Alþýðublaðið - 03.07.1920, Blaðsíða 2

s
ALÞYÐUBLAÐIÐ
lendu auðfélögunum þrándur í götu,
bæði með skattaálögum og öðru.
Amerísku olíufélögin urðu fyrst
forviða á atferli hans og héldu að
það væri gabb eitt. En er þau
sáu hvar fiskur lá undir steini,
hófu þau hina römmustu æsingu
gegn Carranza og Mexico í Banda-
ríkjunum. Olfukóngarnir keyptu
jjjolda blaða til að úthrópa „grimd-
arverk" Carranza og rán hans á
„réttmætum eignum" félaganna í
Mexico. Kirkjuráar voru látnar
þruma á móti honum fyrir að hann
væri fjandsamlegur kristindómin-
um, væri bolsivíki I og kölluðu
hann alt ilt, sem nöfnura tjáir að
nefna. Og þjóðin heimtaði að
skorist yrði í leikinn. Lansing,
sem þá var utanríkisráðherra gerði
tilraun, en Wilson var fastur fyrir
og Lansing varð að víkja. Má
trúiegt vera, að það hafi verið eitt
af því, sem hnekti áliti Wilsons,
því sum forsetaefni Republikana
vilja tafarlaust skerast í leikinn i
Mexico. En þótt stjómin fengist
eigi til að ræna Mexico eign sinni,
voru auðfélögin samt eigi af baki
dottin. Alt ræningjafarganið uppá
síðkastið var þeirra verk, tii að fá
Bandaríkin til að skerast f leikinn,
og því skyldu þau þá ekki eins
geta látið gera uppreist í landinu
og velt einum forseta úr sessi.
Og það gerðu þau. Að þeirra
undirlagi var byltingin gerð, og
eigi er ólíklegt að þau hafi átt
einhvern þátt í dauða forsetans.
En Bandaríkin voru eigi ein um
hituna, því Bretar áttu líka sinn
part og mun það vera orsökin til
hinnar köldu sambúðar á milli
ríkjanna undanfarið.
Fyrir stríðið höfðu þrír hringir
olíuframleiðslu í höndum, þessir;
Standárd Oil (Bandaríkjunum og
Mexico), Rotschilds hringurinn
(Baku í Kaukasus og Rúmeníu)
og olíuframleiðsla Hollenzku stjórn-
arinnar f sambandi við Shelihring-
inn (Mexico, Ástralíu o. v.)
í Rúmeníu og Baku hefir öll
framleiðsla farið út um þúfur á
síðustu árum sökum stríðsins. En
hollenzki hringurinn hefir magnast
mjög á strfðsárunum. Hann mun
nú genginn inn í Shellfélagið, og
mestallur hinn nýji hringur er nú
orðian eign brezka ríkisins og
undir stjórn þess. Hinn nýji hring-
ur mun eiga að taka að sér fram-
leiðsluna í Mosul-, KifriBagdad|
námunum, sem Bretar fengu nær öll
umráð yfir, er þeir gerðust vernd-
ararl Mesopotamiu og gerðu vernd-
arsamniaginn! fræga við Persa í
fyrra. Út af þessu hafa frönsk blöð
verið mjög óánægð við Breta.
Frakkar halda altaf að Bretar séu
að „snuða“ sig, en það roun þó
ástæðulítið í þetta skifti, því Frökk-
ura var heitið með samningi er
var gerður á San Remo fundinum,
að þeir skyldu fá einn fjórða hluta
af framleiðslunni þar austurfrá.
Búist er við að þaðan fáist samt
eigi olía fyr en eftir 6—xo ár,
því langan tfma tekur að ieggja
leiðslurnar til hafnar.
Hinn nýji hringur, Royal Shell-
hringurinn, mun eins og áður er
getið vera orðinn mjög sterkur,
og jafnvel engu sfðari Standard
Oil. Er það að vissu leyti gleði-
efni fyrir oss, því þá er minni
hætta á einokun, er um 2 jafn-
sterka keppinauta er að ræða.
Væri þvf ef til vill nú kominn
tími til að stjórnin notaði einka-
söluleyfi sitt.
Nú hefir í stuttum dráttum ver-
ið skýrt frá olínhringunum og bar-
áttu þeirra um löndin. Skal nú
stuttiega athuguð aðsteða vor í
þessu máli, því olían er orðinn
stór þáttur í framleiðslu vorri.
(Frh.)
20. þing Stórstúku íslands var
haldið í Reykjavík daganna 29.
júní til 2. júlí. 32 fuiltrúar frá 18
stúkum sátu þingið, þar af 14
fulltrúar annarsstaðar að, en úr
Reykjavík. Annars eru 29 stúkur
starfandi alls á landinu. Félögum
reglunnar hefir fjölgað frá í fyrra,
til 1. júní um full 50 prósent, og
verður ekki annað sagt, en það
sé greinilegur vottur um það, að
reglan sé af nýju að leisast úr
þeim Iæðing, er hún flæktist í,
eftir að vínbannslögin gengu í gildi.
Þinginu bárust heillaóska- og
hvatr.ingaskeyti víðsvegar að.
Hér verður ekki sagt nákvæm-
lega frá störfum þingsins. En
aðeins skal minst á það, að áhugi
þingmannanna var auðsær. Og
voru þeir allir á eitt sáttir um
það, að „ekki væri sopið kálið,
blaðsins er í Aiþýðuhúsinu við
Iægólfsstræti og Hverfisgötu.
Sími 988.
Auglýsingum sé skilað þangað
eða f Gutenberg í síðasta lagi ki.
10, þann dag, sem þær eiga að
koma í blaðið.
þó í ausuna væri komið“. Að
bindindismenn og bannmenn yrðu
að leggja alla áherslu á það, að
vernda bannlögin og fá þeim
breytt í viðunandi horf.
Framkv.nefndin var endurkosin;
St.-T. Pétur Halldórsson,
St.-V T. Ottó N. Þorláksson,
St. Gm UT. Jón Árnason,
St.-Gm.K. Pétur Zóphóníass.„
St R. Jóh. Ögm. Oddsson,
St. Gjk. Borgþór Jósefsson,
St.-Kap. Einar H. Kvaran,
F. St. Indriði Eínarsson.
Blaðfregnanefndin-.
Prestastefna
(synódus)
hefir staðið yfir nu undanfarna;
daga, mánudag, þriðjudag og
miðvikudag. Stefnan hófst með
því að síra Friðrik Friðrikssor
prédikaði í dómkirkjunni, en sfðan
var tekið til starfa í húsi K. F.
U. M. við Ámtmannsstfg.
Heiztu málin, sem fyrir komu
voru biskupskosning, breyting á.
prestkosningalögunum og prests-
setramálið.
Um biskupskosningu urðu nokkr-
ar umræður og hölluðust menn
heldur að því, að prestar þjóð-
kirkjunnar fengju rjett til að kjósa
biskup.
Raddir [komu fram um það að
breyta prestkosningalögunum í þá
átt, að söfnuður, prófastur, guð-
fræðisdeild háskólans og biskup
réðu veitingu prestakalla og hefði
hver aðili eitt atkvæði, og verði
jöfn atkvæði ráði atkvæði biskups.
Var biskupi falið að leita álits
héraðsfunda og safnaðarfunda um
málið.
Megn óánægja kom fram am
prestssetrin eins og þau nú eru
víða. Mörg prestssetur eru varla
mannabústaður og ef prestur vill
byggja upp, verður hann að Ieggja
féð fram og fær ekkert endur-