Morgunblaðið - 03.02.1962, Page 17

Laugaidagur 3. febr. 1962
MORGl’ NBLAÐIÐ
17
sent Morgunblaðinu:
f allri athöfn felst áhætta
ekki sízt fjárbúskap
HR. RITSTJÓRI. |
í leiðara Mbl. 7. deis. 1961 er I
svofelldiur gireinarstófui-:
„Fé fennir. — En úr þ*ví að ver
ið er að tala um íslenzfca hest-
inn mæti Ifka víkja örfáum orð
um að þeim fregnum, sem borizt
hafa um, að fé hafi fennt í síðari
hluta nóvembermánaðar, og það
enda þótt bændur hefðu verið
aðvaraðir um að óveður væri í
aðsigi.
Á 7. áratug aldarinnar, í mesta
góðæri, er varla' verjandi að
bændur skuli á þessum árstíma
ekki sinna betur fé sínu en svo,
að það fenni í stórum stí’l. Slí'k
óhöpp geta að vísu komið fyrir
vegna veikinda eða af öðrum ó
viðráðanleguim ástæðum, en varla
hjá mörgum bændium í einu.
Eignatjónið er að vísu á eigin
ábyrgð, en hirðuleysi með skyn
laiusar skepnur er málefni al'lra,
sem hiklaust á að fordæma.
Flestir núlifandi íslendingar
hafa verið í tengslum við sveit
irnar. Sem betur fer þykir þeim
enm vænt um dýrin, og þeir, sem
í sveitum búa, æittu að gera sér
grieiin fyrir því, að þeir vekja
ekki samiúð kaiupstaðabúa, þegar
fregnir berast af sinmuleysi eða
slærnri meðferð húsdýra".
Við lestur þessarar greinar
koma mér í hug margar spurning
ar: Vorum við bændur þeir einu
sem aðvaraðir Voru um að ó-
veður væri í nánd? Er verjandi
að hafa lifandi menn á smábát-
skeljum út á rúmsjó á 7. áratug
aldarimnar í bezta góðæri á þess
um ánstíma? Á að Skylda bænd
ur til að gefa fé sínu inni í auðri
jörð og bezta veðri, af þvi að það
getur bomið stórhríð? Á að hætta
að róa til fiskjar af því að það
getur bomið stormur. Nei, þessi
greinarstúfur er sýnilega ritað
Sextugs-
afmæli
KIRKJUBÆJARKLAUSTRI, 25
jan. — í gær átti kunnur Skaft-
fellingur sextugsafmæli. í>að er
Sigfús H. Vigfússon bóndi og
rafvirki á Geirlandi. Geirland er
ein mesta jörð hér á Síðu og
er þar rekinn stórbúskapur og
mikið lagt í kostnað við bygg-
ingar og hvers konar umbætur,
Kunnari er Sigfús þó fyrir störf
sín við rafvirkjanir, og hafa
margir, bæði innan héraðs- og
utan, notið góðs af útsjón hans
og atorku á því sviði. Hefur
hann reist fjölda rafstöðva, bæði
stórar fyrir marga bæi og litl-
ar fyrir einstök býli eftir stað-
háttum og möguleikum á hverj-
um stað. — Á afmælisdaginn
voru margir sveitungar Sigfús-
ar staddir á Geirlandi og sátu
þar í góðum fagnaði fram á nótt
við rausnarlegar veitingar
þeirra hjóna, en kvæntur er Sig
fús frændkonu sinni Rósu Páls
dóttur frá Fossi á Síðu. Að
skilnaði skrifaði Úlfur læknir
þessar afmælisvísur í gestabók:
Aldrel stendur stundin kjur
— straumur lífs er þungur —
Sigfús orðinn sextugur
— svona líka imgur.
Það er svo með þennan mann
— þess sjást víða merki. —
Ætíð birtir, hvar sem hann
hönd leggur að verki.
Allir finna 1 þér vin,
sem af þér hafa kynni.
Aldrei bila öryggin
í ævitöflu þinni.
— FréttaritarL
ur í augnablikis tilfinningalhita
en ekki að vel athuguðu máli
kuinnugleika á sauðifjárbúsikap,
en sýnir þó rétta mynd af þeim
hugsunarhætti, sem virðist ríkj
andi í kaupstöðunum og víðar
þar sem menn þekkja lítið
til fjárbúskapar, sem rekinn er
sem atvinnuvegur, en ekki tóm-
stundagaman.
Bændur líta fyrst og fremst á
fé sitt sem framileiðsluitæki (og
afurðir þesis sem framleiðsliu-
vöru) en ekki hluita af fjölskyld
unni. Þó eru þeir þess fyllilega
meðvitandi að þessi framleiðslu
tæki eru lifandi dýr. Enda hugsa
þeir sjaldnaist um hvað borgar
sig, þegar þeir eru að leita fjár
sem vantar, heldur hvort skepn
an líði skort. í allri athöfn felst
áihætta, ekki sízt fjárbúsikap. —
Hann er ekki hægt að stunda sem
atvinnuveg, með núverandi verð
lagi, með því að hafa fé á húsi
tíu mánuði úr árinu. S.l. sumar
og ennfremur 1959 fennti fé hér
um slóðir í seinni hluta júnímán
aðar og þess eru mörg dæmi að
fé hafi fennt í september og jafn
vel í ágúst. >ess vegna verða
bændiur að tafca áihættunni. >að
er því ekki af hirðúileysi að fé
hér er látið ganga sjálfala fram í
nóvemberlok eða byrjun desem
ber, heldur af því að það borgar
sig fjárhagslega, einnig verður
féð hraustara og afurðameira. í
víðáttu, eins og er víða hér í
Þingeyj arsýslu og strjállbýli, er
ekki hægt að grípa saman fé á
nokkrum kluibkutímum, jafnt á
nótt sem diegi, svo að ekki verði
eftir kind. Sízt í auðri jörð. Ef
stórhríð gerir á auða jörð verða
því óumflýjanlega einhver van
höld þó ekki meiri en 3—5%
þegar verst lætur. Eg hefi athug
að hvað ég bef misst í fönn frá
því ég byrjaði búskap og er það
innan við eitt prósent á ári að
meðaltali. Og er það svipað
og hjá öðrum hér. En ef
horfið yrði að því ráði að hafa
fé við hús í 8—9 mánuði er það
50% kostnaðarauiki frá því sem
nú er þegar fé er við hús 5—6
mán. Auk þess er vart fram-
kvæmanlegt að halda fé við hús á
haustin i góðri tíð, á haglendi
eins og hér er, nerna að gefa þvi
miikið inini, vegna þess hve dagur
inn er stuttur. Það er rcynsla
bænda, sem það hafa afihugað, að
því skemur sem fé er við hús
því hraustara er það og afurða
meira. Alkunna er að útigöngufé
ber af öðru fé um vænleika. Girð
ingar koma ekflci heldur til greina
vegna þess hve víðáttumiklar
þær þyrftu að vera, en öhreysti
verður hvað helzt vart í þröng
um girðingum og fé þrífst ebki
nema það fái að dreifa úr sér
og velja.
Mývetningum hefur hvað helzt
verið legið á hálsi að láta fé sitt,
ganga austur á öræfum fram í
desember. En þeir sem til þekkja
lá þeirn ekki. Enda er þetta gert
að mjög vel athuguðu méli. Þeir
bændur í Mývantssveit sem reka
fé sitt austur á öræfi, hafa ekki
annað land til að beita fé sínu á
heima fyrir, en gráið hraun með
gjám og sprungum eða mýrar
flóa með pittum og fenjum. f
fyrstu snjóum eru þetta hættu-
legustu staðir sem hægt er að
hugsa sér fyrir sauðfé. Þegar snjó
leggur yfir gjárnar og sprungurn
ar eru þær eins og ljónagryfjur,
fé fer út á snjóinn og hrapar í
gjárnar og finnst margt aldrej, um'
enda ekki hættulaust fyrir iruenn
að þrautleita slíka staði. Eins er
með smátjarnir og pitti. Þeigar
þeir eru lagðir þunnum ísi og
snjó setur á ísinn, þykknar hann
mjög seinit og geta þarna verið
miklar hættur fram eftir öllu
hausti. Því fé sem í þessa pitti
lendir verður vart bjargað nema
maður sé með því, og dugir ekki
alltaf til, því að slílkir staðir geta
einnig verið hættulegir fyrir
menn. Og víða er svipaða sögu að
segja. Algengt er að bæjarlæk-
urinn er drýgistur við að skerða
bústofn bóndans. Mönnum er al-
mennt óhætt að treysta því að
bændur gera ekki annað við sinn
búpening, en það sem er honum
fyrir beztu og fjárhagslega ekki
bóndanum ofraun. Og þegar heil
sveitarfélög hafa samtök um með
ferð fjár þá er ekki annar kostur
betri.
Grundarhóli í jan 1962.
Víkingur Guðmundsson.
*
A móti stækkun
s jón va rpsstöðva r
FUNDUR í Félagi íslenzkra há-
skólastúdenta í Frakklandi hald-
inn í París 15. des. 1961 mótmæl-
ir eindregið ákvörðun íslenzkra
ráðamanna um að veita banda-
rísku berliði á Keflavikurflug-
velli heimild til þess að auka til
muna orku sjónvarpsstöðvar sem
starfað hefur nokkur ár í þess
þágu. Komi þessi ákvarðun til
framkvæmda, verður veitt yfir
landslýð sjónvarpssendingum á
erlendu máli og telur fundurinn
furðu sæta að þurfa skuli að
benda á röksemdir gegn slíku
endemi.
Tiltæki sem þetta er fyrst og
fremst alvarleg skerðing á menn
ingarlegu fullveldi þjóðarinnar
og ekkert sjálfstætt ríki sem virð
ir sjálft sig getur unað við slika
tilhögun, hvert svö sem innihald
og gæði slíkra sendinga kynni að
vera. Fyrir íslendinga á íslandi
á að sjónvarpa og útvarpa á ís-
lenzku. Allit annað fyrirkomulag
er fáránlegt og það sem verra er.
hættulegt menningu og hugsunar
hætti þjóðarinnar.
Áhrif ameriskra lifnaðarhátta
eru ekki einkennandi fynr ís-
land heldur alla Vestur-Evrópu,
og er hverjum sjálfrátt að líta á
þá þróun sem sýnist. Hitt munu
hrif amerísku á franska tungu og
flestir sammála um, að á-
tungumál og menningu þessara
þjóða eru ískyggilegri. Viljum
vér benda á í þessu tilefni að einn
víðkunnasti prófessor í bókmennt
um og frönsku, við Parísarhá-
skóla, M. Etiemble, hefur nú um
þriggja ára skeið fjallað í tveim
höfuðfyrirlestrum sínum um á-
hrif amerísku á frasnka tungu og
tjáningarmáta, ekki einungis
íþróttamál, auglýsingamál og
tæknimál ýmis, heldur og á innri
byggingu málsins og þar með á
franskan hugsunarhátt. Fyrir-
lestrar þessir hafa vakið mikla
afihygli — þeim hefur verið út-
varpað beint frá Sorbonne — og
orðið til þess að blaða-, útvarps-
Og sjónvarpsmenn hafa tekið
höndum saman undir forystu
Etiemhles og hafið herferð gegn
þessum áhrifum.
Sjáum vér ekki fram á að fs-
lendingum, fámennri þjóð, sé síð
ur hætta búin, eins og sumir und
arlega sinnaðir blaðamenn á ís-
landi hafa haldið fram, en
frönskumælandi tugmilljónaþjóð-
Afleiðingar þessarar ákvörðun
ar íslenzkra stjórnarvalda geta
því ekki orðið til annars en flýta
fyrir þróun sem þegar var hafin
og það þeim mun fremur sem dag
skrá áðurnefndar sjónvarpsstöðv
ax er frámunalega léieg að allra
dómi og þorri landsmanna kann
hrafl í ensku eða amerísku. Vís-
ari vegur til þess að afmennta
þjóðina og gera mállausa, sem
er eitt og hið sama, er ekki tiL
Skorar því fundurinn á alþingi
og forráðamenn þjóðarinnar að
hindra slíkan ósóma.
„HUSVORÐURINN"
Þetta nýstárlega leikhús-
verk er sýnt í Þjóðleikhúsinú
um þessar mundir og hefur
imarkverða siöky cmfæyp m
hlotið mikið lof sem einmark-
verðust sýning, er hér hefur
verið völ á um langan tíma.
Fer þar saman ágætur leik-
ur allra leikara og góð leik
stjórn.
Næsta sýning verður annað
kvöld. Myndin er af Val Gísla-
syni í aðalhlutverkinu.

Bændafundur haldinn
að Hólum í Hjaltadal
BÆ, HÖFÐASTRÖND 1. febr. —^um vélamjaltir og sýndi í þvi
Á vegum Búnaðarsambands Skag
firðinga var bændafundur hald-
inn að Hólum í Hjaltadal þann
31. janúar. Þar mætti frá Búnað-
arfélagi Islands Ólafur Stefáns-
son ráðunautur og talaði hann
um nautgriparæktarfélögin, starf
semi þeirra og árangur. Jóhann-
es Eiríksson ráðunautur fræddi
um sumar- og haustbeit kúnna
við misjafnar aðstæður, einnig
sambandi skuggamyndir og kvik-
myndir. Sigfús Þorsteinsson ráðu
nautur A-Húnvetninga, talaði
um nautahald og sæðingastöðv-
ar. — Um þessi erindi urðu mikl-
ar umræður og fyrirspurnir.
Fjölmennt var á fundinn og nutu
fundarmenn allir rausnarlegra
veitinga hjá skólastjórahjónun-
um. — í dag er samskonar fund-
ur haldinn að Ökrum og á föstu-
daginn á Blönduósi. — Björn.
Jóhanna Guðmunds
dóttir — Minning
F. 28/8 1879
D. 25/1 1962
JÓHANNA Guðmundsdóttir lézt
að heimili sínu, Laugavegi 93,
aðfaranótt 25. janúar, eftir
þunga legu. Jóhanna giftist ár-
ið 1899 Guðmundi Vigfússyni
frá Valdakoti í Flóa. Mann sinn
missti hún 1944. Þau hjónin
bjuggu allan sin búskap á Stokks
eyri. Þar eignuðust þau 8 börn,
en 6 eru á lífi. Dóttur sína,
Guðmundu, misstu þau imga, en
son sinn, Steindór, missti hún
1959. Eftir lát manns síns flutt-
ist Jóhanna til Reykjavíkur, til
dóttur sinnar og tengdasonar að
Laugaveg 93, og hefur átt sitt
heimili hjá þeim síðan.
Eg sem þessar línur rita,
kynntist Jóhönnu Guðmunds-
dóttur ekki fyrr en hún fluttist
til Reykjavíkur. Eg mun ævin-
lega telja mér og mínu fólki
til ávinnings í lífinu að hafa
fengið að njóta sambýlis við
hana.
Jóhanna var sviphýr og að-
laðandi kona, góðleg og með af-
brigðum friðsöm í sambýli. Hún
var glaðlynd og svo barngóð, að
ing og vináttu. í þessi 18 ár
sem við bjuggum í sama húsi
kom það aldrei fyrir að hún
talaði styggðaryrði til barna
minna eða barnabarna.
Jóhanna var ein þeirra kvenna,
sem átti hina bjargföstu trúar-
vissu, sem gaf henni fórnfýsi
og umburðarlyndi til að mæta
raunum lífsins, allt til hinztu
stundar.
í haust veiktist Jóhanna og
varð að ganga undir erfiðan
uppskurð. Eftir það lá hún oft-
ast mjög þungt haldin, en æðru-
laus með vaxandi umhyggju fyr
ir ástvinum sinum, sem allt
gerðu til að létta henni hinztu
stundirnar. Eitt af því síðasta
sem hún sagði við mig var:
„Þetta átti ég eftir, en ég veit
Vala mín, að guð mun styrkja
mig og leiða til sín að lokum,
verst hvað börnin mín hafa mik-
ið fyrir mér.“
Nú er þrautum þínum lokið,
þú horfin okkur vinum þínum,
við kveðjum þig með hjartans
þökk fyrir samveruna.
Hann sem græðir manna mein,
mýkir sár og þaggar kvein.
Sendir ljós í lífsins þraut
öll böm sem hún umgekkst
hændust að henni og fundu að I lýsi þér á hinztu braut.
hjá henni áttu þau vísan skiln- l Valgerður Gisladóttir,