Morgunblaðið - 07.12.1961, Page 23

Fimmtudagur 7. des. 1961
M O R C V TS B I 4 Ð 1 Ð
23
M usica IMova
„Hús málarans44
Endurmiiinlngar Jóns Engil-
berts listmélara
Á TÓNLEIKUM „Musica nova“
að Hótel Borg í gærkvöldi voru
flutt verk eftir þrjú af yngstu
tónskáldunum, Magnús Blöndal
Jóhannsson, Þorkel Sigurbjörns-
son og Jón S. Jónsson, og eitt af
eldri kynslóðinni, Jón Leifs.
Eftir Magnús Bl. Jóhannsson
yoru flutt tvö verk: 15 tóndæmi
fyrir flautu óbó, klarinettu og
fagott, og „Samstirni“, sem í
jskýringum-segir að sé sambland
af „elektrónískri“ og „konkret“
tónlist, og var flutt af segulbandi.
í fyrrnefnda verkinu hefir hvert
íhljóðfæri röð af 15 stuttum
i,mótívum“, og eru öll mótívin
ibyggð á sömu 12 tóna röðinni og
afbrigðum hennar. Hverjum
Ihljóðfæraleikara er í sjálfsvald
sett hvar og hvenær hann byrj-
ar á sirini mótívaröð, og þagnir
jnilli mótívanna eru ekki fast-
ákveðnar. Hinsvegar má ekkert
mótív endurtaka fyrr en öll hin
hafa verið leikin. Af þessu verð-
ur ljóst, að mjög er undir hselinn
lagt hver heildarútkoman verður
hverju sinni, líkt og þegar horft
er í þann töfrakíki sem kaleid-
oskóp nefnist á útlendum mál-
um, og börn hafa gaman af að
horfa í. Þar má oft sjá fallegar
og fjölbreytilegar myndir, en
listaverk munu þær naumast
geta talizt.
Síðara verk Magnúsar,, „Sam-
Stirni“, er ailt annars eðlis. Þar
er raðað saman margvíslegum
hljóðum og tónum, sem ýmist eru
framleidd með rafmagnstækjum,
hljóðfærum eða öðrum tilfær-
ingum, og tekst með þessu öðru
hverju að skapa visst „andrúms-
loft‘ og jafnvel nokkra spennu.
Kerhur manni til hugar, að svona
músík muni geta orðið nytsöm
til áhrifaauka, þegar sjónvarpið
margumrædöa verður komið í
gagnið hér hjá Okkur. Raddir
jjeirra Knstínar önnu Þórarins-
clóttur Og Þuriðar Pálsdóttur, sem
þaina fluitu einhver óskiljanleg
orð, voru gerðar svo torkenni-
iegar með „tæknilegum aðferð-
um“, að þær urðu naumast þekkt
ar, a. m. k. rödd Kristínar Önnu.
Verk Þorkels Sigurbjörnsson-
ar, „Leikar nr. 3“, er svipaðs
eðlis og „Samstirni“ Magnúsar.
Einnig hér er um að ræða sam-
bland af „elektrónískum" og
„konkret" hljóðum, en einhvern-
veginn virðist þetta verk þó vél-
rænna en verk Magnúsar, e. t. v.
vegna þess, að raddirnar í síðar-
nefnda verkinu tengja það með
nokkrum hætti manneskjunni,
þótt torkennilegar séu. Þetta
verk Þorkels mun naumast verða
eins eftirminnilegt og verkið eft-
ir hann, sem flutt var á tónleik-
um „Musica nova“ í fyrra.
Jón S. Jónsson er 27 ára gam-
all ísfirðingur, sem hefir stund-
að nám í Tónlistarskólanum á
ísafirði og í Reykjavík og nú síð-
ast við amerískan háskóla, þar
sem hann mun vera að búa sig
undir doktorspróf. Hér var flutt
eftir hann Sónata fyrir fiðlu og
píanó, sem Einar G. Sveinbjörns-
son og Þorkell Sigurbjörnsson
léku ágætlega. Sá, sem þessar lín
ur ritar, átti þess kost í gær, að
heyra á æfingu öll verkin, sem
þarna voru flutt, nema þessa' són
ötu, og verður þó að játa, að hún
virðist forvitnilegri til nánari
Leiðréttlng
I FRÁSÖGN Morgunblaðsins í
gær af frumvarpi um fram-
lengingu nokkurra laga, var
mishermt, að 8% viðbótarsölu-
skattur félli niður af vörum
þeim, sem frumvarp um lækk-
un aðflutningsgjalda ýmissa
vörutegunda náði til. Öll tolla-
lækkun á vörum þessum hefur
þegar komið til framkvæmda,
hins vegar var ákveðið, að vör-
ur þessar skyldu undanþegnar
því, að tollar skyldu innheimt-
ir af þeim með álagi árið 1962,
enda var gert ráð fyrir því í
frumvarpinu um lækkun að-
flutningsgjalda, að þessi álög
yrðu ekki innheimt.
kynna en nokkurt hinna verk-
anna. Þetta er hressilegt verk,
hlaðið spennu, bæði í laglínum,
hljómsetningu og hljóðfalli, og
heldur athyglinni vakandi fró
byrjun til enda.
Síðast á efnisskránni var Kvint
ett op. 50 fyrir flautu, klarinettu,
fagott, víólu og celló eftir Jón
Leifs. Þetta ver.k er í þrem þátt-
um, og eru tveir hinir fyrri hægir
og langdregnir og líkir að yfir-
bragði, byggjast mjög á síendur-
teknurn „þverstæðum" hljóma-
samböndum, sem furðusnemma í
verkinu glata áhrifamætti sín-
um, ekki sízt vegna þess, að þær
„formúlur", sem hér er byggt á,
eru margkunnar úr öðrum verk-
um Jóns. Síðasti þátturinn bætir
þetta talsvert upp, hann er að
nokkru í rímnalagastíl Og sumt í
honum mætti skilja sem heldur
þurran „húmor“. En samband
hans við grafarstemmningu fyrri
þáttanna er næsta óljóst, og jafn-
vægi verður lítið í heildarformi
verksins.
Þótt hér hafi ekki verið höfð
mjög lofleg ummæli um ein-
stök verk á þessum tónleikum,
vil ég Ie’ggja áherzlu á það stór-
merka hlutverk, sem „Musica
nova“ gegnir í tónlistarlífinu
með því að skapa skilyrði til
flutnings nýrra og tilrauna-
kenndra tónsmíða, sem annars
mundu sennilega liggja í þagn-
argildi. Þetta er ómetanlegt, og
það eins fyrir því, þótt ekki
séu það eintóm meistaraverk,
sem flutt eru. Framtak og fórn-
fýsi þeirra ungu manna, sem
hér eiga hlut að máli, verður
ekki ofmetin. Þeir, sem fram
komu á þessum tónleikum, voru,
auk þeirra, sem nefndir hafa
verið: Jósef Magnússon (flauta),
Karel Paukert (óbó), Gunnar
Egilson (klarinetta), Sigurður
Markússon (fagott), Jón Sen
(víóla) og Einar Vigfússon
(óelló). Allir munu þeir hafa
lagt mikla vinnu í æfingar þess
ara erfiðu og vandfluttu verka,
enda var árangurinn í heild í
samræmi við það og engu lak-
ari en bezt gerist á sambæri-
legum tónleikum annarsstaðar.
—, Kafanga
Frh. af bls. 1
frá Elisabethville er líða tók á
kvöldið og efcki vitað, nver orð-
ið hefur þróun málánna síðustu
klukkustundirnar.
Frá Leopoldville berast þær
fregnir að Katangahermenn hafi
safnast umhverfis Kamina-her-
stöðina í vesturhluta Katanga, en
þar er fyrir fjölmennt herlið Sam
einuðu þjóðanna. Ekkert hefur
frétzt um bardaga þar, en skot
heyrzt á stangli. Yfirstjórn SÞ
í Leopoldville er bjartsýn um
horfur herliðsins í Elisabethville
þótt fátt sé um fregnir þaðan.
Er bent á, að orrustuþotur sam-
takanna hafi valdið miklu tjóni á
samgöngum Katangahers svo vart
verði þess vænst að þeir styrki
lið sitt í borginni á næstunni.
Á’ Bretar og Bandaríkjamenn
ósammála
Bandaríkjastjórn hefur lýst yf-
ir stuðningi sínum við aðgerðir
SÞ í Katanga og sendir nú tutt-
ugu flutningavélar til herflutn-
inga samtakanna. f dag voru 350
írskir hermenn fluttir til Elisa-
bethville og á morgun verða
sænskir hermenn fluttir þangað
til liðsauka.
Komið hefur fram, að stjórnir
Bretlands og Bandaríkjanna eru
ekki sammála um aðgerðir SÞ í
Kongó, Edward Heath, aðstoðar-
utanríkisráðherra Bretlands sagði
í brezka þinginu í morgun, að
hann teldi herlið SÞ aðeins hafa
heimild til að verjast, ef á það
væri ráðist. Væri öllum aðilum
sæmst að leysa Katanga-deiluna
með friðsamlegum hætti. Tals-
maður bandarísku stjórnarinnar
neitaði að segja álit sitt á af-
stöðu brezku stjórnarinnar i dag
í D A G kemur í bókabúoir
bókin „Hús málarans“, en
hún geymir endurminningar
Jóns Engilberts listmálara,
skráðar af Jóhannesi Helga.
Bókin er skreytt fjölmörgum
myndum úr persónulegu lífi
listamannsins.
Á Opinská bók
Jón Engilberts hefur um
árabil verið dáður málari og
hlotið frægð, bæði hér og er-
lendis. Sum af verkum hans
hafa verið umdeild, en allir
hafa viðurkennt Jón sem mik-
inn málara. í lífi hans hafa
velgengni og mótlæti leikið stór
hlutverk. Frá þessu segir lista-
maðurinn opinskátt í bók sinni.
Það eru dregnar upp hispurs-
er blaðamenn inntu hann eftir
því.
• Tshombe sækir ekki . . .
Moise Tshombe er enn staddur
í París. Hann hafði ákveðið að
sækja þing Siðvæðingarhreyfing-
arinnar í Brazilíu, en hefur nú
hætt við ferðina. Ekki hefur
hann sjálfur gefið upp ástæðu, en
fregnir frá Rio de Janeiro herma,
að yfirvöld Brazilíu hafi neitað
honum um land'vistarleyfi. —
Tshombe sagði á fundi með frétta
mönnum í dag, að hann skildi
ekki afstöðu Bandaríkjamanna til
aðgerða Sameinuðu þjóðanna í
Katanga. Kvaðst hann ekki sjá
annað en þeir væru að fórna
Katanga til þess að komast að
samkomulagi við Rússa. — Ef
til vill væru ráðamestir menn í
utanríkisstefnu Bandaríkjanna
einfaldlega kommúnistar. Að-
spurður um mögulega málamiðl-
un, sagði Tshombe að helzt væri
það nú í valdi Frakka að miðla
málum í Kongó. Ekki vildi hann
tilgreina nánar, hvað Frakkar
ættu til bragðs að taka til mála-
miðlunar.
NTB: — f tilkynningu, sem
barst frá Leopoldville kl. 19
í kvöld segir, að loftárásir
herliðs Sameinuðu þjóðanna á
Kolwesi-flugvöllinn í Elisa-
bethville (gamla flugvöllinn),
sem Katangaher hafði á sínu
valdi, hafi eyðilegt hann svo
að tekið sé fyrir alla meiri-
háttar notkun hans. Miklar
skemmdir urðu af loftárás
sænskra hermanna á flugvöll-
inn í Jadotville og á leiðinni
milli Jadotville og Elisabeth-
ville voru margar brýr
skemmdar Barizt er áfram í
Elisabethvilie. Vitað er að einn
sænskur maður úr liði SÞ
særðist litillega.
lausar myndir af samferða-
mönnum og sagt frá gömlum
kynnum í listaháskólanum í
Kaupmannahöfn og Ósló. Koma
þar við sögu fjölmargir þeirra
manna sem hæst ber í íslenzk-
um listum í dag.
Það er fágætt að listamenn
segi frá. Af þeim sökum er
þessi bók forvitnileg og fróð-
leg. —
Hótað lokun hjá 9
brauðgerðar-
húsum
í FUNDARGERÐ heilbrigðis-
nefndar Reykjavíkur sem lögð
var fram á fundi bæjarráðs í
fyrradag kom það fram að 9
brauðgerðarhú* hafa fengið
frest til 1 .janúar til að ljúka
endurbótum á ýmsum göllum,
sem starfmenn borgarlækhis
höfðu knafizt *ð gerðar yrðu
hjá þeim af hreinlætisástæðum.
Hefur þessum 9 fyrirtækjum
verið hótað lokun, ef ekki verð-
ur ráðin bát á áður en frestur
; rennur út.
— Keflavlkurvöllur
Framhald af bls. 5.
flotaforingjans voru fluttar
hingað á þessu ári sem kunn-
ugt er.
Moore flotaforingi gat þess
að kostnaður við Keflavíkur-
fundnalandi, en aðalstöðvar
flugvöll frá upphafi væri nú
orðinn um 300 milljónir dollara
og árleg starfræksla hans kost-
aði 10 milljónir dollara, eða um
430 milljónir íslenzkra króna.
Aðspurður um sjónvarpsstöð-
ina á Keflavíkurflugvelli benti
Moore flotaforingi á að varnar-
liðsmenn, sem hér væru, dveld-
ust hér í eitt ár. Á þessum tíma
gæfist þeim kostur á að fara
3—4 sinnum til Reykjavíkur og
fátt væri um skemmtanir handa
þeim á Keflavíkurflugvelli. Hon
um bæri því skylda til að reyna
að stytta þeim stundir hér. —
Hinsvegar væru engin tæki til
stækkunar stöðvarinnar komin
hingað enn og ekki vitað hve-
nær hún yrði stækkuð. Þá sagði
flotaforinginn að stækkunin
yrði aðeins til þess að sjónvarp-
ið sæist betur á sjálfum Kefla-
víkurflugvelli, en hinsvegar
mundi stækkun þessi ekki
breyta svo ýkja miklu þegar
fjær drægi.
— Varðar - fundur
Framh. af bls. 24.
steyptra gatna í bænum hefur
á s.í. ári aukizt um 35 þús. ferm.
Malbikaðar götur hafa lengzt
um 2,7 km, en steinsteyptar um
tæpan 1 km. — Borgarverkfræð-
mgi hefur verið falið að gera
áætlun um fullnaðarfrágang
allra malargatna í bænum á
næstu 10 árum. — Á árinu 1962
verður 25 millj. kr. varið til
gatnagerðar.
Unnið ei^ að því, að þríset.n-
ing í skólum bæjarins verði úr
sögunni eftir næsta vetur.
Á fundi hafnarstjórnaí s.l.
þriðjudag var lögð fram verk-
fræðileg rannsókn Almenna
'byggingafélagsins á framtíðar-
■hafnarstæði Reykjavíkur. Skýrði
borgarstjóri frá því, að athygli
manna beindist nú í vaxandi
mæli að Sundahöfn vegna þess
að við nánari rannsókn hefði
komið í Ijós, að þar er hentugra
botnlag og meira seltumagn,
sem veldur þvi, að minni hætta
er á, að Sundin leggi.
Verkamannahúsið við höfnina
verður væntanlega tekið í notk-
un í marzbyrjun 1962.
í undirbúningi er bygging
nýrrar slökkvistöðvar við Reykja
nesbraut og er þegar hafið að
teikna hana.
★
Þá skýrði börgarstjóri frá því,
að nú væri í atthugun, hvort ekki
væri hægt að setja á stofn sam-
eiginlega stofnun Reykjavikur-
bæjar og ríkissjóðs, sem annað-
ist innheimtu á ýmsum opinber-
um gjöldum. Ef úr þessu yrði,
og þá á miðju næsta ári, mundi
þetta hafa í för með sér 1 millj.
kr. sparnað á ári fyrir bæjarsjóð
og mun meiri sparnað fyrir rlk-
ið. Auk þess væri mikið hagræSi
að þessu fyrir gjaldendur.
Einnig væri i atthugun, sagði
borgarstjóri, hvort ekki væri
unnt að draga úr útgjöldum í
sambandi við ræstingarkostnað í
skólurn og framfærslumál. og
sömuleiðis væri í afchugun, hvort
efcki væri hægt að draga úr halla
á rekstri ýmissa fasteigna bæj-
arins.
— ★ —
Borgarstjóri kom víðar við í
ræðu sinni og m. a. inn á fjár-
hagsáætlun bæjarins 1962, sem
rædd verður á bæjarstjórnar-
fundi í dag. í lok ræðu sinnar
benti hann á, að aðeins eitt miss-
eri væri nú til bæjarstjórnar-
kósninga. Sjáifstæðismenn væru
nú sem _fyrf óhræddir við að
benda á feril sinn í bæjarstjórn
Reykjavíkur og þeir óttuðust
ekki niðurstöðu kjósenda, þegar
þeir fcæru saman loforð og efnd-
ir. Það er Von mín, sagði borg-
arstjóri, að þeir komist að sömu
niðursiöðu og áður. Það megin-
sjónarmið Sjálfstæðismanna, að
bæjarfélagið sé til fyrir borgar-
ana, en þeir ekki fyrir það, hefur
veitt þeim svigrúm til að byggja
hér glæsilega og vaxandi borg.
Að lokinni ræðu borgarstjóra
tóku til máls þeir Sigurður
Magnússon kaupmaður og Oscar
Clausen rithöfundur. Fundar-
stjóri var Höskuldur Ólafsson
bankastjóri, formaður Varðar.
— Vart fært
Framh. af bls. 24.
Á trukk og jarðýtu með mjólkina
Öxnadalsheiðin er ekki talin
mjög slæm, en þeim mun meiri
snjór í öxnadalnum. Var gert
ráð fyrir að tæki frá Vegagerð
Akureyrar færu á móti bílum og
voru þau eftir hádegi í gær á
leiðinni upp Öxnadalinn.
Frá Akureyri er fært inn að
Grund og út að Möðruvöllum.
Aðrar leiðir eru ekki farnar
nema á bílum með drif á öllum
hjólum. Þeir brjótast eitthvað
áfram. í fyrradag var verið að
flytja mjólk yfir Vaðlaheiði úr
Fnjóskadalnum og það gert á
trukkum sem jarðýta fór fyrir.
Ekki eru nákvæmar fréttir af
vegum þar fyrir austan en gert
er ráð fyrir að allt sé lokað I
Suður-Þingeyjasýslu, og eins á
heiðunum fyrir austan.
Jón Þórarinsson.