Morgunblaðið - 01.07.1962, Side 13

Sunnudagur 1. júlí 1962
MORGVNBlÁÐIÐ
13

„Enginn mun
átelja.64
Bráðalbirigðalögin til
síldveiðideilunni voru
(brýnni nauðsyn. Útséð
að aðilum mundi eikki
tíma takast að setja deiluna nið-
ur með samningum sín á milli.
Frekari dráttur á för skipanna
(á sildarmiðin hiorfði !til stór-
tjóns, bæði fyrir aðila sjálfa og
(þjóðarbúið. Bráða'birgðalögin
gefa aðilum nýtt færi á að
semja um ágreiningsefnið, en ef
þeir hafa ekki náð samningum
fyrir hinn 10. júlí, á gerðardóm
ur að skera úr. Verður ekki
séð, ag önnur sánngjarnari leið
til lausnar miklum vanda hafi
verið fyrir hendi.
Viðbrögð almennings má
marka af því, að jafnvel Tím-
inn taldi hyggilegast að taka
lögunum svo:
„Enginn mun átelja það, þótt
ríkisstjórnin skærist í deiluna á
þessu stigi,-------“ Hann getur
iþó ekki að sér gert og bætir
við: „en það breytir ekki þvi
að framhoma hennar hefur ver
ið hin ámælisverðasta í þessu
Nótin tekin um borð áður en lagt er af stað á miðin.
Ól.K.M.
REYKJAVIKURBREF
Laugard. 30. júní
máli og sýnt er, hve svifasein og
ráðlítil hún er.“
Héilindin sjást á bví, að hing
að til 'hefur Tíminn stöðugt ásak
að ríkisstjórnina fyrir að grípa
of fljótt til útgáfu bráðabirgða-
laga, en nú telur hann hana hafa
verið of svifaseina! Sannleikur
inn er sá, að bæði nú og fyrr
hefur ríkisstjórnin ætíð gætt
þess, að „brýna nauðsyn bæn
til“ útgáfu bráðabirgðalaga, svo
sem stjórnarskrá lýðveldisins
skýrum orðum kveður á um.
Vissu hvað þeir
voru að gera
Ásakanir Timans byggjast á
einstakri vanþekkingu á eðli
deilunnar. Allir aðrir en að
standendur Tímans vita, að síld
veiðideildan spratt af bvi, að út-
gerðarmenn telja, að ný og
betri veiðitæki, sem þeir hafa
aflað sér með ærnum kostnaði
og þeir segja að leitt hafi til
fsekkunar skipverja, eigi að
hafa í för með sér að út-
gerðarmaður fái meiri hlut
ef aflanum en áður, enda sé
það hægt, jafnframt því að hlut
ur hvers einstaks skipverja
stækki einbig frá þvi, sem verið
hefur. Úr því að .aðilum kemur
ekki saman um þetta, er -ekkerl
eðlilegra en að úr bví sé skorið
með gerðardómi. En Timinn skrif
ar svo sem hann viti ekki um
þetta meginefni deilunnar, held-
ur ber það blákalt á borð, að
hún spretti af því, að hagur ut
gerðarinnar hafi verið skertur
með gengislækkuninni í fyrra!
Með gengislækkuninni var
loomið í veg fyrir örþrot út-
gerðarinnar. Hún var að vísu
Xieyðarúrræði en óhjákvæmileg
úr því sem komið var. Þeir,
sem á henni báru ábyrgð, voru
fyrst og fremst SÍS-herrarnir
með svikasamningum sínum í
júní 1961. Þeir vissu bá ofur-
vel, hvað þeir voru að gera,
eins. og ummæli Jakobs Frí-
mannssonar, formanns SÍS, í
KEA-skýrslunni sanna.
Bregðast þegn-
skyldu
Viðreisnin hefur orðið innlend-
um iðnaði mikil lyftistöng. Iðnað
arfyrirtæki SÍS hafa að sjáf-
aögðu notið góðs af henni, ekki
•íður en aðrir, og því fiemur
sem þau eru stærri en flest Önn i sannleika samvinnumenn í orði
ur fyrirtæki og hafa greiðari og á borði.“
aðgang að lánsfé en allir aðrir.
Ætla mætti, að SÍS-herrarmr
kynnu að meta þetta og gerðu
umbjóðendum sínum grein fyrir
hinu sanna samhengi. Vafalaust
fýsir suma þeirra til að sýna
af sér slíkan mannsbrag. En
þeir komast ekki upp með bað
fyrir ofurvaldi hinna pólitízku
valdabraskara, sem náð hafa
taki á samvinnuhreyfingunni.
Þess vegna reyna málpípur SÍS
að villa um fyrir mönnum.
Ekki. nóg með það Þrátt fyrir
það þótt skipadeild SÍS stór-
græddi á gengislækkuninni
vegna þess hvernig reglum um
ákvörðun farmgjalda er háttað,
•þá skýtur SÍS sér enn undan
því að flytja til landsins þær
nauðsynjar, sem of lágt farm-
gjald er greitt fyrir. Þann flutn
ing jafnvel á sínum eigin inn-
flutningsvörum eftirlætUr S.f.S.
Eimskipafélagi fslands, sem enn
hefur annazt hann, þrátt fýrir
stórkostlegt tap. Slíkur skortur
á þegnskap hlýtur að verða til
þess, að farmgjöldum verði
breytt á þann veg, að menn græði
ekki lengur á óþjóðhollustu.
I ,
Selfoss-lmevkslið
Gróði SÍS í skjóli ráðstafana
ríkisstjórnarinnar hefur auð-
sjáanlega stigið sumum SÍS-
herrunum illilega til höfuðs.
Þess vegna hafa þeir að þessu
sinni ekki lengur hirt um að
dylja hótanir um atvinnukúgun,
sem þeir lengi hafa iðkað, en
hingað til oftast reynt að bera
fram í laumi. Eins og frá hef-
ur verið skrýrt hér í blaðinu
köstuðu Friamsðíknarbroddarnir
á Selfossi blæjunni fyrir sveitar
stjórnarkosningarnar bar. Þá
birti blað beirra mynd af manni
einum við vinnu sína og lét
þennan texta fylgja:
„Hvar vinna Selfossbúar? Hér
er einn þeirra við störf sín hjá
samvinnufyrirtæki. Þar taka
þeir laun sín. Jafnvel D-lista-
menn kunna vel við sig á slik-
um =töðum.“
Til frekari áherzlu sagði
Framisóknarmálgagnið:
„Þetta mun þó ekki koma svo
mjög að sök í þetta sinn, því
almenningur fylkir sér áreiðan
lega fast um samvinnumanna-
listann, en gerir þá um leið
kröfu til þess að beim einum
verði eftirleiðis trúað fyir meiri
háttar verkefnum samvinnu-
samtakanna, sem eiu i raun og
r
Játning Oskars
Svo er að sjá sem SÍS-herrum-
um hafi orðið illa við, að ekki
skyldi þagað um þessar aðfar-
ir utan Selfoss. Þess vegna var
Óskar Jónsson sendur út af örk-
inni til að reyna að breiða yfir
hneykslið. Óskar þessi er glað-
'klakkaralegur mælgismaður, -
sem Vestur-Skaftfellingar neit-
uðu að hafa oftar í framboði
eftir að hann hafði skamma stund
slysazt inn á Alþingi. í sárabæt-
ur var hann gerður að einskonar
útbreiðslu- eða menningarfull-
trúa Kaupfélags Árnesinga. Ósk-
ar gerir sitt bezta til að vefja
málið í Tímanum hinn 26. júní.
Irtnan um alla vafningana kem-
ur þessi játning:
„Eins og nú er byggist afkoma
sveitarfélagsins að langmestu
leyti á starfsemi samvinnufyrir-
tækjanna á Selfossi, Kaupfélagi
Árnesinga og Mjólkurbúi Flóa-
manna. Finnur greinarhöfundur
því réttilega að samfélaginu er
sem mestur hagur að því að
þessi fyrirtæki dafni sem bezt,
séu vel og trúlega rekin og treysti
þar betur þeim, sem af áhuga og
skilningi vinna að uppbyggingu
þeirra, en hinum, er hafa þá lífs-
stefnu að samvinnufélögin séu
til óþurftar í þjóðfélaginu og
réttmætt sé að rýra kost þeirra
sem mest.“
Vafningarnir verða sem sagt
til þess eins að auglýsa enn
betur en áður hvað inni fyrir býr,
að hótanirnar hafa ekki verið
bornar fram af hendingu heldur
að yfirlögðu ráði.
„Verkstjórar SÍS
með fulla vasa44
Munurinn á því, sem gerðist á
Selfossi að þessu sinni og gerzt
hefur nú og fyrr víða um land,
er sá einn, að á Selfossi var skjal
fest í opinberu blaði það sem
ella hefur verið gætt að hafa
aðrar aðferðir við. Þjóðviljinn
er aldrei örugg heimild. En eins
og á stóð um eftirgangsmuni
komroúnista við Framsókn fyrir
bæjarstjórnarkosningarnar og
einkanlega um ítrekaða sam-
vinnu SÍS-herranna á Akureyri
við kommúnista þar, er þess
trauðla að vænta, að Þjóðviljinn
fari með ósatt mál, þegar hann
hinn 22. maí s.í. segir:
„Dæmi atvinnukúgunar eru 6
teljandi. Engin. nýjung er, að
forstjóri Skipadeildar SÍS, Hjört
ur Hjartar, kalli skipsmenn fyrir
sig, aðvari þá og láti þá vita,
að ekki sé ætlazt til þess að um
borð í skipúm SÍS heyrðist aðrar
skoðanir en þær, sem Framsókn
hentar.“
Það var ekki fyrr on í október
sama ár, að Hjörtur Hjartar
reyndi að bera þessar sakir af
sér. Þá birti hann í Tímanum
stórorða yfirlýsingu, sem var gef
in til þess að leiða athygli frá
því sem Morgunblaðið hafði sagt.
yfirlýsingu Hjartar var hins
vegar ekki hnekkt stafkrók af
frásögn Morgunblaðsins.
Hér hafa veVið nefnd nokkur
dæmi ólíkrar tegundar, sem öll
sýna, hvernig ákveðnir trúnaðar
menn SÍS og kaupfélaganna mis
beita því valdi, sem þeim hefur
verið fengið. Af yfirlýsingu
Hjartar Hjartar á sínum tíma
var ljóst, að sumir skömmuðust
sín þó fyrir það, sem þeir höfðu
látið etjá sér út í. Eins og hneyksl
ið á Selfossi sannar, er þó enn
haldið uppteknum hætti og meira
að segja gengið feti framar en
nokkru sinni áður.
„Svo er nú komið, að SÍS-for
stjórar ganga berserksgang um
bæinn, svo um nætur sem daga,
og valda fólki miklu ónæði og
ófriði, er jafnt beitt fortölum og
hótunum, góðum boðum sem ó
farnaðarspádómum.
Fremstur í flokki þeirra ber
serkja er Arnþór Þorsteinss., yfir
forstjóri allra SÍS-verksmiðjanna
og einn af frambjóðendum Fram
söknarflokksins á Akureyri, en
undirsátar hans sprikla með,
eftir því, sem höfuðið segir fyrir
um. Viðtalstími Arnþórs, sem
stundum hefur þótt stytzta lagi,
hefur nú lengzt í 23% klukku-
stundir á sólarhring. — — —
„SIS er eign almennings í land
inu, en ekki Framsóknarflokks-
ins. Verkstjórar SÍS ganga þó
þessa dagana með fulla vasa af
inntökueyðiblöðUm, sem þeir ýta
að verkafólki sínu. Þetta eru þó
ekki umsóknir um inngöngu í
kaupfélögin, heldur inngöngu í
Framsóknarflókkinn.-----SÍS
á að Vera fyrirtæki alþjóðar, ekki
eins stjórnmálaflokks, og yfir-
mönnum þar sem öðrum starfs-
mönnum ber að vinna verk sín
sem heiðarlegum mönnum sæm
ir, en ekki ástunda myrkraverk
eða ofsóknir gegn þeim, sem aðr-
ar stjórnmálaskoðanir hafa.“
Hátalari í fata-
verksmiðju S.Í..S
Að sjálfsögðu skal hér engin
ábyrgð tekin á sanngildi frásagn-
ar Þjóðviljans. Þar um verður
hvet að hafa það, sem honum
£>ykir sennilegast. En þegar
rætt er um atvinnukúgun SÍS-
herranna að þessu sinni, er rétt
að rifja það upp, að hinn 12.
júlí 1959, eða fyrir tæpum þrem-
ur árum, voru svipaðir atburðir
gerðir að umtalsefni hér í blað'
inu.
Fáum dögum fyrir kosning-
arnar þá um sumarið var á
Akureyri gefinn út kosninga-
pési til andstöðu við kjördæma
breytinguna. Eftir að pési þessi
kom út fór Ásgrímur Stefánsson,
forstjóri fataverksmiðjunnar
„Heklu“, sem er eign SÍS, sjálf-
ur með ritið í verksmiðjuna og
útbýtti því í eigin persónu milli
starfsfólksins. Síðan talaði hann
í útvarp verksmiðjunnar og
sagði, að sér væri það sérstakt
áhugamál, að kjördæmabreyting
in næði ekki fram að ganga og
vék að þeim leiðbeiningum, sem
í ritinu væru!
Eirni skammað-
ist sín.
f sam,a Morgunblaði var einnig
sagt:
Osparir á annarra
fé.
Auðvitað taka þessir hand-
langarar slíkar aðfarir ekki upp
hjá sjálfum sér. Þeir hafa fengið .
fyrirmæli um þær ofan frá. Þeg
ar haft er í huga hverjir skipa
stjórn SÍS þarf ekki að leiða
getum að, hvar uppsprettan er.
Afsökunin á að vera sú, að
þeir einir, sem Framsóknarflokk
inn skipa eða eru í bandalagi
við hann — þó aldrei Sjálfstæð-
ismenn — séu samvinnustefn-
unni hollir. - í samvinnufélögun-
um eru menn af öllum flokk-
um, og Framsóknarmenn áreiðan
lega í algerum minnihluta, þó að
uppbygingu SÍS sé svo háttað,
að Framsöknarmenn hafi tryggt
sér þar bæði tögl og halgdir.
Víða vinna menn úr öllum flokk
um af einlægni saman í sam-
vinnufélögum. En of víða
hafa Framsóknarmenn hrifsað til
sín yfirráðin og beita fé ál-
mennings því ósparar flokki sín
um til framdráttar, sem það er
ekki þeirra eigið fé heldur ann-
arra, er þeir verja svo. Þingey-
ingar viðurkenndu, að Bjartmar
Guðmundsson væri jafngóður
samvinnumaður dg Karl Krist-
jánsson, þangað til Bjartmar var
kosinn á þirtg fyrir Sjálfstæðis-
flokkinn. Brottvikning Bjartmars
úr stjórn Kaupfélags Þingeyinga
verður aldrei talið vitni um frá
hvarf Bjartmars frá samvinnu-
stefnunni, heldur um pólitískt
ofstæki nokkurra samsýslunga
hans.
Og hver er reynslan af nú-
verandi ríkisstjórn? Eftir kokka
bókum Framsóknarmanna er hún
skipuð að öllu eða a.m.k. að meiri
hluta af andstæðingum samrvinnu
hreyfingarinnar. Hafa þeir haldið
uppi ofsóknum gegn samvinnu-
hreyfingunni, kaupfélögunum og
SIS? Þar sem ella er reynslan ó-
lygnust. Kaupfélögin og SÍS
blómgast, ekki vegna þess að
steinn sé lagður í götu
þeirra, heldur af því að þau
njóta góðs af viðreisn efnahags-
lífsins. Andstæðingar SÍS _
herranna hafa séð betur en sjálf
ir þeir, hvað atvinnurekstri SÍS
sem annara er fyrir beztu.
Enn eitt dæmi um
óvinsælclir V-
stjórnarinnar
Nú er meiri velmegun og bjart
sýni í landinu en oftast áður. Jafn
vel þeir, sem harðast deila á ríkis
stjórnina eins og SÍS-herrarnir,
verða að viðurkenna, að fyrir-
tækjum þeirra hafi aldrei vegn-
að betur. Vissulega er þetta mjög
ólíkt því sem var ^ valdatíma.
Framhald á bls. 14