Morgunblaðið - 14.10.1959, Qupperneq 12

12
MORCinVHT. 4ÐIÐ
Miðvikudagur 14. okt. 1959
wautiMflMft
Utg.r H.t. Arvakur Reykjavm
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsscn.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábra.)
Bjarni Benediktsson.
Sigurður Bjarnason frá Viffur.
Matthías Johannessen.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og aígreiðsla: Aðalstræti 6 Sími 22480.
Askriftargald kr 35,00 á mánuði innamands.
/ 1 lausasölu kr. 2.00 eintakið.
ÓNOTAÐIR MÖGULEIKAR
• •
OÐRU hvoru er talað ura
að þessi eða hinn at-
vinnuvegur sé mikil-
vægastur allra fyrir þjóðina.
Allur þvílíkur metingur er til
ills eins, enda rakalaus. Á íslandi
þekkist engin iðjuleysisstétt.
Allir starfshópar leggja sitt af
mörkum til þess að gera okkat
ágæta en erfiða land byggilegt.
Þar styður hver annan.
Undirstöðuatvinnuvegimir þrír,
landbúnaður, sjávarútvegur og
iðnaður, eru og svo samantvinn-
aðir að ekki verður sundurskiiið.
Nú á dögum verður sjórinn ekki
sóttur né landið nýtt nema með
tækni. Öll tækni byggist á iðn-
aði í einni eða annarri mynd.
Þá má og ekki gleyma þeim, sem
annast samgöngur eða dreifingu
vörunnar. Án þeirra væri ailt í
frumstæðri kyrrstöðu.
★
Sumar atvinnugreinar hafa
hins vegar orðið aftur úr um fyr-
irgreiðslu af hálfu ríkisins. Hér
á landi hefur t. d. lengi verið
viðurkennt, að starfa þyrftu öfl-
ugir bankar til að lána fé til
sjávarútvegs og landbúnaðar,
bæði til reksturs og í stofnlán.
En þarfir iðnaðarins voru til
skamms tíma ekki viðurkenndar
frekar en svo, að Útvegsbankan-
um var fengið sem eins konar
hjáverk að sinna iðnaðinum.
Um síðir fékkst þó stofnaður
sérstakur Iðnaðarbanki. Til þess
þurfti mikið átak, bæði af hálíu
iðnaðarmanna í eigin framlögum
og í stjórnmálum að fá stofn-
unina lögfesta á Alþingi. —
Skömmu síðar var lofað að út-
vega bankanum 15 miljón króna
lán og var það ekki há fjárhæð
miðað við það fé, sem aðrar lána-
stofnanir hafa fengið.
En fjármálaráðherrann, Ey-
steinn Jónsson, lét þá lántöku
ætíð sitja á hakanum. A meðan
lítið var um lántökur af ríkisins
hálfu mátti e. t. v. færa fyrir
þessu nokkrar afsakanir. En
eftir að V-stjórnin tók við, voru
þær ekki lengur fyrir hendi. Hún
tók meiri lán en nokkur önnur
stjórn hér á landi frá upphati
Islandsbyggðar. En þótt mörg
hundruð milljónir færu um hend-
ur stjórnarinnar, þá hafði hún
aldrei fé til þess að efna loforðið
um þetta 15 milljón króna lán.
LJÖTUR FERILL V
Svipuðu máli er að gegna um
samþykkt Alþingis vorið 1958
um endurkaup Seðlabankans á
hráefna- og framleiðsluvixlum
iðnaðarins. Á Alþingi greiddu
allir þingmenn atkvæði með
þeirri ályktun. En Seðlabankinn,
sem nýbúið var að skipuleggja
í s^piræmi við vilja meirihluta
hins sama Alþingis, hefur fram
á þennan dag neitað eða kom-
ið "ér undan að verða við þess-
ari samþykkt.
Nýskipan Seðlabankans var á
sínum tíma rökstudd með því að
tryggja yrði, að bankinn starfaði
í samræmi við vilja ríkisstjórnar-
innar. Athafnaleysi hans í þess-
um efnum verður þess vegna
ekki skilið á annan veg en þann,
að V-stjórnin hafi í raun og
veru verið andstæð þeirri sam-
þykkt, sem ráðherrar hennar og
stuðningsmenn allir þorðu þó •
ekki annað en greiða atkvæði
með á Alþingi.
Ef einhverjir annmarkar eru á
endurkaupum Seðlabankans, þá
er það lágmarkskrafa, að bank- 1
inn eða ríkisstjórnin geri almenn- |
ingi fullnægjandi grein fyrir j
þeim ástæðum, sem liggja til |
synjunar hans á framkvæmd
vilja Alþingis. Ekkert í þá átt
hefur fram komið.
★
Aðalatriðið er, að stjómarvöld
átti sig á, að iðnaður er einn af
undirstöðuatvinnuvegum lands-
ins. Hann er nú þegar mikilvæg-
ur en á þó með tímanum eftir að
verða enn þýðingarmeiri..
Öllum kemur saman um, að
Svissland sé eitt fátækasta land
af náttúrunnar hendi í allri Ev-
rópu. Þar er lítið annað en grjót,
snjór og vatnsföll. Engu að síð-
ur er þetta land orðið eitt af
ríkustu, ef ekki ríkasta land í
heimi. Það er ekki sízt vegna
þess, að Svisslendingar hafa gei-
nýtt hina takmörkuðu möguleika
lands síns, svo að þeir, þrátt fyr-
ir erfiðar aðstæður, eru ein
fremsta iðnaðarþjóð í heimi. Her
á landi eru fallvötnin enn að
mestu ónotuð og nýting jarðhit-
ans er rétt að byrja. — Markvisst
verður að stefna að því að nota
alla þá möguleika, sem hér eru
fyrir hendi. í þeim efnum sem
fleirum mættum við margt læra
af hinni frelsisunnandi svissnesku
þjóð.
STJÓRNARINNAR
(~^ REINAR þær, sem Ólafur
Stefánsson viðskipta-
y fræðingur, ritaði hér í
blaðið á laugardag og sunnudag
um þróun íslenzkra efnahags-
mála í tíð V-stjórnarinanr, voru
harla eftirtektarverfar. Hann
sýndi fram á það með glögg-
um tölum, að árleg aukning
þjóðarframleiðslu varð mun
minni á valdaárum V-stjómai-
innar en verið hafði.
Á árinu 1953 jókst þjóðarfram-
leiðslan um 18,7% á árinu 1954
um 12,2% og á árinu 1955 um
11,9%. Á fyrsta valdaári V-
stjórnarinnar lækkaði aukningin
hins vegar ofan í 5%, á árinu
1957 ofan í 1,4%, en hækkaði c-Ö-
eins á árinu 1958 upp í 2,5%. A
svipaðan hátt hefur árleg neyzlu-
aukning landsmanna orðið mun
minni á tímum V-stjórnarinnar
en á árunum þar á undan.
Þessar og aðrar tölur, sem
Ólafur Stefánsson 'birtir, sanna
svo að ekki verður um deilt, að
lífskjörum almennings hefur
stórlega hrakað á þessu tíma-
bili. Almenningur fann það raun-
ar glögglega í daglegu lífi, en
V-stjórnarherrarnir þreyttust
aldrei á að fullyrða hið gagn-
stæða. Einkanlega þykjast þeir
mjög hafa bætt hag fólks úti um
land. Sannleikurinn er sá, að
þær umbætur, er þar voru gerð-
ar, áttu yfirleitt rætur sínar að
rekja til ákvarðana, sem teknar
voru áður en V-stjórnin tók við.
Engin stjórn hefur haft meiri
möguleika til margháttaðra
framkvæmda en V-stjórnin. ,En
engri varð minna úr öllu því,
sem henni var lagt upp í hendur.
UTAN UR HEIMí
— Æ v i n t ý r i i
Listamaðurinn
í sýningarsalnum.
FEÆGUR danskur myndhöggvari, Robert Jacobsen, heldur
um þessar mundir sýningu á verkum sínum í Kaupmanna-
höfn. Sýningin hefur vakið athygli, því verkin eru nýstárleg
<pg ólík því, sem þessi listamaður hefur áður sýnt. Þetta eru
111 járnbrúður, mestallt nýsmíði, því hingað til hefur Jaccb-
sen svo til eingöngu höggvið í stein.
Þið sjáið hérna sýnishorn af
járnbrúðum Jacobsens. Nokkvar
þær elztu sýndi hann í París 1957
— og vöktu þær mikla athygli,
ekki vegna þess, að hann hafði
alla tíð haldið síg að hinu „non-
figurative“ — heldur líka fyrir
það, að listfróðir t'ildu hér nýst-
árleg og mikil listaverk á ferð-
inni.
Vafalaust eru margir lesendur
ósammála þeim listfróðu eftir að
hafa skoðað myndirnar, en þessi
verk eru talin merkileg í heirai
María Magdalena.
Hirðfífl.
listarinnar engu að
síður.
Og e. t. v. hafið þið
gaman af því að vita
hvernig stóð á því,
a ð listamaðurinn,
sem fram til þessa
hafði glímt við
steininn, fór allt í
einu að fást við járn?
Litla dóttir h a n s
var eitt sinn veik —
og hún vildi fá
brúðu. Og hún vildi
fá brúðuna strax —
svo að faðir hennar
settist niður og smíð-
aði brúðu úr ónýtum
skærum, einni jám-
skrúfu og vir. Litla
stúlkan varð m j ö g
ánægð — og brúðan
v a r umsvifalaust
skírð eftir einum ná-
búanna.
Jacobsen hafði líka
gaman af þessu. En
s v o f ó r brúðan að
v e k j a sérstaka at-
hygli hans. — Þessi
fljótfrænislegi smíðis
gripur, sem o r ð i ð
hafði dóttur hans ó-
blandið ánægjuefni, hélt nú vöku
fyrir listamanninum.
Og svo fór, að Robert Jacob-
sen lagði frá sér áteinhöggsverk-
NEW YORK, 12. okt. NTB-
Reuter. Allsherjarþingið valdi í
dag Ceylon og Ecuador í Öryggis-
ráðið í stað Kanada og Panama,
sem sátu þar fyrir brezka sam-
veldið og Mið- og Suður-Amer-
íku. Hins vegar voru miklir irf-
iðleikar á að velja nýjan meðlim
fyrir Austur-Evrópu til næstu
tveggja ára. Pólland og Tyrkland
kepptu um sætið, en hvorugt
landið fékk tilskildan meirihluta
atkvæða, þ. e. a. s. tvo þriðju
hluta greiddra atkvæða. Eftir 12
atkvæðagreiðslur var fundi frest-
að í kvöld.
f atkvæðagreiðslunni í dag
fékk Ceylon 76 atkvæði, en Ecua-
dor 77 atkvæði. Alls greiða at-
Austur-þýzk flögg
í Vestur-Berlín
BERLÍN, 12. okt. NTB-AFP. —
Þrír herstjórar Vesturveldanna í
Kerlin hafa gert rússneskum her-
foringjum Ijóst, að litið verði á
það sem mjög alvarlegt tilræði
við opinbera reglu að hengja
austur-þýzk flögg yfir járnbraut-
arstöðvar í Vestur-Berlín, en það
j hefur verið gert nýlega.
in'— og fór að
saf na járnrusli:
Gömlum reiðhjólum,
ónýtum handverk-
færum, gömlum bíl-
fjöðrum og jafnvel
ónýtum bílum. .Vmir
hans og kunningjar
reyndust hinar beztu
hjálparhellur í þess-
ari smalamennsku —-
og listamaðurinn tók
til óspilltra málanna.
Lítið tannhjól get-
ur orðið geislabaug-
ur um h ö f u ð ein-
hvers háheilags
manns — og bútur af
hjólhestakeðju —
flétta, handleggur
e ð a skartgripur. —
Margar brúðurnar
eru skopstælingar —
sumar mjög vel gerð
ar. —•
Úr þessu lítilfjör-
lega hráefni hefur
listamaðurinn g e r t
að veruleika skemmti
1 e g a r hugmyndir,
Mundurinn á okkur
og myndhöggvaran-
um, segir blaðið, er
aðeins sá, að hann trúir á
„fantasíurnar" og ýtir þeim fram
í dagsljósið, gefur hugmyndum
sínum myndræna sköpun.
kvæði 82 ríki. í keppninni milli
Póllands og Tyrklands var Pól-
land aðeins ofar: 11—48 atkvæði
í hinum ýmsu atkvæðagreiðslum
móti 33—36.
Hver er tilræðis-
maðuriim?
BAGDAD, 10. október. — Bagdad
blöðin í dag birta mynd af
manninum, sem þau staðhæfa að
gert hafi skotárásina á Kassem,
en maðurinn var drepinn. Eru
lesendur beðnir að gefa sig frain,
ef þeir kannist við tilræðismann-
inn. Frá Beirut herma fregnir,
að 4000 menn hafi nú verið
handteknir í Bagdad í sambandi
við morðtilraunina. — Kassem
er sagður á góðum batavegi, en
hann mun dveljast 1 sjúkrahúsi
enn um skeið.
Sjómeim bíða
AKRANESI, 12. okt. — Siómenn
hér á Akranesi eru viðbúnir með
báta og veiðarfæri í lagi að taka
til óspilltra málanna, undir eins
og fiskifréttir berast frá fiski-
leitarskipinu Fanneyju.
Víkingur.
Barizt um sœti í Örygg-
isráðinu