Morgunblaðið - 24.12.1959, Síða 8

8
MORGVNBLAÐIV
Fimmtudagur 24. des. 1959
Aðalgatan í Wichita, Kansas. Til vinstri er bifreiðageymsla.
Ag úst í Kðnsðs
Santa Fe-jámbrautin, er geng-
ur milli Chicago og Kaliforníu,
þaut eftir sléttunni, sem virtist
óendanleg. En ekki verður gerð
tilraun til að lýsa því nánar, til
þess þyrfti skáld — næstum því
eins mikil skáld og þau, sem
birta langorðar lýsingar á flugi
skýjum ofar. Megnið af deginum
fór í þetta sléttuferðalag, og um
kvöldið var komið inn í mið
Bandaríkin, nánar tiltekið Eldor-
ado, Kansas.
Það hefði einhvern tíma þótt
ævintýri að komast til Eldorado,
en þetta reyndist ósköp venju-
legur bær, sem sást reyndar lítið
að sinni vegna myrkurs.
Fjölskyldan stóð á járnbrautar-
stöðinni. — Hvaða fjölskylda?
kynni nú einhver að spyrja. Jú,
svo var nefnilega mál með vexti,
að góðhjörtuð fjölskylda í Kansas
ætlaði að leyfa fslendingi (þ. e.
undirrituðum) að vera „einn af
oss“ (þ. e. „henni" í þessu .il-
felli) í mánaðartíma, til þess að
kynnast lifnaðarháttum inn-
fæddra og æfast í tungu þeirra.
Kveðjur voru góðar, og siðan
var ekið út á landsbyggðina, því
að fjölskyldan stundaði landbún-
að. Þó að kvöld væri komið var
heitt í veðri og mollulegt. Bærinn
reyndist vera reisulegt timbur-
hús og var Ijós logandi úti fyrir
aðaldyrum. Þar sveimaði ótölu-
legur grúi annarlegustu skordýra,
og var því skotizt inn um myrkva
aðar bakdymar.
Fjörutíu stiga hiti
Nýi fjölskyldumeðlimurinn og
þeir, sem fyrir voru, skiptust á
nauðsynlegum upplýsingum fram
að háttatíma og síðan var mér
vísað til hornherbergis, sem hafði
glugga á tveimur hliðum. Og með
því að hafa þá báða opna myndi
ég njóta alls þess andavara, sem
hægt væri, — en hann var bara
enginn.
Þegar lofthitinn komst 3—4
gráður yfir venjulegan líkams-
hita á daginn, þá er það ærið
bölvað. En ef hitinn lækkar ekki
verulega á nóttunni, þá er það
ennþá verra. Þess vegna lét ég
litla rellu koma loftinu á hreyf-
ingu marga nóttina, fyrir ofan
rúmið mitt. Það kælir ekki, en
léttir víst eitthvað andardráttinn
og bætir þar með svefninn.
Nú er ágúst að vísu heitasti
mánuðurinn í Kansas, en þá er
þar þó ekki alltaf 40 stiga hiti
á Celcius, ekki heldur „minn“
ágústmánuður þar — en of marga
daga. Það gekk nefnilega hálf-
gerð hitabylgja, sem kom illa við
alla, en ekki hvað sízt illa við
íslendinginn, sem hafði komið
beina leið að heiman.
Þetta var ekki mikill annatími
á bænum. Að vísu þurfti að gefa
hæsnunum, en svo var bara verið
að dytta að einu og öðru, meðan
beðið var eftir að yxi á ökrunum.
Mjólkurkýr voru engar, og hest-
öfl höfðu leyst hestana af hólmi.
Aðallega var byggt á hveitirækt
og svo maísrækt. En hitabylgjan
hafði borið með sér óvenjulegan
þurrk og bóndinn var nokkuð
áhyggjufullur.
Á kvöldin var reyndar oft mik-
ill ljósagangur út við sjóndeildar-
hringinn, sem gat boðað þrumu-
veður, en ekkert heyrðist og ekki
kom dropi úr lofti. — Nokkuð
vöknaði þó áður en lauk og upp-
skerunni var bjargað. Eitthvað
var slegið af grasi, sem nota átt.i
til fóðrunar á alikálfum, en held-
ur sýndist það grátt og guggið,
borið saman við íslenzkt gras.
Maís og hæsnakjöt
Maturinn var góður en töiu-
vert frábrugðinn því, sem ég hefi
átt að venjast. Hænsnakjöt og
maís var mikið á borðum; ég var
lítið hrifinn af því síðarnefnda og
kunni betur við maísinn um-
breyttan í hæsnakjöt. — Það var
við eina af fyrstu máltíðunum,
að ég spurði bóndann, hvaða
venjur giltu um þjórfé þar í landi
hann myndi vita það úr sínum
tíðu kaupstaðaferðum.
„Það á aldrei að gefa þjórfé“,
svaraði hann.
Ágúst í Kansas. — Greinar-
höfundur hjá safni af göml-
um fallstykkjum.
„Þú munt fá mikið af röngum
upplýsingum hérna,“ varð frúnni
þá að orði. Bóndinn brosti þá
góðlátlega, — þetta var bezti
karl, en kannske lítið eitt sérvit-
ur. Frúin trúði mér fyrir því síð-
ar, að maður hennar gæfi aldrei
þjórfé, segði að það minnti sig
á betl, og því bæri hún alltaf á
sér smápeninga til þess að bæta,
eftir því sem hægt væri, fyrir
þessar „syndir“ bónda síns.
langt) á boðunginn á jakkanum
mínum , og ég horfði í grængol-
andi, sporöskjulöguð augu, sem
stóðu upp á rönd. Ég hristi mig
í ofboði og hryllingi og losnaði
þannig við ófögnuðinn. Síðan
hraðaði ég mér til bóndans, sem
var nærstaddur, og lýsti með stór
um orðum þessum fjanda, sem
hafði notað mig sem flugbraut.
„Oh, þetta hefur bara verið
„locust““, sagði hann. „Þeir eru
af sömu ætt og engissprettur en
gera lítinn skaða hér um slóðir“.
Önnur padda þótti mér litlu
betri. Það v#r nær hnöttóttur ári,
um það bil þumlungur á lengd.
Hún átti það nefnilega til að
sleppa inn í húsið, þrátt fyrir
netin fyrir hurðum og gtuggum.
Hún gat verið kyrr í loftinu, en
fór líka stundum í gönguferðir,
í rólegheitum, eftir gólfinu. Þá
var tækifærið að stíga ofan á
hana. En ég vissi að þá myndi
koma „krass“, þar sem henni var
svo vel í skinn komið, og kjark-
urinn brást. Lái mér hver sem
vill, ég sem er jafnvel hræddur
við maðkaflugur og köngurlær.
„Samnorrænn hugsunarháttur"
En vissulega var tilveran ekki
eingöngu fólgin í baráttu við
skorkvikindi. Á kvöldin fórum
við oft í heimsókn til ættingja
og vina og stundum til borgarinn-
ar, Wichita, en þangað var innan
við klukkutíma akstur. Þetta er
stærsta borgin í Kansas með um
180.000 íbúa. (Stærsti hluti Kans-
as City er nefnilega í Missouri)
Þar eru mikil sláturhús og flug-
vélaverksmiðjur, svo að eitthvað
sé nefnt.
í einum af innkaupaleiðangr-
um okkar bóndakonunnar fórum
við inn í stórt vöruhús í Wichita.
Þar sá ég jómandi fallegt, ný-
tízkulegt skrifborð, sem reyndist
kosta nær 500 dollara. Afgreiðslu
maðurinn sagði, að það væri
danskt. — „Jaá, Danir eru miklir
húsgagnasmiðir", muldraði ég.
Maður verður nefnilega svo
„samnorrænn" í hugsunarhætti
svona í fjarlægð.
„Neei, enn hvað þetta eru fal-
legir stólar, eru þeir kannske
danskir lika?“ „No, they are
made in the United States of
America“, sagði afgreiðsiumaður-
inn með áherzlu. Það var auð-
heyrt, að þeir í Kansas vildu ekki
eiga allt undir Dönum, frekar en
sumir aðrir.
„Picnic“
Eins og gengur bjuggu ekki all-
ir ættingjar fjölskyldunnar í ná-
grenninu. Og svo var það upp úr
miðjum ágúst, að ákveðið var að
halda „picnic“ í garði einum við
Wichita. Frændur og frænkur
mættu og sumir komu alllangt að.
Má geta þess í þessu sambandi,
að Kansas er rúmlega helmingi
stærra en ísland, með um 2 millj.
íbúa.
„Picnic“ er í stuttu máli fólgið
í því, að fólk kemur saman með
sínar matarkrúsir og svo étur
hver um sig upp úr krús náung-
ans. Eða nánar tiltekið eru allar
birgðirnar lagðar á jörðina, en
þó helzt á langborð, ef það er
fyrir hendi, og menn taka til mat-
ar sins og reyna að krækja sér
í það, er þeim sýnist girnilegast
og er það af eðlilegum ástæðum
venjulega eitthvað annað, en það
sem þeir hafa sjálfir komið með.
Síðan rabbar fólk saman og fer
í leiki eftir því sem hverjum býð-
ur við að horfa.
Þetta virðist hið ágætasta fyrir
komulag og mætti vel taka það
upp, að einhverju leyti, hér á
íslandi.
Músin í arninum
Það var kvöldið eftir fjölskyldu
fagnaðinn í garðinum, að ég hafði
brugðið mér til rólegheita með
bóndahjónunum og við sátum og
lásum í dagstofunni. Skyndilega
sé ég að eitthvað hreyfist í arn-
inum, — og ég segi allhátt: „Það
er mús hérna inni“. En mér til
undrunar svarar hvorugt hjón-
anna, og þau halda áfram að lesa.
Nú, jæja, hugsa ég með mér,
ég hefi þótt heldur aumingjaleg-
ur í skiptum mínum við pödd-
urnar, en mýs kannast ég þó við
að heiman, og allir vita hvað þær
geta verið „sætar“ úti í haga, bó
að ég verði að játa, að mér finnst
mesti „sætleikinn“ fara af þeim
svona inni í íbúðarhúsum. Ég á-
kvað því að gera ekkert í málinu
að sinni, en fylgjast bara með
ferðum mýslu og hugga mig við,
að hún myndi sennilega ekki geta
komizt upp í svefnherbergin á
loftinu.
Músin hélt sig mest við arininn,
en fór þaðan í minni háttar leið-
angra, og liðu svo 10—15 mínút-
ur. Skyndilega leggur bóndinn
frá sér blaðið og segir: „Hvar er
músin?“
„Hún er núna undir hæginda-
stólnum þínum“.
Bóndinn stendur upp í róleg-
heitum, fer niður í kjallara og
kemur upp með músagildru með
ostbita og setur hana á bak við
stólinn. Yar nú ekki meira að
gert það kvöldið. En morguninn
eftir sá ég að osturinn hafði ekki
verið hreyfður og músin sást ekki
meir; er hún þar með úr sögunni.
Erindi í kirkjunni
Flestir þarna um slóðir eru
mjög kirkjuræknir. Var þannig
til dæmis yfirleitt farið til kirkju
eitt kvöld í miðri viku auk kirkju
ferðanna á sunnudagsmorgnum.
Kvöldsamkomurnar voru með
látlausum og ekki ýkja hátíðleg-
um blæ. Og svo var það nokkru
áður en ég fór, að ég var spurður,
hvort ég vildi ekki segja frá fs-
landi á einni slikri samkomu.
Ég mátti til með að reyna það.
Var nú fengin skuggamyndavél
og ég sýndi myndir og sagði frá
landi og þjóð. Mín fjölskylda,
sem var orðin vön talsmáta mín-
um og framburði, skyldi víst
flest af því, sem ég sagði, en það
var óvissara með hina, a. m. k.
sýndust sumir nokkuð syfjulegir
áður en lauk.
★
Nú var dvölin í Kansas farin
aðstyttast. Hún hafði verið lær-
dómsrík og óaðfinnanleg, ef frá
eru taldir hitarnir og pöddurnar.
En fólkið bætti erfiðleikana marg
faldlega upp; það var .einstaklega
gestrisið og velviljað.
Svo var það seinasta dag ágúst-
mánaðar, að ég kvaddi þetta á-
gæta fólk og steig upp í áætlun-
arbíl og hélt áleiðis til Minnea-
polis.
Valdimar Kristinsson.
MAGIE
felur í sér hinn óræða
yndisþokka Parísar.
LANCÖME
’’ le parfumeur de Paris
Og svo voru það skordýrin
Fólkinu fannst ég vera óþarf-
lega hræddur við skordýrin og
hafði hálf-gaman af, þegar ég
var að gjóta augunum og fylgjast
með flugleiðum hinna stærri
þeirra til að fullvissa mig um að
ég væri ekki í hættu. Annars voru
þau víst flest hættulaus mönnum
með öllu. En í sveitinni var mað-
ur stöðugt minntur á nærveru
þeirra. Þannig suðuðu sum oft
tímunum saman, svo að minnti á
niðið í símalínum við íslenzka
sveitabæi, þegar rok er. Og eld-
flugurnar voru oft „að kveikja
ljós“ eftir að dimmt var orðið
og leit það út svipað og kveikt
væri á sígarettukveikjara, örlitla
stund, í nokkurri fjarægð.
Dag nokkurn settist heljarmik-
ið kvikindi (ýkjulaust 6—7 cm
Bærinn reyndist vera reisulegt timburhús ....