Alþýðublaðið - 03.07.1920, Blaðsíða 1

Alþýðublaðið
Greíið út af iLlþýdnflokkuum.
1920
Laugardaginn 3. júlí
149. tölubl.
Jarðarför föður míns Björns heitins Árnasonar
gullsmiðs fer fram mánud. þ. 5. þ. m. kl. 12
á hádegi frá heimili hans, Ránargötu 29 A.
Reykjavík, 3. júlí 1920.
Baldvin Björnsson.
€rlenð símskeyti.
Khöfn 2. júlí.
Dómstólar Sinn-Feina.
Símað er frá London, að Sinn-
Feinar hafi sett á stofn dómstóla
um alt írland.
Krassin.
Símfregn frá London hermir,
að Krassin vanti stöðugt nægilegt
umboð til þess að binda Sovjet-
Rússland.
Pjóðarsknld Englendinga.
Lundúnafregn segir, að þjóðar-
/skuld Stórabretlands sé 7881,893
doo pund sterling.
Desclianel.
Símað er frá París, að Deschanel
Frakkaforseti sé heim kominn
iheill heilsu.
Steinolía.
_____ «
Á vélaöld þeirri, er vér lifum á,
er það afl, er rekur vélarnar
áfram, af eðlilegum ástæðum, mjög
eftirsótt. Kol voru áður töfraorðið,
nú er það: steinolía. Áður gengu
vélskip nær eingöngu fyrir kola-
afli, nú hafa steinolíuvélaskip verið
gerð og fer óðum frara. Aður voru
járnbrautir nær eina vél-farartækið
á landi, nú eru bifvagnar og bif-
hjól þeim engu síðri. Að vísu hefir
notkun raforku á samgöngusviðinu
fleygt fram á þessari öld, en hvergi
nærri náð yfirtökunum ennþá, og
mun þess ef til vill langt að bíða,
enda fæst raforkan oft eigi unnin
nema með kola eða olíuafli.
Það er því engin furða þó það
sé orðið brennandi mál fyrir stór-
þjóðirnar, hvernig olían verði
fengin bezt og ódýrust, og á þess-
ari Sturlungaöld, sem nú er hafin
með heimsveldispólitík þeirra, er
eina ráðið, að þær eigi lindirnar
og framleiðslutækin sjálfar.
Olíuþörf heimsins mun vera nær
600 milj. tunna á ári. Af því not-
um vér Islendingar eigi mik'ð,
sem 'sjá má af því, að vér fluttum
inn um 30 þús. föt 1915 og mun
innflutningur þó vart hafa vaxið
milcið síðan.
Bandaríkjamenn nota um 400
milj. tunna á ári, eða 2/3 af heims-
notkuninni, en framleiða aðeins r/7
hluta allrar steinoliu heimsins í
sinu eigin landi.
Þess var getið í Alþýðublaðinu
fyrir skömmu, að jarðfræðisrann-
sóknarstofnun Bandaríkjanna hefði
gefið út þá skýrslu, að Bandaríkin
ættu aðeins olíu í lindum sinum
um næstu 18 ár, með þvi þó að
minka framleiðsluna. Útlitið er því
ekki glæsilegt fyrir Bandaríkin.
Eins og kunnugt er, er það
hringurinn Standard Oil, sem ræð-
ur lögum og lófum yfir olíu þar
i landi og víðar, og skamtar verð
(Hér á landi ber hann hið æfin-
týralega nafn „Hið íslenzka stein-
olíufélag").
Þess má geta nærri að hririg
þessum hefir ætíð verið mikið í
mun að hafa sem flestar lindir i
klóm sér og ráða yfir sem mestri
framleiðslu. Það var lífsspursmál
fyrir hann. Eitt af starfssviðum
hans undanfarið hefir því verið
Mexico. Það er geysiauðugt land
að náttúrugæðum og þó sérstak-
lega að olíu. Sagt er að í því
einu megi framleiða 250 milj.
tunna á ári.
Mexico er geysistórt land (nál.
4 sinnum stærra en Frakkland) og
hefit þó eigi nema 15—16 milj.
íbúa. Vér höfum fátt af því heyrfr
annað, en að þar þrífist vel hinir
örgustu ræningjaflokkar og að
stjórnarbylting yrði þar mörgum
sinnum á ári.
Lesándanum virðist nú máske
í fljótu bragði ekki vera mikið
samband á mijli olíuframleiðslu
anuarsvegar og ræningja og bylt-
inga hinsvegar. En svo er þó, og
skal hér nánar að því vikið. Óstjóm
og ræningjafaraldur í Mexico er
nefnilega bein afleiðing af að-
gerðum erlendra olíufélaga þar £
landi og hefir að mestu verið róið
undir slíku af þeim.
Porfirio Diaz var forseti £
Mexico frá 1876—1911. Á stjórn-
arárum hans yoru þau lög sam-
þykt, að eigandi yfirborð-3 jarðar-
innar skyldi eiga þá olíu er í
henni fyndist (sbr. „opingáttina"
okkar). Þar að auki gaf hann út-
Iendum félögum hvert leyfið á
fætur öðru, til notkunar á stein-
olíulindum, en lét félögin í friði
fyrir háum jarðskatti. Þá var fátt
að athuga við Mexico frá Banda-
ríkjanna hálfu. Þá var fyrirmyndar
stjórn þar, og auðfélögin undu vel
hag sínum. Sá, sem við tók af
Diaz, hét Madero, Af honum tók
við stjórn Huerta, er var steypt
af Carranza, er um daginn var
myrtur í uppreisninni þar. Carranza
, tók aðra stefnu, er hann komst
til valda, en fyrirrennarar hans
höfðu haft. Hann vildi láta Mexi-
kana sjálfa njóta góðs af náttúra-
gæðum landsins, og reyndist er-