Morgunblaðið - 14.01.1959, Síða 18

1€
MORCVTSBLAÐIÐ
Miðvikudagur 14. jan. 1959
Kveðja frá Málleysingja
skólanum til frú Mar-
grétar Th. Rasmus
Ceir Zoega
Kyeðja frá dönsku
Landmœlingasfofn-
uninni
DR. PHIL. EINAR ANDER-
SEN, prófessor og forstjóri
Landmælingastofnunarinnar í
Kaupmannahöfn, hefir sent
Morgunblaðinu eftirfarandi
minningargrein um Geir
Zoega, fyrrverandi vegamála-
stjóra:
Að kvöldi sunnudagsins, 4.
jan., barst mér í hendur sím-
skeyti um, að Zoega, fyrrverandi
vegamálastjóri, hefði látizt sam-
dægurs og næsta dag birtu blöð-
in minningargreinar. Þrátt fyrir
20 ára aldursmun höfðum við
kynnzt allnáið, þar sem starfs-
svið okkar lágu saman, og því
langar mig með þessum línum til
þess að flytja honum mína síð
ustu kveðju með því að staldra
við nokkrar minningar, sem við
áttum sameiginlegar frá því, er
ég heimsótti ísland sumarið
1956, en þai; hafði ég umsjón
með landmælingum, sem Danir,
Islendingar og Bandaríkjamenn
unnu að í sameiningu og voru
liðir í því að tengja saman stig-
mælingar í Evrópu og Banda-
ríkjunum.
I Ég hafði aldrei áður heimsótt
sögueyna, og vegamálastjóri fór
með mig um vegina, sem hann
hafði haft umsjón með að leggja,
) þar sem hann þekkti allt og alla,
' hverja bugðu og hvert útskot,
hvert hús og býli, og svo að
segja hvern mann. Hann elskaði
land sitt og var mjög fús til að
kynna það. Þetta voru erfið
ferðalög, því að alltaf var eitt-
hvað á seyði. Við fórum út úr
bílnum til að skoða umhverfið
nánar, inn í bílinn aftur og áfram
var haldið. Þrátt fyrir allháan
aldur og veikindi var hann enn
sem ungur maður, ötull og glað-
vær. Hann sagði vel frá, enda
var hann öllu kunnugur, og samt
var alltaf eitthvað, sem hann
kom nú auga á í fyrsta sinn.
Við fórum saman í sjö klukku-
stunda flugferð yfir allt ísland
í bandarískri herflugvél, og ég
gleymi því ekki, hvernig hann
svo að segja hvíldarlaust gekk
frá einum glugga til annars til
að geta séð allt, sem fyrir aug-
un bar, og tókst þannig að sjá
staði, sem hann hafði ekki heim-
sótt.
Já, hann þekkti og elskaði
land sitt, en hann þekkti líka
Danmörku, og honum þótti einn-
ig vænt um Danmörku. Við vit-
um öll, að hagsmunir íslendinga
og Dana hafa ekki alltaf farið
saman, en þó að hann hefði að
sjálfsögðu sína skoðun og sínar
óskir, þá fóru allar viðræður
okkar fram í mestu vinsemd, því
að hann þekkti Danmörku svo
vel, að hann gat einnig séð
vandamálin frá okkar hlið.
Ég mun sakna reglulegra og
ávallt kærkominna heimsókna
hans í skrifstofu mina í Províant-
gaarden á hverju misseri. Ég sé
hann enn fyrir mér, er hann
heimsótti mig siðast fyrir fáum
mánuðum. Hann var ekki heill
heilsu, en reyndi að láta lítið á
því bera. Annað veifið stóð hann
á fætur og gekk eirðarlaus um
hið stóra herbergi. Hann nam
staðar fyrir framan stórt mál-
verk af fyrrverandi yfirmanni
stofnunarinnar, Nörlunnd prófess
or, sem hann þekkti vel og hafði
oft sótt heim. Síðan nam hann
staðar frammi fyrir stóru mál-
verki frá íslandi, sem er gjöf
frá íslenzka ríkinu. Og loks
staldraði hann við fyrir framan
silfurvörðuna, sem íslendingar
gáfu stofnuninni, er hún átti 200
ára afmæli fyrir aðeins tveimur
árum. Nú hefir hann fengið hvíld.
Ég hefi misst góðan vin, en
ísland hefir misst einn sinna
beztu sona.
Blessuð sé minning hans!
Lýðveldi
Kwame Nkrumah forsætisráð-
herra Ghana er staddur í Kairo
á leið heim til sín eftir heimsókn
ina til Indlands. Hann lýsti þvi
yfir í dag í samtali við blaða-
menn, að lýðveldi yrði ekki stofn-
að í Ghana á þessu ári, „En ég
vona að það verði á næsta ári.“
Nkrumah sagði að ríkisstjórn
Ghana væri þegar farin að undir-
búa lýðveldisstofnunina, en það
væri mikið verk að breyta stjórn-
arskrá og lögum í sambandi við
það.
HEYRNAR- og málleysingjar
eru sem betur fer fámennur hóp-
ur með hverri þjóð og því er það
að vonum að þeirra málefni séu
ekki oft efst á baugi. Eigi að síð-
ur eiga fræðslumál þeirra sér
nokkra sögu þó hún sé næsta
stutt samanborið við sögu al-
mennrar fræðslu. Skóli fyrir þá
hér á landi hefur nú starfað bráð-
um í heila öld.
Annan dag þessa nýbyrjaða árs
var til moldar borin frú Margrét
Th. Rasmus, en hún hafði lengst
allra íslendinga veitt skóla fyrir
heyrnar- og málleysingja á ís-
landi forstöðu.
Fyrsti skólinn í heiminum fyrir
heyrnar- og málleysingja var
stofnaður í Frakklandi árið 1775,
en annar í Þýzkalandi litlu síðar.
Skólar þessir notuðu sína
kennsluaðferðina hvor. Franski
skólinn byggði alla sína kennslu
á fingra- og bendingarmáli, en sá
þýzki lagði megin áherzluna á að
kenna heyrnar- og málleysingj-
um mál. Vegna þess að þýzki skól
inn hélt kennsluaðferð sinni
leyndri náði franska kennsluað-
ferðin meiri útbreiðslu. Þegar
brautryðjandi heyrnar og málleys
ingjakennslunnar í Danmörku,
Peter Akte Castberg læknir vildi
læra heyrnar- og málleysingja-
kennslu um aldamótin 1800 varð
hann að stunda nám við franska
skólann. Danir lögleiddu fyrstir
allra þjóða skólaskyldu fyrir
heyrnar- og mállaus börn árið
1807. Fyrsti íslenzki heyrnar- og
málleysingjakennarinn sr. Páll
Pálsson í Þingmúla lærði árið
1864 þá kennsluaðferð, sem notuð
var í danska skólanum og var
hún notuð hér á landi til ársins
1922, en það ár sigldi frú Margrét
Rasmus til Kaupmannahafnar til
að kynna sér frekar sína sér-
stöku kennslugrein.
Þá hafði danskur maður dr.
Georg Forchammer fundið upp
nýja kennsluaðferð, sem hann
kallaði „Mund-Haand-system“.
Kennsluaðferð þessi byggðist á
því að sýna með handarhreyfingu
þau hljóð málsins, sem voru ill-
eða ólæsileg af vörum. ÍDr. Fore-
hammer aðstoðaði frú Rasmus
við að breyta þessu kerfi svo það
væri nothæft við ísl. mál.
Frú Rasmus sagði mér eitt
sinn, að þegar hún hafi komið
úr þessari ferð hafi hún hitt þáv.
fræðslumálastjóra, Jón Þórar-
son. Hann hafi spurt sig um ferða
lagið og hún ságt honum, að sér
lægi við að óska þess að hún
hefði aldrei farið þessa ferð,
a.m.k. vildi hún heldur að hún
hefði aldrei séð þessa nýju
kennslu-aðferð og þann árangur,
sem náðst hefði með henni, ef
hún gæti ekki tekið upp sömu
kennsluaðferð hér.
En frú Rasmus mætti jafnan
erfiðleikum með kjarki og festu
og með sínum óvenjulega dugn-
aði sneri hún sér að því að koma
á ■ í skóla sínum hinni nýju
kennsluaðferð og notaði hana
með góðum árangri þar til hún
hætti störfum.
Með því vann hún mikið braut
ryðjandastarf í ísl. heyrnar- og
málleysingjakennslu og auðveld-
aði mjög þeim, sem á eftir komu
að nota þá kennsluaðferð, sem nú
er talin bezt.
Nemendahópur heyrnar- og
málleysingjakennara er alltaf
miklu fámennari en almennra
kennara, en samband þeirra fyrr
nefndu við nemendurna verður
venjulega miklu nánara. Fáir
heyrnar- og málleysingjakennar-
ar hafa eignast eins marga nem-
endur og frú Rasmus og sam-
band hennar við þá hélzt alla
hennar ævi. Þeir leituðu jafnan
til hennar þegar erfiðleika bar að
höndum og það hve fús hún var
til að leysa vandræði þeirra bar
tryggð hennar til þeirra fagurt
vitni.
Nú við ævilok frú Margrétar
Th. Rasmus hugsa hennar mörgu
nemendur og foreldrar þeirra til
hennar með söknuði og þakklæti,
og við, sem nú störfum við
heyrnar- og málleysingjakennslu
þökkum henni það starf, sem hún
vann og greiddi með götu okkar.
Rvík, 6/1. ’56
Brandur Jónsson.
Austturbæ jarbíó:
HRINGJARINN
FRÁ NOTRE DAME
SKÁLDSAGA Victors Hugo’s
um hringjarann Quasimodo frá
Notre Dame, sem kvikmynd þessi
er byggð á, er stórbrotið verk og
áhrifamikið. — Hringjarinn gætir
klukknanna í hinni frægu kirkju
í París. Hann er kroppinbakur og
afskræmdur í andliti, svo að
flestir óttast hann og hryllir við
honum. Því er hann dulur og
einmana, — en á bak við hið
ófrýnilega ytra borð býr heitt
hjarta og ríkar tilfinningar. Er
átakanlegt og áhrifamikið að sjá
hversu heitt þetta olnbogabarn
lífsins ann hinni ungu og fögru
sígaunastúlku, Esmeröldu, sem
ákærð hefur verið fyrir morð og
galdra, en hann bjargar úr klóm
„réttvísinnar". og felur hjá sér
uppi í kirkjuturninum. Er eins
og ljótleikinn í andliti Quasimod-
os hverfi, er hann horfir á Es-
meröldu dansa og bros hans gefur
honum barnslegan og mildan
svip. — Efni myndarinnar verður
hér ekki rakið, en það skal sagt
að myndin, sem tekin er í litum,
er stórbrotin og áhrifarík eins og
sagan, ágætlega gerð og vel leik-
in. Einkum er frábær leikur Ant-
hony Quinn í hlutverki hringjar-
ans og Gina Lollobrigida, er leik-
ur Esmeröldu, er glæsileg og leik-
ur hennar allgóður.
NÝJA BÍÓ:
GAMLI HEIÐARBÆRINN
ÞESSI þýzka kvikmynd, sem tek-
in er í litum, gerist að miklu leyti
í litlu sveitaþorpi í Þýzkalandi,
en einnig í glæsilegu og riku
heimili í Hamborg, einhvern tíma
á áratugunum fyrir síðustu alda-
mót, enda ber hún að efni og btæ
brag þess tíina: fjallar um ungu
og auðugu stúlkuna, sem auk þess
er glæsileg, en hafnar girnilegum
manni á sjálfum brúðkaupsdeg-
inum, er hú» kemst að því á síð-
ustu stundu að hann er óþokki.
Eftir það leitar hún út í kyrrð
og fegurð sveitalífsins og þar hitt-
ir hún fyrir hinn setta mann, —
gjörfulegan skólakennara, göfug-
an og góðan dreng. — Þau fella
hugi saman, og eftir ýms mót-
stæð atvik, giftast þau.
Mynd þessi er hugnæm, og boð-
skapur hennar heilbrigður, en
full tilfinningasöm og rómantísk
í gömlum stíl. — Hún er og vel
leikin og dável gerð. En hún er
orðin nokkuð slitin og er það á-
horfandanum til nokkurs ama.
Barbara Rútting, sem margir
hér munu kaiinast við úr mynd-
inn Christine, sem sýnd var hér í
Bátar og togarar
landa á Akranesi
AKRANESI, 13. jan. — Tólf bát-
ar fóru á sjó héðan í dag. Hjá
þeim, sem komnir eru að, er afl-
inn 4—6 tonn. í gær voru þeir
einnig 12 talsins og var heildar-
aflinn þá 70 tonn. Var þá mest-
ur afli á bát 7 tonn.
Togarinn Bjarni Ólafsson kom
seint í gærkvöldi af Fylkismið-
um með um 280 tonn af karfa og
togarinn Akurey kom kl. 11 ár-
degis í dag af sömu miðum með
um 290 tonn af fiski. Aflinn er
mestmegnis karfi en lítils háttar
af lúðu og þorski.
Veðráttan á Fylkismiðum,
sagði einn togaramaðurinn, ein
kennist af mikilli úrkomu, annað
hvort stöðugar rigningar eða
mikil snjókoma. — Oddur.
Austurbæjarbiói (að mig minnir)
fyrir skömmu, leikur aðalhlut-
verkið, hina u*gu, auðugu stúlku,
Barbara Rútting er glæsileg kona
og mikill persónuleiki, en hefur
ekki, að mér virðist fjölbreyti-
lega leikgáfu. Claus Holm fer vel
með hlutverk skólakennarans. En
langbezt er leikið hlutverk
drykkjurútsins. Fer þar saman,
afburðagóð týpa og snilldarlegur
leikur. — Ego.
TJARNARBlÓ:
ÁTTA BÖRN Á EINU ÁRI.
ÞAÐ hefur margt drifið á daga
snjalla ameríska gamanleikarans
Jerry Lewis í þeim kvikmyndum
hans sem við höfum átt kost á að
sjá hér, og alltaf er hann jafn
skemmtilegur hvað sem á geng-
ur. — I mynd þeirri, sem hér er
um að ræða, verður hann átta
barna faðir á einu ári, það er að
segja, hann fóstrar fyrir kvik-
myndastjörnu þríbura hennar —
og seinna eignast hann af eigin
rammleik og vitanlega með góðri
aðstoð konu sinnar, fimm stykki
í einu. Hefur margur látið sig
muna um minna!, enda verður
Jerry töluvert um þetta og er
þá ekki að spyrja að svipbrigð-
unum. En ekki er vert að rekja
frekar efni myndarinnar, enda
væri það ekki auðgert, því að svo
ótalmargt sprenghlægilegt kem-
ur þar fyrir.
Jerry Lewis er einn af skemmti
legustu gamanleikurum, sem nú
eru uppi, aldrei grófur í gáska
sínum en bráðfyndinn og svip-
brigði hans ótrúlega fjölbreytt
og brosleg.
Mynd þessi hefur „gengið“ fyr-
ir fullu húsi í Tjarnarbíói síðan
um jól og enra virðist ekki lát á
aðsókninni. Er það vonum þvi að
myndin er bráðskemmtileg og á-
gætlega gerð. Hún er tekin í lit-
um. — Ego.
Gagnfræðaskóla-
nemendur i
skautaferð
AKRANESI, 12. jan. — Upp úr
hádeginu í dag bjuggu gagnfræða
skólanemendurnir sig af stað með
nesti og nýja skó, með áföstum
skautum, og fóru á fjórum lang-
ferðabílum inn fyrir Akrafjall.
Ætlar æskufólkið að renna sér á
skautum til kvölds á Eiríksvatni,
sem er nú lagt ágætis skauta-
svelli. — Oddur.
U nglinga
vantar til blaðburðar í eftirtalin hverfi
Nesvegur
Bráðræðisholt
F álkagata
|llí>rgn$EÍ)Iali^
Aðalstræti 6 — Sími 22480.
> KVIKMYNDIR *
SÍ-SLÉTT POPLIN
(N0-IR0N)

STRAUNING
ÓÞÖRF