Morgunblaðið - 21.02.1959, Qupperneq 9

Laugardagur 21. febr. 1959
MORGVNBLAÐIÐ
9
Sjálfstœðismenn hafa markað bœjar-
málastefnu sína
Sýndartillögur minni-
hlutaflokkanna
Úr rœðu Geirs Hallgrímssonar
VIÐ umræðurnar um fjárhagsáætlun Reykjavíkurbæjar á bæjar-
stjórnarfundinum í fyrradag flutti Geir Haligrimsson itarlega ræðu,
þar sem hann gerði grein fyrir breytingatillögum er bæjarfulltrúar
Sjálfstæðisflokksins fluttu á fundinum við fjárhagsáætlunina. —
Skýrði hann svo frá, að þessar breytingatillögur hefðu í för með
sér tæpra 6 milljón króna lækkun á útsvarsupphæðinni.
Þá rakti Geir Hallgrimsson einnig í ljósu máli ályktunartillög-
■r kommúnista og framsóknarfulltrúans í bæjarstjórn og gerði
grein fyrir tillögum meirihluta bæjarstjórnar um afgreiðslu þcirra.
Sýndi hann með rökum, að þessar ályktunartillögur minnihlutans
«pru meira vanaverk, en að þar fylgdi hugur máli.
1 lok ræðu sinnar flutti hann svohljóðandi yfirlýsingu fyrir
hönd bæjarfulltrúa Sjálfstæðisflokksins:
„Bæjarfulltrúar Sjálfstæðisflokksins vísa til stefnuskrár
flokksins við síðustu bæjarstjórnarkosningar fyrir réttu ári sem og
eamþykkta bæjarstjórnar og framkvæmda.
Verður unnið áfram að hagsmuna- og framfaramálum bæjar-
húa á þessum grundvelli“.
Hér fer á eftir útdráttur úr ræðu Geirs Hallgrímssonar:
Geir Hallgrímsson vék fyrst að
fjárhagsáætluninni og rakti
breytingartillögur frá bæjarfull-
trúum Sjálfstæðisflokksins til
viðbótar þeim, er borgarstjóri
skýrði frá, og námu 4.8 millj.
kr. Var hin fyrsta þeirra um
gjaldársútsvör, sem lagt er til
að hækki úr 1 millj. og 200 þús.
kr. í 1 millj. og 300 þús. kr. —
Kvað Geir bæjarfulltrúa Sjálf-
stæðisflokksins ekki treysta sér
til að hækka þennan lið meira
en tekjur hans mundu aðallega
stafa af vinnu Færeyinga við út-
gerðina en þeir mundu vera
færri en í fyrra. — önnur tillag-
an er á þá leið, að útsvör sam-
kvæmt sérstökum lögum hækki
úr 8 millj. í 8 millj. og 300 þús.
Þá er gert ráð fyrir hækkun á
endurgreiddum meðlögum til
bæjarsjóðs. Með slcilgetnum börn
um 300 þúsund í stað 200 þúsund
og með óskilgetnum börnum 800
þúsund í stað 500 þúsund. Kvað
Geir reynslu síðustu ára sýna,
að óhætt væri að gera ráð fyrir
þessari hækkun, en þó væri
þessi upphæð hlutfallslega langt-
um lægri en áður hefði verið
meðan Kvíabryggjuhælið var í
notkun. Nú væru umræður hafn-
ar um að tekið væri upp fyrir-
komulag, sem gæti auðveldað
innheimtu meðlaga hjá barns-
feðrum, en þær umræður væru
enn á byrjunarstigi.
Til umferðamála er gert ráð
fyrir að greiddar verði 1 millj.
og 100 þús. kr. í stað 1.200.000
kr. og fyrir bifreiðastæði yrðu
greiddar 400.000 kr. í stað 500
þús. kr. Ræðumaður skýrði frá
því, að það, sem varið væri til
umferðarmála yrði að standa
undir auknum kostnaði vegna
hinnar nýju umferðarlöggjafar,
og væri 1100.000,00 kr. fjárveiting
í þessu skyni 300 þús. hærri en
í fjárhagsáætlun 1958. Og til við-
bótar 400 þús. kr. fjárveitingu til
bifreiðastæða hefði stöðumæla-
sjóður töluverða upphæð til ráð-
stöfunar, sem myndi nema um
700 þús. kr.
Þessar tillögur bæjarfulltrúa
Sjálfstæðisflokksins hélt Geir
Hallgrímsson áfram, nema 5.8
millj. kr. í lækkuðum gjöldum
eða auknum tekjum, en við telj-
um ekki hægt að ganga lengra.
Varðandi tekjuáætl. frv. ber þó ei
mikið á milli okkar og minni-
hlutans. Þeir vilja að farið sé
á yztu nöf, en það teljum við ekki
rétc.
Enginn rökstuðningur fylgir
lækkunartillögum minnihlutans
Geir Hallgrímsson skýrði frá
því, að minnihlutinn bæri fram
fjölda margar breytingartillög-
ur við gjaldaliði fjárhagsáætlun-
arinnar. Margar væru þær tillög-
ur bornar fram af lítilli fyrir-
hyggju og engum rökum. Þeir
legðu m. a. til, að laun í skrif-
stofu byggingarfulltrúa yrðu
lækkuð sem svaraði launum eins
manns, sem nýlega hefur verið
samþykkt samhljóða að ráða
á þessa skrifstofu. Þá vék
hann að því, að samkvæmt
tillögu frá Guðmundi Vig-
fússyni hefði bæjarstjórnin kos-
ið nefnd til að rannsaka starfs-
mannahald hjá bænum. Þessi
nefnd héfði haldið 17 fundi, en
fulltrúi Alþýðubandalagsins í
nefndinni hefði aðeins mætt á
6 fundum af 17. Þeir Alþýðu-
bandalagsmenn létu sem þeir
hefðu mikinn hug á að spara,
en þegar farið væri að starfa
að því að athuga, hvar mætti
spara, þá væri áhugi þeirra
horfinn.
Þá vék ræðumaður að því, að
Þórður Björnsson hefði í ræðu
sinni fyrr um daginn talað um
óeðlilega mikið starfsamannahald
á skrifstofu fræðslustjóra, og
hefði hann sagt að þar væru 10
manns starfandi. Þetta væri ekki
rétt, því þarna störfuðu sjö
manns. Rakti Geir Hallgríms-
son síðan í einstökum atriðum
hið yfirgripsmikla starfsvið
skrifstofu fræðslustjóra og benti
á, að eitt af hlutverkum hennar
væri að sjá um að sem bezt nýt-
ing næðist á skólarými bæjarins
og kennslukröftum. Gæti því
fækkun á starfsmönnum við
þessa stofnun orðið til þess
að spara eyrinn en eyða
krónunnL Þórður Björnsson
hefði einnig lagt til að fjárveit-
ing til skrifstofu borgarlæknis og
heilbrigðiseftirlits væri lækkuð
um kr. 550.000,00 af kn 1325.000,
00, sem til þessa væri ætlað. —
Geir Hallgrímsson taldi upp þá
menn, sem þar vinna, og rakti
störf þeirra hvers um sig og
spurði síðan hvað af þessum eft-
irlitstörfum Þórður Björnsson
vildi fella niður. Þá kvað hann
það nokkuð rekast á við þessar
sparnaðartillögur bæj arfulltrúa
vinstri flokkanna að gagnrýni
þeirra væri annað veifið á þá
lund að heilbrigðiseftirlit í ýms-
um greinum vantaði, en þegar
því er komið á fót, þá væri ber-
sýnilega ætlazt til að eftirlits-
mennirnir ynnu kauplaust. Það
væri ekki vandi að koma fram
með lækkunartillögur með þessu
móti, en það væri hrein móðg-
un við bæjarfulltrúana. Sparn-
aði í bæjarrekstri yrði ekki náð
nema með stöðugri vinnu við að
fá hagkvæmari vinnubrögð.
Stofnun hagsýslustofu bæjarins
væri sppr í þá átt og líklegri til
árangurs en ábyrgðarlausar til-
lögur.
Ályktunartillögur minnihlutans
Þá vék Geir Hallgrímsson að
ályktunartillögum frá bæjarfull-
trúum minnihlutans og rakti
fyrst tillögur bæjarfulltrúa Al-
þýðubandalagsins og tillögur
bæjarfulltrúa Sjálfstæðisflokks-
ins um afgreiðslu á þeim.
Fyrsta tillagan var um bygg-
ingu hraðfrystihúss bæjarútgerð-
arinnar og að 1 millj. króna af
tekjum bæjarsjóðs 1959 yrði var-
ið til þeirra framkvæmda. Skýrði
Geir svo frá, að bæjarstjórn hefði
fyrir nokkrum árum ákveðið að
fela útgerðarráði framkvæmd
þessa sama máls. Hefði útgerðar-
ráð sótt um lán og fjárfestingar-
leyfi fyrir þessu húsi en hvorugt
hefði fengizt. Væri lagt til að
tillögu þessari yrði vísað til út-
gerðarráðs.
Húsnæðismál
önnur tillagan fjallaði um
stofnun félags til að byggja leigu-
Geir Hallgrímsson
íbúðir. Gat Geir Hallgrímsson
þess, að er Guðmundur J. Guð-
mundsson hefði talað fyrir þess-
ari tillögu, hefði hann talið rétt
að bæjaryfirvöldin íhuguðu þenn
an möguleika. Kvaðst Qeir sam-
mála honum um þetta atriði, en
í tillögunni væri hins vegar mælt
svo fyrir, að bæjarstjórnin sam-
þykkti að stofna félag er hefði
þetta sama verkefni. Rétt væri
að grandskoða þennan möguleika
og því lagt til að tillögunni væri
vísað til bæjarráðs.
Alþýðubandalagsmenn fluttu
ennfremur tillögu um byggingu
200 leiguibúða og var lagt til,
að hún yrði afgreidd með svo-
hljóðandi frávísunartillögu:
„Með tilvísun til byggingaráætl
unar bæjarstjórnar, sem sam-
þykkt var í nóvember 1957, svo
og síðustu samþykktar bæjar-
stjórnar hinn 20. nóv. 1958 um
byggingu 170 íbúða á þessu ári,
vísar bæjarstjórn tillögunni frá“.
Við tillögu sömu manna um
sérstaka athugun og áætlun á
byggingarþörf næstu 10 árin var
borin fram svohljóðandi fráv.is-
unartillaga;
„Þar sem hagfræðingur bæjar-
ins gerir áætlun um byggingar-
þörfina í bænum, og Húsnæðis-
málastofnun ríkisins á samkv.
lögum að gera áætlanir um bygg-
ingarþörf á öllu landinu, og þar
með fyrir Reykjavík, og bæjar-
stjórn Reykjavíkur hefur sam-
þykkt byggingaráætlun bæjar-
ins, þá vísar bæjarstjórn tillögu
þessari frá.“
í sambandi við tillögu Alþýðu-
bandalagsmanna um hækkun á
framlagi bæjarsjóðs til bygging-
arsjóðs verkamanna í kr. 36.00
pr. íbúa bæjarins, skýrði Geir
Hallgrímsson svo frá, að tillagið
hefði verið hækkað úr 18.00 kr.
í 24.00 kr. sl. ár. Þá hefði verið
stóraukið framlag í byggingar-
sjóð bæjarins sjálfs, og með því
að kaupskilmálar á íbúðum bæj-
arins væru betri fyrir efnaltíið
fólk en í verkamannabústöðum,
þá væri ástæðulaust að sam-
þykkja þessa tillögu.
Um stórvirkjun raforku
og hitaorku
Tillaga um undirbúning stór-
virkjunar til raforkuframleiðslu
var lagt til, að yrði afgreidd með
svohljóðandi frávísunartillögu:
„Þar sem borgarstjóri hefur á
síðastliðnu sumri fyrir bæjarins
hönd óskað eftir samstarfi við
ríkisstjórnina um stórvirkjun
vatnsorku til rafmagnsvinnslu,
að lokinni virkjun Sogsins, eins
og sameignarsamningur ríkis og
Reykjavíkur um Sogsvirkjun ger
ir ráð fyrir, telur bæjarstjórnin
ekki ástæðu til að samþykkja til-
löguna og vísar henni frá.“
Næst vék Geir Hallgrímsson að
tillögu Alþýðubandalagsmanna
um hitavirkjun fyrir alla Reykja
víkurbyggð Og tillögu sama efnis
frá bæjarfulltrúa Framsóknar-
flokksins. Kvað hann ekkert
í þeim, sem ekki væri þegar bú-
ið að samþykkja eða ekki væri
unnið að.
Allir bæarfulltrúar væru sam-
mála um, að reynt yrði að bora
í bæjarlandinu eftir heitu vatni,
til þess að ganga úr skugga um,
hvort nægileg hitaorka fengist
hér í nágrenninu.
Tiliögur minnihlutans um bor-
anir eftir hitaorku jafnhliða í
Hengli og Krísuvík væru einnig
samhljóða stefnu meirihlutans og
framkvæmdum í hitaveitumálum
hingað til, þegar t. d. gufuborinn
hefði verið látinn bora sl. haust í
Hveragerði. Þá ráðstöfun hefðu
kommúnistar gagnrýnt, en ekki
væri annað sýnt með tillögu
þeirra, að þeir viðurkenndu í
rauninni nauðsyn þessa.
Sannleikurinn væri sá, þrátt
fyrir góðan árangur af borunum
í bæjarlandinu, að hæpið væri að
nægileg hitaorka fengist hér.
Langan tíma þyrfti og til að
ganga úr skugga um það, og því
kynni að erða ódýrara og fljót-
virkara að afla nægilegrar hita-
orku á Hengilsvæðinu nú þegar
eða á næstunni, virkja hana og
veita til bæjarins. Sjálfsagt væri
svo að auka hitaorkuna jafnhliða
með borunum í bæjarlandinu.
Nauðsynlegt væri nú að fá
gjaldeyris- og innflutningsleyfi
fyrir viðbótartækjum við gufu-
borinn, þannig að hann gæti bor-
að lengra niður en 700 m eða allt
að 2000 m og gerðu menn sér þá
vonir um, að frekar fengist úr
því skorið hve mikil hitaorka
væri í bæjarlandinu.
Þá bæri nauðsyn til þess ið
Hitaveita Reykjavíkur fengi leyfi
fyrir djúpbor er boraði 1200 m
og sótt hefði verið um leyfi fyrir
nú í 3 ár, en árangurslaust. Hefði
allur valdatími vinstri stjórnar-
innar lið.'ð, án þess að nokkur
gaumur hefði verið gefinn þessu
hagsmunamáli Reykjavíkinga og
hitaveitunnar.
Geir kvað bæjarráð hafa nú til
athugunar tillögur um hitaveitu
í ný bæjarhverfi og kæmu þær
tillögur væntanlega bráðlega til
umræðu í bæjarstjórn. Með tn-
vísun til þessa var tillögum Þórð-
ar og kommúnista visað til bæjar
ráðs og hitaveitunefndar.
Átak bæjarins í leikvallamálum
Næst lýsti Geir Hallgrímsson
þeim tillögum bæjarfulltrúa Sjálf
stæðisflokksins, að tillögum Ai-
þýðubandalagsmanna um dag-
heimili og leikskóla, félags- og
tómstundaheimili yrði vísað *il
bæjarráðs, leikvallanefndar og
æskulýðsráðs.
Vakti Geir athygli á, að komm-
únistar hefðu farið viðurkenn-
ingarorðum um átak bæjarins í
leikvallamálum og tómstunda-
starfi unglinga. Tillögu sömu
manna ui- mæðraheimili yrði vís
að til bæjarráðs og tillögu umhita
veitu í Bjarbaborgyrðisöml. vísað
til bæjarráðs og kostnaðaráætlun
gerð um framkvæmdir. Tillögum
um umbætur á sjóbaðstaðnum
Nauthólsvík og aukinn strætis-
vagnakost og bættar ferðir yrði
vísað til bæjarráðs. Skýrði Geir
svo frá, að jafnóðum og leyfi fyrir
nýjum vögnum hefðu fengizt,
hefði verið lögð áherzla á að
bæta þjónustu strætisvagnanna.
Tillaga Alþýðubandalagsmanna
um að verkamannahúsinu vf8
höfnina yrði lokið orðist svo:
Bæjarstjcrnin leg0ur áherzlu á,
að hraðað verði byggingu verka-
mannahússins við höfnina og vill
stefna að því að framkvæmdum
verði lokið eins fljótt og unnt er.
Skorar bæjarstjórn Reykjavíkur
á stjórn Atvinnuleysistrygginga-
sjóðs að veita nauðsynleg lán til
byggingarinnar.
Tillögu Alþýðubandalagsins um
ljósastofu Hvítabandsins yrði vís-
að til bæjarráðs. Kvað Geir Hall-
grímsson fullan vilja á því í
bæjarstjórninni að liðsinna kven-
félagi Hvítabandsins í þessu
máli, enda lægi fyrir umsogn
borgarlæknis um þörf á ljósa-
stofu. Tillögu um fjárfestingar-
þörf opinberra stofnana yrði vís-
að til bæjarráðs, en tillaga um
gatna- og sorphreinsun yrði af-
greidd með svohljóðandi frávís-
unartillögu: Með því að hagsýslu-
stjóri hefur nú þegar til með-
ferðar athugun á því, hverr'g hag
kvæmast er að haga gatna- og
sorphreinjun, og þ. á. m., hvort
sameina skuli þessar startsgrem-
ar, þá er tillögunni vísað frá.
Stækkun hafnarinnar
Þá sneri Geir Hallgrímsson sér
að ályktunartillögum frá bæjar-
fulltrúa Framsókr.arflokksins og
skýrði frá tillögum meirihluta
bæjarstjórnar um afgreiðslu á
þeim.
Fyrsta tillagan fjallaði um efl-
ingu útgerðar og var lagt til að
henni yrði vísað til bæjarráðs.
Önnur tillagan var um stækkun
hafnarinnar. Skýrði Geir svo frá,
að bæjarfulltrúi Framsóknar-
flokksins hefði flutt samhljóða
tillögu í fyrra og hefði henni ver-
ið vísað til hafnarstjórnar et»
flutningsmaður tillögunnar Þórð-
ur Björnsson ætti sæti í hafnar-
stjórn. Hefði hann því haft tækl-
færi til að fylgjast með því, a8
verkfræðileg athugun væri þeg-
ar hafin að fyrirlagi hafnarstjóra.
Meirihiuti bæjarstjórnar legði þó
til, að tillögunni væri enn vísað
til hafnarstjórnar, en þetta dæmi
sýndi glöggt, að þessi tilloguflutn
ingur væri aðeins til málamynda.
Tillagt. um drátcarbraut og þurr-
kví væri lagt til að yrði felld en
samhljóða tillaga hefði einnig ver
ið borin fram í fyrra og þá verið
felld líka. Tillögum um hags-
munamál úthverfa yrði vísað til
bæjarráðs
Tillaga um sparnað í bæjar-
rekstri yrði afgreidd með svo-
hljóðandi frávísunartillögu: Þar
sem í tillögunni felst ekki annað
en það, sem sjálfsagt er og fylgt
hefur verið vísar bæjarstjórn til-
lögunni frá.
Tillaga um ranr.sóknarnefnd
Innka”.pastofnunar yrdi afgreidd
með svohljóðandi frávísunartil-
lögu: Þar eð rannsóknarnefnd
Innkaupastofnunar Reykjavíkur-
bæjar hefur að langmestu le^ti
lokið achugunum sínum og telja
má öruggt, að ákveðnai tillógur
hennar um skipulag og starfsemi
stofnunarinnar berist bæjarstjóm
eigi síðar en í næsta mánuði, telur
bæjarstjórnin tillögu þessa 6-
þarfa og vísar henni því frá.
Veltuútsvar —
Útsvör fiskimanna
Geir Hallgrímsson, vék síðan
að tillögum minnihlutaflokkanna
varðandi útsvarsmál.
Þórður Björnsson hafði flutt
tillögu um að gera veltuútsvör
frádráttarbær og benti Geir á,
að það væri eðlilegt, en betur
hefði farið, að flokksbróðir Þórð-
ar, Eysteinn Jónsson, hefði gert
sér grein fyrir sanngirni þessa,
meðan hann var fjármálaráð-
herra. Sannleikurinn væri hins
vegar sá, að Framsóknarmenn á
Alþingi hefðu staðið á móti því,
að veltuútsvar væri frádráttar-
bært við álagningu tekjuskatts.
En erfitt væri í framkvæmd að
Framh. á bls. 14