Alþýðublaðið - 10.07.1920, Qupperneq 1

Alþýðublaðið
Oefið út af Alþ ýðuflokknum.
1920
Laugardaginn 10. júlí
155. tölubl.
Steinolla.
(Niðurl.)
Síðustu grein hér 1 blaðinu um
þetta mál, lauk með umtali um
olíugeyma þá er Olíufélagið hafði
lofað að setja upp hér og skal
nú þegar vikið að því máli nánar.
Samkvæmt frásögn Eskildsens
framkvæmdarstjóra, er verðmun-
urinn á farmgjaldi hingað og til
Danmerkur ca. 25 kr. á tunnu.
En nú ætti olíuflutningurinn hingað
á »tank« skipum að verða ódýrari
en til Danmerkur, svo ef til vill
ynnist meira en 25 kr. á tunnu.
Uppskipun, rýrnun o. fl. yrði
miklu minni og fleira mætti því
til gildis telja að setja hér upp
olíugeyma.
Sú mótbára að hér væri eigi
sú aðstaða, að hægt væri að flytja
olíuna út um landið á olíuvögn-
um, á ekkert við að styðjast, því
bæði mætti setja upp olíugeyma
á helstu útgerðarstöðvum vorum,
svo sem ísafirði, við Eyjafjörð og
í Vestmannaeyjum, og svo væri
heldur enginn frágangssök að setja
olíuna á tunnur hér. En þess þyrfti
raunar ekki við nema að litlu
Ieyti, þvf stærstu olíuneytendurnir,
þ. e. mótormátarnir, geta bæði
flutt olfuna og tekið það sem þeir
þurfa f olfugeyma, sem þeir hafa
nær allir. Það mætti því vera
geysidýrt að setja hér upp olíu-
geyma, ef þeir ættu ekki að geta
borgað sig á örfáum árum. En
það er vel skiljanlegt að olfufé-
laginu sé sama, hvort þeir koma
eða ekki, því það er f engum
vandræðum með að ná upp flutn-
ingsgjaldsmismuninum og öðrum
aukakostnaði er leiðir af að flytja
olíuna í tunnum hingað til lands.
í þess augum eru olíugeymarnir
þess vegna eintómur kostnaðar-
auki og sýnir þetta augljósa dæmi
einkarvel mismunin á auðvalds-
fyrirkomulaginu á vérzluninni og
fyrirkomulagi er hefði heill þjóð-
arinnar fyrir augum.
í byrjun hafði Steinolíufélagið
(þá var það víst ekki búið að
breyta um nafn) skip eitt er hét
Norðurstjarnan, er það lét flytja
steinolíuna »frítt < á allar helztu
hafnir landsins. En skyndilega
hvarf Norðurstjarnan sjónum ís-
lendinga og ókeypis flutningur
um leið. Þetta hvorttveggja fórst
á mjög leyndardómsfullan hátt,
og hefir til hvorugs spurst síðan.
í Ameríku er verð tunnunnar
innifalin f olíuverðinu og félagið
tók ekkert fyrir tunnuna hér i
byrjun. Þegar frá leið sá það að
hægt var að selja tunnuna sér-
staklega, og því skyldi það ekki
gera það. Og sjá það varð; fyrst
kostaði tunnan 6 kr., en nú kost-
ar hún 10 kr. Felagið »stóð sig
ekki við< annað!
Þegar hið »íslenzka< steinolfu-
hlutafélag var stofnað voru hluta-
bréfin boðin út. En er maður einn
ætlaði að kaupa hlutabréf þegar
á eftir voru þau uppseld 1 Þá .voru
600 þús. kh mikil fjárupphæð en
nú, er sú fjárhæð mundi nema 3
milj., seljast ekki einu sinni rfkis-
skuldabréfin á z/2 ári og er það
þó 3 sinnum minni fjárhæð.
En í þessu mun liggja þannig
að hlutabréfin í hinu »íslenzka<!
hlutafélagi munu alls eigi hafa
fengist hér enda ef til vill ekki
til nema að nafninu, verð þeirra
reiknað í einokunarréttindum
Standard Oil. Hlutaféð með öðr-
um orðum ekki innborgað, að
eins nafnið. En til þess að geta
látið heita svo að félagið væri
íslenzkt, varð félagið að fá tvo
íslenzka heiðursmenn í stjórnina.
Og þeir voru ekki vandfundnir.
6000 kr. byrjnnarlauit!'
Þeir hr. Jes Zimsen stórkaup-
maður og Eggert Claesen hæsta-
réttarlögmaður voru fengnir í
stjórnina, að sögn með 6 þús. kr.
byrjunaríaunum. Hve mikið þeir
hafa nú í laun má hamingjan
vita. Sagt er einnig að þeim hafi
verið gefin fáein híutabréf til þess
að heitið gæti að nokkur hlutí
hlutafjársins væri íslenzk eign.
Annar þeirra, Jes Zimsen kvað
auk þess fá ýms hlunnindi hjá
félaginu.
Benzínið.
í viðræðum þeim, er vér áttum
við frkv.stjóra félagsins, varðist
hann allra frétta um þaí, hve á-
lagningin væri mikil á olíunni og
af því m. a. getum vér eigi sagt
með vissu upp á eyri, hve álagn-
ingin á henni er mikii. En vér
höfum afiað oss nákvæmra upp-
Iýsinga um verð á benzíni og á-
Iagninguna á því, og skal frá því
skýrt hér.
Benzín kostar nú í Ameríka
3,60 dolíars 1 ks., 10 gallons (ca.
40 lítrar). Olíufélagið segist borga
olíuna í Danmörku og borgar þvf
um 6 kr. fyrir dollarann, verðið á
kassanum er þv£ í Ameríku 21 kr.
Sé flutningsgjald reiknað 8 kr. á
kassann og vátrygging og kostn-
að ca. 1 kr., kostar kassinn flutt-
ur á land í Rvík 30 kr. En olíu-
félagið seíur hann á 45 kr. Á-
lagningin er þv£ 50 prócent.
En nú er fróðlegt að reikna út
hve mikið það félag hefir £ tekjur.
sérstaklega ef það skyldi nú ekki
hafa neitt innborgað hlutafé.
Gerum ráð fyrir, að félagið græðí
fyrst og fremst hið tilbúna auka-
verð tunnunnar, sem er nú 10 kr„
Og úr þvf það leggur 50 °/o á
benzínið, má gera ráð fyrir, að
það leggi auk tunnunnar 25 °/« á
steinolíuna, en það verður um 25
kr. á tunnuna. Gerum ráð fyrir,
að félagið flytji inn 35 þús. tunn-
ur af steinolíu f ár og 8 þús. kassa
af benzíni, nemur innkaupsverð ca.
3 milj. 845 þús. kr. Hátt reiknað
mun kostnaðurinn við skrifstofu-
hald, rýrnun, geymsla, vextir og
vinna £ landi nema io'/o áf inn-
kaupsverði, eða 385 þús. kr. sam-
taís 4,230,000 kr.
En útsöluverð oliunnar, 35 þús.
tunnur á 138 kr. tunnan verður
4 milj. 830 þús. kr. og útsöluverð