Morgunblaðið - 26.11.1961, Blaðsíða 7

Morgunblaðið - 26.11.1961, Blaðsíða 7
MORGVNBLAÐIB Sunnudagur 26. n&v. 1961 Sunnudagur 26. nðv. 1961 MORGUNBLAÐIÐ N#W MAWW%I VIÐ ERUM BÚNIR AÐ FÁ NÖG AF ÞESSU SVONEFNDA HLUTLEYSI // Gandhi Afríku // - SEGIR RICHARD NIXON í HREIN SKILNI sagt, þá eru Bandaríkjamenn búnir að fá nóg af þessari svonefndu hlutleysis- stefnu, sagði Richard Nix- on, fyrrum varaforseti Bandaríkjanna í blaða- grein, sem birtist vestra síðasta dag heimsóknar Nehru þar í landi. Ég á ekki við hernaðarlega hlutleysisstefnu. Við ætl- umst ekki til þess að Indland og önnur lönd gangi í hern aðarbandalag með okkur, ef þau óska þess ekki. Ég á heldur ekki við efna hagslega hlutleysisstefnu. £ þessu landi (Bandaríkjun- um) eru mjög fáir, sem ekki skilja hversu óskaplega flóik in vandamál þjóðir á borð við Indverja eiga við að etja — og þess vegna æfclumst við alls ekki til að þær þjóðir taki endilega upp saims kon ar efnahagskenfi og við hötf- um. Mikill meirihluti Banda- rJkjamanna er þeirrar skoð- unar, að Indverjar verði að leysa sín efnahags- og þjóð félagsvandamál á þann háitt, sem bezt hæfir aðstæðum þar i landi. Það, sem ég er að tala uina, er siðferðislegt hlutleysi — það hlutleysi, sem ég heyri svo oft stagazt á, þegar ég ferðast um útlönd. X- Grundvallarkenninig þess er ósköp einföld: Það er Ht iil munur á Rússlandi og BandarLkjunum. Bæði búa yfir geysilegum hernaðar- mætti, bæði ógna heimsfriðn um, bæði gætu gerzt árásar aðilar gegn sjálfstæði og frelsi annarra þjóða. Þetta er bjálfalegt. Við erum ekki hrvífcþvegn ir á sviði utanríkismála. Við böfum gert skyssur. Við og RÖdd hans berst um álíur ALBBRT Lufchuli, blökku- mannaleiðtoginn í S-AfriLku, hefur nú fengið vegabrófsá- ritun til þess að fara ti'l Osló og veita friðarverðlaunum Nobels viðtöku þar hinn 10. næsta mánaðar. Eiginkoná hans fókk lífca áritun og fer með manni sínum. Þau hafa ekki getað þekkzt boð ttl Svíþjóðar þar eð fjarvistar leyfi Luthuli frá heimaland inu gildir aðeins í ÍO daga. í utanförinni verður hon- um hvarvetna tekið sem höfð ingja og mikilmenni. En þeg ar hann kemur heim verður hann aftur fangi. £ augum bandamenn ofckar í Evrópu höfum átt nýlendur. En við skulum líta um öxl og afchuga hvað gerðist á styrjaldarár unum og eftir það. Bandaríkin, Bretland, Frakkland og önnur frjáls ríki hafa af fúsum vilja veítt 42 þjóðurn, eða einni billion manna, frelsi — og síðan höf um við fúslega hjálpað þeim að leysa stjórnmála- og efna hagsvandamál sín. Hins vegar hafa Ráðstjórn arríkin hneppt í þrældóm þjóðir í Vestur-Evrópu, sem áður voru frjálsar — og nú býr ein billion manna við kommúniska harðstjórn, en í lok síðustu styrjaldar voru það aðeins 160 milljónir. Er rétt að segja. að eng inn munur sé á Bandaríkj- unum og Kommúnistaríkjum svo sem Rússlandi og Rauða- Kína? -x stjórnar S-Afriku er hann stórhættulegur uppreisnar- maður, en á meðal þeldökkra samlanda sinna er hann dáð ur „Gandhi Afríku“. í baráttu 11 milljóna þel- dökkra fyrir jafnrétti við 3 milljónir hvítra manna hef ur Luthuli gegnt þýðingar- miklu hlutverki, enda þótt flokkur hans, Zulu-menn, sé ekki ýkjasfcór. Hann er sann arlega maður friðar og boð ar í anda kristninnar jafn- rétti og bræðralag allra manna, Þrátt fyrir allt mót læti og sára skerðingu mann réttinda, sem þeldökkir verða að þola, biður hann sitt fólk að gæta stillingar og varast ofbeldi, en treysta guði sínum í baráttunni fyr ir betri heimi. En heimsbyggðin heyrði rödd hans því hún berst um álfur og verður ekki kæfð frekar en raddirnar, sem berast yfir múrvegginn í Berlín, gaddavírsgirðingarn ar í Ungverjalandi og úr þjóðarfangelsum heims- kiommúniamans. X- Oíkkur með því, að ef við lát um þá ekki hafa allt, sem þeir vilja, þá muni þeir snúa sér að kommúnistun- um. Við ættum það vissu- lega skilið, að hinar hlut- lausu þjóðir gerðu saman- burð á framkomu okkar og hegðun komimúnista. í þrjú ár voru Bandaríkin harðlega gagnrýnd meðal hlutlausra xákja fyrir að hafna tillögu Rússa um bann við kjarnorkutilraunum án fúllnægjandi eftirlitskerfis. Samt sem áður drápu hlut lausu þjóðirnar á Belgrad- fundinum aðeins kurtleislega á hönd Krúsjeffs, þegar hann braut hið munnlega heit um stöðvun kjarnörkutilrauna og sprengdi þá langstærstu, „óhreinustu“ og lífshættuleg ustu sprengju sögunnar. Enn var Nehru heiðarleg undan- tekning. getum látið Bandaríkin snú ast í kring um okkur af því þau hafa ekfci í annað hús að venda“. Það, sem þessi riki skilja ekki, er, að þvílífc framkoma veldur æ meiri óánægju í þessu landi — og kröfurnar um að við látum aðrar þjóð ir eiga sig og hugsum um sjólfa okkur verða háværari. Að minni hyggju mundi það verða hörmulegt þar eð Bandaríkin hafa varpað ein- angrunarstefnunni fyrir borð. £ stuttu máli sagt, þá berj umst við fyrir frelsi. Við dáum og virðum Nehru og indversku þjóðina vegna holl usfcu þeirra við hornsteina frelsisins — málfrelsi, prent frelsi, trúfrelsi og þjóðþing, sem valið er í frjálsum kosn- ingum. Við vænfcum þéss, að þeim miði áfram á sviði efnahags mála og við fögnum tæki- færinu til þess að veita þeim lið í framfaraáætlun sinni — að svo miklu leyti sem við getum. dómi, munur, sem er jafn gamall menningunni. Við erum hreyknir af að berjast fyrir frelsinu. Komm únistar berjast fyrir þrælk- un. Þetta er hin stóra stað- reynd þessarar aldar. Fólk- Og sú fullyrðing, að Banda ríkin, vegna herstyrks sins, ógni heimsfriðnum svo sem Sovétríkin — er hrein og bein vitleysa. Rússar og kín- verskir kommúnistar hafa geysimikinn herafla, ekki til_ til varna, heldur til þess að hrella, ógna og kúga and- bommúniskar þjóðir til und irgefni við kommúnismann. Við og bandamenn okkar í frjálsum heimi viðhöldum herstyrk, ekki til þess að leiða þrælkun yfir aðrar þjóðir, heldur til þess að verja frelsið. Ennfremur — ef hernaðar- styrks Bandaríkjanna og bandamanna þeirra nyti ekki við, væri engin þjóð þessa heims hlutlaus í dag. Þær væru allar komnar undir kommúnismann. Hlutleysi er „ifexus", ssm einhver verður að hafa styrk til að verja gegn ránsferðum hinna kommúnisku árásar- afla. Ef við æfctum að afvopn ast án samnings um gagn- bvœ’mt eftirlit, svo sem Krú sjeff og sumir hinna „hlut- lausu" hvetja okkur til, mundu hinir „hlutlausu" eiga allt sitt undir mikunn kommúnista, sem eru srvarn ir óvinir þess þjóðlega sjálf- stæðis, er hinir umræddu þjóðir meta mest. Hvers væntum við af-hin- um hlutlausu vinum okkar? Ekki undirgefni vegna efna hagsaðsfcoðar, sem við höf- um verið ánægðir yfir að geta veitt þeim, heldur heið arleika, skilnings og virðing ar fyrir því, sem við höfum að markmiði. -K Afstaðan í mörgum hinna hlutlausu ríkja er nú: „Við Við getum vel skilið að þeir séu hikandi við að ger ‘ast aðilar hernaðarbandalaga þeir þurfa að nota þau litlu auðæfi, sem þeir eiga, til þess að bæta lifs- afkomuskilyrði f jöldans, sem eru mjög bág, fremur en verja fé sínu til hernaðar- uppbyggingu. En við ættum að skilja í eitt skipti fyrir öll, að það er munur á frelsi og þræl- Á œsku- sSóðum HAIXGRIMUR Hallgríms- son, forstjóri, og kona hans voru í föruneyti Forseta íslands í Kanadaförinni. — Hallgrímur er ræðismaður Kanada á íslandi og liann er reyAdar tengdur Kanada enn nánar, því þar fæddist hann. Okkur hafa borizt myndir og frásagnir kanadiskra Hallgímur Hallgrímsson og Margrét kona hans við altari Lútersku kirkjunnar þar sem séra Friðrik, faðir Hallgríms prédikaði í 20 ár. blaða og segir þar frá því, að þau hjónin hafi geíið sér tíma til þess að íkreppa til æskustöðva Hallgríms i Argyle, en þar i.leit hann barnsskónum. Nú eru Isfirð- mgjr færir flesian sjó Það hefúr verið stefna okk ar að veita efnahagsaðstoð án noikkurra skilyrða — stefna, sem við viljum og vonumst til að geta haldið. En við erum orðnir dauð- þreyfctir svo ekki sé meira sagt — á sumum hinna hlut lausu leiðfcoga (og Nehru má eiga það, að hann er ekki einn þeirra), sem reyna að kúga okkur með því að ógna ÞAÐ VAR stór viðburS- ur í samgöngumálum Is- firðinga, þegar Viscount- véiin lenti á flugvellinum þar um síðustu helgi, sagði Jón Karl Sigurðs- son, umboðsmaður Flug- félagsins vestra, er Mbl. átti tal við hann í vik- unni. Hann kom til bæjarlns til skrafs og ráðagerða við for ystumenn Flugfélagsins með hliðsjón af breyttum aðstæð- um og útliti fyrir vaxandi flutninga. — Flugbrautin vestra er nú orðin 1400 metrar, sagði Jón, og vónum við að frarn vegis verði flugið til okkar ekki jafnháð ’úndstöðú og hingað til. Fullvissan um að hægt sé að grípa til stærri flugvéla en DC-3 skapar líka betri aðstöðu — og hefur þá mikið breyzt síðan Catalina var okkar helzta samgöngu tæki. — Enn er hægt að lengja fluglbrautina um 2—300 m, en það er ekki næsta mál á dagakrá. Fyrst verður að koma upp öruggu aðflugs- kerfi svo að hægt verði að fljúga tH okkar þó lágskýj að só og það máá ar nú f undirbúningl. Þá teldi ég, að ísfirðinigum væri vel borgið í samgöngumálunum. — Yfir 5 þús. manns fljúga árlega milli ísafjarðar og Reykjavíkur, en búast má við að flutningarnir aukist, ekki sízt vegna þess, að knattspyrnumenn okkar eru nú komnir í fyrstu deild — og í sumar verður stöðugur straumur knattspyrnuflotoka til og frá ísafirði. — Þörfin fyrir góðar flug samgöngur hefur ekkert minnkað þó við höfum nú komizt í akvegasamband við aðra landáhluta, þ.e.a.s. yfir sumarmánuðina. Fólk fer ó- gjarnan landveginn nema einu sinni, þetta er 12—-16 tíma ferð. En töluvert hefur batnað með vöruflutninga. — Með vegasambandinu og bættum flugsamgöngum höfum við hins vegar feng ið aðstöðu til þess að bjóða ferðamönnum til okkar. í þeim málum hafa ísfirðingar aldrei gert neitt, en ég er þess fullviss, að á þeim vebt vangi væri auðvelt að gera margt — því við höfum ým- islegt að bjóða. Þó ebki yæri nema hringferðir um ísafjarðardjúp og fjallaferð ir — þá mundu sjálfsagt margir vilja vera með. Það er auðvitað dálítið erfitt fyr ir okkur staðarmenn að gera okkur grein fyrir því hvað aðkomufólk teldi athyglis- og eftirsóiknarverðast. En ég geri ráð fyrir að náttúra Vestfjarða mundi heilla marga, sem ekki eru fæddir Og uppaldir undir himinhá um hamraveggjum. x-: Lögberg-Heimskringla, seg ir m.a.: „Hallgrímur er son ur séra Friðriiks Hallgríms- sonar og frú Bentínu, sem nú eru bæði látin. Séra Friðrik þjónaði lúterska söfnuðinum í Argyle á tímabilinu 1903 tii 1925 og nutu þau hjónia frá bærra vinsælda meðal sókn arbarna sinna Og Vestur-fs lendinga yfirleitt. Séra Frið rik starfaði í stjórnarnefnd Kirkjufélagsins alla tíð með an þau dvöldu hér vestra. Hann var skipaður prestur við Dómkirkjuna í Reykja- vík, þegar heim kom og síðan dómprófastur. Mikið gleðiefni var það sóknarbörn um þeirra og fornum vinum, þegar frú Bentína kom hing að í heimsókn árið 1950“. Winnipeg Free Press segir um Hallgrím: „Halli, eins og vinir og skólafélagar köliuSu hann, fæddist Grund-hér- aðinu og fluttist til Baldur árið 1905 þar sem hann hlaut menntun sína. Hann fór til íslands með föður sínum ár ið 1925 og gerðist starfsmað ur Shell-félagsins og er niú forstjóri þess. Hallgrímur Hallgrímsson hitti gamla vini meðan dvalið var í Bald ur, heimsótti sjúkrahúsið, og nýja skólann. Myndin var tekin af þeim hjónum við alt ari Lútersku kirkjunnar þar sem faðir hans prédikaði í 20 ár. -K: Enn standa menn Kadars við gluggann hjá Mindszenfy NÚ ER að hefjast sjötta ár Mindszenty kardínála í bandaríska sendiráðinu í Budapest, sérkennilegasta fangelsi veraldar. Hann leit aði þar hælis eftir að Rússar brutu ungversfcu uppreisn- armennina á bafc aftur 1956 og Kadar var settur í valda stól — og vel getur verið, að innan veggja bandaríska sendiráðsins muni þessi and- legi leiðtogi milljóna Ung- verja kveðja þennan heim, því vopnaðir verðir un- versku lögreglunnar eru enn allt umhverfis sendiráðið, reiðubúnir að grípa kardínál ann, ef hann stígur fæti út ml hinu baodaríska umráða- svæði í hjarta borgar Kad- ars. En það er ekkert sem bend ir til þess, að hinn 69 ára gamli trúarleiðfcogi ætli að gera tilraun til þess að kom ast úr landi til þess að njóta frelsisins, sem hann eygir ekki í heimalandi sínu frek ar en milljónir manna í heimi kommúnismans. í 13 ár hefur Mindszenty kardí- náli verið frjáls ferða sinna aðeins eina viku, haustið 1956, meðan á uppreisninni stóð. Skömmu eftir að komm únistar náðu völdurn í Ung verjalandi, 1948, var kardí- náiinn dæmdiur t»l lífstíðar fangavistar fyrir óhollustu við stjórnarvöldin. Það er hljótt um kardínál ann í bandaríska sendiráð- inu. Hann hefur þar þrjú herbergi til umráða, á þriðju hæð, og hann tekur sára- sjaldan á móti gestum. Síð asti landi hans, sem vitað er að heimsótti kardínálann, var móðir hans. Hún lézt í fyrra — og þar brast dýrmæt asti hlekkur hans við um- heiminn. Áður og fyrr mættu gestir í sendiriðinu Mindszenty oft á göngunum, en nú orðið er það sjaldgæft. Lengst af er hann í herbergjum sínum og eitt þeirra er jafnframt kap- ella. Þar gerir hann bænir sínar og á sunnudögum blýða hinir kaþólsku starfsmenn sendiráðsins og fjölskyldur þeirra messu hjá kardínál- anum. Hann sést stundum úti í glugga. Á götunni fyrir neð an sér hann vopnaða lög- reglumenn Kadars, sem bíða þess eins að geta handsamað hann og varpað í fangelsi — en handan götunnar, á litlu torgi, eru börn stundum að leik, einasta augnayndi kardí nálans utan „múrsins“. Og þetta torg heitir „Friðar- torgið“. Kardínálinn fær hvorki né sendir bréf, það er heldur ekki hægt að ná til hans í síma, en dagblöð fær hann og fylgist vel með. Hann er sagður við góða heilsu og gengur sér til hressingar úti í garði sendiráðsins, venju- lega nokkra hringi umhverf is bygginguna á hverjum degi. Mindszenty sagði eitt sinn, að hann mundi aldrei yfir- gefa Ungverjaland og hver veit nema hann eigi ekki eftir að sjá meira af land inu sínu en garð sendiráðs- ins, sem þó er sjálfsagt víð- áttumikill miðað við fatiga- klefann, sem bíður k.irdí- nálans hinum megin girðing- arinnar. lANVin

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.