Morgunblaðið - 24.09.1960, Blaðsíða 6

t
MORGUNBT. AÐIÐ
L'augardagur 24. sept 1960
„Pabbi er skrýtinn og
sköllóttur karl"
Guðmundur Arnason, málverka- og
rammasali fimmtugur
FLÓN, fífl, fábjáni og fæðingar-
hálfviti. Þetta eru algengustu
ávörpin, kveðjurnar, sendingarn
ar og glósurnar, sem hérlendum
humoristum eru oftast vandað-
ar. Það er aðeins örfáum sönn-
um humoristum eiginlegt að um
bera siík skeyti sem og allt lífs-
ins andstreymi með brandara á
vör án allra innri þjáninga. Aft-
ur á móti blæðir trúðinn ir.n af
því að það er faistónn i honum.
Hann leikur, en humoristinn er
alltaf hann sjálfur. Þar skilur á
milli skringilegheica eða skrípa-
láta og humors. Á bak við ailan
góðan humor er oft djúp alvara
og lífsspeki. „f am laughing at
the outside and crying at the
inside“. „Á úthverfunni hlæ ég
en innhverfunni græt,‘, segir í
góðum og gömlum bandarískum
hnegg-slagara og graðhesta-
foxtrot. Okkur blæðir flestum
meira og minna inn. Það er yfir-
leitt einhver falstónn í ílestum
okkar og vanlíðan. Við erum
alltaf að reyna að fela tilfinn-
ingar okkar og kappkosta að sýn
ast betri og þýðingarmeiri en
við erum og vera annað en okk-
ur er eiginlegt og eðlilegt. Við
tökum okkur flest alltof hátíð-
lega, af því að okkur skortir
kímnigáfu.
Einn þeirra örfáu gauka, sem
aldrei hefir fyllilega tekizt að
fela sína réttu ásjónu þrátt fyr-
ir ótal ítrekaðar tilraunir er
íimmtugur í dag, einstakur háð-
fugl og humoristi Hann er einn
þessara allt of fáu gieðigjafa,
skapþóta- og geðbótamanna, sem
létta þung spor samferðafólks-
ins á lýjandi og leiðigjörnum
lestargangi lífsins.
Guðmundur Snæbjörn Árna-
son, „er stolta nafnið hans“, séra
Árna Þórarinssonar, þess lands-
fræga klerks, kennimanns og
kómíkers.
Sonurinn er engu að síður lit-
ríkur og skrautlegur persónu-
leiki en pabbinn og er sá frægi
furðufugl látbragðaleikari, tryll
ekunstner og töfratrúður Guð-
mundur Dúllari afabróðir afmæi
isbarnsins.
„Pabbi er skrýtinn og sköll-
óttur karl með skinnhúfu og tek
ur í nefið, bleksterkt kaffi og
brennivín er bezta, sem honum
er gefið“ kvað skáldið úr Kötl-
um.
Þetta er skemmtilegt og sann-
færandi portret, alveg eins og
fyrirsetinn væri sjálft afmæiis-
barnið.
Guðmundur er sígjöfuli, stór-
veitull og örveitull á skemmti-
legheit og gáska og stuttar gam-
ansamar smásögur hnjóta hon-
um óspart af vöium án langra
og lámandi formála, sem títt er
um flesta óþolundi söguþuli.
Hann er mikill geimhani, glað
vær og gáskafullur og samhljóm
ar og fellur inn í hvaða sam-
kvæmi sem er, jafr.vel þó að
honum væri varpað fullum út
úr Vækánt-vél í fallhiíf og hann
lenti á flösmjúkum völlum
Buckinghamhallar í garðboði og
kampavíni meðal lofðunga og lá
varða og lafða eða í korn-gini
og blávatni meðal slyppra og
snauðra í argasta og aumasta
greninu í East End, al's staðar
myndi Mundi falla inn í og
harmonisera, slíkum aðlögunar-
hæfileikum er hann gæddur. Þó
gerir Guðmundur ta.sverðan
greinarmun á vanalegu og óvana
legu fólki.
Hann er hvorki metnaðargjarn,
ágjarn, valdafíkinn, ráskgefinn,
öfundsjúkur né natursfullur eins
og svo margir. Honum xinnst
hann sjálfsagt hafa nóg á sinni
könnu með sjálfan sig og eigin
vandamál. Væri óskandi, að
fleiri hefðu þann heilbrigða hugs
unarhátt, þá væri meiri friður á
jarðríkin og allir væru ekki ailt
af að kássast í öllum. Hann er
með allra notalegustu mönnum
að gægjast með í glas og þá er
karl í essinu sínu og lætur móð-
ann mása og kærkomið umræðu
efni eru jafnan konur, að einni
undanskilinni bó, kelli gömlu
Elli, sem hefir nú komizt lang-
leiðina með að klóra, rífa og
reyta af karli húrið, þessar
skrautfjaðrir sköpunarverksins,
þennan stássramma sjálxrar á-
sjónunnar. Því eru það. ef tii
vill, ekki ástæðulausar uppbæt-
ur, að hann hefir gert innrömm-
un að ævistarfi, lífsbaráttu-
business og brauðstriti og eygir
réttilega, hvað goður og smekk-
legur rammi er þýðingarmikill,
bæði fyrir lélega og góða mynd,
sem jafnan eru til sölu hjá hon-
um á Týsgötu 1. Hann hefir nú
heiðrað greinarhöfund með því
að opna sýningu í dag é vatns-
litamyndum eftir hann í þakkar
skyni fyrir allt lofið og skjallið.
Gerið svo vel að ganga í bæinn
og gangi ykkur allt í haginn. —
Aðgangur ókeypis.
Gott er að njóta af góðri lyst,
gaman er á sví'lli,
fáir hafa fleiri kysst
en fengsæll rammaskalU.
Þegar ég hlusta á Guðmund
segja frá lít ég sjaldnast á írá-
sögnina sem sögulega staðreynd
eins og hann ætlast til heldur
sem lisfrrænan og litríkan skáld-
skap. Bregður þá oft fyrir björt-
um björmum, gliti og glömpum
og fjölbreyttu fýrverkeríi í frá-
sögninni, einkanlega þegar um-
ræðuefnið er honum hugleikið.
Hann á sér aðeins tvo ofjarla í
frásagnargleðinni, þá beðbragða
bósann Bokkasíó í De Cameron
og Agnar Mykle, þann norska og
nostursama nótaríus í Roðastein
inum. Hugarflug Guðmundar er
hásveiflað og herlegt og væneja
slátturinn engu minni en þeirra
skáldbræðranna tveggja
Guðmundur er sjaldan róman-
tískur né væminn í frásögn, enda
stafar rósrauð rómantíkin oft af
skorti á verklegum framkvæmd
um, þó er hún hið fallega for-
spil ástarinnar, óðurinn til lifs-
ins í öllu veldi sínu, söngurinn,
innblásturinn sjáflur undir full-
um þrýstingi.
f hugarheimum skáldlegrar
frásagnar rýkur Guðmundur á
botnlaust ástafar og kemur víða
við og fer geyst með heilli hirð
fagurra kvenna. Hann hrífur
hlustendur með sér í stórhópum
í æðisgengnum ástarfarslýsing-
um sínum, líkt og nornirnar
fornu, sem geysast í hópreiðum
um háloftin á kústsköítum og
magalentu á Blokksfjalli hinu
fræga, þar sem hófust stjórnlaus
drykkja, lauslæti og svall. Svo
segja einhverjir spekingar, að
hugarfarssyndin sé verri en raun
veruleikasyndin. Smábreyzkur
eiginmaður giaður, syngjandi
og síkátur er tæpast ógeðfelid-
ari en dyggðugui, fýldur, fúll og
beiskur.
Ef gallarnir væru skafnir af
Guðmundi á einu bretti væri
fátt skemmtilegt eftir, kannski
smá dyggðadrusla, ljót og leið-
inleg.
Tilfinninga- og tauganæmleiki
hans og mátuleg timburmanna-
viðkvæmni hafa skerpt heilavið
brögðin, örvað og stuðlað að
þroska og eflt ímyndunaraflið
og slípað hið sjáandi auga og
hleypt grósku í gáfurnar.
Hann hefur nú verið létt-
matrós í flota hans hátignar
Bakkusar í nær þrjá áratugi, þó
aldrei á flaggskipinu í f'arar-
broddi né fiktað við stórkanón-
ur eða djúpsprengjur, en stýrt
bátskel sinni milli skers og báru
í gégnum boðaföll brennivíns án
nokkurra stórslysa og geri aðrir
betur. Hann kann á sextantinn
og tekur rétta sólarhæð. Þó læt-
ur honum bezt að sigia eftir
tindrandi stjörnum næturhimins
ins.
Venus hátt í vestri skín,
við skulum hátta, elskan mín,
kvað Oddur sterki af Skaga við
raust.
Þrátt fyrir víxlafen og botn-
lausar skuldir á stundum ætla
ég, að Guðmundur sé mjög sæli
maður og líði vei og haf'. öðlazt
ólíkt meiri lífsharr.ingju en
margur milljónungurinn. Hann
gefur sér tíma til að -ifa og anda
og njóta þess að vera til. Hann
er einmitt humoristi en ekki
trúður og eygir hið kómiska þeg
ór á móti blæs ásamt mátulegu
kæruleysi. Hann ex lífsglaður og
langlífislegur. Hann er „happy“.
Konur af kyninu eru konur,
kynverur og þrif’’verur, belg-
fagrar og ilmandi, enda sagði
séra Árni um dætur sínar, að
þær rynnu út eins og heitar
bollur. Margar eru þær frænkur
hispurslausar og opinskáar í tali
og með iðandi léttleika sínum og
gáska skafa þæ feimni af mörg-
um óframfærnum og heimóttar-
legum. Það er hollt að hitta og
hjala við slíkar hofroður. Það er
hreinasta unun að ræða um ást-
ina við sumar þeirra og um
feimnismálin ræða þær af sama
skaphita og áhuga og aðrirnæstu
bæjarstjórnarkosningar og marg
ir eru flokkarnir og fambjóðend
unir og skiptar skoðanir á dele-
gátum, dumpkandidötum og
Framh. á bls. 19.
• Jarmið heldur fyrir
hennivöku
Kona skrifar: — Kæri Vel-
vakandi! Nú hafa borið fyrir
mig þeir hlutir, að ég get
ekki orða bundizt. Ég er
Reykvíkingur og vön öllum
þeim hávaða, sem borgarlif-
inu fylgir. En nú heí ég he.vrt
hávaða, sem er mér framandi
og illþolandi, og sem hefur
haiúíð fyrir :nér vöku tvær
uncanfarnar i æ ur. Það er
kindajarm. Kindajtrm heHur
r rlr mér vöku í miðri Reykja
' JA
Skammt fyrir neðan hús-
ið, sem ég bý í, er allstórt
tún. Nú fyrir nokkrum dög-
um var fjöldinn allur af kind
um settur inn á túnið. Maður
verður ekki var við nein ó-
þægindi af þessu meðan bjart
ur dagur er, en þegar dimmt
er orðið, og ég er gengin til
náða, er eins og kinöahópur-
inn færist allur í aukana.
Meee. ...me....me.... meee
hljómar í eyrum mínum og ég
get engan veginn sofnað.
Stundum er jarmað mjótt og
lambslega, en ein kindin, sem
þarna er, drynur dimmradd-
að eins og belja.
Ég þoli vel flest hljóð eins
og t. d. bílaflaut og barnsgrát
á næstu hæð, en þessi belj-
andi í kindunum er að gera
mig taugaveiklaða. Gætir þú
ekki, Velvakandi, komið því
á framfæri við borgarstjóra
fjármála, að hann útvegaði
þessum síjarmandi kindum
bithaga annars staðar en fyr-
ir utan gluggann hjá mér“.
• Sukksamt við réttina
Eins og bréfið hér á undan
ber með sér, eru göngur hafn
ar og undanfarna daga hefur
víða verið réttað. Nokkuð er
talað um drykkjuskap í rétt-
unum, en það er ekki ný bóla
eins og eftirfarandi kafli úr
íslenzkum þjóðháttum ber
með sér. Þar segir um réttir:
— Kvöldið og nóttina áður
en réttað var, vildi stundum
verða ærið sukksamt við rétt
ina. Hafði þá fjöldi manna
riðið til réttar úr sveitunum,
svo að oft voíu þar mörg
hundruð fyrir, þegar safnið
kom. Var þá venjulega nóg
í staupinu, meðan sú öldin
stóð. Varð oft lítið um svefn
um nóttina.
• Markaður við réttina
Réttirnar gátu verið verzl-
unarstaður eins og þessi frá-
sögn þjóðháttanna ber með
sér:
— í Hraundalsrétt í Borg.
arfirði var lengi á fyrri öld-
um haldinn markaður; komu
menn í réttina í hópum sunn-
an frá sjó og seldu þar fisk-
æti, lýsi og ýmsan búðai varn-
ing og keyptu fyrir það aftur
sauði, smér, vaðmál og aðrar
landafurðir af bændum. Var
þar því jafnan afar-fjöl-
mennt um þær mundir enda
stóðu réttirnar oft x 3—t
daga.