Morgunblaðið - 28.11.1962, Page 10

10
MORCUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 28. nóvember 196*
ifgum oréun* saqt
„Hvað finnst yður skemmti-
legast við dvöl yðar hér á
landi?“
„Að fá tækifæTÍ tíl að tala
við fslendinga."
„Finnst yður það skemmti-
legra en vera með landinu,
ég hélt kannski þér rnunduð
segja: að fara upp í sveit
á fögrum sumardegi."
„Hivað er land án fólks?“
Það var Bjame Paulson,
ambassador Dana á íslandi,
sem svaraði þessum spurn-
ingum. Hann verður fimrn-
tugíur i dag. Af því tiiefni
átti ég samtal við hann, stutt
samtal. „Reynið þér að gera
mig ekki alltof leiðiniegan,“
sagði hann, þegar við kvödd-
umst. Ég lofaði þvi. Jakoto
Jóhannesson Smári sagði ein
hverju sinni, að sonnettan
væri gott form vegna þess
hiún kærni í veg fyrir acf
stoáld byxjuðu að rafla. f>ann-
ig er stutt samtal einnig
hættuminna en langt.
Bjarne Paulson varð sendi-
herra á íslandi í febrúar 1960
Síðan hefur hann unnið að
því öllum stundum að bæta
sambúð Dana og íslendinga.
Og toonum hefur orðið mikið
ágengt, enda jarðvegurinn góð
ur. Hér á hann stóran hóp
frænda og vina.
Nú fer mjög í tíztku í blaða-
samtölum að tala um fram-
leiðslu á plasti og tovað
Bjame Paulson á heimili sínu (Ljósm. Mbl. Ól. K. M.)
Að ná í
Samtal við Bjarne Paulson
sendiherra Dana á íslandi,
fimmtucjan í dag
mörg kíló af málningu list-
málarar nota í þessa mynd-
ina eða hina; en maður-
inn situr á hakanum. Til að
vera þessari nýju stefnu trúr
þótti mér rétt að snúa mér
þegar í upphafi að úthverf-
unni í lífi Bjarne Paulsons,
ártölunum. Orð hans fara hér
á eftir eins upplýsandi og
þau toefðu verið tekin upp á
segulband.
„Ég lauk kandidatsprófi í
lögfræði við Hafnarháskóla
1939 og gerðist starfsmaður í
utanríkisráðuneytinu sama ár.
Þar var ég til ársins 1946, en
þá sendur til Parísar og
dvaldist þar til 1949, að ég
var sendur til Lundúna, þar
sem ég vann í sendiráðinu til
1951, en var svo heima í Kaup
mannahöfn frá 1951-1957, að
ég gerðist sendiráðunautur í
Bonn og var þar, þangað til
ég kom til íslands í febrúar-
mánuði 1960.“
★ 'k
En nú skulum við snúa
okkur að manninum bak við
þennan annál.
„Ég er kominn til að hafa
við yður afmaelissamtal,“
sagði ég við sendiiherrann,
um leið og ég settist í stól í
einni af stofum sendiráðs-
heimilisins.
„Eru það launin fyrir, að
ég er orðinn fimmtugur?“
svaraði sendiherrann og brosti
Ég leit upp á veggina, þar
sem blöstu við myndir af Þing
völlum og öræfajötoli eftir Jón
Stefámsson. Það var góður fé-
lagsskapur.
„Höfðuð þér oft komið til
Éslands áður en þér urðuð
sendiherra?" spurði ég.
„Tvisvar sinnum. 1928
kom ég hingað með foreldr-
um mínum og var hér þrjár
vikur, sumpart bjuggum við
í húsi Lárusar H. Bjarnasonar
við Tjörnina, sumpart vorum
við í Brautarholti hjá Ólafi
bónda, frænda mínurn, en fað
ir toans var föðurbróðir minn.
Eims og þér vitið var faðir
minn, Ólafur Ágúst Fálsson,
fslendingur, fæddur að Gils-
stöðum í Vatnsdal en ólst upp
á Akri, þar sem nú býr Jón
Pálmason alþm. Þegar Páll
Ólafsson, afi minn, hætti bú-
skap á Gilsstöðum, fluttist
hann að Akri, þá var faðir
minn fimm ára gamall. Síðar
tók Ólafur í Brautarholti við
Atori, ag ég held hann hafi
selt Jóni Pálmasyni jörðina.
Ólaf hef ég þekkt frá því ég
var drengur í Kaupmanna-
höfn, þangað kom hann að
stúdera landbúnað. Hann er
að vísu 21 ári eldri en ég, svo
ég hef verið mjög ungur, þeg-
ar hann kom, en man þó þeg-
ar frá þeim tíma vel eftir
þessum frænda mínum“.
„Hvers vegna fluttist faðir
yðar til Kaupmannahafnar?*
„Hann var ágætur náms-
maður, stundaði nám í
Menntaskólanum í Beykja-
vík og varð stúdent 1885. Þá
fór hann til Kaupmannahafn-
ar og lagði stund á lögfræði
við Hafnarháskóla, þaðan
sem hann brautskráðist 1891.
Hann fékik atvinnu í Dan-
mörku og stundaði lögfræði
störf hjá Kaupmannahafnar-
borg, varð m.a. skrifstofu-
stjóri.
„Honum hefur ekki dottið
f hug að koma heim aftur
að prófi loknu?“
„Það held ég ekki.“
„Gg tovers vegna settist
hann að í Danmörku, var það
móðir yðar sem — ?“
„Nei. Hann kynntist henni
ektoi fyrr en löngu seinna.
Þau giftuist ekki fyrr en 1911.
Ég held hann hafi bara un-
að vel hag sínum í Kaup-
mannahöfn og vHjað dveljast
þar áfram. Eða hvi ættum við
ekki að gleðjast yfir því að
sumir íslendingar hafa fest
yndi í útlöndum og sýnt, að
þeir geta staðið sig vel þar,
ekki síður en toér heima. 9kýr
ingin á því, að faðir minn
kom ekki tU íslands, liggur
því í augum uppi: hann festi
rætur í Danmörku."
„En hafði hann ekki alltaf
samband við Frón?“
„Jú, fjölskyidu sína og
noktora skólabræður, eins og
Pétur Hjaitested, Sigurð Guð-
mundisson og Lárus H. Bjama
son. Þegar við komum heim
1928 bauð Lárus otokur að
búa í húsinu sínu við Tjarn-
argötu. Ég man mjög vel eft-
ir ölluim þessum mönnum,
þeir voru skemmtilegir og gáf
aðir. Sigurður Skólameistari
þótti mér alltaf diálítið bónda
legur, eða ætti ég kannstoi
heldur að segja húnvetnsto-
ur?“
„Fenguð þér íslenakt upp-
eldi?“
„Nei, ekki sérstaklega. En
ég beld ég hafi fengið uppeldi
sem var allgóður undirbún-
ingur undir störfin hér. Ég
er alinn upp í Danmörku,
menntun mín er dönsk. Ég
er danskuf senditoerra og toef
fyrst og síðast skyl-dur við
þá stöðu. En ég hef líka ís-
lenzkan bakhjall að styðjast
við. Hívern d-ag þegar faðir
minn kom heim frá vinnu,
settist ég hjá honum og hann
sagði mér eitt og annað af
íslandi, þannig tengdisit ég
landinu, toynntist því vel
og hef síðan verið bundinn
því órjúfandi böndum. Upp-
eldi mitt er danskt, en faðir
mi-nn sá svo um, að fátt ís-
lienztot væri mér framandi.
Þegar ég í fyrsta skipti
kom að Aikri, það var að
sumaiilagi 1960, og sá fjöllin
speglast í vatninu, þekkti ég
bæði fjöHin og vatnið, og jafn
vel kindurnar á beit í græn-
um bögum, þetta voru sörnu
fjöllin sem faðir minn hafði
sagt mér frá, og hann ætlaði
sér oft að reyna að kornast
upp á þau látill drengur og ná
í tunglið, en varð auðvitað of
seinn. Þannig toefur fátt kom-
ið mér á óvart í þessu landi
fólkið er mér nákomið, en
tunguna get ég ekki talað.
Þó segir frændi minn, Björn
Bjarnason, að ég geti borið
vel fram ís-lenzto orð, hann er
maður fyrir sínar fullyrðing-
ar —
„Eruð þér einkabarn for-
eldra yðar?“
„Jú.“
„Mér datt það í hug.“
„Hvers vegna? Sáuð þér
það á mér?“
„Nei, en þér sögðust hafa
setið hjá föður yðar, þegar
hann kom heim úr vinnunni
og tolustað á sögurnar hans.“
„Það getur líka verið á-
vinningur að vera einkabarn“.
„Er rnóðir yðar dönsk?“
„Já.“
„Hún er þó ekki józk?“
„Hvers vegna spyrjið þér
að því?“
„Það væri sterk bianda,
józkt blóð og íslenzkt.
Sendiherrann brosti.
„Hún er fædd í Árósum,“
sagði hann.
En af eintoverjum ástæðum
bætti hann fljótt við:
„Hún er alin upp í Kaup-
mannatoöfn. í ættir fram er
hún komin af suðurjótum, en
ein grein ættarinnar er kom-
in af húgenottum".
„Hvenær lézt faðir yðar?“
„Þegar ég starfaði í utan-
ríkisráðuneytinu, 1941“.
„Voruð þér þá farinn að
tougsa um að verða sendiberra
á íslandi?"
„Nei, hvemig átti ég að
geta það? Þá voru löndin sam
bandsríki, þannig að ómögu-
legt var fyrir danskan mann
að verða senditoerra á íslandi.
En hann gat aftur á móti orðið
sendiherra íslands og Dan-
merkur í einhverju landi. Það
getur verið að mér hafi dottið
eittfavað slítot í hug, aiia unga
menn dreymir um frama, ætli
ekki það? Jú, líklega hef
ég etotoert haft á móti því að
verða sendiherra fyrir ísiand
og Dammöitou, það hefði glatt
mig. En það gleður mig ennþá
rneira að vera senditoerra
Dana á íslandi, betra hlut-
skipti gat ég ekki toosið mér“.
★ ★
Senditoerrann stóð upp og
fór að tala um myndir Jóns
Stefánssonar, hefur líklega
séð að ég hafði gaman af að
virða þær fyrir mér.
„Þekktuð þér Jón Stefáns-
son?“ spurði ég.
„Ég kynntist honum í Kaup
mannatoöfn á stríðsárunum og
við urðum mjög góðir vinir.“
„Hvernig kynntuzt þér hon
um?“
,Bg kom á málverkasýn-
ingu, sem hann hélt, og varð
stórhrifinn af tveimur mál-
verkum á sýningunni, Tinda-
fjöllum og Höfrungum, sem
hanga hérna inni í stofunni
við hliðina. Ég skal sýna yð-
ur þær.“
Við gengum inn í stofuna,
þar sem myndir Jóns voru í
fyrirrúmi á veggjum.
„Ég keypti þessi málverk
Jóns Stefánssonar á árunum
1941-43. Já alveg rétt, ég var
að segja yður, hvernig ég
kynntist honum. Þegar við
hjónin fórurn á málverkasýn-
inguna, gátum við ekki gert
upp við okkur, hvora mynd-
ina við ættum að kaupa, svo
ég bað móður mína að koma
með okkur á sýninguna og
skera úr um, hvor myndin
henni þætti fallegri. Við fór-
um svo aftur á sýninguna á-
kveðin að láta móður mína
ráða. Þegar við vorum kom-
in inn í sýningarsalinn, spurði
ég: „Hvernig líkar þér?“ „Á-
gætlega,“ svaraði hún. Svo
benti ég henni á myndirnar
og spurði, hvora þeirra við
ættum að kaupa. Móðir mín
horfði stundarkorn á mynd-
irnar, en sagði svo ákveðin:
Framhald á bls. 14.
Höfrungar eftir Jón Stefánsson