Morgunblaðið - 22.07.1962, Qupperneq 9

Sunnudagur 22. Júlf l!Hh.
MORCUTSBL AÐlb
§
Er hnignunarskeið kommúnismans hafið?
WNGMENN í Bandaríkjunum
láta sig sifellt m<eira skipta
hvemig stjórn Kentnedys forseta
metur horfumar í alþjóðamálum.
Helztu ráðgjafar forsetans hafa
verið kallaðir fyrir lokaða fundi
þingnefnda og er rætt utm, að all-
ar hugmyndir um kalda striðið
séu að breytast. Hér fer á eftir
skýrsla, sem bandaríska tímarit-
ið U.S. News & World Report
hefur tekið saman um ráðandi
sjónarmið stjórnarinnar, sem er
grundvöllur utanrikisstefnu lienn
ar.
Það er ýmislegt, sem bendir til
J>ess, að veldi kiommúnismans
muni ekki eflast úr þessu. I>eir
kunna að vinna minni háttar
sigra, meðfram e. t. v. vegna
mistaka af hálfu Vesturveldainna.
En þegar til lengdar lætur er
þróunin hliðiholl Baindaríikja-
mönnum og baradamönnum
þeirra, en Rússlandi og kommún
istum í óhag. Hér verða á eftir
rakin þaiu atriði, sem þyngja
metasíkálarnar Bandarikjamönn-
um í hag.
•fc Framfarlr á sviði hermála og
efnahagsmála
Þess er þá fyrst að gæta, að
breyting hefur orðið á herstyrk
stórveldanna og það gera forystu
menn kommúnista sér ljóst. —
Bandaríkj amenn eiga raú flug-
ekeyti af gerðunum Minuteman
og Polaris, auk fjölda aranarra
gerða af flugskeytum, vel varðar
eldflaugastöðvar og mjög öfiug-
an land- flug- og sjóiher. Banda-
ríkjamenn geta lagt og leggja á
herðar Rússum óhemju þunga
byrði í vígbúnaðar- og gieimvís-
indakapphlaupinu. Það er ekki
ósk Bandaríkjamanna að víg-
búnaðarkapiphlauipinu sé haldið
éfram. Þeir hafa margsýnt fram
á, að þeir vilja skipulega af-
vopnuin, svo fremi hún sé fraim-
kvsemd með þeim hsetti, að báð-
ir aðilar séu öruggir. En vonin
uim afvopnun er sáralítil, meðan
Rússar ekki vilja fallast á full-
næigjandi eifltirlit. Ekki bólar enn
á því.
Poringjum kommúnista er nú
Ijóst, að þeir hafa litla eða enga
von um, að komast noikkru sinni
fram úr Bandaríkjamönnum að
hernaðarmsetti. Ráðist Rússar á
Bandarókin verður árás iþeirra
endurgoldin fljótt og ákveðið.
Þetta vita Rússar.
Framfarir í efnahagsmálum
hafa orðið örari á Vesturlönd-
um en í kommúnísfcum ríkjum.
í Vestur-Evrópu hefur efnahags-
lífið ekki aðeins verið endiurreist,
heldur tekið stórt stökk fram á
við. Þessar framfarir kippa stoð-
onum un-dan kenningum komm-
Únista.
Kommúnlstair gera glöggam
greinarmun á Bandaríkjunum og
Evrópu. Þeir hafa ávallt álitið
Bandarlkjamenn nýja, þrótt-
mikla þjóð, sem vinni mikinn
auð úr auðugu landi. En þjóðir
Vestur-Evrópu álíta kommúnist-
ar hnepta í fjötra kapitalískrar
Ihnignunar. Ein meginstoð hins
kommúníska hugmyndakerfis er
eú, að lokaskeið hnignunar
Vestur-Evrópu hafi hafizt árið
1914 og hljóti öhjákvæmilega að
ljúka í öngþveiti, sem komrnún-
isminn eiran geti greitt úr.
Nú hefur þessi meginstoð
kommúnista kurlazt. Framfarir
í efnaihagsmálum Vestur-Evrópu
Ihafa sýnt, að Lenin og Sfalín
höfðu rangt fyrir sér og Krúsjeff
hefur rangt fyrir sér. Það þarf
ekki nema hlusta á árásir Krús-
jeffs á Efnaihagsbandalag Evrópu
til þess að gera sér ljóst, að hann
ekiiiur glöggt hvað kluikkan slaer.
En hér þarf að vera á varð-
bergi. Annað meginatriði í kenn-
ingum kommúnista er, að hin
kapítalísku róki Vestur-Evrópu
hljóti óhjákvæmilega að berast
á banaspjót og það muni greiða
götu kommiúnismans. Það er hlut
verk Bandaríkjastjórnar að sjá
í deilum stórveldcmna eiga báðir aðilar íyrir hondum sigxa
og ösigra. Kommúnistar munu stöðugt halda áfram að reyna
hvort þeir meina það, sem þeir segja. En þróunin er nú hlið-
holl Bandaríkjunum og bandamÖnnum þeirra
til þess, að svo verði ekki. Þeir
verða stöðugt að styrkja vin-
áttu'böndin milli sín og þjóða
V estur-E vrópu.
ár Vamþróuð ríki vilja ekki
konunúnisma
Mikill meirihluti variþróaðra
þjóða hefur ekki kosið kommún-
isma, sem beztu leið til skjótra
framfara, — en þess höfðu komm
únistar fastlega vænzt. Að vísu
er enn ekki útséð um þetta í
öllum þessum ríkjum. En til
dæmis hefur engin hinna nýju
Iþjóða Afríku kosið kommúnisma.
Jafnvel þeir forystumenn Afríku
manna, sem hneygjast til þeirrar
steÆnu, hafa ekki enn brenrat að
baki sér allar brýr til vestræraria
þjóða. Sannleikurinn er sá, að
kommúnistum hefur ekki tekizt
að telja þessa menn á sitt mál.
Þeir ihafa sagt: „Já, lýðræði og
kapitalismi virðast aðlaðandi, en
hefur t.d. valdið því, að sá friður
sem Bandaríkjamenn leita eftir
í Laos og Suður-Vietnam hefur
orðið dýrkeyptari en ella. En þeg
ar til lengdar lætur hlýtur sundr-
ung kommúnískra ríkja ag vera
þeim í hag.
Það kemur æ betur í ljós hve
kommúnisminn reynist illa í
framkvæmd. Hvergi í heiminum
geta kiommúnistar framleitt naagi
leg matvæli handa þjóðum sín-
um, ekki einu sinni í Rússlaradi,
Krúsjeff hefur nýlega hækfcað
svo verð á kjöti og smjöri, að
fáir Rússar geta veitt sér þessar
vörutegundir, sem eru á hvers
manns borði í iðnaðarlöudum
Vestur-Evrópu. Kommúnistar
hafa hvergi í hinum litlu van-
jþróuðu ríkjum getað uppfyllt
loforð sin um „kraftaverkið".
í Norður-Vietnam t. d. á þjóðin
við að búa eymd og sult. Af um-
mælum fólksins í ríkjum Suð-
un hófst hjá bændum og heÆur
•nú náð til sérhverrar greinar at-
vinnulífsins. Það hefiur grafizt
uradan efnahagskierfinu innan frá,
eins og þegar krabbamein er að
verki. Kínverska þjóðin býr við
hungu.r og eymd, eri það er að-
eins hluti sögunnar. Kíraverskir
bændur hafa alltaf sýrat mikið
lífsþrek og fiurðulega hæfileika
til þess að sigrast á erfiðleikum
þeim, sem flóð og óþurrkar hafa
valdið þeim. Nú hefur hið komm
úraíska eftirlitskerfi ofgert lífs-
iþrótti þeinra. Bændurnir fram-
leiða ekki nægilega fæðu handa
iþjóðinni. í>að er ekkert, sem hivet
ur þá til þess. Matvæli eru aðal-
útfl'utningsvarningur Kínverja.
Þar sem ekki hefur verið nægileg
framleiðsla til þess að mæta lág-
markskröfum þjóðariranar hefur
útflutningur Kinverja minnkað
um 60% fré því árið 1958.
Þessi missir gjaldeyristekna að
þið og við getum ekki leyft okk-
ur slí’ka stjórnarlhætti. Það er að-
eins með kommúnisma, sem þið
getið byggit upp í flýti nútíma
efnahagskerfi, sem allir njóta
góðs af“. Nú geta forystumenn
hinna nýju þjóða séð með eigin
augum, að þessu er ekki svo var-
ið. Hinar minni þjóðir, sem hafa
reyrat kommúnisma hafa orðið
eftirbátar annawa og eru hneppt
ar í fjötra nútíma nýlendustefnu.
Kommúnískar kenningar léta í
eyrum sem margtuggin, úrelt
slagorð, sem eraginn trúir lengur
í raun og veru. Nýjar huigmyndir,
nýjair vonir og nýr lífsþróttur
streymir frá hinum Vestræna
heimi, en ekki fré Rússlandi eða
Rauða Kína.
Veldi kommúnista er að sundr-
ast. Kommúnísku ríkin eru ekki
lengúr ein heild. Júgóslavar hafa
farið sdnar eigin leiðir í mörg
undanfarin ár og skammt er síð-
an slaknaði á tengslunum við
AJbaraíu. Ýfingar eru með þjóð-
um Austur-Evrópu. Rauða-Kína
virðist fremur keppinautur
Rússar en samherji. E. t. v. hafa
Bandaríkjamenn eragan stundar-
hag af þessari sundrungu. Sam-
keppnin milli Rússa og Kínverja
um yfirráðin í Norður Vietnam
austur Asíu er nokkuð hægt að
ráða, hvert hugurinn stefnir. Um
ræður um dásemdir kommúnism-
ans eru fáheyrðar. Það kanon að
vetra, að fólkið þax sé óánægt
með það, sem er, en það sér
einnig, að kommúnisminn hefur
aðeins upp á verra að bjóða.
Vestur-Þj óðverj ax horfa yfir til
Austur-Þjóðverja og sjá það
sama, Efnahagur Vestur-Þýzka-
lands blómstrar, en Austur-
Þýzkaland býr áfram við kömm-
úníska kúgun, matvælasfcort og
miskiunnarleysi.
★ Mestu mistök sögunnar?
í Rauða Kína getur að líta
það, sem kann sdðar að verða tal-
ið meatu mistök í veraldarsög-
unni. Þegar kommúnistar tóku
völd í Kína byrjuðu þeir á kostn
að bænda, að fæða veafcamenn-
ina í borgunum, sem áttu að
vinna við hinn mikla iðnað, er
upp skyldi byggður. Hið eina, er
bændur höfðu upp úr kommún-
ismanum var hörkustrangt eftir-
litskerfi. Annað æðiskast greip
kínverska kommúnista árið 1958,
þegar þeir ákváðu að brjóta öll
fjölskyldubönd bænda og smala
iþeim saman í kommúnur. Nú rið-
ar Rauða Kína til falls. Sú þró-
viðbættum missi sovézkra sér-
fræðinga úr landinu, hefur leikið
iðnaðinn grátt upp á síðkastið.
Matvælaskortuxinn segir einnig
til sín á þann hátt, að kolanámu-
menn, sem ekki fá nægilega nær-
ingiu, framleiða ekki' nægilegt
magn kola, sem aftur veldur því
að loka verður sumum verk-
smiðjum vegna eldsneytisskorts.
Öðrum verður að loka vegna
skorts á varaihliutum erlendis frá.
Enn öðrum vegna þess, að ólhæf-
ir kínverskir tæknifræðingar
ihafa eyðilagt það, sem þeim var
ætlað að laga. Áætlað er, að iðn-
aðarframleiðslan hafi minnkað
um að minnsta kosti 30% síðast-
liðið ár.
Sakir hungursneyðar í strand-
'borgum Kína neyddist stjórnin
til þess að taka af fátæklegri
gjaldeyriseign þjóðarinnar til
matrvælakaupa í Kanada og öðr-
nm löndum. Til þess að minnka
matvælanaiuðina var fólki skipað
í stórum stíl að fara úr borgun-
um og setjast að í landibúnaðar-
iþorpum. Milljónir — é.t.v. tug-
milljónir Kínverja, hafa síðustu
vikurnar flutzt úr einum stáð í
annan. Þeir flytja fregnirnar af
mistökum komúnistastjórnarinn
ar. íbúar þorpanna segja
fram. Við höfum ekki nægi-
legt fyrir okkur“. — Flótta-
fólkið, sem streymdi til Hong
Kong, vsrr aðeins hluti, — smár
hluti — af öllu því fólki, sem
áfram heldur flóttanum um land
ið, undan hungrinu.
★ Varhugavert að ofmeta
Það er veruleg hætta á því,
■að stjórnir Vesturveldanna of-
meti þau stjóriunálaéihrif, sem
mistök kínversfcra kommúnista
kunna að hafa í för með sér.
Stjórnendiur Kína eru samheld-
inn faópur manna, sem lengi hafa
starfað saman. Þeir héldu saman
I „Göngurani löngu“ 1934-35, þeir
ihéldu saman, þegar vel hörfði og
(giera það einnig nú, er illa horfir.
Samaniborið við þetta sairiheldna
lið voru fylgismenn Lenins í
Rússlandi hinn sundiuirleitasti
hópur. Það er ekki ólíklegt, að
samíheldni forystumanna kín-
verskra kommúnista þoli mun
meira álag en aðrir slóikir hópar
manna.
Það er aðeins hægt að leiða
getur að því, sem kann a<? gerast
í Kína. Sumir telja, að kommún-
isminn í Kína sé dauðadæmdur,
að núveraradi foringjar Raiuða
Kína geti aðeins haldið völdum
með því að stíga skref, er
ósamrýmanleg eru sjónarmiðum
(þeirra sem kommúnista. Trl þess
að fá bændurna til að auka fram
leiðslu sína verða stjómeradux aS
tryggja, að þeir og fjölskyldur
þeirra beri eirihvern afrakstur af
erfiðinu, bóndinn verður að
finna, að sú jörð sem hann yrkir
og endurbætir, verði að honum
látnum eign afkomenda hans. Til
Ihvatningar bændum og iðnverka
mönraum þarf einnig að framleiða
meira af neyzluvarningi. Til þess
aS gera bændum fært að auka
framleiðslu sína verða kommún-
istar einnig að gera sér ljósa og
viðurkenna þá staðreynd, að þeir
iþurfa að auka framleiðslu tilbú-
ins áburðar. Kínverjar hafa geng
ið svo á áburðarbyrgðir sínar, að
þeir eru hættir að geta fengið
tvær uppskerur. Þungaiðnaði
Kínverja verður að beita til þess
að framleiða það, er Kínverjar
þanfnast í stað þess að reyna af
metnaðargirni að gera stórátök
í þungaiðnaði
Skref, sem þessi, kref jast þess,
ið stjómendurnir breyti gersam-
ega um stefnu. Geta þeir gert
iað? Munu þeiir gera það? Þeim
pumingum er ekki unrat að
jvara. Það getur verið að for-
■3'tumenn Kínverja séu ekki alls
:ostar sammála um alla hluti.
Það getur komið til þess, að ein-
(hver aðili, öðrum fremur, taki
að leita hófanna hjá hernum.
Herinn gæti gert byltingu og það
gæti einnig orðið borgarastyrj-
öld milli kommúnista í Kína. En
eftir samheldni leiðtoganna fyrr
á árum að dæma, er þessa vart
að vænta. Þeir eru e. t. v. ekki
nægilega sveigjanlegir til þess að
breyta algerlega um stefnu. En
iþað getur líka verið, að þeir leyfi
kinversku þjóðinni að hnigna
smátt og smátt á komandi árum.
Sú kynslóð er nú ræður, getur
e.t.v. haldið í horfinu, þar til hún
deyr út, eða aðrir menn koma
fram á sjónarsviðið. Á því leikur
enginn vafi, að Kínverjum er
ljóst, að þeir eru ekki í neinni
aðstöðu til þess að ógna veldi
Bandaríkjanna, — en Bandarikja
menn þurfa að gera þeim ljóst,
að þeir vita þetta. Þeir verða þó
að vera á varðbergi, því að sá
möguleiki er fyrir hendi, þótt
hann sé frerraur ólíklegur — að
kínverskir kommúnistar grípi til
aðgerða er leitt gætu til heims-
styrjaldar.
★
1 þessum hættulega heimi er
margt að varast og ekkert ör-
uggt. í deilu stórveldanna eiga
báðir aðilar fyrir höndum
Framhald á bls. 12.