Morgunblaðið - 20.12.1959, Síða 17

Sunnudagur 20. des. 1959
MORCTJNRLATHÐ
1?
Sigurgeir Daníelsson
Minningarorð
HÖFUNDAR glæpasagna hafa
oft brugðið því fyrir sig — til
þess að rugla lesendur í rím-
inu — að láta lögreglumenn
og jafnvel lögreglustjóra, sem
virðast strangheiðarlegir lag-
anna verðir, vera „kóngulóna"
í glæpanetinu.
Sem betur fer kemur það
sjaldan fyrir í raunveruleikan-
um, að lögreglumenn noti að-
stöðu sína til lögbrota — en
þó er það ekki einsdæmi. —
Til dæmis gerðist það fyrir
skömmú í London, að í sjö
manna bófaflokki, sem hand-
tekinn var fyrir bankarán,
voru tveir lögregluþjónar, er
nutu álits — sem ærukærir og
sögu
heiðvirðir menn. Hefði víst
enginn kunningi þeirra hikað
við að fullyrða, að svo „góðir
drengir“ mundu aldrei taka
þátt í neinu, sem færi í bága
við almennt velsæmi eða lög
þjóðfélagsins. — Eigi að síð-
ur reyndust þeir vera pottur-
inn og pannan í fyrrnefndu
bankaráni, en þar stálu þeir,
ásamt „samstarfsmönnum“
sínum, peningum og skartgrip-
um, er metnir voru til verðs,
sem svarar 2—2,5 milljónum
íslenzkra króna.
í fyrrnefndum bófaflokki
voru einnig tvær konur, og á
myndinni sést, þegar verið er
að leiða þær til réttarhald-
anna, — þær eru mæðgur. —
Stúlkan milli mannanna.
tveggja fremst á myndinni er
24 ára gömul — en á eftir
fer móðir hennar. Báðar dylja
þær andlit sitt fyrir „auga“
myndaválarinnar . . .
Fæddur 14. maí 1866.
Dáinn 29. okt. 1959.
LAUGARDAGINN 7. nóv. sl. fór
fram frá Sauðárkrókskirkj u jarð-
arför Sigurgeirs • Daníelssonar
fyrv. hreppstjóra á Sauðárkróki.
Þótt eigi væri neitt annað veru-
lega sérstakt tilefni en það að
hann var elzti borgari bæjarins
(nær 94 ára), þá væri vissulega
ástæða til að minnast hans að
nokkru nú þegar hann er allur.
En fyrir margra annarra hluta
sakir en þess, að hann hefir geng-
ið lengsta ævibraut allra vor, er
sú braut um margt merkileg. Hún
er braut margvíslegra athafna,
margháttaðra lífskjara og dáð-
ríkra framkvæmda. — Hann hef-
ir, eftir uppvaxtarár á erfiðum
og þröngum tímum verið bæði
ráðsmaður bús, bóndi, íþrótta-
maður, kaupmaður, hreppstjóri,
sjúkrahússforstjóri og sívakandi
borgari og er þó sitthvað ótalið.
Sigurgeir Daníelsson er fæddur
að Skáldstöðum í Eyjafirði 14.
maí 1866. Ólst þar upp hjá for-
eldrum sínum, Daníel bónda Daní
elssyni og Guðrúnu Sigurðar-
dóttur konu hans. Voru þau hjón
bæði af eyfirzkum bændaættum,
þótt eigi verði þáð frekar rakið
hér. Daníel var góður bóndi, þrek
mikill til starfa, en bókfús. Guð-
rún var dugleg kona og sívinn-
andi svo af bar. Hún mun hafa
dáið um 1882, rúmlega fimmtug
en orðin 17 barna móðir. Mörg
þeirra dáin í bernsku og æsku.
Móðurmissirinn hefur haft sínar
djúptæku verkanir á Sigurgeir,
tilfinningasaman og geðríkan á
viðkvæmu aldursstigi. Ytri á-
stæður orkað í sömu átt. Óáran
þá 1 náttúrunni og langt árabil
áfram. Faðirinn mjög farinn að
eldast og lýjast. Elzti bróðirinn
farinn að heiman. Nokkur syst-
kini hans allung. Allt þetta á-
samt sársauka, harms og saknað-
ar gat leitt annaðhvort til and-
legs hruns eða þá eggjunar í sál-
arlífi 16 ára unglingsins. — Ten-
ingunum var kastað. Skapgerðin
krafðist starfs og úrræða. Kröfu
þeirri var hlýtt. Næstu 10 árin
var hann fyrirvinna heimilisins
og vafal. aðalstarfskraftur. f átök
unum við vonleysi og trega, ytri
erfiðleika, böl og kvöl kom sig-
urinn smám saman. Með frábærri
atorku hóf hann hag og gengi
heimilisins. Slík sókn, er var
þannig hafin entist langa ævitíð.
— Rúml. hálf þrítugur kvæntist
Sigurgeir dugnaðar- og fríðleiks-
konu, ungri og af góðum ættum,
Jóhönnu M. Jónsdóttur Ólafsson-
ar að Hólum í Eyjaf. og konu
hans Geirlaugar. —• Áðurnefnd
þolraun Sigurgeirs og fyrirvinna
hans í föðurgarði hefir nú vafal.
komið honum að góðu haldi í eig-
in búskap. Lítið en skuldlaust bú,
er ungu hjónin settu saman
blómgaðist og óx. Bjuggu þau
lengst af á Núpufelli í Eyjafirði.
Þar dó faðir Sigurgeirs hjá þeim
í hárri elli árið 1905. — Auk
búskaparins gefur Sigurgeir sig
á þessum árum allmikið að félags
málum, íþróttamálum (einkum
hinni þá tignuðu íslenzku glímu,
þar sem hann um áraskeið bar af
öðrum) og jafnvel skáldskap, er
hann svo iðkaði að nokkru jafnan
síðan.
En allt i einu verður stór ráð-
breytni í lífi hans. Fertugi, atorku
sami Núpufellsbóndinn ásamt á-
gætri konu sinni og fögru, þrótt-
miklu fósturdótturinni Geirlaugu
Jóhannesdóttur flytur búferlum
vestur í Skagafjörð og sezt að á
Sauðárkróki. Það er árið 1906. —
Vera má að þessi breyting á ráði
hans hafi að nokkru stafað af því,
að systir hans, Rósa, var nýlega
sezt að á Sauðárkróki og gift þar
ágætum manni, Pétri Sighvats-
syni. Hitt mun þó heldur valdið
hafa, að Sigurgeir hafi ei, fremur
en móðir hans fyrr, sézt fyrir um
starfskraftana í erfiði búskapar-
ins, og þeir því merkjanlega verið
farnir að láta sig. Hentuðu því
betur átakaminni vinnubrögð.
Á Sauðárkróki stofnaði hann til
verzlunar, og tók auk þess bráð-
lega að sér forstöðu um rekstur
hins nýbyggða sjúkrahúss á staðn
um (1907). Verzlun hans blómg-
aðist og rekstur sjúkrahússins
skapaði honum og þó eigi síður
konunni og fósturdótturinni vin-
sældir og var viðfangsefni fórn-
fýsi og fegurðar.
Gaf Sigurgeir sig nú enn mjög
að félagsmálum. Ásamt tveim
öðrum heðursmönnum hér, J. Fr.
Michelsen og Pálma Péturssyni
hóf hann nú útgerð á stórum vél-
knúnum þilbáti. — Þótt útgerð
sú kostaði þá félaga drjúgar fjár-
fómir í skakkaföllum og tilraun-
um, sem oft vill verða í braut-
ryðjendastörfum, þá varð þeirra
sæmd að meiri. Aðrir nutu fram-
taksins og voru eggjaðir fram.
Eigi sleit þó landbóndinn sam-
bandinu við moldina. — Hóf hann
ræktun á óræktuðu landsvseði
hér í grennd. Sýndi með því mal-
arbúum í atvinnu-stopulu þorpi,
hvílík höfuðnauðsyn það var
þeim bæði efnalega og eigi síður
uppeldislega að stunda meðfram
og meta mikils ræktun jarðar. —
Vann hann nokkuð að þeim störf-
um allt til elliára. — Að vinna
með náttúruöflunum var hugar-
stefna hins skýra og athuguia
hyggindamanns. — Hann var
þannig líka fyrstur manna hér,
er sýndi með tilraun í verki,
hvernig vnna bæri að undirbún-
ingi hafnargerðar. Og þótt sum-
um þætti jafnan brosleg aðferð
hans, þá varð það nákvæmlega í
sömu átt, sem verkfræðingar hög
uðu tilraunum sínum síðar, er
verulega var hafizt handa í því
máli. — Hreppstjóri var Sigur-
geir hér nokkuð á annan áratug
á meðan Sauðárkrókur hafði enn
eigi öðlazt bæjarréttindi. Fórst
honum það vel úr hendi og naut
almennra vinsælda og virðingar
Lét hann oft til sin heyra á opin-
berum fundum og var þá ósjald-
an skemmtilegt á hann að hlusta
þar. í sjálfstæðri stefnu sinni
geigaði hann ekki. Þótti mót-
herjunum stundum nóg um mál-
fylgju hans. Frá einum slíkum
fundi, er háður var um stjórnmál
er það t. d. munað, að fyrir af-
spurn frá fundi þeim varð einum
ritstjóra blaðs úr mótflokki Sig-
urgeirs það á að fara um mann-
inn illum orðum og óverðugum,
svo eigi þótti við mega hlíta, þeim
er þekktu. Fjölda bæjarbúa svail
móður, þegar svo hatrammlega
var ráðizt að einum þeirra heil-
steyptasta heiðursmanni og það
að ósekju. Undirskrifuðu þeir
(65—80) mótmælaskjal og fengu
illyrðin dæmd ómerk: En þeir
höfðu þá sjálfir, er þeir fóru fram
í réttlátri reiði sinni Sigurgeirs
vegna, þurft að nota svo sterk
orð að þeir voru sjálfir sektaðir
og dæmdir. Málið varð þannig að
lokum eitt skemmtilegt ævintýri.
En það sýndi þó glöggt hinar al-
mennu vinsældir mannsins. Hver
sá, er að ósekju réðst að heiðri
Sigurgeirs Dan. yrði að fá sína
vöru selda. Gremjan krafðist út-
rásar, hvað sem það kostaði!
„Enginn sá er ólánssamur, er
enginn hefir ólán af“, segir ísl.
spakmæli. Það er þess neikvæða
hlið. Hin jákvæða gæti því hljóð-
að svo: Hver sá er gæfumaður,
er aðra leiðir til gæfu. Sigurgeir
Daníelsson var einn slíkra
manna. Hann hefir látið gott af
sér leiða fyrir marga. Þrátt fyrir
marg módrægt hefir rakizt gæfu
samlega úr löngu lífi hans. Ber
margt til þess: Hann virðist hafa
tekið í arf beztu eðliskosti beggja
foreldra sinna að skapgerð og
innræti. Hann bjó yfir einlægri
kristinni Guðstrú, góðri greind,
sterkum vilja og heitu hjarta, er
setti viljann í hreyfingu til at-
hafna og dáða. Til þess entist
honum —- þrátt fyrir óhlífni við
sjálfan sig — starfskraftar og lífs
fjör langa ævi. Flestir ástvimr
hans voru á undan honum gengn-
ir um dauðans dyr. Slíkt er jafn-
an hlutskipti þeirra, er lengst
lifa. En í yngri kynslóðinni lifir
hann. Þeim hjónum varð að vísu
eigi barna auðið, þeirra er til
þroskaaldurs komust. En a. m. k.
tvö fósturbörn ólu þau hjón upp:
Geirlaugu Jóhannesdóttur (f.
1892) systurdóttur Jóhönnu, og
Sigurð P. Jónsson bróðurson
Sigurgeirs (f 1940)'. Giftist Geir-
laug hér ung Jóni Þ. Björnssyni
skólastjóra. Hún er dáin fyrir 27
árum frá 10 bömum þeirra hjóna,
sem nú hafa öll tekið á sig ábyrgð
lífs og margvíslegs starfs. —
Fóstursonurinn, Sigurður, er einn
af efnilegustu fjölskyldumönn-
um hér, kaupmaður, gjaldkeri
sparisjóðs og um langt skeið bæj-
arstjómarmaður o. fl. Einn son
átti Sigurgeir í ekkildómi, Ásgeir.
Hann kom honum vel tii mennta.
Er hann nú kvæntur í Reykjavík
ungri og gervilegri konu Margréti
Hallsdóttur. Gegnir hann þar
fullu starfi sem kennari og gefur
góðar framtíðarvonir. Hjá þeim
ungu hjónum dvaldist Sigurgeir
um eitt af síðustu árum sínum.
En annars hefir hann um langt
árabil hið síðasta verið hjá fóstur
syninum hér og ágætri konu hans
Ingibjörgu Eiríksdóttur frá
Djúpadal og hefir í hlýrri um-
hyggjusemi þeirra hjóna notið
umbunar fyrir uppfóstur og ást-
semi á fyrri áratugum. En marg-
ir hafa líka aðrir mikið að þakka
og margs að minnast nú að end-
uðu nær 94 ára æviskeiði þessa
mæta og góða manns, alíslenzkur
eins og hann var í þess orðs beztu
merkingu — að eðli og skapgerð,
allri hugsun, orði og athöfn. Borg
arar þessa staðar mega minnast
hans með mikilli þökk fyrir sam-
fylgd alla síðustu hálfa öld meðal
vor. Margir einnig fyrir margra
áratuga trausta vináttu. Sá, er
þetta ritar, hyggur sig engum
óskyldum manni eiga meira að
þakka en Sigurgeiri Daníelssyni
og konu hans. Hann samgleðst
honum nú við endurfundi hans
með öllum hinum mörgu áður
horfnu ástvinum og vandamönn-
um í Guðs eilífu bústöðum.
Sauðárkróki, 7. des. 1959.
J. B. Þ.
Fljótvírkir og
hljóðlegir Durium steinborar
Spíralbora er kægt að nota við handsveifar eða rafknúna til
að bora brein kringlótt göt auðveldlega og fljótlega í stein,
marmara, flisar o.fl. Durium borarnir eru úr harðara efni
en nokkur málmur eða málmblanda og endast fimmtíu
einnum lengur en venjuiegir borar. þvermál þeirra
er 5/32 — 1 þuml. og til eru ýmsar lengdir til að ná allt
gegnum veggi.
NotiS Rawlplug festlngar óg verkfxri til aS bora göt
og annast fostingar á fljótlegan og öruggan hátt.
THE RAWLPLUG C0MPANY LTD., CROMWELL ROAD, L0ND0N, S.W.7.
Uppl/singar og sýnisliorn hjá umboðmanni
fyrir ísland
RAWLPLUGS
John Ltndsay, Aust-
Pósthólf 724
14 — Reykjavík
Simi 15789
B 441