Morgunblaðið - 25.10.1960, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 25. okt. 1960
MORGUN BL AÐlh
9
r : væri háttað vegaeerð hér á
landi. með stórvirkum vélum
og tækjum, færi a. m. k. önn
ur hver króna til ónýtis við
þessar smáu fjárveitingar. — hafnargerð.
þeim væri beinlínis fleygt í|
kostnað við flutninga á vetum|
og mannskap til og frá. Það
væri til hagsbóta fyrir alla
aðila, fyrir ríkissjóð og það
fólk í byggðum landsuis, t,em
á að njóta vegánna, að upp j
hæðirnar væru stærrí og
færri, þannig að hver króna
nýttist betur.
Sigurður Jóhannesson, vega-
málastjóri, hefur verið nukill
taismaður þess, að hér yrði
breýtt um til bóta. Fjárveitmga-
_ nefná brást vel við og lagði ó-
trauð inn á hina nýju braut við
afgreiðslu gildandi fjárlaga. Nið
urstaðan varð þessi:
, Árið 1959 var fjárlagafé og
. benzinskattur tii nýbyggmga
vega samtals 21 millj. 180 þús.
kr, og var því skipt á 219 vegi.
þessari braut. Og sömU sjónar-
mið, sem eiga við um vegagerð,
eiga einnig við um margvísleg-
ar framkvæmdir aðrar, t. d.
Skipaútgerð ríkisins
8. Skipaútgerð ríkisins er rek-
En úr framkvæmdum hefur
ekki orðið.
Nú hafa hagsýslufræðingar
framkvæmt rækileg rannsókn í
því máli, varðandi sameiningu á
yfirstjórn, bókhaldi. skrifstofu-
haldi. Er það skoðun þeirra að
með sameiningu nægi 24 starfs-
menn í stað 35 eins og nú er.
í
in með miklum tilkostnaði fýrir. Megi þannig fækka um 11 manns
ríkissjóð. í fjárlögum ársins í ári og muni sparnaður við það nema
er hallinn áætlaður 15 millj. kr. j um 1 millj. kr. á ári. Auk þess
Síðan stofnað var til þessa muni skrifstofuhúsnæði annarrar j
fyrirtækis fyrir 30 árum, hefur i stofnunarinnar
væntanlega |
| byiting orðið í samgöngumálum.
|Með hinurri miklu vegabótum
hafa fólksbílar og flutningabf.ar
tekið við hluta af verkefni
I straiidsigliriga. Skipafélögin hafa
i mörg skip í förum við strendur
landsins. Flug var ekki í þrirri
tíð. En fjöldi flúgvéla í allar átt-
ir flytur farþega og farangur
I milli áfangaStaða allan ársins
hring.
| Það virðist tímabært að end-
l urskoða siglingarnar við streni-
I ur landsins og freista þess. hvoit
nægja fyrir báðar. Þessar tillögur
! eru nú til athugunar hjá forstjór-
um fyrirtækjanna. Ekki er lokið
| athugun á sparnaði við hina
1 tæknilegu hlið, þ.e. framieiðslu
geymslu og afgreiðslu.
I Frumvarp um sameiningu þess
ara tveggja fyrirtækja verður
lagt fyrir þetta þing.
orðin samkv. lagafyrirmælum og
alþingisályktunum og þarf þá oft
lagabreytingar eða nýjar þings-
ályktanir til að leggja slíkar
nefndir niður.
Nú þegar hefur fjármálaráðu-
neytið ákveðið að leggja niður
eða gera tillögur til alþingis um
niðurlagningu um 250 nefnda,
sem undir það ráðunéyti heyra.
Er þar langstærsti hópurinn
skattanefndirnar.
17. Kostnaður við framkvæmd
skyldusparnaðar hefur reynzt ó-
hæfilega hár og óhæfilegt um-
stang lagt á herðar sparendum.
Liggja nú fyrir tillögur til breyt-
inga, sem losa sparendur við mik
ið ómak og jafnframt eiga að
spara ríkissjóði á aðra milljón
kr. á ári. Kostnaður við fram
kvæmdina, að óbreyttu fyrir-
_ !. . . , , ' komulagi, er áætlaður 2 millj
12. Skipaskoðun rikisms hefur , ; , , .
verið rekin með halla, sem hef- . °fg ?00 ÞfUS' afnæsta arl' en er 1
numið að jafnaði frá hálfri ! fl^lagafrv. færður nlður 1 1
milljón og upp í 730 þús. kr. Þessi
halli er lækkaður í fjárlagafrum-
varpinu í 106 þús. Það verður að
stefna að því, að þessi þjónusta,
milljón.
18. Kostnaður við framkvæmd
orlofslaga er lækkaður vegna
þess að fyrirhuguð er hagkvæm-
Árið 1960 var fé til nýbygg- e,gj er unnt ag draga úr hinum
inga vega 16 millj. 480 þús á 13. mjk]a kostnaði og sinna þó sam-,
gr, fjárlaga, 6,5 millj. af benzín-' gönguþörfum landsmanna á full sem °S margvísleg önnur þjón- ari framkvæmd þeirra.
skatti og 4 millj. á 20. gr. til pgegjan(ji hátt.
vegabóta, samtals 26 mib j. og ^ j sumar var norskt fyrirtæki
i 480 þús, eða 5 millj. og 300 þús.
kr. hærra en á siðasta ári. Þessu
fé var skipt í 163 vegi. í stað
219 í fyrra, en það er fækkun
um 56 staði.
Vegaféð í heild hækkaði þvi
um 25%, en vinnustöðunum
fæ' kaði um 25%.
Verður þetta að teljast veru-
lesur ávinningur í fyrstu lotu
t’l bættrar hagnýtingar á vega-
fé.
usta, sem ríki og ríkisstofnanir . 19 Innflutningsskrifstofan var
_______, veita, séu seldar við sannvirði, jögð niður á þessu ári. Losað var
sem veitir aðstoð í hagsýslústörf °S standi undir sér, svo að ekki mjög um höft á innflutningi og
um og hefur reyndum og þjálfuð- j 'alL*“n™ njður^ gjaldeyriskaupum og minnkuðu
um sérfræðingum á
að sk.pa, I aLmenning með hærri sköttum þvi verkefni þau sem hún hafði
eða tollum.
fengið til að vinna að ýmsum
hagsýslustörfum fyrir rikisstjc.in
ina. M. a. unnu sérfræðmgar
þess að athugun á fyrirkomulags
breytingu á strandferðarekstri
hér, í því skyni að lækka mættþ ríkissjóðs
kostnað við strandferðirnar án ]anöj.
þess að draga nokkuð úr bjon-1 j\f þessum kostnaði greiðir rik
ustu þeirri, sem Skipaútgerð rík ^ issjóður % hluta eða 3 millj., en
13. Kostnaður við eyðingu refa
og minka í landi voru er nú um
fjórar og hálf milljón króna á
ári.
Það er ívið hærra en framlag
til iðnaðarmála á ís-
ilja sem ríkisábyrgð fá, og eí
það vissulega einnig þeirra
eigin hagur. Þetta mál verður
rætt nánar á Alþingi þegar
frv. verður lagt fram og skal
ég því ekki rekja þetta vanda
mál frekar að sinni.
V.
Breytingar á gialdahlið
Skal nú gerð greir. fyrir helztu
breytingum á gjaldahlið frv, frá
gildandi fjárlögum til viðbótar
því sem þegar er rakið.
7. gr. fjárlaga. Vaxtagreiðslur
af lánum ríkissjóðs laekka um 96
þús. kr., af ástæðu sem fyrr er
getið.
8. gr., lcostnaður við æðstu
stjórn landsiris, lækkar um 38
þús. kr.
9. gr., alþingiskostnaður, er
áætlaður 9.550 þús og lækkar um
1 milljón.
10. gr. fjárlaga er þriþætt:
I. er kostnaður við stjórnarráð-
ið, sem er áætlaður 19,4 millj.
og lækkar um 162 þús.
11. Utanríkismál, áætlað 17,8
millj. og
III. tillög til ýmissa alþjóða-
stofnana 3,8 millj. Þessir tveir
liðir, sem eru einn rómverskur
iiður í gildandi fjárlögum, iækka
samtals um 936 þús. Vegur þar
þyngst sameining sendiherraém-
bættanna í París.
Samtals lækkar 10. gr. um 1
millj. 98 þús.
II. gr. A. fjallar um dómgæzlu
og lögreglustjórn. Kostnaður er
áætlaður 77,3 millj., og hækkar
um 1,2 millj. Þar af 345 þús.
- - . - „ r . . ■ r ‘‘ 1 y 4 o . uvur /o niULct CV C* u JilIIlJ. , CJI
Eg hef beðið vegamalastjora ising hefur veitt. Tillögur liggja sýslu- og sveitarfélög þriðjung.
að gera grein yrir þvi, nv .i a- nþ fyrir frú hjnu nprska fvrir-1 Ólafur Sigurðsson ráðunautur um hraða, svo mikil eru þau
haft með höndum. Við þeim tóku
síðan gjaldeyrisdeildir bankanna |
og verðlagsnefnd, en verðlags-
stjóri og skrifstofa hans hélt j
áfram. Gert er ráð fyrir að spara
yfir 3 milljónir króna við þess-
ar ráðstafanir.
20. Jarðborarnir eftir jarðhita' aukinn kostnaður vegna land-
eru meðal þeirra framkvæmda, : helgisgæzlu, en rekstur hennar
sem halda verður áfram með full . hostar nú 34 millj. á ári, auk
hrif þessi fækkun fjárveitinga
hefur haft í sparnaðarátt. Um
það segir svo í greinargerð hans:
tæki, sem í stórum. atriðum eu já Hellulandi, sem ritað hefur og
í því fólgnar.
S^arar 450 húsund kr.
„1 vinnuflokki, sem einungis
fæst við undirbyggingu vega,
eru oftast ein til tvær jarðýtur
og 5—6 menn við ræsagerð ■.
o. b. h. Að flvtja slíkan flokk I
xneð öllum viðleguútbúnaði kost,
ar tæpast minna en 10 þús. kr. 1
Flokkur, sem fæst við viðhald j
vega og þá einnig við að möl
þera nýja vegi hefur eina vél- j
skóflu eða ýtuskóflu, 4—6 bílaj ^ w „„ ____
og 3—4 menn. Flutningur á , tækni í uppskipun og útskipun
um flokki kostar um 8 pus. kr., sem reyncj hefur verið í Noregi
en þá þarf sérstök flutnmg jtæki Qg Sparag hefur þar ótrúlega
f„rir vélskófluna. Ef um ýtu- m]kjg fú 0g tíma. Sparnaður af
s>óflur er að ræða má að jafn- þessum ráðstöfunum tvennum er
.áætlaður um 6% millj króna
talað af meira viti en margir
i fyrsta lagi að brevta sv0' aðrir um mmkaeldi, hefur stung- j um 10
tilhögun á strandferðaáætlun lð.nPP a Því að létta þessum út- næsta
um, að skipin m. s. Helcla. gl°ldum með ollu af hinu opin-
Skjaldbrelð og Herðubreið “a_"n.^gur.upp. a a?
ein geti annast svo góða þjón.
ustu, sem nú er veitt af þeim
I
skipum auk m. s. Esju. Spar-
ast þá rekstur Esju, en kostn
aðarauki við það, að Hekla
fer miklu fleiri ferðir en ver.
ið hefur og annar kostnaðar.
láta minkabúin, sem hljóta að
rísa hér upp á næstu árum til
stórfenglegrar gjaldeyrisöflunar
fyrir þjóðina, greiða leyfisgjald,
er varið sé til eyðingar villtra
loðdýra. En þangað til sú góða
tillaga kemst í höfn verður að
draga úr þessum ofboðslega
auki við breytinguna er til- kostnaðj hins opinbera. Breyting
tölulega lítill.
í öðru lagi að vinna að betri
aði flytja þær á einhve-ri bif-
reið í vinnuflokkunum og spar-
ast þá nokkuð fé og kemst kostn
aöurinn niður í 5—6 þús. kr. |
Með hliðsjón af því er að
þegar miðað er við kostnað þann,
sem varð á árinu 1959.
Þessar tillögur eru nú til ath.
í samgöngumálaráðuneytinu og
framan greinir. teldi ég elcki fæst bráðlega úr því skorið hvort
rétt þykir að gera þessar breyt-
ingar að öllu eða einhverju leyti.
Á þessu stigi var ákveðið
að lækka hallann á Skipaút
gerðinni á fjárlagafrv. un
5 millj., úr 15 í 10.
Póstur og sími
9. Póstmálin hafa lengst af ver
fjarri lagi að áætia, að spar-
ast hafi um 8 þús. kr. að með-
altali við fækkun hverrar.
fjárveitingar eða um 450 þús. |
kr. á fækkun fjárveitmga úr
219 í 163. IVIeð því að hafa.
færri en stærri fjárveitingar j
til vega sparast auk flutnings |
kostnaðar einnig töluverður
fastakostnaður við verkstjórn, ]g rekin með halla, sem ríkissjóð-
matreiðslu, aðdrætti, o þ. h., ur hefur orðið að greiða. Fjár-
þar sem þessi fastakostnaður
er nær hinn sami bvort unnið
er með t. d. 1 eða 4—5 jarð-
ýtum, svo dæmi sé nefnt.
Einnig er minni hætta á, að
stór vinnuflokkur með mörg
um vélum, verði verklaus þól.
að ein eða fleiri vélar b'.U, en » 58 og 59 rættist betur úr en
það getur oft átt sér stað þar i fJal ‘ng hofðu raðgert og varð
1 i nokkur tekjuafgangur hja post-
sem aðems er unn.ð með llinum þau .r
lög hafa jafnan gert ráð fyrir
greiðsluhalla þangað til í fjárlög-
um í ár, að ákveðið var að póst-
Urinn skyldi sjálfur standa undir
útgjöldum sínum. Sama er um
fjárlagafrumvarp fyrir 1961.
Hér skal þó tekið fram, að ár-
sem
eða 2 vélum í flokki.
Það er því enginn vafi á því
að færri en stærri fjárvaitmgar
eru spor í rétta átt, endr, hefur
fjárveitinganefnd Alþingis oft
verið gerð grein fyrir þvi og
nefndarmönnum sjálfum það vel
Ijóst, þó að erfiðlega hafi lengst
af gengið að fa það sjónarmið
viðurkennt í reynd“.
Af þessu yfirl.ti má ráða, að
hér hefur strax í fyrsta áfanga
sparast verulegt fé, a. m. k. 14
millj. króna, og væntanlega
meira, og hefur það komið hér-
■uðunum til góða í meiri vegar-
*eið.
Ég vænti þess. að Alþingi og
fjárveitinganefnu haldi áfram á
10. Síminn hefur kostað ríkis-
sjóð mikil fjárframlög, að því
leyti, að tekjur hans hafa hvergi
nærri hrokkið, auk rekstrarkostn
aðar fyrir nýjum símalagningum
og öðrum framkvæmdum. Hefur
greiðsluhalli símans, sem ríkis-
sjóður hefur greitt, verið siðustu
4 ár frá 2!4 millj. upp í 13%
millj. á ári.
1 þessu fjárlagafrv. er reikn
að með því að síminn standi
sjálfur -j,ndir framkvæmdum
sínum, og er þó alls ekki úr
þeim dregið.
11. Sameining Áfengis- og
Tóbakseinkasalanna hefur iengi
verið rædd og flestum þótt sjálf-
sögð, þar sem hún myndi leiða
til sparnaðar.
á núgildandi fyrirkomulagi hefur
verið undirbúin í samráði við
veiðistjóra, og er fjárveiting í
fjárlagafrv. lækkuð um 2 millj.
14. Tillögur hafa verið gerð-
ar um breytingar á fyrirkomu
lagi við embætti ríkisféhirðis.
Miða þær einkum að því að
bankar taki að sér útborgnn
launa fyrir ríkissjóð í ríkara
mæli en nú. Nokkur fram-
kvæmdaatriði eru enn ekki
fullráðin, en víst er, að ný til-
högun mun spara töluvert fé.
15. Rækileg og gagnger
rannsókn er hafin á fyrir-
komulagi og starfsháttum í
ýmsum rikisstofnunum og em
bættum. Þess má vænta. að
verðmæti, sem í aukinni hitaorku
liggja. Kostnaður við þær er í ái
millj., en mun verða a
ári um 12% millj. Eðli-
iegt er að telja slíkan kostnað að
verulegu leyti með stofnkostnaði
þegar heita vatnið eða gufan verð
ur virkjuð síðar. Þess vegna er
í ráði að stofna sjóð, er standi
undir þessari starfsemi og taki
hann lán, er síðar teljast með
stofnkostnaði væntanlegra virkj-
ana. í fjárlagafrv. nú eru veittar
6 millj. í þessu skyni, og er það
lækkun um 3,6 millj. frá gild-
andi fjárlögum, en eins og áð-
ur greinir verður séð fyrir fjár-
þörfinni að fullu.
21. Bifreiðakostnaður ríkisins
er í sérstakri athugun og verður
vaxta og afborgana áf kaupverði
hins nýja varðskips Óðins.
11. gr. B, kostnaður vegna inn-
heimtu tolía og skatta er samtals
26,3 millj. og lækkar frá gildandi
fjárlögum um 1,6 millj.
11. gr. C, sameiginlegur kostn-
aður lækkar um 50 þús.
11. gr. í heild lækkar því um
519 þús.
12. gr. er um læknaskipun og
heilbrigðismál. Þau útgjöld eru
áætluð 49,2 millj. og hækka um
4,4 millj. þrátt fyrir það að rekst
arhalli heilsuhælanna á Vífilsstöð
um og í Kristnesi lækkar um 850
þús. En hinn aukni kostnaður
stafax að nokkru af því, að við-
bygging Landsspítalans verður
tekin í notkun á árinu. Þarf þar
40 nýja starfsmenn, lækna, hjúkr
unarkonur og starfsslúlkur. Enn
síðar gerð grein fyrir niðurstöð- fremur tekur ríkissjóður nú að
um þeirrar athugunar og úrræð-
um til sparnaðar.
ser allan reksturshalla Fæðing-
I ardeildarinnar, þar eð Reykjavík
22. Húsnæði stjórnarráðs og urbær, sem áður hefur greitt %
ríkisstofnana þarfnast rannsókn-
ar og mikilla breytinga. Sumpart
er skrifstofuhúsnæði svo óhent-
ugt, að ekki er hægt að koma við
hagkvæmari og ódýrari starfs-
háttum. Sumpart er það mjög
dýrt húsnæði, sem ýmis ríkisfyrir 1 veSaSei ða
af rekstrarhallanum, hefur nú
komið á fót fæðingarheimili, sem
bærinn stendur einn straum af.
13. gr. fjallar um sámgöngu-
mál.
A-liður, vegamál. Framlög til
hækka um næ. 3
tæki hafa á leigu. í yfirliti sem mi}]h Þar af vegaviðhald um 2
- - ------- ------» gert var í september sl. um leigu J11 'L’ upp 1 ml J' ng fl! kauPa
af henni leiði tillögur um end húsnæði ríkisstofnana kom í Ijós a vegavmnuvelum er hækkað um
ur*ætur- er hafl * fðr með ser að ársleiga þeirra er 9 rhillj. kr. J ..
þatf tvennt, sem gjarna má ou-L.-L......' B llður. samgongur a sjo lækka
fara saman: sparnatf fyrir rík-
issjótfinn og bætta þjónustu.
Nefndir lagðar niður
16. Nefndir eru margar í ís-
lenzku þjóðt'élagi, of margar
og sumar hverjar of dýrar. i
Sumir menn vilja jafna nefnd
um og rátfum vitf plágur
Egyptalands, og helzt uppræta 1
þær metf öllu. En í Iýðrætfis-
þjófffélagi hafa nefndir ýms-
um nytsömum verkefnum atf
gegna, t. d. til þess a» kanna
og undirbúa einstök þjóðmál,
til rannsókna og eftirlits. En
hér þarf aff hafa hóf á unj
fjölda nefndarmanna, kostnað
við nefndir, ævilengd þeirra,
því atf fyrir kemur að nefndir
lifi of lengi, jafnvel a» það
gleymist atf hætta að borga
þeim Iaun.
Athugun hefur farið fram í öll-
um róðuneytum á nefndum og
störfum þeirra eða starfsleysi, í
því skyni að leggja niður þær
nefndir, sem ekki er talin þörf
fyrir og draga úr kostnaði við
þær.
Þessari víðtæku athugun er ekki
lokið enn. Fjöldi riefnda er til i
Ríkissjóður verður atf hratfa
því að koma upp eigin húsa-
kosti. Töluverðar fúlgur eru
þegar í byggingarsjóðum og
verulegan sparnað í rekstrar-
kostnatfi ríkisins myndi þatf
hafa í för með sér,
ef rikissjóður kæmi upp hent-
ugu húsnæði fyrir flestar af
skrifstofum sínum og stofnun-
um.
23. Greiðslur afborgana og vaxta
vegna smíði varðskipsins Óðins
eru lækkaðar um 3 millj. 750 þús.
kr. vegna þess að unnið er að því
að fá hagstæðara lán vegna bygg
ingar varðskipsins en nú er.
24. Ríkisábyrgðir á lánum fyrir
ýmsa aðila og vanskil á þeim j fæÉka um 3,8 millj.
lánum er á rikissjóð faila, eru
orðin geigvænleg. Á þessu ári
verða greiðslur ríkissjóðs vegna
vanskila á lánum með ríkis-
ábyrgð væntanlega um 40 millj.
kr. Hafa þessar upphæðir farið
hækkandi ár frá ári síðasta ára-
tug.
í fjármálaráðuneytinu hefur
nú veriff samið frv. til laga um
ríkisábyrgff, sem miðar að því
atf tryggja betur hag ríkis-
sjóðs en nú er og aff betur sé
fylgzt metf fjárhag þeirra að-
um 5 millj. og 250 þús. kr., aðal-
lega vegna þess að hallinn á
Skipaútgerðinni er lækkaður úr
15 milljónum í 10.
C-liður, vita- og hafnarmál:
Framlag tii hafnarmannvirkja og
lendingarbóta er óbreytt 13,4
millj., til áhaldakaupa er hækk-
að um % miilj. til hafnarbóta-
sjóðs 2 millj., eins og lög mæla,
en sérstök aukaframlög til hafn-
arbótasjóðs vegna tveggja hafna
áttu aðeins að gilda í 1 ár og
falla því niður nú.
Smávægilegar breytingar eiru
á öðrum liðum 13. gr., flugmál-
um og veðurþjónustu.
Heildarútgjöid 13. greinar
lækka um 3,8 millj.
! 14. gr. fjárlaganna fjallar um
kennsiumál, söfn og listir. Sú
grein hælckar um tæpar 12 miilj.
kr. —
Kostnaður við barnafræðslu
hækkar um 2,8 millj. og við gagn
fræðamenntun um 6,2 millj.
Vegna nemendafjölgunar verða
barnakennarar 42 fleiri en á sið-
asta skólaári, og gagnfræðakenn-
urum fjölgar um 30.
Þá eru veittar 930 þús. kr. til
vísindaleo'ra og hagnýtra rann-
sókna á a- „nnvatni á íslándi.
Frumh. á bLs. 13.