð börn.
ávann sér hlýhug allra samferða-
manna, átti margs konar hug-
sjónir, sem hann sá að miklu
rætast, en það, sem mestu varð-
ar, er þó það, að nú þegar hann
er farinn yfir iandamæiin, verð-
ur hans ávallt minnzt sem mikil-
hæfs og góðs manns. — Ég kveð
þig með þakklæti fyrir margra
ára órofa vináttu og bið guð að
blessa þig og alla ástvini þína.
Steingr. Árnason.
en hugur hans hneigðist snemma
í aðra átt. Hann hlaut viður-
kenningu fyrir ljóð áður en hann
náði tvítugsaldri. Afkastamaður
varð hann á ritvellinum og sendi
frá sér fjölda rita í bundnu og
óbundnu máli, Ijóðasöfn, leikrit
og skáldsögur. Af skáldsögum
hans munu Vesalingarnir vera
þekktastir hér á landi.
Skáldsagan Hringjarinn frá
Notre Dame hefur þó verið talin
heilsteyptasta og bezta saga höf-
undarins. Hún á ekki minnstan
þátt í frægð Hugos um víða ver-
öld.
Bókin er í ísl. þýðingu 518
blaðsíður í einu hefti, smekkleg
að frágangi öllum. Er ekki að
efa að er menn sjá kvikmynd-
ina þá vakni löngun til að kynn-
ast þessari perlu bókmenntanna.
Hringjarinn frá Notre
Dame í ísl. þýðingu

Lsnsing Bagnaíi
Pisbvinnslustöðvar, verbsmiðjur og vöruafgreiðslur víðsvegar um
landið nota LANSING BAGNALL tæhi.
BAY CITY var fyrsta skurðgrafan, sem
flutt var til landsins. — Það var árið
1919 — og var hún notuð við Skeiða-
áveituna.
Benzín & díesel vélar. 96 gerðir
14 til 280 hestafla fyrir hvers-
konar vinnuvélar og vörubif-
reiðar. —
Gleðilegt nýdr! Þcxkk íyrir viðskiptin d liðna diinu.
Umboðs- og heildverzlun, Borgartúni 7, sími 2 22 35