Morgunblaðið - 14.09.1962, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐtÐ
Fðstudaffur 14. sept. 1962
iiurt Juuranfo aðalræðismaður:
Tímabil framfara í Finnlandi
FRÁ lckum síðari heimsstyrjald
arinnar hafa orðið miklar fram-
farir og breytingar á efnahags-
lífi Finnlands. Um þessar mund
ir eru 10 ár liðin síðan Finnar
luku við að greiða stríðsskaða-
bætur, en þær greiðslur fóru
fram í vörum. Frá árinu 1948
hefur heildarframleiðsla Finna
aukizt um 80%, þannig, að með-
alframleiðsluaukning ár hvert
nemur um 4.8%. f>rjú síðustu ár
in, fram að 1961, voru tímabil
mikillar þenslu, en heldur hefur
dregið úr framleiðsluaukningu
síðan, svo að búizt er við að hún
nemi um 4% í ár.
Frá þessu skýrði hr. Kurt
Juuranto, aðalræðismaður ís-
lands í Helsinki, er hann dvald-
ist hér í Reykjavík nýlega.
Aðalræðismaðurinn skýrði
einnig frá því, að þjóðartekjur
Finna myndu, eftir því sem
útreikningar sýndu, vaxa um
7% frá því á sl. ári, eða um
1370 millj. finnskra marka.
Nýlega var lögð fram ný fjár-
hagsáætlun, og frá henni skýrt
í Helsinki. Hún gerir ráð fyrir,
að tekjur á næsta fjárhagsári
verði 476 milljarðar marka
stað 499,5 milljarða á því fjár-
hagsári, sem nú stendur yfir.
Nýtt finnskt mark verður tek-
ið upp um næstu áramót, þann-
ig að í stað 100 marka nú, kem-
ur 1 mark. Þetta mun gera
markið einn traustasta gjald-
miðil í Norður-Evrópu.
Fjárhagsáætlunin nýja gerir
ráð fyrir óbreyttum sköttum til
ríkisins. Greiðsluhalli er áætl-
aður um 32 milljarðar marka,
en honum skal mætt með lán-
um, erlendum og innlendum.
Gert er ráð fyrir, að söluskatt-
ar muni enn, sem fyrr, verða
stærsti tekjuliður ríkissjóðs. Sá
liður er talinn munu nema 1130
millj. marka, en tekju- og eigna
skattar munu færa ríkissjóð um
1050 millj.
Áætlun ríkisstjórnarinnar, er
gerð var á sl. vori, gerir ráð
fyrir, að sérstök áherzla verði
lögð á tvö mál: Almannatrygg-
ingar og kröfu launþegasam-
taka um að vinnuvika v'erði 40
tímar; ekki hefur þó verið tek-
ið tillit til þessa í fjárhagsáætl-
uninni nýju.
Ofþensla í efnahagskerfinu
hefur verið meginvandamál í
Finnlandi á undanförnum árum,
en í kjölfar hennar hafa fylgt
háir skattar. Útgjöld ríkissjóðs á
yfirstandandi fjárhagsári eru í
algjöru hámarki, en þar sem
flestir útgjaldaliðanna eru á-
kveðnir með lögum, þá er ekki
hægt að draga úr útgjöldum.
Rétt er þó að beina athygli að
því, að nú hefur fjármálaráð-
herrann stigið athyglisvert skref
I þá átt að draga úr ríkisútgjöld
um. Hins vegar virðist upphæð
sú, sem gert er ráð fyrir í fjár-
lagafrumvarpinu hvert sinn,
hafa tilhneigingu til að hækka
frekar en lækka, en orsök þess
er einfaldlega sú, að þingmenn
hafa rétt til þess að koma með
sínar eigin breytingartillögur.
Ríkisstjórn sú, sem nú situr að
völdum hefur hins vegar ekki
stuðning meirihluta á þingi.
Juuranto, aðalræðismaður,
sagði, að hann teldi líklegt, að
af þeirri ástæðu yrðu umræður
um fjárlagafrumvarpið ekki
eins heitar og ella.
Forsendur stjórnarinnar fyrir
fjárhagsáætluninni nýju eru
þær, að sennilegt sé, að halda
Kurt Juuranto.
muni áfram að draga úr of-
þennslu, og því megi búast við
nokkru atvinnuneýsi síðar á
1 þessu hausti. Atvinna hefur ver-
ið næg fyrri hluta þessa árs.
Fjöldi fólks á starfsaldri hefur
aukizt um 61000 á árinu. Gert
er ráð fyrir svipaðri aukningu
á næsta ári, en afleiðing þess
mun að öllum líkindum verða
erfiðari aðstaða á vinnumark-
aðnum, en verið hefur.
Gert er ráð fyrir að iðnaðar-
framleiðsla þessa árs verði 5%
meiri en 1961. Aukningin á
fyrsta ársfjórðungi 1962 var þó
meiri, en svaraði til þess, að
eitthvað mun hafa dregið úr
henni á næstu þremur mánuð-
um. Framleiðsla timburiðnaðar-
fyrirtækja er álitin verða að-
eins 1—2% meiri en í fyrra, en
hins vegar verður um 8% aukn-
ingu að ræða í stál- og járniðn-
aði og um 5% í öðrum iðngrein-
um.
Þróun iðnaðar hefur verið
mjög ör í Finnlandi frá styrjald-
arlokum. Ef framleiðslan 1938
er lögð til grundvallar (100), er
þá samsvarandi vísitala 1948 133
og 1960 275. 1960 voru um 25%
þjóðarinnar fastráðnir við iðn-
aðarfyrirtæki.
Það ár var þátttaka iðnaðar-
vara í útflutningi Finna um
90%.
Hr. Juuranto er Master of
Arts í hagfræði og ríkisfjármál-
um frá háskólanum 1 Helsinki.
Hann veitir nú forstöðu einu
stærsta útflutningsfyrirtæki þar,
en það fyrirtæki hefur átt mikil
viðskipti við fsland á undan-
förnum árum.
SS-menn hand-
teknir
FRANKFURT 13 sept. (NTB)
Lögreglan í Frankfurt am
Mein hefur handtekið fjóra fyrr
verandi SS-menn, sem grunaðir
eru um morð eða þátttöku í
morðum á þúsundum gyðinga í
löndum, sem hernumin voru af
Þjóðverjum í heimsstyrjöldinni
síðari.
Hinir handteknu voru með-
limir lögreglusveitar, sem tók
þátt í aftökum 15-20 þús. gyð-
inga í Sovétríkjunum í október
og nóvember 1942. Þrír þeirra
hafa gegnt mikilvægum opin-
berum embættum til þessa.
Málverkabækur eftir
Asgrím og Blöndal
meðal 30 bóka Helgafells í dr
HJÁ Helgafelli munu koma
út á árinu rétt um 30 baekur af
ýmsu tagi, 8 eru þegar komnar
út, og rúmar 20 eftir, að því er
Ragnar Jónsson frkv.stj. tjáði
fréttamönnum í gær. Meðal
þeirra eru eftirfarandi, sem verða
jólabækur forlagsins sérstaklega
Málverkabækur Ásgríms og
Blöndals, skáldsagan Benóní eft-
ir Hamsun í þýðingu Jóns Sig-
urðssonar frá Kaldaðarnesi. Þá
kemur út Dagleið á fjöllum eftir
Kiljan, Vísnasafn Jóhanns frá
Flögu, Höldum gleði háfct á
loft, Stund og staðir, ný
ljóð eftir Hannes Pétursson og
Ljóðabók, gamankvæði, eftir
Guðmund Sigurðsson. Þá er vænt
anleg Ijóðabók eftir Kristján
Árnason, 27 ára gamlan pilt, og
önnur eftir Þórunni Magneu
Magnúsdóttur, 16 ára, sem einnig
er með æfintýrabóik í undirbún-
ingi.
Hin nýja málverkabók Ás-
gríms er á allan hátt miklu meiri
og glæsilegri en hin fyrri, er
var sú fyrsta sem forlagið gaf
út segir í fréttatil'kynningu frá
Helgafelli. f henni eru meira en
helmingi fleiri litmyndir, og
Rgæii héraSsmót
á BEönduósi
SUNNUDAGINN 2. sept. sl.
efndu Sjálfstæðismenn í Austur-
Húnavatnssýslu til héraðsmóts í
hinu nýja félagsheimili á Blöndu
ósi Var mótið vel sótt og fór mjög
vel fram.
Samkomuna setti og stjórnaði
Stefán A. Jónsson frá Kagaðar-
hóli.
D..gskráin hófst með bví að
Guðmundur Jónsson, óperusöngv
ari, söng einsöng; undirleik ann-
aðist Fritz Weisshappel.
Þá flutti sr. Gunnar Gíslason,
alþingisma^ur ræðu. Síðan söng
Sigurveig Hjaltested, óperusöng
kona, einsöng.
Þessu n; st flutti prófessor Ól-
afur Björnsson, ræðu..
Fluttur var gamanleikurinn
„Heimilisfriður“ eftir Georges
C >urteline og fóia með hlutverk
leikararnir Rúrik Haraldsson og
Guðrún Ásmundsdóttir.
Að leiksýningu lokinni sungu
þau C ðmundur Jónsson og frú
Sigurvaig Hjaltested tvísöng við
undirleik Fritz Weisshappel.
Var ræðumönnum og lista-
fólkinu ágætlega tekið. Lauk síð
an þessari samkomu með dans-
leik.
flestar mun stærri. f fyrri bófc-
inni voru aðallega myndir frá
síðustu árum málarans, en í þess
ari eru myndir frá öllum tím-
um. Þá birtist í bókinni ný gerð
af endurminningum Ásgríms, er
Tómas Guðmundsson skráði rétt
áður en hann dó, bæði á ísl. og
ensku. Bók Gunnlaugs Blöndals
verður með, álíka mörgum lit-
myndum, og ritgerð eftir Egg-
ert Stefánsson, prentuð á fjór-
um tungumálum, en inngang
skrifar Ríkarður Jónsson, mynd-
höggvari. Bók þessi hefir verið
tvö ár í undirbúningi og valdi
Gunnlaugur allar myndir sjélfur
og kápumynd, langflestar á yf-
irlitssýningu Menntamálaráðs.
Jón heitinn Sigurðsson frá Kald-
aðarnesi, þekktasti Hamsunþýð-
andi hérlendur, átti rétt ólokið
við þýðingu á skáldsögunni Ben-
óní eftir Hamsun, en Andrés
Björnsson lauk við. Það verður
ein jólabók Helgafells í ár, enn
fremur tvær nýjar ljóðabækur
Ný kvæði eftir Hannes Péturs-
son, Stund og staðir, stórbrotin
og römm kvæði og ljóð Guð-
mundar Sigurðssonar, sem eru
einungis gamankvæði og drama
tísk kvæði, meðal annars um
frægar kviksögur. Leikrit Lax-
ness, Prjónastofan Sólin mun
koma út í október, en bók hans
Dagleið á fjöllum, sem ekki hef-
ir fengizt í 30 ár, verður ein
jólabóka forlagsins. Þá kemur
nú annað bindi vísnasafns Jóh-
anns frá Flögu, er hann nefnir
Höldum gleði hátt á loft og fást
bæði bindin sem út eru komin
bundin saman í eina bók.
Jerúsalem, 12. september NTB
Bandarískur Gyðingur, sem
leitað hefur hælis í ísrael,
fékk í dag 9 daga frest til
þess að leita réttar síns gegn
brottvísunarákvörðun. Maður-
inn, Liebermann að nafni,
heldur því fram, að hann hafi
áður unnið fyrir bandarísku
ríkislögregluna.
• Fyrir heldri konur
Eg heyrði í gær eftirfarandi
sögu:
Þegar stúlkurnar, sem vinna
á jmerísku upplýsingaskrifstof
unni í Reykjavik, komu úr mat
einu daginn, komu þær auga á
stóran miða, sem hafði verið
festur kyrfijega á hurðina á
hinu nýja snyrtiherbergi
kvenna, sem smiðirnir voru rétt
að ganga frá um morguninn. A
miðanum stóð skrifað með stór
um stöfum: Heldri konur.
Skýringin á þessu var sú, að
nokkrum dögum áður kom á
skrifstofuna nýr amerískur
einkaritari, sem er mjög áhuga
söm um íslehzkt mál, allt.af með
litla íslenzka orðabók í vasan
um. Hún hafði sem sagt fengið
þá hugmynd i kollinn að merkja
hið nýja snyrtiherbergi kvenn
anna, svo engir óboðnir gestir
slæddust þar inn og leitaði að
íslenzku þýðingunni á enska
orðinu Lady, sem var „heldri
kona“.
• TjaldstæSi í hæjum
Þó nokkuð seint sé að vísu
að tala um ferðalög og tjald-
vist, þegar komið er haust, þá
ætla ég samt að hafa eftir hrós
sem ég hefi verið beðinn fyrir
af fólki sem ferðuðust með
tjöld um landið í sumar. Þetta
hrós beinist að tveimur stöðum
Akureyri og ísafirði.
. báðum þessum stöðum hef
ur verið komið upp sérstökum
tjaldstæðum með snyrtiklefum
og aí -.ngi að vatni. Þangað
fara þeir sem vilja tjalda í bæj
unum og ekki annað. Þeir valda
því ekki sóðaskap í kringum
þessa bæi og fá góða aðstöðu
til að þvo sér og snyrta, til að
losna við rusl og hafa örugg-
lega hreint og gott vatn.
vim
Eg kom sjálfur á tjaldstaðinn
á ísafirði í sumar. Hann er að
því leyti ennþá skemmtilegri
en hinn, að hann er utan við
bæinn og maður hefur það á
tilfinningunni að vera út aif
fyrir sig við tjald sitt. Þar er
ákaflega snyrtilega gengið u-m,
og í litlu steinsteyptu húsi eru
snyrtiherbergi fyrir k-arla og
konur.
• Einnig í Keykjavík
Slíkan stað hefur vantað I
Reykjavík, því þar er talsvert
um erlenda tjaldgesti. Bæði er
óvarlegt að skilja eftir eigur
sínar í svo stórum bæ og óhrein
læti ef fólk tjaldar án þess að
hafa aðstöðu til að hafa hreint
vatn og salerni. Eitthvað var
byrjað að setja upp til bráða
birgða slíkt svæði í Laugadaln
um en líklega hefur því ekki
verið lokið, því alveg fram und
ir þetta hafa tjöld verið í Ösikju
hlíðinni. Þyrfti það að komast
1 lag fyrir næsta sumax